De Raadsverkiezingen
Verge lij kin gsm a teriaa l
De Radio geeft vanavond;
het achtste wereldwonder!
Nederland ter walvischvaart
8 December begint de jacht
Vrijdag heeft de verkiezing voor den
Gemeenteraad plaats. Omdat velen de
couranten niet bewaard zullen hebben,
geven wij de cijfers van de laatste ver
kiezing voor de Tweede Kamer en de Pro
vinciale Staten.
HAARLEM.
2e Kamer Prov. Staten
P. v d. Arbeid 30 500 29.198
Kath. Volkspartij 23.186 23 396
Anti-Rev7.470 6478
P. v. d. Vrijheid.5 630 4.895
Communisten 12.320 13.499
C. H. U2.501 4.074
St. Ger. Partij 254 332
Prot. Unie 418 645
Bellamy Partij 600
Wij hebben berekend hoeveel zetels de
verschillende partijen nu bij de raadsver
kiezingen kunnen behalen, gebaseerd op
de c ijfers van de Kamer- en Prov. Staten
verkiezing Daarbij is uitgegaan van de
veronderstelling, dat de kiezers, die toen
op de Protestantsche Unie gestemd hebben
nu zullen overgaan op de Christelijk Histo
rische Unie. De 600 stemmen van de Bel
lamy Partij van de Kamerverkiezing zijn
buiten beschouwing gelaten. Ook is geen
rekening gehouden met „Gemeenschaps
belangen", die bij vorige verkiezingen niet
«ebben deelgenomen, maar nu te Haarlem
met een lijst uitkomen.
De Staatkundig Geref. Partij neemt wel
aan de raadsverkiezingen deel, maar er
wordt (blijkens het stemmencijfer bij de
Prov. Staten en Kamerverkiezing behaald,
niet verwacht dat zij genoeg stemmen
krijgt om aanspraak te kunnen maken op
een zetel.
Met al deze factoren rekening houdend
zou de uitslag der raadsverkiezing zijn:
Cijfers
Kamerverk. Prov. Statenverk.
P. v. <1. Arbeid 15 14
Anti Rcv
P. v. d. Vrijheid
Communisten
C. H. U
Het verschil zit voor een deel in de ver
deeling der zoogenaamde restzetels. Men
kent de techniek der verkiezing. Het aan-
tal uitgebrachte stemmen wordt gedeeld
door het aantal zetels (Haarlem 39). Dan
krijgt men den kiesdeeler. Elke partij
krijgt bij de eerste toewijzing evenveel
zetels als het aantal malen dat zij den
kiesdeeler gehaald heeft.
De berekening zou dan als volgt worden:
Cijfers Kamerverkiezing
totaal
1° 2e aantal
toew. gemidd. toew. zetels
2033
1932
1867
1876
2053
1458
1
1
Statenverkiezing.
totaal
2e aantal
gemidd. toew. zetels
2085 1 14
1948 1 12
2037
P V. <1 Arbeid
K. V. P11
Anti-Rev. 3
P v d. Vrijheid 2
Co mm5
C. H. Ul
Kiesdeeler 2099.
Cijfers Prov.
Ie
P. v. d Arbeid 13
K V. P li
Anti-Rev3
P. v d. Vrijheid 2
Comm6
C. H. U1
Kiesdeeler 2096.
Als de eerste toewijzing van zetels heeft
plaats gehad, wordt berekend hoeveel het
gemiddelde der lijsten is als elke partij er
1 zetel zou bijkrijgen. Wie het hoogste ge
middelde heeft, krijgt den eensten rest
zetel. Daarna wordt voor die partij een
nieuw gemiddelde berekend als zij er weer
1 zetel zou bijkrijgen. Zoo gaat het door
tot alle zetels zijn toegewezen
Het blijkt uit bovenstaande berekening,
dat. in het eene geval de Partij van den
ATbeid 1 zetel meer zou gehad hebben,
evenzoo de Christ Hist. Unie. Bij de be
rekening gebaseerd op de Prov. Staten-
vratkiezing. ziet men, dat de Kath. V. P.
een restzetel kreeg met een gemiddelde
van 1948 stemmen en de Communisten met
een gemiddelde van 1928 niet.
HEEMSTEDE.
