Haarlems Dagblad
In 1946
ruim f 2,2 milliard tekort
Gevaarlijke situatie in Mantsjoerije
De Elf Partijen
Staatsbegrooting voor dit jaar verschenen
Belastingen enz,
f 2.4 milliard
Waar komt
de hoofdzetel der UNO
saldi»! idp 9i^si|igo^ aipspuejigpaM j
tii-sc^sc*^ 4*3>\LWL p'LlWlijl^l^p'ULW ULvJjJl
Miumiltu; 15 April 191(1
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
IJmuiden: Kennemerlaan 154,
Telef. 5437.
Tel.: Administratie 10724. Expeditie 14325
OOo Jimr«in\i
Dirccteiir-Hool'dr.edactci
Uitgave Stichting Voorlichting
Abonnementen: p week 31 et.
per kwartaal f 4
Postgiro -273107
Redactie 10600 Dir-Hoofdred 15054
BIJ de sluiting der candidaatstelling
voor de Tweede Kamer hebben zich
elf partijen aangemeld. Dat is veel minder
dan er tn het strijdperk verschenen voor
de vorige verkiezingen, die van 1937. Het
is maar één meer dan de helft, want toen
waren er twintig. Daarvan bracht even
wel maar 50 procent het tot een vertegen
woordiging in de Tweede Kamer, die in
de periode 19371940 dus tien partijen
telde. In ons nummer van Vrijdag hebben
wij de nauwkeurige cijfers van 1937 nog
eens vermeld- Zij zijn maar ten deele
bruikbaar als vergelijkingsbasis voor de
komende verkiezingen, omdat nu een
andere partijen-indeeling tot stand is ge
komen en een groep die toen vier zetels in
de Kamer telde, de N.S.B., gelukkig is
weggevaagd. De eenige partijen van 1937,
die thans in onveranderde eigen formatie
aan de start zullen komen, zijn de R.K.,
die toen 31 zetels behaalden, de A.R., die
er toen 17 verkregen en de communisten,
van wie 3 vertegenwoordigers in de
Kamer zitting namen. Er was evenwel
nog een andere reden om aan de cijfers
van '37 te herinneren. Die was, dat ik er
nog eens de aandacht op wilde vestigen
in welke mate de Duitsche en N.S.B.-
propaganda, die over „vijftig partijen"
placht te fantaiseeren, gelogen heeft.
Andere leugens, even systematisch in
„Vova" en dergelijke organen gelanceerd,
waren van hetzelfde gehalte en soms nóg
heel wat kwaadaardiger.
Het zal ons niettemin allen verheugen
dat de twintig partijen, die in '37 ver
kiezing nastreefden, nu tot elf zijn terug
gebracht. Dat is een gevolg van het
nieuwe streven naar samenbundeling van
krachten en de nieuwe afkeer van ver
splintering, die tot de meest verheugende
verschijnselen van dezen tijd behooren.
Tot het elftal partijen behooren ook nu
nog eenige kleine groepjes. Het staat te
bezien of zij zetels zullen veroveren Met
zekerheid kan niemand dat voorspellen.
Te verwachten is evenwel, dat ook het
aantal in de Kamer vertegenwoordigde
partijen lager zal zijn dan in 1937: dus
lager dan tien.
Men moet nu wel een grooten aanhang
hebben om het zelfs maar tot één Kamer
zetel te brengen. Tengevolge van bevol
kingsaanwas in de verloopen negen jaar
tijds en van de uitbreiding van het kies
recht tot de 24- en 23-jarigen is het kie
zerscorps zoo sterk vergroot, dat het op
5.400.000 geschat kan worden. Bij de te
verwachten algemeene belangstelling zal
het aantal thuisblijvers percentsgewijs ge
ring zijn, zoodat de kans bestaat dat vijf
millioen geldige stemmen zullen worden
uitgebracht en de kiesdeeler één hon
derdste van dit totaal de 50.000 bereikt.
Dit zou dus het aantal zijn, noodig om
een Kamerzetel te veroveren.
