Effecten- en Geldmarkt
Van hout tot deviezen
HetFrans Halsmuseum
Een schriel boompje
en de Lente
Zandvoortsche begrooting
voor 1946
Luxemburg
Avonturen van
h t
Onze internationale financieele positie
Wij verkeeren nog in afwachting van
het resultaat der besprekingen, welke
minister Lieftlnck thans in Amerika
voert. Maar wat hij dezer dagen in een
persgesprek heeft medegedeeld kan niet
anders dan teleurstellend worden ge
noemd.
Minister Vos heeft onlangs medegedeeld
dat we dit jaar voor ca. f 3 milliard zul
len moeten invoeren en naar hij hoopt
voor f ,1 milliard kunnen uitvoeren en dat
onze betalingsbalans per saldo een deficit
van f l'/j milliard zal aanwijzen, zoodat
we behalve ons tegoed van f l'A milliard
in de V S nog een flink crediet noodig
zullen hebben om het evenwicht te her
stellen. Minister Lieftlnck meent dat we
elk kwartaal 100 millioen zullen noodig
hebben voor een beperkten wederopbouw,
doch schijnt niet zeker te zijn dat we die
in de V.S. zullen kunnen krijgen. Eerst
tegen het einde des jaars zullen de We
reldbank en het Wereldvalutafonds hun
werk kunnen beginnen en onder deze
omstandigheden zal het noodig zijn onze
buitenlandsche middelen op korten ter
mijn te versterken met de opbrengst van
een deel der Nederlandsche particuliere
beleggingen in de V S.. waarbij hij de
voorkeur geeft aan een vrijwillige liqui
datie Tevens maakt de regeering thans
gebruik van de haar bij Deviezenbesluit
1945 gegeven bevoegdheid goud, edele me
talen en buitenlandsche betaalmiddelen
op te vorderen, welke activa binnen 14
dagen, dat is voor 25 Maart as. aan de
Nederlandsrh» funk worden op
gegeven
Dit komt dus hierop neer dat we lang
zamerhand al onze buitenlandsche activa
ten behoeve van den wederopbouw zullen
moeten afstaan en dat een groot dollar-
crediet. waardoor zulk een liquidatie zou
kunnen worden voorkomen, niet schijnt
te kunnen worden vorkregen
De recente uitlating van Minister Vos
dat het crediet van den tyederlandschen
gulden in de V.S. gelijkwaardig wordt ge
acht aan dat van andere toonaangevende
valuta's valt daarmede o.i moeilijk te
rijmen Want ook de regeering zal er on
getwijfeld van overtuigd zijn dat aan een
groot crediet boven de liquidatie van ons
bezit in het buitenland verre de voorkeur
moet worden gegeven Of men niets, dan
wel f 1000 schuld en f 1000 crediet heeft,
is in economisch opzicht zeker niet het
zelfde Vooral de afstooting van ons bezit
aan Amerikaansche waarden heeft voor
ons land bedenkelijke gevolgen In de eer
ste plaats zullen wc on onze betalings
balans voor een goed deel de inkomsten
uit beleggingen in het buitenland missen,
welke voor den oorlog ca f 200 millioen
bedroegen en die we vooral nu noodig
hebben als een der voornaamste credit-
posten. Bovendien beteekent de afstooting
van ons bezit aan Amerikaansche waar
den. dat op f 2 milliard geraamd wordt
voor den belegger de noodzakelijkheid
eener eenzijdige oriënteering op binnen-
landsche fondsen waardoor de uit een
oogpunt van voorzichtig beheer gewensch-
te risicoverdeeline vrllwel onmogelijk
wordt
Het is dan ook geen wonder dat de
Vereeniging voor den Effectenhandel zich
reeds met een telegram tot Minister Lief-
tinck gewend heeft om tegen de liquidatie
van de Nederlandsche particuliere beleg
gingen in de V.S. te protesteeren. met
name ook tegen een gedwongen over
dracht aan de Nederlandsche Bank Dp
vraag dring» zich on waarom niet reeds
lang de handel In Amerikaansche waarden
is vrijgegeven, in welk geval ongetwijfeld
Achter mijn huis staat een appelboompje
Het staat er al jaren tusschen de bruine,
nietszeggende schuttingen van een huizen
complex en als er zon is, vangt het de
weldoende stralen op in zijn uitgestoken
takken als een kind een kleurig speelgoed
in de verlangende honden
Dezen winter heeft het boompje regen
gehad en daarna wind en toen nog eens
regen met sneeuw en zelfs ijzel. Maar het
bleef staan, zooals een appelboompje be
taamt, dat straks weer bloeien en vruch
ten diagen wil. Het is altijd een schriel
boompje geweest, dat appelaartje. Het i£
nooit met bijzondere zorg omgeven.