Dc uitslag van de beide laatste stemmin
gen in Heemstede wais:
Aantal stemmen
Partij v. d. Arbeid
2767
2524
Kath. Volkspartij
3986
3895
Anti-Rev
1377
1282
Partij v. d Vrijheid
2521
2360
Communisten
549
626
Christ. Hist. Unie..
516
746
Staatk. Ger. Partij
40
49
Prot. Unie
78
99
11834
11601
611. Ook bij deze berekening zijn de kiezers
die bij de Kamer en de Prov. Staten op de
Protest. Unie gestemd hebben, geteld bij
de Christ. Hist Unie. De stemmen van de
Staatk. Geref. Partij zijn geteld bij die der
Anti-Rev.
BLOEMENDAAL.
De uitslag der laatste stemmingen in
Bloemendaal was:
2e Kamer Prov. Staten
2737
2390
1267
2485
Partij v. d. Arbeid
Kath. Volkspartij
Anti-Rev
Partij v. d. Vrijheid
Communisten
Christ. Hist. Unie
Staatk. Geref. Partij
Protest. Unie
Kiesdeeler 586
549
En gebaseerd op dezen uitslag zou de
samenstelling van_den Heemst eedschen
raad zijn geweest:
Aantal Taadszetels
Kamer-verk. Staten-venk.
Partij v. d. Arbeid.. 5 4
Kath. Volkspartij ..7 7
Anti-Rev2 2
Partij v. d. Vrijheid 4 4
Communisten 1
Christ. Hist. Unie 1
De cijfers van de Kamerverkiezing als
uitgangspunt nemend, zou de kiesdeeler
623 zijn geweest, bij de Statenverkiezing
De Communisten bleven dus even onder
den kiesdeeler.
Uitgaande van deze cijfers zou de samen
stelling van den raad zijn:
Partij v. d. Arbeid 5 5
Kath. Volkspartij 4 5
A.-R. en C.H.U. ..3 3
Partij v. d. Vrijheid '5 5
Communisten
De Anti-Rev. en Christ. Hist. Unie heb
ben in Bloemendaal een gecombineerde
lijst ingediend. Bij hun stemmenaantal zijn
ook geteld de 6temmen van de Staatk.
Geref. Partij en van de Prot. Unie.
De Paus tegen
nationalisatie der economie
Paus Pius de twaalfde heeft in een brief
aan de Fransche katholieke studieconfe
rentie, welke te Straatsburg gehouden
zal worden, geschreven, dat de christelijke
sociale idealen bedreigd worden door „to
talitaire strekkingen" op alle gebieden.
„Het is ontoelaatbaar voor christenen, al
dus schrijft dé paus, met de dwaling een
compromis aan te gaan, zelfs met het doel
om het contact men hen, die slachtoffer
van de dwaling zijn, te handhaven. Het
contact tusschen de Christenen die loyaal
en nederig de waarheid zoeken, moet be
vorderd worden. Slechts op deze voor
waarde zullen de groote beginselen van
vrijheid, broederschap en gelijkheid,
welke door de moderne democratïën wor
den aangehangen, kunnen gedijen".
De Paus behandelt vervolgens de kwes
tie van nationalisatie van economische on
dernemingen en zegt daarover: „Zelfs
daar, waar nationalisatie gerechtvaardigd
is, bestaat het risico, dat daardoor de na
druk gelegd wordt op het mechanische
aspect van het leven en daarom is het
voordcel ervan voor de gemeenschap zeer
twijfelachtig. Naar onze mcening zal het
systeem van associaties of coöperatieve
groepeeringen op alle gebied van de na
tionale economie veel meer ten voordeel
strekken van het doel, waarop ge uw
streven richt en van de welvaart der on
dernemingen zelve".
Dc Paus zeet ion laatste, dat de corpo
ratieve oreanisatie van het economisch
leven gunstig schijnt voor de christeliike
leerstellingen betreffende de persoonlijk
heid van den mensch. de arbeidsgemeen
schap en den particulieren eigendom.
