Biomals
Haarlems Dai
Een volk ontwaakte door den strijd
Lunaparken
De Radio geeft
Zaterdag» 10 Mnnrt 1946
,Dïe vaart van jong Suid-Afrika"
In het Zuiden van het zwarte we
relddeel wappert een driekleur
oranje, blanje, bleu. Die vlag wordt
gedragen door meer dan twee mil-
lioen menschen met eigen tradities,
eigen overtuiging en eigen natio
naal bewustzijn. Zij hebben zich in
den grooten strijd voor de vrijheid
van de volken der wereld vrijwillig
geschaard in de gelederen der Ge
allieerden en hun bijdrage tot de
overwinning was niet gering. Wij
in Nederland zijn de verre zonen
van onzen stam dank verschuldigd
voor hun schitterende prestaties.
En de Zuid-Afrikaners plukken ook
zelf de vruchten van hun krachts
inspanning: sterker en eensgezin
der dan te voren, als een volk
waarmee de wereld rekening moet
houden, zijn zij uit den oorlog ge
komen.
Veldmaarschalk J. C. Smuts....
„Ons het vir ons vrijheid in die ver-
lede geveg. Ons gaan nou voorwaarts
as Kruisvaarders om te veg vir die vrij
heid self, die vrijheid van die menslike
gees, die vrije keuse van die meiislike
individu om sij eie lewe te lei volgens
die lig wat God aan hom gegee liet."-....
„Die Oubaas" tot de vertrekkende troe
pen, 14 Juli 1940.
Het enthousiasme om aan den strijd
deel te nemen was in September 1939
in de Unie van Zuid-Afrika heel klein.
De regeering had te kampen met een
rumoerige oppositie; haar oorlogsvoor
bereidingen werden krachtig gesabo
teerd. De recruteering was in vollen
gang, maar niemand werd gedwongen:
het moest een vrijwilligersleger zijn.
Toen kwam de inval in Nederland, de
tiende Mei 1940, en meteen was er een
verandering te bespeuren. De stem van
het Bloed deed zich hooren. Duizenden
nieuwe vrijwilligers meldden zich aan.
Twee maanden later vertrok dc eerste
brigade van Durban naar Oost-Afrika
'en bij El Wak aan de Abessijnsche
grens begon de reeks van roemrijke
overwinningen van de soldaten van
Zuid-Afrika, die eindigen zou in dc
Po-vlakte bij de capitulatie van de
Duitsche legers. Er waren ook tegen
slagen: zoo raakten er in 1942 10.000
man Zuid-Afrikaansche troepen bij
Tobroek in Italiaansche krijgsgevan
genschap, maar de vaart was niet te
stuiten. Er kwam een geheel nieuwe
gepantserde divisie en bij de lucht
macht verrees het eenc escadrille na
het andere.
Eén op de drie mannen in Zuid-
Afrika trok de militaire uniform aan,
doch nagenoeg allen, ook de vrouwen,
waren bij het oorlogsproces ingescha
keld. 16.000 vrouwen werden in de ge
wapende macht opgenomen. Dc
100.000 niet-blanken, „naturellen", in
militairen dienst, werden gebruikt als
transportrijders. ziekendragers, be
dienden en koks en droegen geen vuur
wapenen. Een enorme oorlogsindustrie
werd geheel uit den grond gestampt,
fabrieken voor de massaproductie van
staal, kanonnen, bommen, mortieren,
landmijnen, granaten, geweerkogels,
pantsers, auto's, kleeding, schoeisel en
mondvoorraad verrezen. Behalve dat
zij haar eigen troepen geheel van mate
riaal voorzag, verscheepte dc Unie
haar munitie ook naar de Indische oor-
logstooneelen. Het was een groot voor
deel voor deze industrie, dat de voor
naamste grondstoffen in het land zelf
bij de hand waren. De productie van
schoenen bijv. steeg van 500.000 paren
in 1940 tot 2.500.000 paren in 1942.