Te verwachten is, dat de onzekerheid
over het resultaat van den stembusstrijd
op 17 Mei tevoren wel eenigszins ver
minderd zal worden. Daar zullen onge
twijfeld de Instituten tot onderzoek der
Publieke Opinie voor pogen te zorgen. Zij
hebben een paar maanden geleden al
pogingen gedaan, maar die bleken voor
barig, want verscheidene partijen hebben
zich pas later aangediend Bovendien heb
ben velen ook nu hun stem nog niet defi
nitief bepaald en zijn anderen van mee
ning veranderd ten gevolge van bepaalde
gebeurtenissen en verschijnselen in dezen
bewogen tijd. Voor den oorlog was het te
voren tellen dei neuzen, waarbij men zich
dan vooral liet leiden door vroegere ver-
kiezingsijuitslagen, een heel wat gemak
kelijker taak dan nu. Inmiddels zijn de
Instituten op het tooneel verschenen. De
zuster-instellingen in Amerika, Engeland
en /.weden hebben bij verkiezingen voor
spellingen gegeven, die nooit meer dan
2 procent "van den uitslag bleken af te
wijken. In Zweden heeft men zelfs een
voorspelling geleverd, waarbij de afwij
king maar 0.7 procent was. Het zal dus
voor de Nederlandsche navolgers van het
Gallup Institute zaak zijn, ook niet meer
af te wijken dan twee procent. Bereiken
zij dat, dan zullen zij er groot vertrouwen
in hun voor ons land nog nieuwe han
delsartikel mee vestigen. Ik heb een ver
moeden dat zij, gezien de huidige bewe
gelijkheid van „het politiek gesprek" in
ons land, de neiging zullen hebben om zoo
lang mogelijk met hun voorspellingen te
wachten.
Het eenige dat men thans met vrij
groote zekerheid kan profeteeren is, dat
geen enkele partij de volstrekte meerder
heid in de Kamer dus minstens 51
zetels zal behalen. Het vooruitzicht is
derhalve, dat na de verkiezingen twee of
meer partijen samenwerking zullen moe
ten zoeken om een regeering tot stand te
brengen, die op een Kamer-meerderheid
steunt. Laat ons hopen dat wij in Neder
land niet in het soort slop zullen belan
den. waartoe de Fransche en de Belgi
sche Kamerverkiezingen hebben geleid.
Waarschijnlijk is dat niet, des te minder
omdat de wil tot samenwerking in ons
land grooter schijnt dan in België en
Frankrijk en de troefkSarten hier ook
anders verdeeld lijken te zijn
De verkiezingscampagne der partijen
moet nog tot volle kracht groeien. Die
zal haar invloed op den uitslag doen gel
den en het is duidelijk dat naast de Indo
nesische kwestie vooral de vragen van
het toekomstige financieelc en economi
sche beleid van belang zullen zijn. Zij
houden velen bezig en met reden. Vele
kiezers zullen daaromtrent en omtrent
Op den gewonen dienst van derijksbegrooting wordt voor 194G een batig ealdo
van 1G3.047.G48 geraamd, dat bestemd is tot bijdrage aan den buitengewonen
dienst. Deze sluit dan met een nadeellg saldo van 2.216.1 34.2G7. Dit tekort blijkt
dus belangrijk minder te zijn dan het reeds eer aangeduide deficit over 19 4".. dat
thans wordt geraamd op ruim 3.5 milliard.
De vorm der nota is in zooverre geheel nieuw, dat voor het eerst een nationaal
budget is opgenomen. Dit maakt onderscheid tusschen vier groepen van huis
houdingen, n.l. de gezinshuishoudingen, de bedrijfshuishoudingen, de overhoids-
huishoudingen en het buitenland. Daarnaast wordt nog afzonderlijk de kapitaal
markt behandeld, die de credietbehoeften van het bedfijfsleven en van de overheid
tbt een totaal van 3 milliard zal moeten bevredigen.
Buitenlandsche leeningen en buitenlandse he activa kunnen 1.8 milliard opbren
gen. De resteerende 1.2 milliard zullen moeten worden verkregen uit besparingen,
daar een lnflationistische geldcreatie anders niet te vermijden zou zijn.
Het monetair evenwicht zal alleen ge
handhaafd kunnen blijven door een com
binatie van zes middelen, n.T.:
1. Opvoering van de arbeidsproductivi
teit:
2. handhaving der consumptie op het
bestaande niveau, met een minimaal
noodzakelijke aanvulling van de
voorraden duurzame consumptiegoe
deren;
3. zoo groot mogelijke besparing als uit
vloeisel van beide voorgaande mid
delen;
4. coocentratie van den invoer op die
goederen, die de arbeidsproductivi
teit kunnen verhoogen;
5. opvoering van den export van goe
deren en diensten met opoffering van
een verhooging der binnenlandsche
consumptie, om een zoo groot moge
lijk deel van den invoer te kunnen
betalen;
5. Intcring van vermogen in het bui
tenland om het tekort op de betalings
balans aan te vullen, dat niet door
buitenlandsche leeningen kan wor
den gedekt.
GEWONE DIENST.
De uitgaven van den gewonen dienst in
millioenen guldens zijn:
verdubb. uitg.
