mwmm
Koning George van Griekenland
Cultureel leven te Haarlem
I
De Volksuniversiteit herleefd,
cultureel contact in actie
Na Maiino: Pangkal Pinang
Voorbereiding voor een
tweede oriënteerende conferentie
keert voor de tweede maal
uit ballingschap in zijn land terug
N een van de bekende Londensche
- hotels heeft Koning George van
Griekenland rustig het einde van den
oorlog afgewacht en den uitslag van de
stemming in zijn land, die een groote
meerderheid te zijnen gunste oplever
de. De 56-jarige vorst heeft op politiek
terrein nooit op dén voorgrond gestaan,
maar zijn leven is vol beroering ge
weest en het weerspiegelt den weinig
stabielen toestand in Griekenland.
jBritschen drang een liberale regeering
tot stand, maar die is langzamerhand
gegroeid tot een koningsgezinde. Bij
dezen groei heeft de vrees voor burger
oorlog waarschijnlijk invloed gehad,
maar de linksche groepen zijn zeer ac
tief en voelen zich gesterkt door de
algemeene politieke situatie op den
Balkan, en de belangstelling van Rus
land.
De marine waakt tegen
wapen-smokkelarij
De Nederlandsche Marinevoorlichtings-
dienst te Batavia heeft gereageerd op
het verwijt van Chineesche kooplieden te
Singapore, die protesteeren tegen het feit,
dat hun schepen in Indonesië werden
vastgehouden.
De voorlichtingsdienst zegt, dat schepen
met ladingen, die in het normale handels
verkeer verkregen zijn, geen last onder
vinden. Er is echter een strenge controle
noodig, omdat er reden bestaat om aan
te nemen, dat de handelsschepen meer
malen heimelijk wapens en munitie van
Singapore naar Java vervoeren.
Zooals reeds werd gemeld dreigden de
Chineezen met een totale boycot tegen de
Nederlanders.
Koning George (rechts) tijdens zijn
verblijf in Engeland.
George II is noch van geboorte, noch
van uiterlijk een Griek, want zijn land
heeft nooit een eigen koningshuis ge
had. Toen het in 1832 ophield een deel
van het Turksche Rijk te zijn, kwam
eerst een zoon van Ludwig van Beie
ren en daarna Prins Willem George
van Sleeswijk Holstein, een zoon van
den Deenschen koning op den troon.
Diens zoon, Constantijn, aan moeders
zijde verwant met de Tsarenfamilie,
was getrouwd met een zuster van den
Duitschen keizer. Uit dit huwelijk
werd de tegenwoordige George ge
boren.
Constantijn is twee maal koning ge
weest, met een tusschenperiode, waar
in zijn broer Alexander regeerde. D<
eerste maal moest hij aftreden, omdat
hij al te nadrukkelijk zijn sympathie
voor den Duitschen Keizer had ge
toond, de tweede keer compromit
teerde hij zich met een gewapende
expeditie in Klein Azië.
George II, die hem opvolgde, zag het
koningschap dus al van te voren be
last met het wantrouwen van een deel
der bevolking. Zijn eerste regeering
was dan ook zeer republikeinsch en
sterk beïnvloed door de aanhangers
van Venizelos, den liberalen staats
man. Maar vrijwel direct volgde er een
staatsgreep van de zijde van konings
gezinde generaals. De onderneming
mislukte, maar er bleek, dat de ko
ning zelf in het complot was. Een ver
ontwaardigde regeering zette George
het land uit en riep de republiek uit.
Eerste ballingschap.
Dat was in 1924. De vorst bleef elf
jaar in ballingschap, rustig in een
Londensch hotel levend, naar het
schijnt zonder bijzondere politieke be
langstelling. In 1935 ondernamen de
Venizilislen een staatsgreep tegen de
conservatieve populistische regeering.