Het besef groeit, dat Zuid-Afrika
bestemd is de basis te worden van een
geheel complex var. koloniën en sta
ten, dat zich uitstrekt tot over den eve
naar en dat door de gebeurtenissen van
de laatste jaren als zoodanig ook er
kend is buiten de grenzen van het
Britsche Rijk. De Zuid-Afrikaner zal
wellicht tot leidende functies in de
tropische koloniën worden geroepen.
De Zuid-Afrikaner, dat is de burger
van Zuid-Afrika, of hij nu Afrikaansch
spreekt of Engelsch. De taal is geen
twispunt meer. Van huis uit Engelsch
sprekenden bedienen zich van de Afri-
kaansche taal, evengoed als dit omge
keerd het geval is. Allen zijn zij Zuid-
Afrikaners: die van Engelsche afkomst
zijn, voelen zich allerminst Britsche
kolonisten, die van Hollandsche af
komst zijn vormen geen Nederlandsche
kolonie in een vreemd land. Toen de
Zuid-Afrikaansche soldaten ten strij
de trokken en in contact kwamen met
hun wapenbroeders, Amerikanen,
Australiërs, Nieuw-Zeelanders
Engelschen, vroegen zij zich af: wat
zijn wij eigenlijk? En trotsch gaven zij
toen zichzelf ten antwoord: wij zijn
Afrikaners. Daarna was het nationale
bewustzijn ontwaakt. waarvan de
triomfeerende natie met fiere zeker
heid bezit nam. Haai- dank gaat uit
naar den grijzen veldmaarschalk
Smuts, den man, zonder wiens bezie
lende leiding dit alles niet tot stand
zou zijn gekomen.
Dc mogelijkheden van
immigratie.
„Een van Zuid-Afrika's grootste
vraagstukken", zoo heeft veldmaar
schalk Smuts gezegd, „is de geringe
bevolking. Wij hebben meer menschen
noodig en moeten onze deuren opgnen."
Terwijl er bij menschen in alle landen
een streven bestaat, zich elders te ves
tigen bijv. in Australië of Zuid-Ameri-
ka, is het gebleken, dat vooral Neder
landers en Zweden bij voorkeur naar
Zuid-Afrika willen emigreeren.
In het algemeen "hebben prima vak
lieden, zoowel in de metaalbedrijven
en andere fabrieken als in het bouw
bedrijf, bouwkundigen, ingenieurs als
ook boeren en tuinders, wel kans om er
een bestaan te verwerven. Technici, in
het bijzonder M.T.S.'ers, kunnen er
met Nederlandsche diploma's terecht.
Medici, juristen, architecten, accoun
tants, landmeters en vele anderen met
Nederlandsche diploma's en bevoegd
heden vinden echter in Zuid-Afrika
een gesloten deur; zij zullen daarginds
moeten studeeren, willen zij er iets be
reiken. Nederlandsche onderwijzer?
heeft Zuid-Afrika niet noodig. Ooi;
voor handels- en kantoorbedienden
zijn de kansen niet groot. Naar ver
pleegsters is er nog altijd vraag, maar
die kunnen wij zelf met geen moge
lijkheid missen.
Voorloopig hebben deze overwe
gingen echter nog weinig nut. Men
moet zich geen illusies maken. Het
rechtstreeks verkeer met Zuid-Afrika
is nog niet hersteld (in April zal
waarschijnlijk de Holland-Zuid-Afrika
Lijn haar dienst met de Bloemfontein
hervatten) en ook over Engeland is
practisch geen plaats te krijgen. Dui
zenden staan reeds op de wachtlijst.
Het wachten is op den terugkeer van
normale toestanden zoowel hier als
daarginds. Allerlei regelingen moeten
nog worden getroffen. De moeilijk
heden met deviezen zijn huizenhoog.