Eleclrlclteit uit DuïtscliTan<7
Dezer dagen ls de hoogspanningsverbin
ding van Luik naar de staatsmijn Muu-
rits in bedrijf genomen. Via de gekoppelde
Belgische centrales vormt deze hoogspan
ningslijn een schakel tusschen de gekoppel
de Nederlandsche centrales en de Dultsche
centrales van de Rhelnisch-Westphiilischc
Elektrizitat Gesellschaft. Over de nieuwe
hoogspanningslijn, die tijdens de bezetting
door de Duitschers was gemonteerd om de
centrales van de staatsmijn Maurlts met de
Duitsche centrales te verbinden, wordt nu
electrlciteit betrokken uit Dultschland o.a.
ter aanvulling van het stroomtekort, dat
ontstaan was tengevolge van de vernieling
van de P.N.E.M.-centrale te Geertruldenberg.
Bovendien brengt dit ook voor onze Neder
landsche centrales een belangrijke besparing
van brandstof mede.
Om een olifant
De Britsche nieuwsdienst in Duitsch-
land meldt, dat een Nederlander aan het
bureau voor herstelbetalingen van het
Britsche militaire bestuur in Duitschland
heeft gevraagd, hem weer in het bezit te
stellen van een olifant, die, naar hij*zeide,
door de Duitschers was meegenomen tij
dens de bezetting van Nederland.
De olifant is in Hannover teruggevon
den, doch de Duitsche eigenaar ontkent,
dat het dier tijdens den oorlog is geroofd.
De Britsche militaire autoriteiten stel
len een nader onderzoek in.
Landelijke actie
Brandstoffenbedrijf
Wat de actie der werklieden in het Brand
stoffenbedrijf aangaat werd, in een vergade-
i'ing van den Centralen Bond van Transport
arbeiders, afdeeling Haarlem, door den heer
A. Mars medegedeeld, dat de E.V.C. zich be
reid verklaard heeft de nieuwe loonregeling,
door de Rijksbemiddelaars vast te stellen, te
aanvaarden, ingaande 1 Juli. De Centrale
Bond eischt daarentegen, dat de nieuwe rege
ling terugwerkende kracht krijgt tot 31
Maart j.l. Bovendien werd door de llaarlem-
sche afdeeling uitgesproken dat in de nieu
we loonregeling ook rekening moet worden
gehouden met zwaren arbeid en met groote
slijtage van kleeding.
De heer Mars verwachtte dat in de nieuwe
loonregeling een loon zal worden vastgelegd
van f 42.50 per week, plus 12 dagen vacantie.
HILVERSUM I, 301.5 M.
WCENSDAG
7.00. 8.00, 13.00, 19.00, 20.00, 22.00 Nieuws
18.00 Orkestwerken. 20.08 Vrij en blij naar
strand en hei. 21.20 Collegium Musicorum.
23.00 Avondconcert.
HILVERSUM II, 415.5 M.
7.00, 8.00. 13.00. 18.00, 20.00, 23.00 Nieuws.
18.15 en 19.00 Novelty Serenaders. 20 15 Resi
dentie-orkest. 21.00 P. v.'d. A. 23.15 Bennie
Goodman.
In de uitgaaf van de vereeniging „Haer-
!em" over „Oosterhout" vertelt dr. A. J.
Veenendaal interessante bijzonderheden
over dit buiten aan het Zuider Buiten
Spaarne, thans bereikbaar van den Klei
nen Houtweg af. In den loop der eeuwen
hebben hier bekende personen gewoond.
Tot diep in de 19e eeuw waren dit uit
sluitend Amsterdammers, die een groote
voorliefde hadden voor de Haarlemmer
hout, en de geschiedenis van „Oosterhout"
is dan ook nauwer verbonden met die van
Amsterdam dan met die van Haarlem. Niet
minder dan drie Amsterdamsche burge-
meesterlijke geslachten hebben het in bezit
gehad. En bovendien is „Oosterhout" on
der de landhuizen in de omstreken van
Haarlem een van de oudste. Het da'gtee-
kent reeds uit de eerste helft der 17e
eeuw, toen de groote trek van de villa's
bouwende Amsterdamsche patriciërs naar
Kennemerland nog niet begonnen was.
Zijn stichter was de Amsterdamsche bur
gemeester Jan Cornelisz Geelvinck (1579
1651).
