Storm in Amerika
Herstel van DuitschlancTs economie
een levenskwestie voor ons Sand
Noordwester storm brengt vele
schep.en in moeilijkheden
Amerika verwerpt de klacht
van de Oekraïne
Truman sluit compromis met Wallace
Voorloopig geen redevoeringen meer
6te Ja»r«ane No. 1843S H "1 1 IT! 1 Donderdag 19 Sept. 1910
Bureaux: Groote Houtstr 93 «f^fF 1 J |f"H" ia^ I Uitgave Stichting Voorlichting
en Soendaplein 37, Haarlem JL JL JL !S? ifrintr .in nWtL ^WfL Abonnementen: p. week 31 ct
Postgiro 273107.
Tel.: Administratie 10724. Expeditie 14825 Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom TgI Redactie 10600 Dir.-Hoofdred. 15054
PRESIDENT Truman poogt den storm
te bezweren, die in Amerika ontketend
is door het optreden van zijn minister van
Handel in de buitenlandsche politiek. In
de geheele wereld moet men met verba
zing van den loop van zaken kennis heb
ben genomen. Minister van Buitenlandsche
Zaken der Vereenigde Staten is James
Byrnes. Deze hield onlangs een rede te
Stuttgart, waarin hij zich voorstander van
een vereenigd Duitschland toonde en als
de woordvoerder van de Amerikaansche
buitenlandsche politiek een beleid aankon
digde, dat kennelijk beoogde den Russen
den wind uit de zeilen te nemen. Want die
staan ook een vereenigd Duitschland voor,
maar onder hun invloed. De Russische
zóne heeft daarvan al de uitwerking on
dervonden. Byrnes stelde daartegenover
de zegeningen van de Westersche demo
cratie. Het was een belangrijke rede. want
zij gaf in politieken zin een Amerikaan
sche koers aan, nadat men zidh zoo lang
had afgevraagd welke politiek ten aanzien
van Duitschland de Amerikanen toch zou
den willen voeren. In economisch opzicht
heerscht nog duisternis; het is duidelijk
genoeg, van hoe ontzaglijk groot belang de
komende ontwikkeling op dit punt ook
voor ons land zal zijn. Byrnes bepaalde
zich tot een uiteenzetting van de be
oogde samenwerking tusschen de Ameri
kaansche en Britsdhe zönes, waartoe ook
Rusland en Frankrijk zouden kunnen toe
treden.
Plotseling kwam Wallace, de Ameri
kaansche minister van Handel, die de laat
ste groote ex-medewerker van Roosevelt
in Truman's regeering is, naar voren.
Eerst hield hij een rede in Mexico, waarin
hij de parlementaire democratie kernach
tig definieerde en aanprees en die een
uitstekenden indruk zoowel in Amerika
als in West-Europa maakte. Daarna trad
hij opnieuw voor het voetlicht en droeg
een buitenlandsch beleid voor, waarin hij
volkomen afweek van Byrnes' uiteenzet
ting der Amerikaansche politiek. Hij bleek
voorstander van een verdeeling van de
wereld in invloeds-zönes en van overleg
daaromtrent met Rusland en waarschuwde
ertegen, dat Amerika zich op sleeptouw
zou laten nemen door Engelands imperia
listische politiek. Daarbij kwam de ver
rassende toevoeging, dat president Truman
het met dit betoog volkomen eens was.
Hierop vroeg iedereen zich weer af, wat
de Amerikaansche politiek nu eigenlijk
was en werd de Amerikaansche president
met vragen bestormd. Deze trok zijn in
stemming met Wallace's verklaringen maar
in, nadat een deel van de Amerikaansche
pers ze had bestreden. Byrnes, in Europa
vertoevend, bewaarde bij dit alles het stil
zwijgen, Wallace liet zich niet uit het veld
6laan, bleef bij zijn standpunt en zei dat
hij zijn campagne zou voortzetten. Hij
deed dat inderdaad, maar nu is het voor-
loopig uit. Want na een gesprek van
tweeënhalf uur met den president heeft
hij medegedeeld, dat hij met Truman heeft
afgesproken geen verklaringen meer te
zullen afleggen, eer de conferentie van
ministers van Buitenlandsche Zaken te
Parijs geëindigd is. De president heeft
Byrnes een dankbetuiging geseind voor
diens „begrip en verdraagzaamheid". Ver
moedelijk bedoelt hij daarmee niet alleen
het zwijgen, dat deze tot dusver in adht
heeft genomen, maar trekt hij meteen een
wissel op Byrnes' houding in de naaste
toekomst. Maar volgens de Evening Stan
dard zal Byrnes het aftreden van Wallace
eischen en zelf aftreden als de president
niet met zijn buitenlandsch beleid instemt.