Om in Zuid-Afrika aan den slag te
komen, heeft men een beginkapitaal
noodig. De Nederlandsche regeering
ziet uiteraard ongaarne het Nederland
sche geld over de grenzen verdwijnen,
terwijl zij ook alle krachten wil vast
houden voor den wederopbouw van
ons land. Inlichtingen over dc emigra
tie-mogelijkheden worden verstrekt
door het bureau van de Nederlandsch
Zuid-Afrikaansdhe Vereeniging Kei
zersgracht 141, Amsterdam.
Deze vereeniging is ook thans be
reid de emigratie naar Zuid-Afrika in
goede banen te leiden. Zij ziet daarin
een krachtig middel tot versterking
van de wederzijdsche economische en
cultureele betrekkingen. Onze handel
is er immers bij gebaat, wanneer zich
daarginds een kern van menschen be
vindt, die de Nederlandsche producten
kent en in staat is die kennis te ver
breiden. Onze cultuur wordt versterkt,
wanneer in toenemende mate Neder
landers zich voegen bij diegenen, die
reeds een flink stuk in het Zuidafri-
kaansche volk zijn opgegaan en zonder
toevoer van nieuw bloed van het oude
vaderland zouden vervreemden. En
dat men ons in Zuid-Afrika niet heeft
vergeten, blijkt wel uit de omvangrijke
hulpacties, die er voor ons land in
nood zijn georganiseerd en waarvan
vele Nederlanders de weldaden dank
baar hebben ondervonden.
Herstel van „Dreef^'clii**
ELselit
het le
i nlttr
•,0.(100
In Haarlem en Zandvoort
Het ligt in de bedoeling dezen zomer, ter
gelegenheid van de feesten ter viering van
het 700-jarig jubilé van Haarlem als stad,
te Haarlem een Lunapark te openen.
Ook Zandvoort heeft het plan, ter ver
levendiging van het badseizoen, een Luna
park te laten exploiteeren.
Er wordt naar gestreefd te bereiken, dat
beide vermakelijkheden niet in denzelf
den tijd vallen.
Het spookt ook
op de vliegvelden
Aan „De Vliegende Hollander", uitge
geven door het Directoraat der Nederl.
Luchtstrijdkrachten, ontleenen wij:
„Het spookt op de vliegvelden Onbe
kende lieden, gehuld in witte lakens en
met groene oogen waren er 's nachts rond.
Het begon op Gilze-Rijen, waar leden van
een ongure bende een wachtpost overvie
len, die een weck later aan zijn verwon
dingen bezweek. Daarbij bleef het niet.
Dc bandieten zijn gewapend en vuren des
nachts op passeerende auto's. Ook op
Ypenbu^g zijn deze hoeren reeds gemeld,
0.a. in de buurt van de Hoornbrug. Op
Valkenburg doen zich soortgelijke feiten
Naar verluidt wil deze bende den in
druk geven van een godsdienstig genoot
schap te zijn, want bij haar overvallen
komt steeds de naam „Jehova" te pas
Wij hopen, dat men er binnenkort in zal
slagen de hand op een of meer van deze
bandieten te loggen, ^oodat we eindelijk
te weten komen met wie we te doen heb
ben. De heeren zijn gewanrachuwd!"
Het wordt inderdaad tijd, dat er tegen
deze spokerijen, die een misdadigen in
slag blijken te hebben, krachtig wordt
opgetreden.
Roode Kruispersoneel
naar ïndië
Prinses Jullunn noemt afscheid.
Prinses Juliana heeft Vrijdagmiddag,
voor het eerst na haar herstel, weder een
bezoek gebracht aan het hoofdbestuur
van het Nederlandsche Roode Kruis. Zij
nam afscheid van de 15 man verplegend
personeel, die heden. Zaterdag, per Sky-
master naar Ned.-Indië vertrekken om
daar werkzaam te zijn op de schepen met
repatrieerenden.
Commissie van Poll
vertrokken
Hedenmorgen vertrokken van Schip
hol de heeren M. J. W. van Poll, H. A.
Korthals. H. J. W. A. Mcyerink, Chr. J.
