Dr. van Mook Gemeenteraden neemt buitengewesten over Zal Prijsbeheerschingswet opnieuw veto krijgen? Vuurgevecht flip .Toorcans No. I8RTO Bureaux: Groote Houtstr. 93 fIT I O J (f^T 1 ^8 Uitgave Stichting Voorlichting en Soendaplein 37, Haarlem J, JL 1 1 J|_ JL fj ■nmii iTnui1^ fli TtiuJflj V^f» Abonnementen: p. week 31 ct. IJmuiden: Kennemerlaan 154, «.J Pcr kwartaal f 4.— Telef. 5437. Postgiro 273107. Tel.: Administratie 10724. Expeditie 14825 Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom Tel.: Redactie 10600. Dlr.-Hoofdred. 15054 f -^t^y EER deze Julimaand verstreken is zul len de kiezers voor de derde maal ter stembus geroepen worden, ditmaal om gemeenteraden te kiezen voor de bijna elfhonderd gemeenten, die ons land telt. Met den besten wil kan men niet verkla ren, dat groote spanning in den lande be staat in het vooruitzicht van dezen stem busstrijd. Dit is begrijpelijk. Onzeker heid omtrent de politieke krachtverdee- ling in den lande bestaat niet meer, sinds de Kamerverkiezingen duidelijk hebben vastgesteld hoe de zaken staan en de Statenverkiezingen dat resultaat nog eens hebben bevestigd. Het is geen dank bare taak voor de gemeenten, in de derde en laatste plaats aan den start te ver schijnen. Maar er zijn meer omstandigheden, die de belangstelling voor de Raadsverkie zingen doen verflauwen. De positie van het gemeentebestuur in ons land iis bij lange na niet meer hetgeen zij vroeger geweest is, toen de vaak bezongen auto nomie der gemeente, haar groote mate van zelfbestuur, als een der kernen van onze staatsinrichting gold. In de economi sche crisisjaren voor den tweeden wereld oorlog werd daar al zware inbreuk op gemaakt, toen de controle van Gedepu teerde Staten der provincies op het finan- cieele gemeentebeleid zich steeds sterker deed gelden. Er waren ook andere in vloeden en nieuwe maatregelen die de gemeentelijke autonomie verminderden, maar bovenal deed zich de toenemende centralisatie van het financieele beleid gelden, in de eerste plaats ten aanzien van gemeenten die in den zifn der wet „noodlijdend" werden. Haar aantal is, tengevolge van den oorlogstijd en de maatregelen van het DuLtsche bewind, nu geweldig gestegen en het Haagsche toezicht op de gemeenten gaat thans zoo ver, dat een burgemeester van een stad van veertig- of vijftigduizend inwoners mij onlangs nog vertelde dat hij een postje van vijfentwintig gulden jaarlijksche subsidie had moeten rechtvaardigen te genover hoogerhand en het alleen had kunnen handhaven, doordat het voor den oorlog ook op de begrooting stond. Als nieuwe post had de gemeente het niet mogen „opbrengen". Zulk teekenend voorbeeld verneemt men niet zonder aan doening en ook niet zonder verwondering, als men denkt aan de geweldige royali teit, die zich sinds de bevrijding in het beheer der rijksdiensten heeft doen gel den. Het is intusschen duidelijk genoeg dat de bevoegdheden van het gemeente bestuur onder een dergelijk financieel toezicht wel tot zeer geringe afmetingen worden teruggebracht. Centralisatie van ander beleid, bijvoorbeeld wat betreft den wederopbouw, leidit tot gevolgen van denzelfden aard Er zouden breedvoerige beschouwingen over de komende positie der gemeente in hot staatsbestel te houden zijn. Duidelijk is die positie nog allerminst. In een tijd van moeizaam herstel zooals wij nu bele ven is het onvermijdelijk dat de beperkte middelen, waarover men voor dat herstel beschikt, centraal beheerd en verdeeld worden. Maar als het zoover gaat dat men den gemeentebesturen iederen armslag en bewegingsvrijheid ontneemt en ze feitelijk beperkt tot het uitvoeren van de besluiten van hoogerhand, tot in détails toe, ont staat een toestand die bezorgdheid ook voor de toekomst wekt. Decentralisatie van bestuur heeft zeer wezenlijke voordoelen, die