Haarlems Dagblad
Iran naar den Veiligheidsraad
Churchill rekent niet op een oorlog
Churchill
en de Russen
i
BOo Jaargang So. iS:J8I
Bureaux: Groote Houtstr. 93
on Soendaplein 37, Haarlem
IJmuiden: Kennemerlaan 154,
Telef. 5437.
Tel.: Administratie 10724. Expeditie 14825
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Pecrcboon
Xaterxlag 10 Maart UM6
Uitgave Stichting Voorlichting
Abonnementen: p. week 31 ct.
per kwartaal f 4.
Postgiro 273107.
Tel.: Redactie 10600. Dir.-Hoofdred. 15054
WINSTON Churchill heeft gisteren op
nieuw een rede gehouden in Amerika.
Ditmaal geschiedde het te New-York en
hij drukte zich in veel gematigder termen
uit dan in het zoo geruchtmakende betoog
te Fulton (Missouri), waarbij hij ingeleid
was door den president der Vereenigdc
Staten zelf. Het lokte een golf van oppo
sitie uit, vooral in Engeland, maar ook in
de Vercervde Staten, omdat men er een
poging in ,.ag om het U.N.O -beleid, dat
internationale samenwerking beoogt, door
een Britseh-Amerikaansche machtspolitiek
te vervangen.
Het is de vraag of het deze oppositie is.
die Churchill nu tot een milder toon heeft
gebracht. Hij is, zooals zijn verleden wel
heeft aangetoond, niet gauw geneigd om
voor oppositie te wijken. Men kan er ook
iets anders uit afleiden, namelijk dat de
toestand een gunstiger aspect biedt. Dat
blijki nog niet uit het nieuws, maar daar
om kan het wel zoo zijn. Het is te hopen
dat dit inderdaad de verklaring is, want
in de laatste weken kreeg men den indruk
van snel toenemende spanning, met name
inzake de Perzische kwestie. Het zal moe
ten blijken of die spanning inderdaad ver
dwijnt. De Daily Herald, het orgaan van
de regeerende Britsche Laboür Party, deed
1.1. Dinsdag nog een hevigen aanval op
Churchill, waarin het sprak van „zijn
posthume poging, om het leiderschap dei-
wereld te bemachtigen" en dit woord
posthume verklaarde door te zeggen, dat
hij aLs politiek voorganger dood en be
graven is en dat hij alleen als historicus
nog prachtig werk kan doen, als hij zich
daartoe wil zetten. Het blad sprak er
evenwel tegelijkertijd zijn teleurstelling
over uit, dat Moskou wel nota had geno
men van de uitbarsting van den „politiek
dooden" Churchill, maar zich onverschil
lig toonde jegens de bereidheid tot vriend
schappelijke internationale samenwerking,
door de leiders van de Britsche Labour-
regeering getoond, o.a. door Ernest Bevin
in zijn aanbod, om het verdrag met Rus
land van 20 jaar tot 50 jaar te verlengen.
Het zeido: „Rusland past politieke metho
den toe, die niet die van de Westersche
democratieën zijn. Haar methoden wenscht
het niet te aanvaarden. Maar de beide
stelsels, samenwerkend als leiders van de
U.N.O., kunnen de wereld redden. Het is
de plicht der Russische staatslieden, even
als het onze plicht is, te werken voor een
betere verstandhouding tusschen onze
beide groote naties, bij gebreke waarvan
de beloften van San Francisco onvervuld
zouden blijven."
Op dezelfde pagina deed de Daily Herald
een scherpen aanval op de Russische be-
winds-methoden in een stuk onder den
titel „De Heropening van Buchenwald",
waarin mode op grond van berichten in de
Manchester Guardian en de News Chro
nicle werd medegedeeld dat de concen
tratiekampen Buchenwald en Sachsenhau-
sen, die in de Russische zóne liggen, weer
in gebruik zijn genomen. De gevangenen
zijn geen Nazi's, maar socialisten, die het
wagen, zich te verzetten tegen de Russi
sche plannen tot fusie van socialisten en
communisten. Het Labour-blad betoogde
dat deze fusie met geweld, geknoei en
andere middelen wordt afgedwongen, dat
de Russische geheime politie de menschen
'b nachts uit hun huizen haalt, dat som
mige socialisten hebben toegegeven en
anderen naar de Britsche zóne pogen te
ontvluchten en dat de socialistische leider
Otto Grotewohl op een congres te Berlijn
heeft erkend dat hij aanvankelijk tegen
stander van de fusie was, maar „onder
den druk der omstandigheden" had toe
gegeven. „In Engeland", schreef de Daily
Herald, ..wordt een socialisme voorge
staan dat zijn plannen met vrijheid vcr-
eenigt. De Russen staan iets geheel anders
voor, namelijk de vereeniging van hun
plannen met het werk van een geheime
politie."