1. M. Welter en mr. J. van Andel, deel
uitmakende van de commissie van Poll,
die in Indië gedurende vijf weken zich
een indruk zullen vormen van de si
tuatie aldaar.
Prof. dr. B. C. de Savornin Lohman.
die als lid van de Eerste Kamer even
eens deel uitmaakt van de commissie,
maar door ziekte verhinderd is de reis
mee te maken, zal in den loop der vol*
gende week naar Batavia vertrekken.
Se khacht -Oost
het kiemende koYeeC
De
>or herstel w
Hout is van oordeel, rint oe i pannings-
«ebouw, zooals „Dreefzicht" vooiheen was,
niet in Den Hout zal kunnen worden gemist.
Vandaar dan ook haar advies tot het behoud
van het gebouw „Dreefzicht". Dit gebouw
:s evenwel tengevolge van de destijds plaats
gehad hebbende vordering ten behoeve van
de voormalige Duitsche weermacht in zeer
slechten staat komen te verkeeron. Om liet
gebouw geschikt te doen maken voor eet-
cn recreatiegelegenheid zullen verschillende
herstellingen moeten worden aangebracht De
daaraan verbonden kosten zijn geraamd op
f 30.000. Tegenover gemelde uitgave staat nog
een ontvangst van f 8960, als vergoeding van
dc door de Duitsche bezetting aan hel gebouw
„Dreefzicht" toegebrachte schade.
B. en W. stellen den raad voor, een bedrag
van f30,000 ter beschikking te stellen.
Van den regen in den drop
Een Amsterdamsche had haar criminee-
len echtgenoot in het Huis van Bewaring
te Haarlem met een bezoek vereerd. Nog
diep onder den indruk verliet zij hem en
ging door de poort der zuchten naar bui
ten. Daar stonden eenige rechercheurs op
haar te wachten, die haar noodzakelijk
wilden spreken. Deze korte conferentie
eindigde in een rit naar het politiebureau
waar de vrouw werd ingesloten terzake
van bonnenverduistering.
De Yzertoren vernield.
Het te Dixmuiden opgerichte gedenk-
tedken voor de Vlaamsche strijders uit
den oorlog 1914-1918 'werd hedennacht
tengevolge van een ontploffing geheel
vernield. Het parket heeft zich naar de
plaats der gebeurtenis begeven.
Vleeschbonnen verlengd
Het Centraal Distributiekantoor deelt
mede, dat de geldigheidsduur van de bon
nen 029. 030, 031, 529, 530 en 531 vleesch
van de bonkaart L 602 verlengd zijn t/m
30 Maart.
Attlee over de loekomsl
van Britscli-Indië
De Britsche premier Attlee heeft in het
Lagerhuis een verklaring afgelegd over
de toekomst van Britsch-Indiö met het
oog op het vertrek der rcgeeringsdelega-
lie die met Britsch-Indische leiders gaat
onderhandelen. Attlee noemde dit liet
critieke oogenblik en de tijd om te han
delen „De delegatie gaat naar Indië met
de bedoeling haar uiterste krachten in te
spannen om Indië zoo spoedig en vol
ledig mogelijk aan zijn vrijheid te helpen.
Indië moet zelf beslissen ik hoop dat
het Indische volk in het gemcericbest wil
blijven. Indien het onafhankelijkheid ver
kiest heeft het ons inziens het recht daar
toe", aldus Attlee.
De delegatie die Dinsdag a.s. vertrekt
zal volgende week Zaterdag in Indië aan
komen.
KRO 15.00 Voor de kinderen. 16.00 Uit
opera's. 16.40 Reportage. RNIO Hongaarse!»
Strijkkwartet. KRO 17.30 Tijdsein Iftbespr.
