rru'T'ruu
Voorlichting
Truman vraagt werkhervatting voor Zondag
Lagerhuis-tumult over Egypte
Bevin keert zich tegen imperialisme
Verschil in
zienswijze
tusschen Djocja en Batavia
Schermerhorn
vraagt ontslag als hoogleeraar
Trouw aan de politiek
i\aui iUL> i,an
1
-"' cl 1
«Oo Jaargang No. 18338 II I I Zaterdag 25 Mel 1940
Bureaux: Groote Houtstr. 93 j J ff I CJ I- I jT |l' 1^^^ I Uitgave Stichting Voorlichting
cn Soendaplein 37, Haarlem JL JL JL JL JL I Abonnementen: p. week 31 et»
IJmuiden: Kennemerlaan 154, J per kwartaal f 4.
Telef. 5437. Postgiro 273107.
Tel.: Administratie 10724. Expeditie 14825 Directeur-Hoofdredacteur: Robert Pecrcboom TeJ Redactic 10600 oir -Hoofdred. 15054
WIJ hebben een woord geciteerd van
een Amerikaan, Alexander Meikle-
john, die het zwaartepunt van de vrijheid
van het gesproken en geschreven woord
niet legt op ieders vrijheid, om te zeggen
en te schrijven wat hij verkiest, maar op
de vrijheid van het publiek om te hooren
en te lezen wat het noodig heeft. Het eer
ste is noodzakelijke voorwaarde om het
tweede te kunnen verwezenlijken. Dit
vaststellend, kan men Meiklejohn's mee
ning omtrent de hoofdzaak gemakkelijk
aanvaarden. Het is inderdaad bovenal
noodzakelijk, dat het publiek de vrijheid
bezit om te hooren en te lezen wat het
noodig heeft. Daar moet het dus op de
beste en meest aanvaardbare wijze toe in
de gelegenheid gesteld worden. Aangezien
in onze eeuw het dagblad het be
langrijkste middel is tot voorlichting van
het publiek in den ruimsten zin des
woords is het een landsbelang dat het
zijn taak naar den eisch kan vervullen.
Meer dan een jaar na de bevrijding zijn
wij helaas nog steeds niet zoover. De
Nederlandsche dagbladen tobben nog im
mer met een gebrek aan papiertoewijzing,
dat hun activiteit sterk belemmert. Toch
wordt die in een tijd als deze meer dan
ooit vereischt.
Waarschijnlijk hebben velen gedurende
de laatste weken den indruk gekregen, dat
een belangrijke verbetering in den toe
stand was ingetreden. Helaas is die maar
van tijdelijken aard geweest. Vanwege den
verkiezingstijd was wat meer papier ter
beschikking van de dagbladen gesteld,
zoodat zij vaker met nummers van acht
pagina's konden verschijnen. Nu zullen
die weer zeldzaam worden. Het is nog
steeds niet gelukt, door voldoenden papier
aankoop in het buitenland een permanente
uitbreiding van den omvang der dagbladen
mogelijk te maken.
Aandrang op dit punt blijft dus nood
zakelijk. Als de dagbladpers die uitoefent,
bepleit zij niet een eigenbelang maar een
landsbelang. Het is een moeizaam proces
van herstel, waarin onze door den oorlog
zoo zwaar getroffen samenleving zich be
vindt. Het ontwikkelt zich langzamer dan
wij allen zouden wenschen en lang niet
op ieder gebied is het een regelmatige
ontwikkeling. In materieelen zin baart zij
moeilijkheden, maar in geestelijken zin
nog veel grootere en juist op dat terrein
vordert hef proces maar met horten en
stooten. Soms schijnt iedere vooruitgang
te ontbreken. Velen doen hun best om
verbetering in den toestand te bereiken.
Allerlei organisaties zijn gevormd; tal van
menschen geven er hun beste krachten en
hun vindingrijkheid aan. Laat daarbij er
kend worden, dat menigeen dat volkomen
belangeloos doet. Er wordt in dezen tijd
terecht geklaagd over den mateloozen om
vang van nieuwe ambtelijke diensten en
over de remmende werking van meer bu
reaucratie, dan wij ooit gekend hebben.
Daarnevens moet men den goeden wil en
den nuttigen arbeid erkennen van velen,
die hun vrijen tijd ter beschikking van
het algemeen belang stellen.
