Haarlems Dagblad Labour wil nationaliseeren Het Staatsbeste! Vormt Spanje een gevaar voor den Vrede? „Ja" en „neen" in den Veiligheidsraad De huisvesting der pdlitieke verdachten in Haarlem en omgeving. Tr'j I ucru v vij cnuuaiu <*IJ MJS J,,j «Oo Jaarpjng No. («SO» Bureaux: Groote Houtstr. 93 en Soendaplein 37, Haarlem IJmuiden: Kennemerlaan 154, Telef. 5437. Tel.: Administratie 10724. Expeditie 14825 Directeur-Hoofd redact VOmlmliM; 18 i\|>ill K>4(l Uitgave Stichting Voorlichting Abonnementen: p. week 31 ct. per kwartaal t 4. Postgiro 273107. Tel.: Redactie 10600. Dir.-Hoofdred. 15054 ONLANGS heb ik geschreven over her scholing van ons volk in de democra tie, waar groote behoefte aan bestaat, want het is de werkwijze van een demo cratisch bewind en in zekeren mate ook de gedachten die het beheerschen en de gezagsverhoudingen, die erin gelden, ont wend. Straks moet het nieuwe vertegen woordigende lichamen kiezen volgens het nog vigeerende, op Evenredige Vertegen woordiging gebaseerde kiesstelsel. Moge het spoedig door een beter vervangen worden. Intusschen zal het in Mei en Juni nog gelden en veel menschen begrijpen eigenlijk heelemaal niet meer hoe het werkt. Laat ons maar niet gaan taxeeren hoevelen het nooit begrepen hebben. Dit voert tot een andere gedachte. Hoe- velen hebben een helder begrip van de hoofdlijnen der staatsinrichting? van de verhoudingen tusschen Kroon en regee ring, rSgeering en parlement, de werk wijze en bevoegdheden van de Staten- Generaal en den Raad van State, van pro vinciale en gemeentebesturen, de organi satie van de rechterlijke macht9 Met deze kennis is het inrons land altijd droevig gesteld geweest, temeer omdat de scholen er vrijwel geen notitie van nemen. Da eenige die onderwijs in staatsinrichting en staathuishoudkunde geven zijn de H B.S.'en waarbij moet opgemerkt worden, dat al leen op de H.B.S. a er behoorlijke tijd aan besteed wordt. Merkwaardigerwijze schenkt het leerprogramma van de gym nasia aan de inrichting van onzen eigen staat volstrekt geen aandacht. Aangezien Middelbaar en Voorbereidend Hooger on derwijs de latere leiders van ons staat kundig-, maatschappelijk- en bedrijfsleven opleiden heeft dit evidente gebrek mij altijd met groote verbazing vervuld. Men moet ook niet veronderstellen dat zelfs de leerlingen, die het voorrecht genieten later hun studies aan een universiteit of hoogeschool voort te zetten, daar allen dit tekort in hun kennis inhalen. Het hangt van de speciale richting van hun 6tudie af. Sommigen valt het ten deel, anderen leeren het nooit, tenzij zij zich door zelfstudie op de hoogte gaan stellen. Aangezien de meesten zich al ruimschoots met kennis beladen gevoelen, gebeurt dat in de meeste gevallen niet. Bij de voorgenomen vernieuwing ons onderwijs zijn wenschelijkheden de orde gesteld, welker verwezenlijking pas op langen termijn tot stand zal kun nen worden gebracht, als men het er een maal over eens zal zijn geworden, hetgeen al een heele toer zal zijn. Zouden in af wachting van de realisatie dezer groote plannen niet alvast een paar bescheiden verbeteringen in het leerplan van het onderwijs gemaakt kunnen worden, die het in nauwer aanraking brengen met de practijk des levens? In de jaren voor den oorlog heeft onze toepassing van de democratie bedenke lijke verschijnselen van verwording ver toond. Wij zijn het er wel over eens dat dit niet aan de parlementaire democratie als zoodanig, maar aan onze toepassing ervan te wijten is. Men poogt nu in poli- tieken zin die toepassing te verbeteren door de oude verhoudingen te doorbreken, zooals dat heet en versnippering van krachten door concentratie te vervangen. Dat is belangrijk. Vervanging van het kiesstelsel door een beter en eenvoudiger, dat bovenal het voordeel zal hebben dat de kiezer en kiezeres zich weer meer voor hun taak zullen gaan Interesseeren, zal een andere verbetering van politieke be- teekenis zijn. Maar zou het niet van voor- uitzienden blik getuigen en bovendien het vraagstuk in zijn kern aanvatten als men er eens toe besloot, het volk in