17.45 Splendora. 18.00 Dinermuz. in.no .Jour
nal. weekoverz.. 18.45 Dinermuz. RNIO 19.00
Nieuws. 19.30 Voor de Ned. Strijdkr. 20.00
Nieuws. KRO 20,05 Lichtbaken. RNIO 20 30
Drs. L. de Jong. KRO 20.35 Sweelinck kwar-
iet. 21.05 Hoorspel. RNIO 22.00 Nieuws. KRO
22 15 Melodia kwintet. 22.35 Avondgebed 23.W
Sytvestre Trio. 23.30 Zangcongres
HILVERSUM II. 415 M.
RNIO 15.00 Klanken v. eigen bodem. 16.00
Malelsche les. VARA 16.15 Men vraagt en wij
draalen. 16 45 Jan Corduwener 17.15 Sport-
praatje. 17 20 City-halfuurtje. RNIO ni.00
Nieuws. VARA 18.18 Gram. muz. RNIO 18.30
Het Rijk overzee. VARA 18.45 Meisjeskoor.
19.15 Lezing VPRO 19.30 Bijbelverlelllng.
RNIO 20 00 Nieuws. VARA 20 05 En nu Oké!
21.25 Weekoverzicht. 21.40 Hlorspei. 22 10 The
Ramblers. 22.40 Eddy Walls RNK) 23.00
Nieuws. VARA 23.15 Gram. muz
ZONDAG
HILVERSUM I, 361 M.
NCRV 8.00 Nieuws. 8.30 Prot. Studiokerk
dienst. KRO 9.45 Kwartetten Novaldl. 10.00
Mlsult/.cndlng. 11.15 Gram. muz. 11.55 kwar
tet v. Haydn. 12.15 In "t Boockhuys. 12.30 En
semble Nina Dolce. 13.20 Gram. muz. 13 50
Rndlo-lntervlew. 14.10 Johannes-pnssie van
los. Vrnnken. 15.00 Apologie prof. dr. J. B.
Kors. 15.20 Opera-programma. 16.00 Zleken-
lof 16.30 Melodia-kwlntet. NCRV 17.00 Ge
wijde muziek. IKOR 14.30 Piot. Kerkdienst.
NCRV 18.45 Bachconcert. RNIO 19.30 Progr.
voor de Ned. Strijdkr. 20.00 Nieuws. KRO
20.17 Hartvelt-kwartet. 20.50 Cantabile-ensem
ble. 21.20 Voorlezing Ben Bunders 21 45 Amu-
ementsorkesten. RNÏO 22 00 Nieuws. KRO
22.15 Sylvester Trio. 22.35 Avondgebed. 23.00
George Frank. 23.30 Gram. muziek.
HILVERSUM II, 413 M.
RNIO 8.00 Nieuws. VARA Gram. muz. 9.00
Lezing Bijenteelt. 9.15 Johan Jong, orgel.
9.45 Geestelijk leven (lezing). VPRO lO.f'J
Zondagshalfuur. IKOR 10.30 Piot. Ktrle
dienst. 12.00 Harpkwartet. 12.30 Voor de vrouw.
12 40 Kinderkoor. RNIO 13.00 Nieuws. AVRO
13.15 Les Gars de Paris. RNIO 13.50 De Spoor
wegen spreken. AVRO 14 05 Boekbespreking.
14.30 Concert met Jacq. Thlbaud. 16.30 Dans
muziek. VPRO 17.00 Gesprekken met IuIrL-
raars. 17.30 VARA Oome Keesje. RNIO 18.00
Nieuws. VARA 18.15 Bravour en charme. 18.50
Parlementarie discussie. 19.40 Jan Vogel. 19.30
Opnamen van Ernst Busch. RNIO 20.00
Nieuws. AVRO 20 05 Amst. Postharmonie.
20 35 Hoorspel. 21.10 Recital zang en plano.
21.35 Orkest Malando. 22.15 Actualiteiten.
22.30 Metropole-orkest. RNIO 23.00 Nleuwa
AVRO 23.15 Gr.platen.
Prinw Bomhard, die tluutH In Zwitserland vertoeft. La genprok met idju wkl-
Ckiö voor hot Jungfrau-luKcf te Wongernulp. U'J