Des te meer grieft het ons en stelt het
ons teleur, dat wij aan al dat werk niet
meer steun kunnen verleenen door het de
volle toelichting en aanbeveling te geven,
die het verdient. Wij en voor de andere
dagbladen geldt hetzelfde in precies de
zelfde mate, want alle zijn even klein
moeten ons noodgedwongen beperken tot
vermelding van hoofdpunten en tot mede-
deelingen in een soort telegramstijl terwij!
wij weten, hoeveel meer wij zouden kun
nen doen om de openbare zaak te steunen
als er maar wat meer papier was. Dat
geldt niet alleen voor nieuwe acties en
voor de uiteenzetting van velerlei zich
voordoende vraagstukken van politieken,
staatkundigen, economischen en socialen
aard, maar ook voor het uiterst belang-»
rijke herstel van het cultureele leven.
Verschillende plannen voor bijzondere
medewerking aan ons blad. om dat te be
vorderen, blijven maar liggen,
Het dagblad is, zooals wij allen bij er
varing weten, een onmisbare levensbe
hoefte geworden in de moderne samen
leving. Wil zij zich van den ondervonden
zwaren schok herstellen, dan moet het
contact tusschen de menschen onderling
dat in de eerste plaats tot stand brengen
Zij moeten eikaars denkbeelden en be
doelingen, eikaars inzichten en eikaars
streven verstaan en daarbij een goed over
zicht hebben van wat er leeft en werkt.
Het verkeersmiddel, waarmee dit bereikt
wordt, dient in de beste conditie te zijn.
Dat verkeersmiddel is bij uitstek het dag
blad. Het publiek moet, zooals Meiklejohn
zegt, de vrijheid hebben om te lezen wat
het noodig heeft. Voor de verwezenlijking
van die voorwaarde wordt hier gepleit. Zij
ls een steeds meer dringende eisch.
R. P.
Dr. Hirschfeld
gaat in beroep
Naar het A. N P. verneemt is Dr. Hirsch
feld. aan wlen de regeering eervol ontslag
heeft verleend als Secretaris-Generaal van
de voormalige departementen van handel,
nijverheid en scheepvaart en van landbouw
en vlsscherfj, van dit regeeringsbeslult in
hooger beroep by de Kroon gegaan.
Stakingen beteekenen een nieuw Péarl Harbour
In een radiorede heeft president Tru
man Vrijdag een beroep gedaan op alle
spoorwegemployés om het werk voor
Zaterdag 16 uur te hervatten, llij voeg
de er bij dat hij met alle middelen waar
over hü zou kunnen beschikken, de
treinen zou doen loopen waarbij hij ge
bruik zou maken van het leger om be
scherming te bieden aan werkwilligen.
Truman leverde ernstige critjek op het
besluit der vakvercenigingsleiders
Johnston en Whitney, die het compro
misvoorstel tot loonsverhooging van
1S1A dollarcent hadden afgewezen of
schoon het door achttien vakverccnigin-
gen en de maatschappijen was aanvaard.
De president zeidc dat deze mannen
zich geen rekenschap geven van de vree-
selijke gevolgen, die hun stap tot het
uitroepen van de staking met zich zal
brengen.
„De crisis van Pearl Harbour", al
dus de president. ..werd veroorzaakt
door een buitenlandsche mogendheid,
doch de crisis van het moment die even
ernstig is moet worden geweten aan
een groep mannen uit eigen land. die
hun persoonlijke belangen stellen bo
en die der natie".
Truman heeft generaal Eisenhower
bij zich ontboden en het congres opge
roepen voor een vergadering op heden.
Zaterdag, waarbij hij een boodschap zal
voorlezen. Het lijkt er op dat de sta-
kingscrisis dit weekend in haar somber
ste periode zal verkeeren. Niet alleen
zijn de onderhandelingegn van de re
geering met de vertegenwoordigers van
het spoorwegpersoneel en de maat
schappijen mislukt door de afwijzende
houding der leiders van de vakvereeni-
gingen voor treinpersoneel en machi
nisten, doch eveneens hebben de bespre
kingen over oplossing van het conflict
in de vetkolenmijnen een dood punt
bereikt.
De omvang der staking.
Tengevolge van de spoorwegstaking
is het werk bij de spoorwegen op tien
procent na volledig stilgelegd. De sta
kende vakvereenigingen omvatten 337
spoorwegen en een kwart millioen per
soneelsleden. De regeering heeft vlieg
tuigen en auto's gerequireerd om stag
natie in de voedselvoorziening te voor
komen. De treinen die zorgen voor den
melkaanvoer alsmede de leger- en hos-
pitaaltreiften zullen blijven rijden.
Het uitbreken der staking werd door
luidsprekers aangekondigd op de drukke
punten in New-York, Chicago en
Washington. Reeds enkele uren daarna
kwamen te Washington de berichten
binnen die melding maakten van de
stopzetting der voornaamste diensten
tot aan de kust van den Oceaan toe.