•Slechts als de groote groen-roode glanzen
tusschen zijn takken werden opgehangen,
zoo in het zachte najaar, dan herinnerde
ik mij plotseling zijn bestaan. Dan werd
een aanslag gepleegd op zijn kostelijken
last Verder droomde het boompje zijn
eigen droomen, van zon en wind en
blauwe luchten en misschien wel van het
epreeuwenpaar, dat straks weer op zijn
knoesten zou gaan zitten kwetteren over
!het voorjaar en al die dingen, waarover
spreeuwen kwetteren.
Maar nu is er een zonnetje komen kijken
in mijn achtertuintje. Het is wel een wa
terig zonnetje geweest en het is niet lang
gebleven. Maar het heeft mijn boompje
geraakt en de wortels en sappen in wer
king gezet
Straks ga ik naar huis en dan is het
misschien weer een beetje groener om zijn
takken, alsof het zeggen wil, dat de lente
zich tóch niet stoort aan een koude Maart
of eer. achtste kolenbon of een ruzie om
petroleumbronnen ergens ver weg. Dat
kieine boomo.ie heeft meer vertrouwen
dan zijn baas en wellicht heeft het gelijk.
Nee. het hééft gelijk en ik zal er eens een
beetje op gaan letten, oen beetje meer dan
op de kolenbon en de pctrolcumruzie.
J. F.
een deel er van naai Amerika verkocht
en in deviezen zou zijn omgezet tegen
koersen, welke aanmerkelijk hooger zijn
dan die van thans. Na de scherpe koersstij
ging, die het vorig jaar plaats had, is kort
na Nieuwjaar oen ferme daling inge
treden, waardoor bijv. de gemiddelde
koers van spoorwegshares van 67.14 (16
Jan.) tot 61.81, die der Industrials van
208.81 op 192.89 is teruggegaan. De Neder
landsche houders hebben dus niet ten
volle van de koersrijzing kunnen profi
teered wat wil zeggen, dat ook de devie-
zenopbrengst thans kleiner zal zijn dan
wanneer vefkoop sinds einde 1945 moge
lijk geweest was. Het is dan ook geen
wonder, dat er op de beurs en bij den
fondsenbezitter over dezen gang van za
ken groote ontstemming bestaat.
Intusschen wordt door deze jongste
maatregelen der regeering wel duidelijk
in welk een benarde financieele positie
wij verkeeren en hoe goed het is te luis
teren naar den zwanenzang van Mr. Trip,
den scheidenden president der Nederland
sche Bank, die dezer dagen in een persge
sprek met klem heeft aangedrongen op
een spoedige saneering der begrooting.
beknotting der overtollige uitgaven, een
-entepolitiek, die den spaarzin niet be-
lemmert en een zoo ruim mogelijk kapi
taalverkeer, mede met het doel Amster
dam een plaats te doen krijgen als inter
nationaal financieel centrum
Men kan de meest moderne financie
ringsmethoden voor den Staat propagee-
.ren, de simpele werkelijkheid is altijd
deze, dat men van zijn inkomsten en niet
van zijn uitgaven moet leven en dat ook
in den nieuwen tijd een sluitende begroo
ting noodig is om credieten te kunnen
"erkrijgen.
i;« ii aMcrfaatsic
gelegenheid
De termijnen van inlevering en aan
vrage van de buitengewone aangiftebil
jetten, bedoeld in het buitengewoon na-
vorderingsbesluit, zijn officieel gesloten
Het fiscale apparaat tegen belastingont
duikers is in werking gesteld.