Dat bracht den miniiter van oorlog,
generaal Kondylis, er toe een volks
stemming te houden, die het verbazing
wekkende resultaat opleverde van
97,5 percent stemmen vóór terugkeer
van den koning. George keerde terug
en toen gebeurde er iets merkwaar
digs. Hij hield na drie maanden ver
kiezingen, die strikt eerlijk toegingen
en de republikeinsche partijen de
meerderheid hergaven.
Zes maanden later wilden de libera
len een coalitie-regeering vormen,
waarin ook communisten opgenomen
zouden worden. De koningsgezinde
generaal Metaxas vond, dat dit het
oogenblik was om iets te ondernemen
en rekende den koning voor, dat het
leger vrij was van republikeinsche in
vloeden en dat een staatsgreep alle
kans van slagen had. George volgde
zijn raad en van 4 Augustus 1936 af,
was Metaxas dictator. Hij was echter
een zeer gematigd heerscner en bleek
een vastberaden leger te commandee-
ren, toen Mussolini in 1940 Grieken
land van Albanië uit aanviel.
De Grieken hielden zeven maanden
stand, maar toen in 1941 de Duitsche
oorlogsmachine over hun noordelijke
grenzen rolde, baatte hun dapperheid
weinig. KoninJj George vluchtte ander
maal naar Engeland en het eenige
karakteristieke van zijn ballingschap
was het onophoudelijke wisselen van
zijn kabinetten.
Het Griekenland, waarheen George
nu terug keert, is verre van rustig. Reeds
gedurende de Duitsche bezetting ston
den de communistische en royalistische
groepen scherp tegenover elkaar. Welis
waar kwam na de bevrijding, onder
Het gemeentebestuur van Haarlem
en daarbij treedt in dit geval bijzonder
de wethouder van Onderwijs, de heer D
J. A. Geluk handelend op den voorgrond
wil het cultureel leven in onze stad zoo
veel mogelijk bevorderen.
Een der vruchten daarvan is de herleving
van de Volksuniversiteit. Deze nuttige in
stelling heeft 5 jaar gedwongen rust ach
ter den rug. De bestuurders zijn in 1911
daartoe overgegaan omdat, niet zonder
reden, ongewenschte Duitsche inmenging
werd gevreesd. Toen na de bevrijding aan
drang van vele zijden werd uitgeoefend
om weer met dit werk te beginnen, had
den de mannen van het oude bestuur daar
toe niet veel lust meer. Dat was hen te
vergeven, omdat zij dit werk nu 27 jaar
hadden verricht, zoodat het gewenscht
werd geacht het initiatief nu aan nieuwe
krachten over te laten.
Dit nieuwe bestuur is er nu. De man
waarom veel draait is de heer P. V. de
Wit. de directeur van de Stads Bibliotheek
en Openbare Leeszaal. Voorzitter is dr.
L. M. Dis, een H B S -leeraar te Overveen,
die vooral in den bezettingstijd veel acti
viteit heeft ontwikkeld.
Ter introductie geeft de Volksuniversi
teit in het gebouw van de Vrijz. Hervorm
den in de Jacobstraat een kunstavond,
waar Albert Vogel Jr. zal voordragen.
Poëzie van Gorter, Boutens, Leopold, We-
rumeus Buning, Nijhoff, Bloem en Mars
man, proza van Andersen en Louis Cou
perus.
In luislercursussen (die veelal gehouden
worden in het aardige zaaltje van het Nut
in de Lange Vcerstraat) zullen spreken:
Dr. E. van Raalte van Scheveningen over
het Palestina-mandaat en het Indonesische
vraagstuk; drs. Max B. Teipe uit Hilver
sum over hoofdfiguren uit de moderne
Nederlandsche letterkunde, n.l. P. C. Bou
tens, Karei van de Woestijne, A. Roland
Holst. M Nijhoff. H Mamman en J.