niet gemakkelijk over het hoofd ge zien of terzijde geschoven kunnen worden. Het locale bestuur kent de plaatselijke omstandigheden en ontwikkelings-moge- lijkheden het bost en kan daarmee dus ook het meeste voordeel bereiken. Centraal beleid heeft daarentegen de tendenz vervlakkend te werken en verschillen te negeeren, waarmee rekening moet worden gehouden. Daarbij komt dat men het plaatselijke initiatief gelegenheid moet geven zich te ontplooien om leven in de brouwerij te houden. Locaal gemeen schapsleven is een wezenlijk begrip; het hoeft in het verleden tot veel welge slaagde ondernemingen en gelukkige acti viteit geleid. Ook moeten personen in het locale bestuur gelegenheid krijgen zich te doen gelden; uit de plaatselijke open bare lichamen zijn tenslotte altijd weer do nieuwe krachten voor de hoogere be stuursorganisatie in den lande gerecru- tcerd. Het is moeilijk dit alles in korte woorden weer te geven; er zal in de naaste toekomst reden te over zijn om meer aandacht aan dit onderwerp te wij den. Belangwekkend is dat hetzelfde ver schijnsel zich ook in Engeland voor doet en dat dan ook in de Engelsche pers waarschuwende woorden geuit zijn tegen een te ver doorgevoerde centralisatie, die „alle wijsheid in Westminster poogt op een te hoopen". Misschien zal de komende Grondwets herziening aanleiding geven om, behalve andore wezenstrekken van onze democra tie die voor rustige beschouwing en be zinning in aanmerking komen, ook de positie der gemeente, zooals die in Thor- becke's Gemeentewet geschapen werd, op nieuw op grond van haar werkelijke ver- dienste in overweging te nemen. Dit is een zoo belangrijke en ernstige zaak, dat zij niet afhankelijk kan zijn van tijdelijke maatregelen en opportuniteit. „Aan het hoofd van de gemeente staat de Raad" heeft de wetgever destijds be sloten. Maar de gekozen Raad zal zich straks afvragen: wat mag he>t Hoofd eigenlijk nog doen? R. P. Nederlandsch gezag hersteld in Groote Oost, Borneo, Banka en Billitón De Groote Oost, Borneo, Banka en Bllliton stonden met ingang van Zondagnacht uur niet langer onder commando van „S.E.A.C.", het geallieerde oiH>erbevel in het Verre Oosten, zoodot vanaf genoemd uur de NederlamLsehe autoriteiten weer verantwoordelijk waren voor «Ie handhaving van rust en orde in deze gebieden. „De Britsche en Brltsch-Indiache troepen worden teruggetrokken uit die deelon van Nederlandsch-Indlë, waar zij hun militaire laak kobben volvoerd, derhalve het geheele grondgebied, mot uitsondering van .Java, Sumatra en den Itiouw- archlpcl", aldus een officloelc mcdedeellng van liet geallieerde hoofdkwartier. I»r. van Mook heeft de bestuursgebieden in don ochtend van den 15deit Juli te Makassar overgenomen, waarna bij In den middag met zijn gezelschap naar Mali no vertrok. „Wantrouwen ongegrond" Tijdens de officieele overneming te Ma kassar van de gebieden, die aan de Ne- derlan«Jsch-Indische regeering zijn terug gegeven, heeft dr. Van Mook o.m. het volgende gezegd: „De geallieerden hebben de verant woordelijkheid voor het grootste deel van Borneo, Banka en Billiton aan de Neder- lantlsch-Indische regeering overdragen. Als eerste maatregel wordt vandaag de staat van beleg voor het geheole gebied, waar het burgerlijk bestuur weer wordt ingesteld, opgeheven, behalve in enkele gebieden (Bali en enkele deelen van Bor neo). De conferentie te Malino zal een eerste slap naar een wijder perspectief beteeke- nen. Uil de groote Ijjn, van wat w(j hier zullen bereiken, zal blijken, dat het kolo niale tijdperk werkelijk tot het verleden behoort en dat het nog steeds bestaande wantrouwen jegens de bedoeling van de Nederlanders om Indonesië te helpen bij de evolutie van een vrij gcmccnbest on gegrond is. „Zooals in de verschillende verklaringen is neergelegd, doelt de