Dit zou begrijpelijk zijn, gezien het feit dat
de Amerikaansche president zelf zijn mi
nisters benoemt en bovendien, volgens de
grondwet, directe verantwoordelijkheid
draagt voor het buitenlandsch beleid.
Te Washington verwachten velen daaren
tegen, dat Byrnes zidh wel in de situatie
zal schikken als Wallace er verder het
zwijgen toe doet.
De gevoelens van de betrokken persoon
lijkheden zijn overigens bijzaak in een
kwestie als deze. Van veel grooter belang
is, dat de Amerikaansche buitenlandsche
politiek >het lot der geheele wereld be
ïnvloedt. Beseft men dat wel in Washing
ton? Het verloop van deze historie doet er
sterk aan twijfelen. Geen Amerikaan zal
het .ons en andere volken kwalijk kunnen
nemen als wij hoogst verwonderd zijn over
een president, die eerst zijn sanctie hecht
aan een betoog, dat tegen dat van zijn
minister van Buitenlandsche Zaken ingaat,
twee dagen later deze sanctie weer intrekt
en dan den verloochende een telegramme
tje stuurt om hem te bedanken, dat hij zoo
verdraagzaam i6 geweest. Rest bovendien
nog steeds de vraag: wat zal nu op den
duur de koers zijn?
Geen Amerikaan zal het den kleinen vol
ken. al bezitten zij dan ook het groote ge
brek klein te zijn, euvel kunnen duiden
als zij weinig vertrouwen toonen in een
zoo weifelend, onzeker beleid. Dat zij er
belang in stellen en er zich een meening
over vormen wordt verklaard door het
feit, dat zij geen machtige eenheid op groo-
ten afstand van Duitschland vormen,
maar slechts een reeks kleine eenheden
die aan Duitschland grenzen of er in elk
geval dicht bij zijn: een reeks kleine een
heden, die in de. vijf oorlogsjaren de
zwaarste slagen van de Duitsche agressie
heeft moeten opvangen.
Zij die van meening zijn; dat de kleine
mogendheden ernaar moeten streven om
zelf deel te nemen met behoud van hun
eigen aard in de vorming van een mach-
Minister Mansholt bespreekt
de toekomst van den landbouw
De minister van Landbouw, Visscherij
.en Voedselvoorziening, de heer S. L.
Mansholt, heeft gisteren bij de opening
•van de landbouwtentoonstelling in Scha-
gen een rede gehouden, waarin hij enkele
belangrijke gezichtspunten tot uiting
bracht met betrekking tot de toekomstige
ontwikkeling van den Nederlandschen
Land- en tuinbouw. Aangekondigd werd
dat het ministerie bezig is met de voor
bereiding van een plan, dat op korten
termijn wil voorzien in een zoo snel mo
gelijke aanpassing van den Nederland
schen landbouw aan de sinds den oorlog
gewijzigde omstandigheden en op lange-
ren termijn wil trachten te bereiken, dat
onze landbouw een zoodanige basis ver
krijgt, dat met het buitenland kan worden
gèconcurreerd
Ten aanzien van de export-mogelijk
heden zeide' de minister, dat zich in het
buitenland groote verschuivingen hebben
voltrokken, waardoor de vroegere afzet
gebieden voor Nederland verloren zijn
gegaan.
Daarnaast is er het groote probleem van
midden-Europa. Van den opbouw van het
economische leven in Duitschland is onze
welvaart afhankclgk. De minister
ging zoover, dat hg sprak van een kwestie
van zijn of niet zijn. Niet zelden wordt te
optimistisch gedacht over de mogelijk
heden van onzen landbouw en men hoort
wcleens zeggen, dat de regeering moeilijk
heden veroorzaakt door maatregelen te
handhaven, die zij kon laten vallen. Men
moet echter bedenken dat de zwaarste
tijden nog komen.
Als concrete voorbeelden noemde spre
ker de veelevering en de beperking van
den varkensstapel. De groote moeilijk
heden daarbij spruiten voort uit de vol
komen onoverzichtelijke graanpositie.
Niettegenstaande de ongunstig schijnen
de omstandigheden meent de minister dat
een goede toekomst kan zijn weggelegd.