zijn brecde massa te leeren wat de democratie eigen lijk is: hoe het parlementair-democratisch staatsbestel functioneert? Ik geef toe dat het een erg eenvoudige gedachte is Maar als men waarneemt hoe bitter weinig de meeste menschen ervan weten, in alle kringen van de samenleving, lijkt het erg noodig haar te opperen Temeer omdat het een geschikt oogenblik is om dit punt aan de orde te stellen. Als men ertoe zou kunnen besluiten, den leerlingen op de scholen mede te dee- len hoe ons staatsbestel eigenlijk in elkaar zit, zou zich dat natuurlijk niet tot het Middelbaar en het Hooger Onderwijs moeten bepalen. In enkele eenvoudige hoofdlijnen zou althans de staatsinrichting zeer wel op de scholen voor L. O. en U L. O. kunnen worden uiteengezet. Dat is geen moeilijk wetenschappelijk bedrijf. Maar het is noodig dat de jonge generatie, 6traks het kiezerscorps, ervan op do hoog te is. Een eenvoudig leerboekje, gemakke lijk genoeg door deskundigen samen te stellen en aangevuld met eenige practische raadgevingen om de belangstelling bij de leerlingen te prikkelen, zou daarvoor moe ten dienen. Bevorderd zou kunnen worden dat het op groote schaal en in prettig lees baren vorm ook voor volwassenen ver krijgbaar werd gesteld Want die bobben er. in groote meerderheid, evenveel be hoefte aan als de schoolkinderen. Er zal aanleiding zijn om op dit onder werp terug te komen. Als men in eenige za3k iets bereiken wil, moet men er altijd op door blijven hameren Ik wil even wel voor vandaag niet eindigen zonder ei aan te herinneren, dat het nationaal-socia lisme een geweldige propaganda voor zijn verwarde en bedriegelijkc leerstellingen placht te maken. Het is nog niet dood in de wereld. En wat doet de democratie nu voor haar zaak? Het ifi noodzakelijk dat Voorstel Britsche Staal- en IJzerindustrie tot gemeenschapsbezit te maken De Itritschc Labourrcgeering gaat voort met tc trachten, dc belangrijke maatschap pelijke lior\orihingeu die zij op haar pro gramma heeft, te verwezenlijken. Na het ctsontwerp op den medischen dienst, dat stormachtige discussies heeft veroorzaakt, zal zij binnenkort een voorstel tot na- tionalisccring der Britsche ijzer- en staal industrie lanceercn. Volgens dit voorstel zal de Britsche staal en ijzerindustrie eerlang tot gemeen schapsbezit worden verklaard, waartoe een controleraad zal worden aangesteld die zal moeten nagaan, welke verbeterin gen in deze tak van nijverheid kunnen wordA verwezenlijkt en welke gedeelten der industrie voor nationalisatie in aan merking komen. De minister voor de bevoorrading Wil- mott heeft dezen ingrijpenden maatregel gisteren in het Lagerhuis aangekondigd, nadat hij beschikte over een rapport dat indertijd door de coalitieregeering was op gevraagd van de leiders der ijzer- en staalindustrie teneinde een idee te krijgen van de noodzakelijke verbeteringen, die deze sleuteljndustrie zou moeten onder gaan binnen den kortst mogelijken tijd. Het doel van deze nationaliseering is in de eerste plaats eenheid te brengen in de groote verscheidenheid van bedrijven en bedrijfjes, die zich alle op verschillend peil van ontwikkeling bevinden en de op voering van de doelmatigheid der indu- Wilde staking bij Vredestein Hedenmorgen is by de N.V. Vredestein- rubberfabrieken te Loosduinen een door de E.V.C. aangekondigde staking uitge broken. Van de ongeveer 600 man perso neel staken 100 arbeiders. Het werk in de fabrieken ligt volkomen stil, aangezien de overige werklieden niet aan het werk durven gaan, daar zy bevreesd zyn voor repressaillc-maatregelen van de z^jde der Van de zijde der E.V.C. is uiteengezet, dat tot deze staking werd besloten, aan gezien de directie van de Vredestein-rub- berfrabrieken niet bereid was met de E. V, C. over arbeidsvoorwaarden e.d. te on derhandelen, daar de E.V.C geen erkende organisatie is en ook niet bij de Stichting van den Arbeid is aangesloten. Bij lang voortduren kan de staking fu neste gevolgen hebben, daar de Vrede- steln-fabrieken onmisbare technische ar tikelen voor de mijnen, de Spoorwegen, de Philips-fabrieken, de