Nederlandsche poli tiek op de vorming van een zich zelf besturend Indonesië zoo spoedig mogelijk en met alle beschikbare middelen, ten einde het in staat te stellen om een eigen plaats te kiezen in de familie der volkeren en als drager van die verplichtingen, die elk land ter wereld op zich moet nemen, zich een weg in de toekomst te kiezen. Het is vanzelfsprekend, dat de onder handelingen over belangrijke gebiodsdee- len, zooaLs Java en Sumatra, voor het geheele land van het grootste belang zijn en dat het lot van zoo vele duizenden, die vroeger of thans door den vijand of door extremisten van de vrijheid zijn be roofd, een grooten invloed heeft gehad, op wat de regeerinjftjkon en moest doen. Maar van het eerste begin af heeft vastgestaan, dat ieder deel van Indonesië de gelegenheid zou krijgen om zijn mee ning te uiten over de plaats, die hot in het geheel zou willen innemen en over de voorwaarden, waarop het die plaats zou willen bezetten. Het zou een ieder, die met de feiten bekend is, duidelijk moeten zijn, dat handhaving van de poli tieke samenhang van Indonesië voor dit land en zijn bewoners van het grootste belang is, wil het zijn plaats als een krachtige en economisch sterke natie kunnen innemen." Vervolgens zelde dr. Van Mook nog, dat de dag van heden voor deze gebiedt" eigenlijk pas het einde van den oorlog beteekent, nu de taak van he* geallieerde opperbevel vrijwel geëindigd is met het wegvoeren van ruim 180.000 Japansche krijgsgevangenen. „Voor het behoud van den staatsrechte lijken samenhang van Indonesië is, be halve een vrij overleg, noodig, dat de hier werkende Nederlanders ten volle van den tijdgeest doordrongen zijn en besef fen, wat het beteekent om dit land naar de onafhankelijkheid te voeren", zeide dr. Van Mook, en vervolgde met er op te wijzen, dat de gebeurtenissen tijdens de bezetting daarna leidden tot talrijke con flicten tusschen de bevolkingsgroepen en de Indonesiërs, waardoor begrijpelijker wijze allerlei hartstochten werden opge wekt. „Indien wij er ons rekenschap van geven, dat dit zijn diepsten oorsprong in de Japansche tyrannie vindt en dat dit een overwinning van de Japansche poli tiek beteekent, kan het niet moeilijk zijn terug te keeren tot menschelijke ver houdingen en misdadigers van anderen, die op daar tegenover staande reacties uit den kolonialen tijd door te heftig natio nalisme over de schreef zijn gegaan, te onderscheiden. Wij moeten door dit alles heen den weg tot elkander terugvinden. Het snelst zullen vryheid en veiligheid hersteld worden, wanneer zy, die door geweld cn intimidatie meeningen trachten op te dringen of een doel nastreven, de overheid tegenover zich vinden. Politieke vryheid kan niet samengaan met kidnap pen en terreur". Indonesisch protest Indonesische republikeinen hebben Zon dag aan generaal Mansergh een formeel protest overhandigd in verband met het herstel van het Nederlandsche gezag over die gebieden, waar uit de Britsche cn Britsch-Indische troepen zullen worden teruggetrokken. Tru in a ii en Byrnes lichtten elkaar in. Toen Byrnes Zonda-g uit Parijs op het vliegveld bij Washington arri veerde, wachtte Truman hem daar op met de boodschap: „Wij hebben giste ren de Engelsche leening goedge keurd". Het antwoord van Byrnes was ,.Dat is goed nieuws. Wij hebben in Parijs eenigen voortgang in de rich ting van den blijvenden vrede ge maakt!" Het woord is aan Collins: Afgunst en vrees zijn de eenige hartstochten, waar aan geen genoegen verbon den is. (Uit: Aphorisms; English Review; 1914). Al Is I.imlmrg ver, toeli konden duizenden Haarlemmers Zondag het verloop van den voethal wedstrijd In Brnnsxum volgen. Haarlems Dagblad zorgde voor een ooggetuige verslag, «lat op «le Gcdemple Oude Gracht on lie* Soendaphdn werd uitgezonden. De belaiigxU'lhng was «-norm