Slauerhoffir. A. D Mesritz te Bloemen-
daal over moderne toepassingen der elec-
triciteit; Ewoud de Kat te Haarlem over
de grootmeesters der schilderkunst: Giotto
en Van Eyck, Rembrandt en Van Gogh;
Kees Hana te Heemstede: Natuurleven in
eigen land: mr dr. A. A. van Rhijn: sociale
zekerheid: prof. dr. H. M. J. Oldevelt te
Amsterdam over Bcrgsons levensbeschou
wing.
Tenslotte zijn er werkcursussen voor
de Engelsche. Russische en Maleische taal.
Thans is de inschrijving voor al deze
cursussen opengesteld. Het is altijd moei
lijk om na een lange rustpoos er den goe
den gang weer in te krijgen. Laat ieder
die iets voor een of meer van deze cursus
sen voelt, zich onmiddellijk opgeven, want
ze gaan natuurlijk alleen door als er vol
doende deelnemers zijn! Laten de Haar
lemmers nu toonen, dat zij de herleving
van de Volksuniversiteit op prijs stellen.
In de laatste jaren voor de rustperiode
werd geconstateerd dat veel niet-werken-
de dames zich onder de luisteraars schaar-
den. Het nieuwe 'bestuur wil nu trachten
de keuze der onderwerpen wijst daarop
het werkende deel van de bevolking in
Tsjang Kai Sjek valt basis
der communisten aan
Tsjang Kai Sjek heeft verklaard, be
reid te zijn het bevel „staakt het vuren"
aan zijn troepen te geven, mits de com
munisten dit ook doen.
Inftusschen bereiden troepen van de
Chineesche centrale regeering een offen
sief legen Kalgan, de voornaamste basis
der communisten in Noord-China voor.
Aanvallen bij Medan
Gewapende Indonesiërs ontplooien den
laatsten tijd met name in Medan en om
geving meer activiteit.. Een troep Indo
nesiërs is het „Polonia" kamp binnenge
drongen en heeft de houten barakken,
waarin Chineezen en Indonesische vluch
telingen waren ondergebracht, in brand
gestoken. Daarna heeft een andere groep
handgranaten geworpen op het Westelijk
deel van het kamp. Hierbij werden zes
Britsch-Indiërs gewond. In totaal zijn bin
nen 36 uur drie aanvallen gedaan.
J. Drijver
Wordt 29 September
zijn werkenssfeer te betrekken Op de lage
cursusgelden hebben de leerlingen var
middelbare scholen nog 50 reductie.
De volgende vereenigingen hebben een
„cultureel contact" gevormd: Nut van 't
Algemeen, Instituut voor Arbeidersont
wikkeling. Geloof en Wetenschap, Volks
herstel, Volksuniversiteit, Weten en Wer
ken, Litteraire Club, Club- en Buurthuizen
en Kunstcentrum.
Het plan is verschillende lezingen te
houden met goede sprekers. Op het pro
gramma voor dit seizoen staan de volgende
sprekers:
Prof. J Simons, van Leiden: exploratie
van het Heilige land; dr. H. Brugmans uit
Den Haag: Nederland in Wereldverband;
H. L. Prenen uit Haarlem: Onderwerp over
Kunst; dr. C. Brouwer uit Haarlem: Kleu
renfotografie; P. C. J. Reyne uit Gouda:
Guido Gezelle.
Er wordt nog onderhandeld met Anton
van Duinkerken.
Ook van dit comité is de heer P. V. de
Wit secretaris. Het secretariaat is geves
tigd in het gebouw van de Stadsbibliotheek
en Openbare Leeszaal, Prinsenhof.
De Arabische Liga stuurt
afgezanten naar Londen
Vertegenwoordigers van de Arabische
Liga zijn uit Palestina naar Londen ver
trokken om deel te nemen aan bespre
kingen over het Palestijnsche probleem.