1946 2e halfj. 1945
Huis der Koningin 1.6 1.6
Hooge colleges van
staat en kabinet der
Koningin 2.8 2.5
Alg. oorlogvoering
van het Koninkrijk 2.5 1.6
Buitenl. Zaken 15.8 22.5
Justitie 75.0 112.8
Binnenl. Zaken 234.8 147.1
Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen.. 235.1 190 8
Nationale Schuld 716.9 656.4
Financiën 112.5 98.1
Oorlog 1933 421.7
Marine 248.8 181.4
Openb. Werken en
Wederopbouw123.3 149.8
Verkeer en Energie 59.9 55.5
Handel en Nijverh. 28.0 24.5
Scheepvaart6.6 7.9
Landb.. Visscherij en
Voedselvoorziening 61.4 55.8
Sociale Zaken 107.4 130.9
Overz.Gebiedsdeelen 53 53
Onvoorz. Uitgaven.
Bijdrage aan den
buitengew. dierust(7b) 163.0
Totaal 2394.0 2269.7
Indien de benoodigde materialen in
ruimere mate beschikbaar komen, zal in
1946 worden overgegaan tot uitvoering
van rijkswerken, welke destijds ter be
vordering van de werkverruiming zijn
goedgekeurd (Werkfonds).
De post voor dekking van het bedrijfs
verlies van de Nederlandsche Spoorwe
gen over 1945, is pro memorie uitgetrok
ken, in de verwachting, dat dit verlies
door het overschot over 1944 zal worden
opgevangen.
De kosten van de politie in de 8 groot
ste gemeenten des lands komen weer ten
laste der gemeenten. (Dus ook Haarlem.)
Hoogere bedragen zijn uitgetrokken voor
een salarisverbetering bij het onderwijs.
Verder zijn hoogere bedragen noodig voor
sociale jeugdzorg, de bemoeiing van het
rijk op het gebied van muziek, tooneel en
letteren.
Op den buitengewonen dienst zijn bedra
gen'uitgetrokken voor buitengewone uit
gaven.
De uitgaven voor de pacificatie van
Indië en de liquidatie der oorlogsvoering,
inbegrepen het nadeelig saldo van het
Scheepvaartfonds, worden voor 1946 ge
raamd op 712.6 millioen. Op de gewone
begrooting van 1946 is 102.3 millioen
gebracht, de resteerende f 610.3 millioen
worden overgeboekt om later te verreke-v
nen.
338.5 millioen wordt geraamd voor
steun bij den herbouw, waaronder ver
staan wordt de uitgaven in verband met
oorlogsschade, andere schadevergoedingen
zee- en luchtvaartverzekeringwet. land-
bouwherstel. uitkeering aan de Neder
landsche Spoorwegen voor bedrijfsschade
als gevolg der spoorwegstaking. Ten laste
van 1946 zal daarvan slechts 6.7 millioen
gebracht worden.
Voor het op gang brengen van bedrijven,
waaronder vallen het herstel van het
wagenpark en de Rijn- en de binnenvloot,
is 5.7 millioen geraamd.
Het Prinselijk Paar bij zijn terugkeer
van zijn Scandinavische reis. Itij aan
komst op liet vliegveld 8oesterberg
Terwijl de Russen onder bevel van
maarschalk Malinofski zich strikt houden
aan den afgesproken ontruimingsdatum
van Mantsjoerije, liggen groote contin
genten Chineesche communisten op de
loer om de regeeringstroepen voor te zijn
bij het bezetten der vrijgegeven plaatsen.
Vooral rond de stad Tsjangtsjoen, het
voormalige hoofdkwartier der Russen, dat
door hen Zondag werd ontruimd, is de
situatie critiek, daar er naar schatting
30.000 man communisten rond de stad lig
gen, dte reeds begonnen zijn met aanval-
meer nijpende kwesties ik denk aan
rechtszekerheid en zuiveringsbeleid
duidelijke verklaringen van de candidaten
verwachten. Daar is groote behoefte aan.
R. P.
nizoen regeeringstroepen heeft het bevel
over de stad van de Russen overgenomen
en is bezig met maatregelen te treffen om
het hoofd te bieden aan eventueele troe
belen.
De communisten motiveeren hun pogin
gen om de geëvacueerde steden te bezet
ten in strüd met liet Chineesch-Kusissch
verdrag, met de bewering dat dit verdrag
niet uitdrukkelijk vaststelt, welke troepen
de steden in N.-O. China moeten overne
men. „De communistische troepen 7-ijn ook
Chineesche troepen en hebben dus even
veel recht om de steden te bezetten als de
troepen der Kwomintang" aldus verklaar
de generaal Tajoe En Lai. de communis
tische vertegenwoordiger te Tsjoengking.