en hij elk Ilaarienisoh doelpunt brak een oorverdoovend gejuich los en kwam «1«: enthousiaste menigte in beweging. Op onze foto ecu groep luisteraars op hot Soendaplein. President Truman heeft de nieuwe wet geving op het gebied van prijsbeheer- sching „verschrikkelijk" &eno«ynd. T«h- genovcr Byrnes, den minister van But- tenlandschc Zaken, die uit Parijs is terug gekeerd, liet hy zich in dien geest uit. Waarnemers meonen, dat de wet in haar huldge gedaante ten tweeden male op Truman's „veto" zal stuiten. aan Joegoslavische grens Ernstig incident bij de ,,Morgan-lijn Volgens radio Rome heeft het hoofd kwartier van de 88ste Amcrikaansch<> di visie officieel medegedeeld, dal twee Joe goslavische patrouilles Zaterdagmiddag by Aurisina «Ie Morgan-bin hebben over schreden. Tydcns wederzUdsch geweer vuur van een Amcrikaansche cn «M:n Joe goslavische patrouille werden twee Joe- goslaven gedood. Radio Belgrado heeft Zondagavond een officieel Joegoslavisch communiqué ge publiceerd over de schietpartij tusschen een Amcrikaansche en een Joegoslavische patrouille bij de Morgan-lijn. Volgens het communiqué heeft de staf van de natio nale verd«?diging na een gedetailleerd onderzoek het volgende geconstateerd: De demarcatielijn werd door de Ame- rikaansche troepen overschreden. De botsing had plaats bij een dorp bin nen zóne „B" gelegen. (Het door de Joego_ slaven gecontroleerd gebied). De Amerikonnsche patrouille heeft het vuur geopend, twee Joegoslavische solda ten van de grenswacht werden bij dit gevecht gedo«>d. Reuter voegt er thans aan toe, dat volgens do radio van de Amcrikaansche strijdkrachten in Europa de Joogoslaven het vuur openden op oen Amerikaansche patrouille, die een schending van de grensiyn aan het onderzoeken was Frankrijk herdenkt den 14en Juli President Truman heeft ter gelegenheid van den nationalen feestdag in Frankrijk 14 Juli, don dag, waarop in 1789 de Bastille werd b«hstormd het hoofd d«ïr Fransche republiek een boodschap doen toekomen, waarin hij de broederlijke groe ten van het volk der Vereenigde Staten overbracht en de meening uitsprak, dat Frankrijk, ondanks de rampen, die het de laatste 25 jaar tot tweemaal toe had moeten meemaken, zijn plaats innam in de voorste gelederen der vrije volkeren. Naar aanleiding van de boodschap van Truman sprak de Fransche regeeringschei Bidault een rede uit, waarin hij den Ame- rikaanschen president dankte en de gevoe lens van oude vriendschap onder woorden bracht, welke het Fransche volk voor het Amcrikaansche koestert. In geheel Franrijk is „Quatorze Juilltt" met groot enthousiasme gevierd. Churchill sprak te Metz. Winston Chruchill heeft te Metz. een juichend auditorium toegesproken. Hij be diende zich van de Fransche taal. Chur chill verklaarde, dat hij veertig jaar lang de vriend van Frankrijk was geweest en dat hij het hoopte te blijven. Naar zijn overtuiging zou Frankrijk dc- moeilijkhe den, waarin het verkeert, te boven komen. Hij gaf voorts als zijn meening, dat de tweede wereldoorlog voorkomen had kun nen worden, indien men er nauwkeurig op had toegezien, dat Duitschland zich niet bewapende. Als reden van zijn bez.oek aan Metz. gaf Churchill op. dat hij ren desbetreffende afspraak had gemaakt met generaal Giraud ter gelegenheid van de landing in Noord-Afrika. Duitsche hegemonie moest thans voor goed onmogelijk zijn, maar een Ver- eertigd Europa was noodig Anders zou ook de UNO, waarvan dc Vereenigde Staten thans het machtigste lid waren, in twee kampen verdeeld kunnen worden of ten onder gaan. Een sterk Frankrijk was vereischt. Churchill, die per vliegtuig naar M1 was gekomen, werd er ontvangen ooor den Franschen minister van financiën. Robert Schumann, en generaal Henrl Giraud.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1946 | | pagina 1