„Oosterhout" was per karos van Amster
dam uit gemakkelijk bereikbaar. Maar
nog geriefelijker was de verbinding tc wa
ter over het druk bevaren IJ en Spaarne
langs Spaarndam en Haarlem. Dc Hollan
ders van de 17e eeuw woonden liefst aan
het water, zij groeven grachten in hun ste
den, en hun landhuizen stichtten zij bij
voorkeur op plaatsen waar ze met zeil
jacht of boeier te bereiken waren. De
waterweg was het gewone middel van ge
meenschap, de schuit het vervoermiddel
bij uitnemendheid. De oude buitenplaat
sen moeten we dan ook niet zoeken op de
hooge. onvruchtbare zandgronden, bij de
dennenbosschen, maar midden in het welig
cultuurland, waar de eigenaars ook de
weilanden en de pachtboerderijen bezaten.
Ook de middenstand trachtte zich bui
ten de poorten van de nauw behuisde stad
in het bezit te stellen van een lapje grond,
al of niet voorzien van een „speelhuis" of
koepel, om daar tot poortsluiten van het
buitenleven te kunnen genieten. De Hanr-
lemsche marine-officier Jan Jansz. Lapper
b.v., die we tot dezen stand mogen reke
nen (hij was overigens nog half analpha-
beet) bezat evenzeer als de Amsterdamsche
burgemeester Geelvinck zijn buitentje.
Het lag even ten Noorden van „Ooster
hout", op de hoek van de Lustenburger-
iaan (de tegenwoordige Rustenburgerlaan),
aan de Zuidzijde van het z.g Rozenprieel;
het had een tuin met „wijngaardboompjes"
en palmen en bracht na zijn dood in 1659
bij verkoop 810.— op. En de schilder J.
M. Molenaer had zijn hofstede te Heem
stede, die hij in 1648 kocht voor 8200.
voor een derde part te betalen in schil
derijen.
Lestevenon is ook eigenaar van „Ooster
hout" geweest. Hij heeft er veel verbete
ringen in aangebracht.
De groote prijsverhoogin.g van het land
goed (van 6100.— tot 29.800 behoeft
men niet alleen toe te schrijven aan de
verbeteringen door Lestevenon aange
bracht, maar voor een belangrijk deel aan
de mode, die in de tweede helft der 18e
eeuw de Haarlemmerhout steeds meer bij
de Amsterdammers in trek bracht De Die-
mermeer werd gemeden, de rijke Doops
gezinden verlieten hun „Mennistenhemel"
aan de Vecht, en vestigden zich in de om
streken van Haarlem, naar het schijnt
omdat de Amsterdamsche geneesheeren
het daar gezonder vonden. Ook de kleine
optrekjeshurende burgerij, die een week
of wat buiten wilde zijn, volgde den nieu
wen smaak De Vaderlander schreef in
1777'
„Alles moet thans naar Haarlem. De
Haarlemmerhout is nu het achtste wereld
wonder Die daar niet heen gaat, kan niet
mede, kan nooit gezond worden of blij
ven..Huisjes, tuintjes zoo 6lecht (een
voudig), dat niemand der Haarlemsche
burgers die wilde aanzien, zijn nu alle ver
huurd. Woningen die het konden dragen,
heeft men gesmaldeeld en er twee of drie
Amsterdamsche huisgezinnen in gestopt.
Alles is vol, opgepropt vol, geen hutje voor
geld of goede woorden meer te krijgen.
Buitenplaatsjes, die men voor drieduizend
gulden geen kooper kon bezorgen, zijn tot
elfduizend in prijs gestegen. Het krioelt
er van vreemde gezichten, als een pot met
mieren. Rein en onrein zelfs woont er."
De verontwaardiigng-van de bewoners
van Vechtstreek en Diemermeer, die zich
de voordcelen van forensen en zomergas
ten zagen ontgaan, richtte zich vooral
tegen de Amsterdamsche doctoren, waar
onder blijkbaar nogal wat vreemdelingen
waren.
Race op het horloge
Nederland gaat op de walvischvangst
en hoopt zoo zijn deviezenpositie te
verbeteren. Daarom moet de eerste en
eenige walvischvaarder, die ons land
heeft, begin October klaar zijn. De
havenstaking was een leelijke spaak in
het wiel, maar.