zuivel-industrie en vele andere takken van nijverheid ver vaardigen. strie. welke opvoering thans een bedrag van 168.000 000 pond sterling blijkt te ver- eischen. Do plannen tot moderniseering strekken zich uit over een tijdvak van vijf tot zeven jaar. waarbij ook de sociale structuur van de industrie de volle aan dacht zal hebben. Zooals minister Wilmott het uitdrukte, zal op sociaal gebied de invloed der nationalisatie vooral worden bereikt door het feit, dat „de staat altijd probeert de beste werkgever te zijn." De mcdedeelingen van Wilmott lokten felle critlek der conservatieven uit. Het Bloeniendaalsche gasbedrijf Tekort uit de rosrevc gedekt. De begrooting voor 1946 van het gasbe drijf van Bloemendaal sluit met een te kort van 17.000. Het is mogelijk dat no;; uit de reserve te dekken. De omzet van het bedrijf is dit jaar ge raamd op 1.330.000 M3. Deze berekening is gebaseerd op de bestaande rantsoeneering. Wordt daarin door den tijd verruiming gebracht, dan zal dit een gunstigen invloed op de financieele resultaten hebben. Twee liter petroleum Voor het tijdvak van 21 April t/m 18 Mei wordt op de bonnon 191 en 691 der bonkaarten K 604, 2 liter petroleum beschikbaar gesteld. Voorinlevering dei- bonnen is niet geoorloofd. In de Veiligheidsraadsvergadering m Woensdag heeft dr. Lange, de Evenals dc andere bladen zal Haar lems Dagblad Goeden Vrydag en Tweeden Paaschdag niet verschijnen en daarom zal ons blad Zaterdag en Dinsdag in dubbelen omvang uitkomen. Onze kantoren zyn op Goeden Vrijdag en Tweeden Paaschdag gesloten. PooLsche afgevaardigde, de discussies over de Spaansche kwestie ingeleid met een uitvoerig requisitoir tegen Fran co en zijn regiem, waarbij hij putte uit een stapel documenten die het gevaar voor vrede en veiligheid van het fas cistische Spanje moesten aantoonen. Daarbij somde de Poolsche gedelegeer de de verschillende grieven op. die de activiteit van Franco gedurende den oorlog had gewekt en gaf hij een beeld van de nazi-werkzaamheid in Spanje onder bescherming en met medewer king van de Franco-regeering. Hij haalde het Amerikaansche witboek aan en zeide tenslotte: ..Dit fascistische re gime is geen vraagstuk van het verle den doch een ernstig probleem van den tegenwoordigen tijd; het zal eveneens een probleem van de toekomst zijn in dien de raad geen maatregelen neemt". Over de activiteit van Spanje op atoomsplitsingsgebied zeide dr. Lange: „Er zijn zes uranium-mijnen in Spanje en er worden op het oogenblik projec ten op het gebied der atoomenergie uitgevoerd. Er worden bovendien wa penen gemaakt naar blauwdrukken, die uit Duitschland gesmokkeld wer den". Dr. Lange legde vervolgens een me morandum over. dat hem was verstrekt door de Spaansch-republlkeinsche re geering en dat scnsationeele bijzonder heden onthulde over penconcentraties en militaire maa're gelen aan de grens. Er zouden 25.000 man in de grensstreek zijn geconcen treerd. terwijl er tallooze versterkingen zouden zijn aangelegd. In Ca'alonie zouden 200.000 man aan Spaansche troepen zijn gelegerd en in het binnen land 450.000 man. Verder zü" vele grenswegen ondermijnd en op strategi sche punten -zijn fortificaties aangelegd. Dr. Lange legde tenslotte den raad, een resolutie voor, die alle leden der Vereenigde Volken oproept tot onmid dellijke verbreking van de betrekkin gen met Spanje, en de hoop tot uit drukking brengt dat hot Spaansche volk spoedig de vrijheid zal herkrijgen. VOOR EN TEGEN Hierna kwam de Fransche afgevaar digde Bonnet aan het woord, die vol ledig instemde met het Poolsche voor stel. Ook de Mexicaansche gedelegeer de steunde het voorstel en verklaarde daarbij, dat de situatie in Spanje den vrede in gevaar brengen zou wanneer zij zou worden gecontinueerd. De eerste woordvoerder, die tegen het Poolsche voorstel bleek, was mr. van Kleffens. de Nederlandsche afge vaardigde, die verklaarde dat er niet voldoende aanwijzingen zijn voor de veronderstelling dat het Franco-regiem den vrede in gevaar zou brengen. „Ik heb hoegenaamd geen sympathie voor een regiem, dat aan de macht