Dit publiceerde het orgaan der Britsche
regeering op dezelfde pagina waarop hot
Churchill hevig aanviel, daarbij dan ver
klarend dat de twee verschillende stelsels
in internationale samenwerking de wereld
kunnen redden. Maar sympathie met de
Duitsche socialisten sprak weer uit de
andere beschouwing.
Nu heeft Churchill dan opnieuw gespro
ken. Ook te Fulton, ondanks zijn uitbar
sting, uitte hij al bewondering voor het
Russische volk en duldde hij Stalin aan
als „mijn vriend in oorlogstijd". Hij her
haalde dit en zeide niet te gelooven, „dat
de machthebbers in de Sovjet-Unie thans
oorlog wenschen." De vooruitgang en de
vrijheid van alle volken der wereld zal
niet verwerkelijkt worden zonder voort
durende, getrouwe en onvervaarde toe
passing der rechtsbeginselen van een
wereldorganisatie. De Engelsch sprekende
wereld is bereid op eerlijke wijze en met
gelijke rechten samen te werken met het
Russische volk. Als de Sovjet-regeerlng
van de betoonde sympathie voor dit volk
geen vruchten wil plukken valt op haar de
verantwoording.
Churchill zei dat hij nooit om een mili
tair verbond of verdrag met de Vereenig
dc Staten had gevraagd, maar wel om vrij
willig broederlijk samengaan. Niemand
kan ontkennen dat dit de voornaamste
hoop is, die de wereld koestert: Er is
voor Rusland een probaat middel om af
te rekenen met redevoeringen, die het niet
Zijn rede te New-York
Na een stormachtige ontvangst te
hebben bereid aan Churchill, waarbij
de vroegere Britsche regeeringsleider
zoowel werd toegejuicht als uitge
jouwd, heeft New-York gisteren in
spanning geluisterd naar wat Chur
chill aan het officieele diner dat te
zijner eere gegeven werd, doch waar
zoowel de Russische ambassadeur als
de Amerikaansche onderstaatssecreta
ris van Buitenlandsche Zaken ontbra
ken, zeggen zou over de verhouding der
Engelsch sprekende landen onderling
en hunne betrekkingen met de Sovjet-
Unie.
Churchill begon met tc zeggen dat hij
een oorlog noch onvermijdelijk, noch
aanstaande achtte. Hij geloofde niet
dat de machthebbers in de Sovjet-Unie
thans oorlog wenschen.
„De vooruitgang en de vrijheid van
alle volken der wereld" zoo vervolgde
Churchill, „zal niet verwezenlijkt wor
den zonder de voortdurende, getrouwe
en onvervaarde toepassing der rechts
beginselen van een wereldorganisatie
steunend op de Britsche en Amerikaan
sche maatschappelijke stelsels."
Uitvoerig beschreef Churchill de
Iraansche kwestie en hij merkte daarbij
op dat er voor Rusland een probaat
middel Is om af te rekenen met rede
voeringen die dit land niet bevallen:
n.l. de Veiligheidsraad. Het niet ont
ruimen van Iran, integendeel het zen
den van nieuwe troepen, terwijl de
Ver. Staten en Engeland het land over
eenkomstig het verdrag hadden ver
laten. is een geval, dat speciaal tot de
taak van den Veiligheidsraad behoort.
„Laat de kwestie daar volledig in het
reine komen en laten zelfs de grootste
en meestbelanghebbende mogendheden
eerbied betoonen voor de daar vallende
beslissingen", aldus Churchill die ver
der uitvoerig uiteenzette dat Rusland
niet slecht beloond is voor zijn oorlogs
daden. Hij somde de winst der Sovjet-
Unie op, sprak verder over de Russi
sche aanspraken ten aanzien van de
Dardanellen, waarbij hij memoreerde
dat Amerika en Engeland Rusland de
garantie van volledige vrijheid der
Dardanellen hebben aangeboden. Wan
neer Rusland echter een vesting in deze
zeeengte eischt waardoor het de macht
krijgt deze te sluiten, dan is dat niet in
overeenstemming met het principe van
vrijheid op de waterwegen.
Churchill gaf verder uiting aan zijn
bewondering en eerbied voor het Rus
sische volk en aan zijn oprechten
wensch, dat Rusland een „beveiligd en
welvarend land" zou zijn, dat een eer
volle plaats zou innemen aan de spits
van de wereldorganisatie.