Van de zijde van hel departement van
Financiën wordt echter medegedeeld, dat
hun die zich bezwaard gevoelen, omdat
zij of hun biljet niet juist hebben ingevuld
of geen biljet hebben aangevraagd, nog
een allerlaatste gelegenheid wordt gebo
den om er zonder boete af te komen
Wenden zij zich tot uiterlijk 1 April a.s
mondeiing of schriftelijk tot hun inspec
teur, dan mogen zij aannemen dat hun
aangifte alsnog in genade zal worden aan
genomen. Het verdient echter aanbeveling
dit onmiddellijk te doen, want als het
initiatief van den inspecteur uitgaat, is
het te laat om er zonder boete af te komen
Bovendien loopt men dan het risico met
den strafrechter in aanmerking te komen.
Een tekort van f240.000
Zsndvoort is de eerste gemeente in deze
omgeving, die de begrooting voor 1946
klaar heeft Zelfs al vastgesteld. Dit laat
ste kost trouwens niet veel tijd. want
Zandvoort heeft, zooals onze lezers we
ten, geen noodraad. Als het college van
B. en W. de begrooting heeft goedgekeurd,
is de behandeling voltooid en kan zij naar
het college van Gedeputeerde Staten ge
zonden worden, ter goedkeuring.
De begrooting sluit met een tekort van
f 240.000. Er wordt evenwel gehoopt dat
dit bedrag nog geheel of gedeeltelijk zal
worden opgevangen door rijksbijdragen.
Een Haarlemsch aandeel in Neerlands welvaart
Wanneer de
die thans nog
spaarzame Nederlander,
langs de New-Yorksche
Avenues dwaalt of ronddoolt in Ziirich kan
het gebeuren, dat hij plotseling temidden
van de fonkelende overdaad in de étala
ges een vertrouwd kleurengamma op
merkt: Rood, wit en blauw. Hij mag dan
wereldburger zijn, en, even gaat een
schokje door hem heen, zooals het al
eeuwen door alle Hollanders, die de drie
frissche kleuren in den vreemde zagen,
is gegaan.
Nee, het is geen kunstdruk-reclame
folder, geen tentoonstellingsaffiche, maar
een blozend jongetje, een lachend meisje
met een, óók lachende, vlag boven het
hoofd.
In een onaanzienlijk huis aan het Prin-
:-enbolwerk te Haarlem worden die jon
getjes en meisjes met hun uitwaaiende
vlaggen geboren, bij honderden tegelijk.
Daar zijn drie figuurzaagmachines, be
diend door vaardige, zwenkende handen,
zij zagen 2500 figuurtjes per week Niet al
leen jongetjes en meisjes, maar ook kabou
ters, feeën, dieren en wat al niet. Het ma
teriaal hiervoor komt uit Finland, per week
wordt ongeveer een kubieke meter Finsch
berkenhout, keurig tot platen gezaagd
in vlotte figuren omgezet, twintig paar
meisjeshanden geven al die dingsigheid-
jes met hun aardige vormen een kleurtje
en zoo noodig een blosje, een lijntje op
hun krullebol en de winkels in Zürich
en New-York kunnen weer pronken met
een schat van kinderlijke, artistiek ver
antwoorde kleinooden; Nederland tou
cheert de zoo hoog noodige deviezen.
Zoo op het oog een simpel bedrijf. Je
neemt een stukje hout en een zaag, het
resultaat wordt bont beschilderd: devie-
zenn! Maar zoo gemakkelijk is het niet.
Ten eerste is dat „stukje hout" een zaak
van gewicht. Elke week een M3. Finsch
berken te bemachtigen is een heksentoer,
daarom wordt er ook wel met Neder-
iandsch afvalhout gewerkt, de producten,
die hieruit ontstaan zijn echter bestemd
voor het binnenland.