Russisch aanklager
te Neurenberg overleden
Naar thans bekend wordt is de waar
nemend aanklager der Russen in het
Neurenbergsche proces, generaal N. D.
Zorya, Donderdagavond tengevolge van
een ongeluk om het leven gekomen.
Zorya overleed tengevolge van een
revolverschot. Toen hij bezig was met
het schoonmaken van zijn schietwapen
ging dit af met bovenvermelden nood-
lottigen afloop.
Hoofdkwartier der U.N.O.
in New-York
President Truman heeft aan Edward
R. Stettinius, Amerikaansch lid van den
Veiligheidsraad, medegedeeld, dat de
Amerikaansche regeering hem krachtig
zal steunen bij zijn pogingen om de be
slissing van de algemeene vergadering
tot vestiging van het tijdelijke hoofd
kwartier der UNO in New-York voor
den duur van drie jaar, ten uitvoer te
brengen. Verder machtigde de president
Stettinius den secretaris-generaal van
de UNO. en de andere delegaties te be
vestigen, dat de Amerikaansche regee
ring alle hulp zal verleenen in verband
met de regelingen voor de vestiging
van den tijdelijken hoofdzetel.
Onder deze hulp zijn mede begrepen:
het verleenen van voorrang voor be-
noodigde materialen, de beschikbaar
stelling van accomodatie en zoodanige
andere regelingen die noodzakelijk
mochten zijn, niet alleen voor het ver
schaffen van voldoende kantoorlokalen,
vergaderzalen en andere faciliteiten aan
de UNO., doch ook het ter beschikking
stellen van voldoende behuizing en
vervoersmogelijkheden voor de leden
van het secretariaat en de delegaties
van de leden-staten.
Het jnclit „Plet Hein", het I
liet Prinselijk Paar, «lal «loo
werd f-ebraeht. vertoeft than.'
jroiullK onderhanden wordt 1
elIJksKesehe
e DirttHchert
■er In «1e Six-
1 het Xe<lerlandsche volk aan
geroofd en naar Duitschland
ie Amsterdam, waar het schip
(P)
De voorgenomen ontruiming van
Egypte door de Britsche troepen volgens
het besluit der Labourrcgeering heeft
bti de debatten in het Lagerhuis Vrijdag
geleid tot een verbitterde en heftige ge
dachten wisse ling tusschen de regee-
ringspartij en de oppositie, waarbii Eden
en Churchill beurtelings de rcgecrings-
politiek in deze kwestie aanvielen. Er
ontstond een fel duel tusschen Bevin en
Churchill, dat aanleiding werd tot een
groot tumult toen Churchill trachtte den
minister te interrumpeeren.
Churchill verklaarde dat de huidige
politiek der regeering zou leiden tot
vernietiging van de Britsche belangen
in het Midden-Oosten en de verbin
dingslijnen in den Indischen en Stillen
Oceaan. Eden betoogde dai de veilighei<i
van de zóne om het Suez-kai.aal zoowel
een belang voor Egypte was als voor
het Britsche geme«?nebest. Daarom kon
hij de bewering, dat de aanwezigheid
Sjahrir heeft op een persconferentie
verklaard, dat zijn terugkeer naar Djocja-
karta in verbond stond met twee of drie
veranderingen in het republikeinsche ka
binet, en wellicht meer.
Hij zeide verder, dat hij de „uiterste"
voorstellen van dr. Van Mook aan Soe-
karno en het kabinet hoeft voorgelegd en
dat deze daar in studie zijn genomen.
Ook maakt hij melding van een „ver
schil van zienswijze" tusschen de leden
van het kabinet te Djocjakarta en die te
Batavia.
Hij kondigde radicale mutaties in de
T.R.I. aan.
Soedirman zal opperbevelhebber blij
ven, doch Soedibyo, Didi Kartassasmita en
anderen zijn door jongere officieren ver
vangen.
Sjahrir bracht als zijn meening naar
voren, dat de gedachtenwisseling te Djoc
jakarta zeer nuttig was geweest, daar ge
bleken was, dat er eenig meeningsverschil
bestond tusschen de leden van het kabi
net te Batavia en die te Djecjakarta.
Sjahrir verklaarde: „Het meeningsver
schil strekt zich niet uit tot eenigc vitale
kwesties en de regeering in Djocjakarta
is vandaar uit niet goed in staat de ge
beurtenissen in de buitenwereld te vol
gen".