Het Jewish Agency blijft weigeren om
op de van Britsehe zijde voorgestelde con
dities afgevaardigden naar Londen
zenden
De heer J. Drijver te Santpoort, de be
kende ornitholoog en secretaris van de
Verceniging tot Behoud van Natuurmonu
menten, wordt 29 September 60 jaar. On
getwijfeld zullen velen die gelegenheid
gaarne aangrijpen om dezen zeer verdien
stelijken landgenoot te bewijzen, dat zij
zijn werk op prijs stellen en hoogelijk
waardeeren.
De heer Drijver werd in den Hoorn op
Texel geboren. Van 19051913 was hij
werkzaam bij de P.T.T. In 1913 werd hij
benoemd tot secretaris van Natuurmonu
menten, in 1914 ook tot secretaris van de
Ned. Vereeniging tot bescherming van
vogels.
Na de conferentie van Malino, die
eenigen tijd geleden is gehouden, zal
een tweede zoogenaamde oriënteerende
conferentie in Nederlandsch-Indië wor
den gehouden, namelijk te Pangkal Pi
nang. Hier zal overleg gepleegd worden
met Nederlandsche, Arabische en zoo
genaamde politiek-associatieve groepee
ringen. Onder deze laatste worden ver
staan groepen, die een bindend element
zoeken, dat buiten de ras-verdeelingen
om gaat zooals de Politiek Economische
Bond, waarvan zoowel Nederlanders en
Chineezen, als Indonesiërs lid zijn.
Een van de moeilijkste punten bij de
voorbereiding dezer nieuwe Conferentie
was het bepalen van de wijze, waarop
De heer Jan Wiegman te Heemstede heeft een mooie sepia-teekening gemaakt
van den bouwval van de Romaansche brug van het Oude Slot. Daarvan tverden
goede reproducties gemaakt, die op de historische tentoonstelling van Heem
stede verkocht worden ten bate van het fonds om die brug te herstellen.
de vertegenwoordigingen der Chinee
sche en Arabische groepen tot stand
zouden komen. Bij de Nederlandsche
bevolkingsgroep en bij de associatieve
organisaties bestaan centrale besturen,
die gemakkelijk genoeg uitgenoodigd
kunnen worden om een delegatie samen
te stellen. Bij de Chineezen en Arabie
ren vertoonen de plaatselijke organisa
ties echter groote onderlinge verschil
len. Daarom is voor hen een stelsel ont
worpen van plaatselijke verkiezingen.
Daarbij wordt dan gebruik gemaakt van
vereenigingen, die representatief voor
de locale stroomingen binnen deze be
volkingsgroepen genoemd kunnen wor
den.
Aangezien de vergaderingen van de
conferentie de Pangkal Pinang gericht
zijn op overleg en niet op het nemen
van beslissingen, is het niet noodzake
lijk, dat de stemmen-verhoudingen der
afgevaardigden nauwkeurig overeen
stemmen met het ledental der groepen
die zij vertegenwoordigen.
Als begindatum voor de conferentie
is 24 September vastgesteld. Dit is ge
schied in overleg met de Regeering in
Den Ilaag, en wel met het oog op de
mogelijkheid, dat de commissie-gene
raal tegen dien tijd samengesteld zou
kunnen zijn en in staat om de conferen
tie bij tc wonen. De 24ste September
wordt echter beschouwd als een uiterste
datum en indien de commissie-generaal
i niet op tijd aankomt, zullen de bespre-
i kingen daar geen vertraging door
ondervinden, aangezien de regeering
zich toch een allen omvattend overleg
heeft voorgesteld op de komende con
ferentie te Denpassar op Bali.
Het is namelijk de opzet, dat na deze
twee oriënteerende conferenties van
Malino en Pangkal Pinang, de consti-
tueerende werkzaamheden worden ver
richt op de conferentie te Denpassar.
Daar zal dan de constitutie worden
vastgelegd van de vereenigde staten van
Indonesië, althans wat betreft de groote
Oost en Borneo. De inwendige bouw
van de afzonderlijke staten en van de
autonome gebiedsdeelen zullen deze ge
bieden zelf dienen te bepalen.