Bij de Amsterdamsche Droogdok
Maatschappij ligt iets wat een wal
vischvaarder zal moeten worden: de
oude Zweedsche tanker Pan-Gotia,
door de Nederlandsche regeering aan
gekocht en thans midden fn een gron
dige gedaanteverwisseling tot Willem
Barendsz. Twee groote maatschappijen
werken onverpoosd dag en nacht aan
het project, dat geheel nieuw is voor
onzen nationalen scheepsbouw. Het zijn
de reeds genoemde en de Nederland
sche Dok- en Scheepsbouw Maatschap
pij. Het is echter niet het bouwen van
een walvischvaarder, die onzen tech
nici de grootste moeilijkheden biedt,
maar de groote materiaalschaarschte.
Het zou gemakkelijker geweest zijn en
minder tijd gekost hebben, een nieuw
schip op de helling te leggen, maar alle
hellingen zijn noodig voor reparaties
en het verhouwen van een tankschip
beteekent het besparen van de hoofd
motoren, een paar dekken, een groot
aantal platen, en de brug. al moeten de
dekken omhoog, en de platen verscho-
MET DE CHRONOMETER.
Op 8 December begint het jacht
seizoen, zoodat het vertrek uit ons land
minstens iy2 maand eerder moet ge
schieden. De afleveringstermijn loopt
daarom begin October af. Om de door
de staking verloren uren in te halen,
is een continu werkschema ingesteld,
waarbij ca. 400 arbeiders op of bij het
schip ingeschakeld zijn. Hierbij zijn niet
begrepen, degenen die op teekenkamer,
kantoor of elders werk voor dit object
verrichten.
En telkens wordt met een Argus-oog
h tijdschema geraadpleegd.
Kom je aan boord, dan zie je oud
naast nieuw staan: een oud ketelruim
met twee ketels voor de aandrijving en
oen nieuw met vier ketels, dat aange
bracht is in een tank, die nu overbodig
is. In de machinekamer zijn ware hek
sentoeren verricht om hulpmachincs
tusschen het doolhof van pijpen, buizen
en motoren op hun bestemming te krij
gen.
EENIGE GEVENS.
De Willem Barendsz meet 16.000 ton
en zal moeten concurreeren met Noor-
sche schepen, die meestal speciaal voor
de walvischvangst geconstrueerd zijn.
Dit land heeft trouwens alweer op
dracht gegeven voor het bouwen van
een modern schip. Ook zal de beman-
ning, die de Ned. Mij. tot Bevordering
ven, en de brug van achteren naar I van de Walvischvaart, op de been
voren overgebracht worden. brengt, het zwaar krijgen in de concur
rentie met de Noren. Dezen mogen niet
in vreemden dienst gaan varen en
slechts enkelen hebben zich niet door
dit verbod laten weerhouden en zullen
den Nederlandschen zeelieden de noo-
dige vakkennis bijbrengen.
Het vroegere voorkuil wordt thans
het slachtdek; hier worden de stukken
walvisch geslacht. De achterkuil heet
in dc wandeling het blubberdek, omdat
daar het spek wordt gesneden van den
visch, die door een van de vijf of zes
jagers is aangevoerd en via de slipway
de groote glijbaan, die dwars door
den achtersteven heen loopt omhoog
geheschen is.
Deze slipway heeft het noodig ge
maakt. de schoorsteenen buiten het vlak
van kiel en stevens te laten vallen De
Willem Barendsz zal zoo worden toe
gerust met 2x2 schoorsteenen, wat
vermoedelijk uniek is, want tot dus
verre had dit soort schepen er slechts
twee naast elkaar.
De groote tanks bevatten op de heen
reis Diesel-olie. Zoodra deze leeg zijn,
worden ze gereinigd en gevuld met olie
van d9 gevangen walvisschen. Nog in
het seizoen komen tankschepe stook
olie aanvoeren en dierlijke olie mee
nemen, zoodat geen tijd "°rloren hoeft
tc gaan met het opzo van een
haven.
Twee watervliegtuigen zullen de
jagers verbouwde trawlers bij
staan in het opsporen van den buit.
Er ivordt gelukkig weer hard geiverkt
in Amsterdams haven en het zal mis
schien mogelijk blijken, de schadelijke
gevolgen van de staking te niet te doen
oij het bouwen van dit schip. De arbei
ders voelen nu waar het om gaat: ons
land niet te laten achterblijven in de
vreedzame race om een goede plaats
in het internationale economische bestel