„Of dit zal geschieden", aldus Chur
chill, „hangt af van een handvol be
kwame mannen, die over het lot van
honderdtachtig millioen Sovjet-burgers
en vele millioenen meer buiten de Sov
jet-Unie hebben te beslissen."
Churchill vervolgde met er op te
wijzen, dat de Engelschsprekende we
reld bereid is op een eerlijke manier
en met de zelfde rechten als de andere
samen te werken met het Russische
volk. „Als echter de Sovjet-regeering
geen vruchten wil plukken van de
sympathie die de Engelsch-sprekende
wereld voor het Russische volk toont,
dan valt op haar de verantwoordelijk
heid", betoogde Churchill, die vervol
gens ontkende, een militair verbond of
verdrag tusschen Engeland en de Ver.
Staten te hebben verlangd, doch wel
een /broederlijk samengaan".
„Niemand kan ontkennen", aldus
besloot Churchill, „dat een harmonieuze
samenwerking tusschen deze twee
's werelds voornaamste hoop is. Het is
voorts een weg tot handhaving van den
vrede op aarde, die voor alle menschen
het gunstigste gevolg kan hebben."
Bouw van 700 woningen
te Haarlem
Allereerst onteigening van tien
grond.
Om zoo spoedig mogelijk te kunnen
beginnen met den bouw van woningen
te Haarlem, is. in overleg met den
Wederopbouw, een plan vastgesteld
voor den bouw van 700 woningen op
gronden aan den Vergierden weg. Een
gedeelte der gronden moet nog ont
eigend worden. Daarvoor hebben B. en
W. de noodige stappen gedaan. Tegen
de onteigening is één bezwaarschrift
ingebracht door den heer W. Thunnis-
sen, die zijn grond indertijd gekocht
heeft voor woningbouw. B. en W. stel
len den raad evenwel voor dat be
zwaarschrift af te wijzen
Een tweede ontmoeting
met Sjahrir
A.N.P.-Aneta verneemt uit betrouw
bare bron, dat dr. Van Mook, Sjahrir
en Sir Archibald Clark Kerr Vrijdag
middag weer een ontmoeting zouden
hebben.
Met inbegrip van de op 14 Maart
aangekomen troepen, zijn thans te Se-
marang meer dan 2500 Nederlandsche
militairen ontscheept. Zij behooren tot
drie bataljons: het tweede bataljon van
het dertiende regiment infanterie, liet
tweede bataljon van het zesde regiment
infanterie en een bataljon stoottroepen.
Afgezien van deze troepen zijn nog
aangekomen: 100 man intendance-per
soneel, 40 man militaire politie en een
verbindingsafdeeling van 160 man.
Van de andere bataljons stoottroepen
doet thans het tweede dienst i i
Duitschland, liet derde op Bangka. doch
ook dit wordt spoedig in Semai mg
verwacht, het vierde bataljon vertoeft
thans in Malaka.
De manschappen zijn over het alge
meen ten zeerste met hun nieuwe om
geving ingenomen. Zij kunnen het ech
ter niet verkroppen dat de Japannee-
zen nog altijd in het bezit van auto's
en radio-installaties zijn, en verlangen
er zeer naar dezen stand van zaken te
veranderen.
De „Missouri" naar Turkije
Er wordt volgens Reuter groot poli
tieke beteekenls gehecht aan de reis vun
het groote Amerikaansche slagschJn
„Missouri" naar Turkije, dat het stoffelijk
overschot van den in de Vereenigde Sta
ten overleden Turkschen ambassadeur
Moenir Ertegoen naar zijn vaderland zal
terugbrengen. Van het gerucht dat de
Missouri in de Middellandsche Zee es
corte zou krijgen van groote Britsche
vHooteenheden, was te Washington be
vestiging noch ontkenning te verkrijgen.
Toestand onoverzichtelijk
De eerste secretaris van de Iraansche
ambassade tc Washington. Abbas Aram,
heeft volgens Reuter Vrijdag mede
gedeeld, dat Iran de Iraansch-Russi-
sche kwestie op 25 Maart voor den
Veiligheidsraad zal brengen.
Intusschen neemt de ongerustheid in
Teheran toe. Talrijke gefortuneerde
aanhangers der rechtsche partijen ver
laten de hoofdstad en trekken naar het
Zuiden. De toestand is nog onover
zichtelijker geworden door de verkla-
Dc eerste minister van Iran voor de microfoon na zijn aankomst op liet
centrale vliegveld van Moskou. In een bespreking met de hooge Sovjct-
autorltelten wilde lilj pogen de Iraansche kwestie op te lossen, waarin JiU
niet Is geslaagd. f,inks «te Volksconuii. voor IlultenlaiuLsehe Zaken «Ier
fk»vjet-Unle Molotof, (P)
bevallen. De weg om dit toe te passen
ligt in de eerstkomende twee weken open:
het ia de bijeenkomst van den Veiligheids
raad, die, naar hij tot zijn vreugde in de
Russische bladen had gelezen, door afge
vaardigden van Sovjet-Rusland zal wor
den bijgewoond.