„Zoo maar een teekeningetje" zou onze
naam in het buitenland 6chade doen: tee-
kenaars, die hun onderwerp en den 6maak
van het kind kennen, hebben de 100 ver
schillende modellen, welke het kleine be
drijf thans vervaardigt, ontworpen. Het
is hun geliikt een serie verrassend smaak
volle en raak typeerende figuurtjes te
maken, welke gunstig afsteken bij hetgeen
sedert den oorlog op dit gebied op de
markt werd gebracht. Jammer, dat het
publiek deze vergelijking zelf nog niet
overal kan maken, de binnenlandsche af
zet is slechts voor een zeer klein ge
deelte ter hand genomen. Maar op de
aanstaande Jaarbeurs te Utrecht zal men
het Haarlemsche product kunnen bewon
deren en daarna zullen ook de Nederland
sche winkels de geestige, vlotte figuur
tjes gaan verkoopen
Binnenkort gaat het fabriekje, dat uit
de kleeren is gegroeid, naar Heemstede
verhuizen, waar men met 5 zaagmachines
hoopt te kunnen werken.
Dc ontvangst in het buitenland van dit
Haarlemsche „huisvlijf-product werd
door de jonge directie uitstekend ge
noemd
bezocht door Nederlanders
Gaf de wedstrijd LuxemburgNeder
land niet veel bijzonders te zien, op an
der gebied viel er Zondag in Luxemburg
heel wat 'neer te aanschouwen. Des och
tends werd in de prachtige moderne kathe
draal Notre Dame Consolatrice dor Affligés
(O.L V Troosteres der Bedrukten) een re
quiem gehouden voor de eerste 45 van de
4000 geïdentificeerde Luxemburgsche doo-
den uit Duitsche concentratiekampen, die
den uit Duitsche concentratiekampen, die in
hun „Hemecht" (vaderland) herbegraven
worden De stoffelijke overschotten lagen
sedert Zaterdag opgebaard in de Cerclc,
het stedelijk gebouw voor officieele ge
beurtenissen. Door den rustigen, weinig
spectaculairen aard van den Luxemburger
maakte deze plechtigheid zelfs op een
volkomen buitenstaander diepen indruk.
Het kerkkoor met zijn bijzondere stem
men wist een weemoedigheid te wekken,
die zich mededeelde aan alle aanwezigen.
Een zoodanig gezongen De Profundis
hoort men geen drie keer in zijn leven.
Tijdens de consecratie door Mgr. Philippe,
bisschop van Luxemburg, werd het „Aux
Morts" gespeeld op trompet met lichte
sourdine, begeleid door het magistrale
orgel. Even later verliet de groothertoge
lijke familie de kerk, tijdens het zingen
van het laatste couplet van het volkslied,
dat doet denken aan hef zesde couplot
van het Wilhelmus-
En U daarboven, Wiens hand
het lot der naties leidt,
Bewaar het Luxemburgsche land
van vreemd juk en leed.
U hebt ons immers reeds als kinderen
den vrijen geest gegeven
Moge ons dan ook de vrijheidszon
nog jarenlang beschijnen.
Op dc Place d'Armes klonk ons het
oude Wilhelmus tegemoet, dat je als Ne
derlander zoo schoon en vertrouwd in
de ooren klinkt. Een kort commando en
een eerewacht van het Luxemburgsche
leger presenteert het geweer. Grootherto
gin Charlotte, Prins Felix, Kroonprins
Jean en de twee oudste prinsessen als eer
sten van hun volk bewijzen de laatste
eer aan de dooden, bij wier kisten de
wacht wordt gehouden door kameraden
uit de concentratiekampen, die er het
leven hebben afgebracht en thans weer in
de klcedij gestoken waren die zij toen
droegen
Er heerschte nog uren later een soort
van eerbiedige stilte in dc stad, de men-
schen spraken met gedempte stem en
menigeen in het zwaar getroffen landje
vertoefde met zijn gedachten in de dagen
van weleer.
Dc komst van een luidruchtig troepje
Nederlanders, dat, nauwelijks 100 in ge
tal, meer lawaai schopte dan de meest
enthousiaste Luxemburgers, is dan ook
voor velen niet al te welkom geweest.
Niet dat zij er iets van lieten merken
verre daarvan. Gastvrijheid en behulp
zaamheid zijn het deel van iederen gast,
maar veel eerbied zal ons land niet ge
wonnen hebben.