kwam door en samengezworen heeft met de doodsvijanden van het Nederlandsche volk", zoo zeide dc lieer van Kleffens. ,.l)och ik zie geen geldige reden voor den raad om meer te doen dan de zauk bespreken". Vervolgens kwam de Amerikaansche afgevaardigde Stettinius aan het woord, die het standount der regeering van de Vereenigde Staten als volgt definieerde: ,Onze doelstellingen zijn het verwijde - [UHCCIC Uljsuiiuv-i - Spaansche troe-ren van het regiem van Franco en het Wij hebben reeds medegedeeld, dat eenige kazernes in Nederland, die nu als kampen zijn ingericht voor politieke ver dachten, binnenkort nu de volgende maand de eerste lichtingen militairen op komen weer ter beschikking moeten komen voor militaire doeleinden. Daartoe behoort ook de infanterio- kazerne aan den Koudenhorn. Er moet dus een ander onderdak gezocht worden voor de 2100 mannen, die als politieke verdachten, daar gehuisvest zijn. Daaraan zijn moeilijkheden verbonden, omdat geen gelegenheid gevonden is die groot ge noeg is. Daarom zal een splitsing noodig zijn. maar het is wel de bedoeling, dat al deze gedetineerden uit Haarlem en omgeving onder één kampleiding bljjven staan. 1000 gedetineerden uit het kamp aan den Koudenhorn zullen onder gebracht worden in huize „Duinrust". Daar zijn nu do vrouwelijke politieke verdachten uit Haarlem en omgeving, maar die wor den overgebracht naar Castricum. Alle ge bouwen van het Provinciaal Ziekenhuis ..Duin en Bosch" zijn daar op een klei ne uitzondering na als kamp voor poli tieke verdachten ingericht. Daar is nog voldoende plaats voor de vrouwen die nu in Overvcen zijn Verder zal het fort Penningsveer onder Haarlemmerliede en Spaarnwoud-- inge richt worden voor het opnemen van 'on geveer 300 Haarlemsche gedetineerde mannen. De 800 overblijvendcn zullen vermoedelijk overgebracht worden naar zij haar volgelingen van kennis voorziet Als zij die in 1940 bezeten "hadden, zouden veel minder lieden aan de lokstem dei- Nazi's ten prooi gevallen zijn. Laten wij dat ook eens bedenken Het is weliswaar ook een eenvoudige redeneering. maar het ia zoo. R- P het fort „Erfprins" bij Den Helder en he^ kamp te Schoorl. Deze veiöwS.plannen verkeeren evenwel nog in 'n stadium van voorbereiding, zoo dat het niet uitgesloten is. dat er tenslotte nog eenige wijziging in komt. Het is bo vendien nog niet zeker wanneer de ka zerne aan den Koudenhorn ontruimd zal moeten worden Reeds in December was een inededeeling ingekomen, dat de mili tairen met Maart de beschikking moesten hebber, over de kazerne, maar toen is weer uitstel verleend. Thans is geen be paalden datum genoemd. herstel van een democratische regee ring zonder het herleven van den bur geroorlog". Hij liét zich daarbij niet uit over de vraag, of de Vereenigde Staten het Poolsche voorstel al of niet zouden steunen. De vergadering werd vervolgens ver daagd tot hedenavond. Volgens radio Moskou heeft een vooraanstaande Fransche persoonlijk heid. wiens naam niet wordt onthuld, verklaard, da» de Spaansche atootnbom- fabriek zich bevindt in de -treek van Portugalette, niet ver van Bilbao. De fabriek zou gelegen zijn op een hoog plateau, aan Het gezicht geheel door de rotsen onttrokken, in een volkomen verlaten gebied, dat door de pnlitië van Franco, waaronder vele Diutsche nazi's, streng zou worde -, bewaakt. Op Goeden Vrijdag geen zitting. Gromyko heeft voor de beëindiging van de zitting Woensdagavond ge vraagd of men wilde beslissen over de vraag of Vrijdag vergaderd zou wol den. Hij stelde voor dat de raad op Goeden Vrijdag zou bijeenkomen. Verschillende andere afgevaardigden haastten zich te verklaren dat zij Vrij dag niet aanwezig zouden kunnen zijn. Daarop werd besloten, op dien dag niet te vergaderen. De Belgische minister*. «Be in ons land vertoeven, luidden Woensdagavond bijeenkomst met hun Nederlandsche collega's. Rechts minister-president Hoher- inerhorn in «oprek met minister Itoch, op dea achtergrond minister Spaak In gesprek met minister van Royen,

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1946 | | pagina 1