Daar bestond dus blijkbaar ernstige
twijfel aan. Is dit alleen de roden dat
Churchill een anderen toon heeft aange
slagen? Hij noemde de Perzische kwestie
oen zaak, die speciaal tot de taak van den
Veiligheidsraad behoort en hoopte dat zij
volledig in het reine zal komen.
Inderdaad zal de binnenkort aanvangen
de tweede zitting van den Veiligheidsraad
hoogst belangrijk zijn en bij welslagen een
spanning wegnemen, die zich in de geheele
wereld doet gevoelen. R. P.
De Kanohaven aan het
Z.B. Spaarne te Haarlem.
Het ligt ln de bedoeling voor de kano
haven aan den SehalkwIJkerweg drie lood
sen te bouwen. Uit zuinlgheldsoverweglngen
is voorlooplg een plan gemaakt voor twee-
loodsen. De kosten zijn geraamd op f4i.ooo.
Daaronder Is een bedrag van f 5900 begrepen
voor hout, dat Indertijd Is aangeschaft voor
stutwerken in de Groote Kerk voor het geval
die getroffen zou worden bij bominslagen.
Dit hout kan nu goed gebruikt worden.
Het ligt ln het voornemen, ln verband
met het naderende seizoen, één loods zoo
snel mogelijk te laten bouwen.
Wegens de kleine oppervlakte van ons blad
hebben wij van de autoriteiten vergunning
verkregen, eenmaal In de twee weken des
Zaterdags met een dubbel nummer te ver
schijnen.
ring van den minister-president
Cxhavam voor de Kamer, waarin hij
aandrong °p de noodzakelijkheid tot
het handhaven van vriendschappelijke
betrekkingen met Sovjet-Rusland, ter
wijl hij aan den anderen kant tegen
over Engclsche journalisten verklaard
heeft, dat hij. geen enkele verplichting
t.a.v. de Sovjet-Unie op zich heeft ge
nomen.
De komende dagen zullen aantoonen,
of Ghavam den toestand de baas zal
kunnen blijven, of dat de linksche ele
menten, profiteerend van de aanwezig
heid der Sovjettroepen, zullen trachten
zijn plaats in tc nemen.
Volgens mededeelingen, die in New-
York de ronde deden, zijn naar Asso
ciated Press volgens Reuter meldt,
vooruitgeschoven Sovjet-strijdkrachten
Boekan. in het noorden van de Iraan
sche provincie Koerdistan, binnen
gerukt. Boekan ligt 176 km ten zuiden
van Tabriz, de hoofdstad van Azer-
beidsjan, ongeveer 80 km van de Turk-
sche grens.
De Amerikaansche minister van bui
tenlandsche zaken, Byrnes, heeft gis
teravond verklaard, dat het van groot
belang voor de buitenlandsche politietë
is, dat hij op het oogenblik geen ver
klaring over de Iraansche crisis afle«t.
Byrnes voegde er aan toe, dat hij er
op het oogenblik niet aan dacht he,
vraagstuk van de Russische activiteit
in Mantsjoerije voor den Veiligheids
raad te brengen.
Volgens United Press is het kleine
doch goed uitgeruste leger van Iran,
dat 100.000 man sterk is, volledig ge
mobiliseerd. De Russische strijdkrach
ten in Iran worden geschat op 60.000 a
100.000 man.
Doodvonnis Blokzijl
voltrokken
Namens den minister van justitie
wordt medegedeeld, dat hc' doodvonnis
tegen Max Blokzijl wiens gratie
verzoek door de Koningin werd afge
wezen heden in den vroegen morgen
is voltrokken.
Trouw meldt nog, dat Blokzijl, die
eenigen tijd geleden ziek was,, de laat
ste dagen vertoefde in zijn cel iri de
Scheveningsche gevangenis. Zijn echt-
genootc, die zelf ook gedetineerd is,
heeft toestemming ontvangen bij haar
man te vertoeven en hem gedurende
zijn laatste levensdagen bij te staan.
Het luikje van Blokzijl's cel stond open
en voor de deur werd wacht gehouden
om te voorkomen dat de gevangene de
hand aan zichzelf zou slaan.
Blokzijl was door den procureur-fis
caal overgedragen aan den plaatselij
ken militairen commandant, die het
executiepeloton heeft aangewezen.
Het executiepeloton, zou uit gewone
soldaten bestaan.