Een onderhoud
met den nieuwen Directeur
Dc heer H. P. Baard, die eenige dagen
als directeur van het Frans Halsmuseum
in functie is, vertelde ons, dat hij het
museum al lang kent. Bovendien heeft hij
in de laatste maanden zich er in het bij
zonder voor geïnteresseerd. Toen ik hier
kwam, werd ik niet vcor verrassingen ge
steld. Haarlem heeft een bijzonder en
kostbaar kunstbezit en de huisvesting is
ook zeer gelukkig. De sfeer is intiem en
het is een voordeel, als men schilderstuk
ken kan hanger, in een omgeving die met
denzeifden tijd dateert. Hec is mogelijk,
dat op den duur een deel van de histori
sche voorwerpen uit het museum verdwijnt
(een galg en rariteiten behooren niet in
een kunstmuseum!) maar de meubels, die
de zalen aanklceden, zullen natuurlijk be
houden blijven Voor het museum heb ik
reorganisatieplannen, die evenwel eerst
met het. college van B. en W. besproken
81. Telkens omlaag kijkend, of nie
mand op het slotplein zijn gevel-uit
stapje merkte, krabbelde hij, hangend
aan een dunne draad, naar het aan
grenzende raam en keek er door. Eerst
kon hij niets onderscheiden, maar toen
zijn oogen wat aan de duisternis ge
wend waren, bemerkte hij tegen den
muur van uet andere torenkamertje.
een bij, een bijtje nog maar, dat ver
twijfeld tegen den muur tikte, terwijl
groote tranen langs zijn snuitje rolden.
Toen werd zijn kamervenster verduis
terd door het dikke lijf van Warrel, die
lustig aan zijn draad heen en weer
bengelde, en met gebaren probeerde
den by iets aan het verstand te brenp»n.
V»
<M C G C V>
-2 ss| g
3 E
I S rt c. O
SS» 2 c-? ^3
moeten worden. Wel kan ik zeggen, dat
mijn streven er op gericht zal zijn, het
museum populair te maken. Het moet een
levend iets worden, dat de belangstelling
van duizenden heeft.
Aan uitbreiding van de schilderijenver
zameling is door aankoop in den eersten
tijd niet te denken. Ik zal blij zijn als ik
voorloopig het geld krijg voor de reorga
nisatie. Maar ook zonder aankoop is mis
schien wel iets te bereiken. Wij moeten
het Frans Halsmuseum als een streek-
mus'-um zien, waarin de Haarlemsche
schildersschool domineert. Het Rijksmu
seum hoeft plaats te kort voor zijn enorm
schiiderijenbezit. Indertijd is reeds een
enkel stuk aan Haarlem afgestaan. Het is
niet onmogelijk, dat er meer stukken in
Amsterdam zijn, die daar gemist kunnen
worden en die een belangrijke aanwinst
voor ons museum zouden beteekenen. In
1928 heeft er zelfs een ruiling plaats ge
had tusschen het Rijksmeuseum en het
Louvre te Parijs.
Het zou verkeerd zijn uit deze opmerking
de conclusie te trekken, dat er in het
Haarlemsche museum alleen stukken uit
de Haarlemsche school geplaatst moeten
worden Als ik mocht kiezen tusschen een
Frans Hals en een Rembrandt, zou ik mis
schien zelfs de voorkeur aan den laatste
geven, uit de overweging, dat Haarlem al
veel Halsen en nog geen enkele Rembrandt
heeft'
De toestand waarin dc stukken van het
Frans Halsmuseum zich bevinden, is heel
goed. Deri oorlog hebben zij goed door
staan. Er zijn evenwel 6tukken die restau
ratie vc-reischen. Hoe die zal worden uit
gevoerd is nog niet te zeggen. Mijn mce-
ning is, dat aan onze kostbare stukken
alleen door restaurateurs van naam ge
werkt mag worden.
Het is niet onwaarschijnlijk, dat enkele
„toewijzingen" van schilderijen gewijzigd
zullen worden, want die vind ik aanvecht
baar.
Toen ik benoemd was heb ik, zoo besloot
de heer Baard, reeds aan u medegedeeld,
dat lk geen expertises geef Wie een in
teressant schilderstuk heeft, kan gerust
naar mij toekomen. Ik wil het graag zien
en misschien is het iets voor het museum.
Ook wil ik uit kunstzinnige belangstelling
persoonlijk mijn meening wel zeg
den, maar schriftelijke verklaringen geef
ik niet.