De „Nationale Concentratie", welke de
meerderheid van het vroegere Volksfront
en thans ook de socialisten en communis
ten bevatte, was, volgens zijn verklaring,
bereid met de republikeinsche regeerir.g
samen te werken en cr was nu, zoo zeide
hij, „aanzienlijk minder oppositie tegen
de regeering".
Sjahrir zeide, dat het bericht in het
Indonesische blad 'Ra'jat. volgens het
welk hij een onderhoud had gehad met Tan
Malaka, onjuist was.
Prof. ir. W Schermerhorn, die vóór
zijn ministerieel ambt een hoog-
leeraarsfunctie aan de Delftsche universi
teit bekleedde, heeft ontslag als zoo
danig gevraagd. Dit besluit motiveerde
hij met het gezegde, zoo weet het blad
„Veritas" te melden, dat het „hier gaat
om verantwoordelijkheden, die hij aan
vaarden moet". Nu hij eenmaal in de
politiek geplaatst is, wil Prof. Schermer
horn op den ingeslagen weg voortgaan.
Over de Kamerverkiezingen sprekende,
merkte prof. Schermerhorn op, dat de te
ruggang van de Partij van den Arbeid als
het meest opmerkelijke feit van den uit
slag genoemd mag worden. De oorzaak van
het terreinverlles zag hij in een politiek,
die naar zijn smaak niet radicaal genoeg
gevoérd kon worden.
Nummer 6
.an Britsche troepen of luchtstrijd
krachten in gebieden buiten de groote
bevolkingscentra afbreuk zou doen aan
de Egyptische souvereiniteit, niet aan
vaarden. Hij trok te dien aanzien een
parallel met het voortgezette gebruik
door de Amerikanen van bases in
Britsch West-Indié, en van bases m
Finland door de Sovjet-Unie.
Minister Bevin gaf. in de rede geval
len door Churchill, een krachtige her
haling van de regeeringspolitiek inzake
Egypte en zeide: „Ik ben tot deze be
slissing gekomen met open oogen en
met overleg en ik houd er aan vast,
evenals aan de meening. dat het thans
uit de mode is om troepen op den bo
dem van een ander volk te houden en
dat vriendschap en niet geweld de eeni-
ge manier is om de Britsche banden
met de Arabische landen te behouden
Bewerend, dat het Britsche prestige in
de Mohammedaansche wereld nu groo-
ter is dan gedurende vele jaren tevo
ren. zeide Bevin: „Ik ben eerder bereid
vertrouwen te schenken dan te schieten.
Ook geloof ik niet, dat een imperialis
tische mentaliteit heden ten dage nog
past".
In den loop van de maand Juni komen
zij voor een schoenenbon in aanmerking,
wier stamkaartnummer op een 6 (zes) ein
digt, voor zoover aan hen sedert 1
'anuari 1945 nog geen bon voor schoenen
werd. uitgereikt. De plaatselijke distri-
iiutiediensten zullen na 1 Juni a.s. be
kend maken, op welke dagen men de
bonnen kan afhalen.
Amerikaansche toast
op „oorlogsmisdadiger"
Er heeft zich een diplomatiek inci
dent voorgedaan tijdens een officieel
noenmaal door de stad New-York aan
geboden aan generaal Bor, den Pool-
sche.i officier, die in 1944 den opstand
van Warschau leidde. John Huston,
waarnemend secr. generaal van de
U.N.O., bracht tijdens den maaltijd een
toast uit op Bor en zeide, dat hij hem
namens de UNO. in New-York welkom
heette.
Deze woorden hebben in kringen der
UNO. ecnige beroering gewekt en dr.
Lange, Poolsch ambassadeur en verte
genwoordiger bij de UNO., heeft een
protest ingediend bij Trygve Lie. Hij
zeide niet te kunnen begrijpen, hoe de
stad New-York een officieele ont
vangst kon organiseeren voor een ge
neraal, die door de Poolschc regeenng
als oorlogsmisdadiger wordt beschouwd
en hoe Huston Bor namens de UNO.
welkom kon heeten, zonder daartoe ge
machtigd tc zijn.
Formulieren
Het Londensche dagblad News Chronicle
bevat de volgende verdienstelijke opmer
king: „Ik vraag me af, waarom de re
geering het invullen van formulieren zoo
moeilijk maakt, als ze het met een ietsje
meer moeite volslagen onmogelijk zou
kunnen maken".
Als gevolg van een tusschen de dagbla
den getroffen regeling, ter verzekering
van een billijke papiervcrdeeling. ver
schijnt ons blad, uit hoofde van zijn for
maat, heden in een omvang van 8 pagina s.