De strijdkrachten der centrale regeering
worden pas aan het einde van deze week
te Tsjanetsjoen verwacht; een klein gar-
len op de buitenwijken en het vliegveld.
Het woord is aari.
Winston Churchill:
Zij, die goed een oorlog
kunnen winnen, kunnen
zelden een goeden vrede
maken en zij, die een goe
den vrede kunnen maken
zouden nooit den oorlog
hebben gewonnen.
(Uit: My Early Life)
Ruim tweemaal meer
dan in 1945
De middelen van den gewonen dienst
bedragen in totaal 2.394 024.742 gulden,
waarvan 2.206.300.000 gulden aan belas
tingen.
De geraamde opbrengst is als voljt
verdeeld:
(in millioenen guldens)
Omschrijving: 1946 1945
inkomstenbelasting 890 0 480.0
loonbelasting 250.0
dividendbelasting 8.0
voorheffing van in het bui
tenland geaccumuleerde in
komsten 55,0
vermogensbelasting natuur
lijke personen 100,0 10.0
vermogensbelasting voor li
chamen 33.0 10,0
vennootschapsbelasting 115.0 100,0
commissarisscnbelasting 1,0 1,0
vereveningsheffing 110.0 90.0
motorrijtuigenbelasting 15.0
invoerrechten 25.0 1,0
statistlekrecht 1,3
accijns op zout 6.5 3.0
accijns op wijn 0.6
bijzondere wijnbelasting 0.3
accijns op gedistilleerd 22,0 7.0
accijns op bier 25.0 10,0
accijns op .suiker 50,0 20,0
accijns op tabak 120.0 24.0
belasting op gouden en zil
veren werken 0,6
omzetbelasting 300.0 100.0
rechten van zegel 8.0 5.0
rechten van registratie 10.0 6.0
rechten van successie 60.0 45,0
2206.3 912.0
Bij de inkomstenbelasting 1945 is be
grepen de loon- en dividendbelasting
In 1945 was de motorrijtuigenbelasting
bij het hoofdstuk openbare werken en we
deropbouw opgenomen tot een bedrag van
f 5.500.000.
r
Russische actie voor Geneve
De Sovjet-Unie zou volgens den New-
Yorkschen correspondent van „Observer"
een actie op touw zetten om den perma
nenten zetel van de Organisatie der Ver-
eenlgde Volken, die volgens een eerder
genomen voorloopig besluit in de Ver-
oenlgde Staten zou gevestigd worden, naar
Europa over te plaatsen., bij voorkeur
naar Genève. De Russen zijn aanvankelijk
de grootste voorstanders geweest van het
voorstel om den zetel in Amerika te hou
den, doch den laatsten tijd hebben zij in
formeel pogingen In het werk gesteld om
te agecren voor annuleering van dit be
sluit.
In Amerikaansche regeeringski ingen
hoeft deze ontwikkeling diepen indruk
gemaakt, vooral omdat sommige delega
ties van de UNO blijk geven van ont
stemming over de weinig spontane wijze
waarop het vestigen van den hoofdzetel
der Verecnigde Volken in Amerika is be
groet, terwijl zij zelfs de wenschelijkheid
reeds bespreken, naar Europa te gaan.
Men neemt echter aan dat de meerderheid
der -delegaties geen verandering zal wil
len aanbrengen en met name Engeland zal
zich zeker verzetten tegen een eventueel,
voorstel tot het overbrengen van den zetel
naar Europa.
Nog dit jaar een volkstelling
Thans bevestigt een bericht uit Den
Haag de mededeellng die wij reeds een
maand geleden deden, dat het in de be
doeling van de regeering ligt te bevor
deren, dat per 31 December van dit jaar
een volkstelling zal kunnen worden ge
houden. Hieraan zullen dan worden ver
bonden een beroeps- en een woningtelling.
AGENDA
MAANDAG IS APRIL.
Brinkmann: Lezing H. C. Verkruysen. SS
uur. Kr. Halsmuseum: Tentoonstelling 19—17
uur. Kenibrandt Theater: Le Bonheur (14 j».
Palace: De Zwarte Kamer. (16 J.I. Luxor: R"<1
Wagon (IS J.). Deze drie bioscopen, 14. 16.1S.
1» en tl.15 uur. Krans Hals: Zet 'm op
George. 14, 16.30, 19 en 21.16 uur.
DINSDAG 16 APRIL.
Bioscopen; als Maandag.