Het centrale probleem is daarbij de ver
laging van den kostprijs. Het is zeer moei
lijk dit op kopten termijn te regelen. Men
zou spreken van een 25-jarenplan. Hoe
eerder echter er mee begonnen wordt hoe
beter. Op het oogenblik wordt een plan
ontworpen dat uiteenvalt in twee deelen:
n.l. een plan op korten termijn, omvat
tende o.a. beter werkmethoden,
Dollar-pariteit voorloopig
gehandhaafd
De Amerikaansche minister van finan
ciën John Sriyder heeft gisteravond ver
klaard, dat de Amerikaansche dollar voor
onbepaalden tijd op zijn huidige pariteit
gehandhaafd zal blijven.
In het kader van de herdenking van den
slag om Arnhem is gisteren op Schiphol
een der nieuwe constellations van de
K.L.M. door generaal-majoor Urquhart
mnt den naam Arnhemgedoopt.
tig geheel, zullen door deze Amerikaansche
episode in hun overtuiging gesterkt wor
den. Welke zekerheid voor de toekomst
kunnen anderen en wij anders verwerven?
R. P.
keuze, betere productie, beter onderwijs,
mechanisatie en rationalisatie en een plan
op langeren terrmijn, omvattende een ruil-
verkavelingspolitiek. Het buitenland is ons
soms in beide opzichten ver vooruit. Zoo
wordt in Denemarken een wet aangeboden
waardoor men hoopt te bereiken dat er
over 15 jaar geen enkel bedrijf meer is
van minder dan 10 HA, Onze regeering zal
zich met kracht aan dit werk moeten
wijden. Daarnaast zal Nederland zich
moeten plaatsen achter de internationale
voedsel- en landbouworganisatie.
Over huurverhooging
is nog niets beslist
Onze Haagsche correspondent meldt,
dat een in enkele bladen verschenen be
richt, als zou de regeering in Maart 1947
een verhooging van 20 procent van alle
woninghuren willen laten ingaan, voor
barig is. Op dit oogenblik is er door den
ministerraad nog geen enkele beslissing
genomen in deze aangelegenheid. Of en
wanneer en tot welke huurverhooging het
eventueel zal komen, staat nog niet vast.
Wel bestaat de mogelijkheid dat men over
deze kwestie binnenkort meer zal hooren,
wellicht in een door den minister-presi
dent, dr. Beel te houden radiorede. De
veronderstelling dat dit morgen, Vrijdag,
reeds zou -geschieden, is niet juist.
De op zichzelf matige storm, welke van
nacht onze kust heeft geteisterde heeft heel
wat slachtoffers gemaakt. Niet minder dan
vier schepen zijn in groote moeilijkheden
geraakt, terwijl bovendien de gisteren
door minister Mansholt in Schagen ge
opende landbouwtentoonstelling zeer
zwaar beschadigd werd. Het Kon, Meteo
rologisch Instituut in De Bilt deelde mede,
dat de storm gisternacht tusschen 12 en 2
uur zijn hoogtepunt bereikte. Hij kwam uit
Noord-Westelijke richting en bereikte een
windkracht van 10, hetgeen beteekent
„volle storm", doch nog niet orkaan.
Ten Noorden van Callandsoog is van
morgen een drijvende bok, welke de- ken-
teekenen droeg U.S. Army B.D. 494, aan
gespoeld. Men heeft op de bok geen men-
schen kunnen ontdekken en er werd ge
tracht met duikerpakken het gevaarte te
bereiken. De bok werd gesleept door twee
Belgisch passagiersvliegtuig
met 48 man vermist.
Een Skymaster van de Belgische
luchtvaartmaatschappij „Sabena", vlie
gend op de lijn BrusselNew York.
wordt als vermist opgegeven. Het toestel
heeft 37 passagiers aan boord. Het is
Dinsdag van het vliegveld Shannon
(Ierland) naar New-Foundland ver
trokken.
In het vliegtuig bevinden zich be
halve de 37 passagiers 11 leden der be
manning. onder wie 2 stewardessen.
Generaal Kruis waarschuwt
tegen desertie.
In een radiorede, welke hedenavond
om halzeven over Hilversum I wordt
herhaald, heeft luitenant-generaal mr.
H. J. Kruis, chef van den generalen staf
de troepen toegesproken, welke naar
Indië vertrekken. Hij zeide o.a. dat de
volksvertegenwoordiging achter de be
slissing der regeering staat, om troepen
naar Indië te zenden teneinde daar orde
en rust te herstellen en niet om een ko
lonialen oorlog te ontketenen, zooals in
onwaarachtige leuzen wordt beweerd.
Daar bij het einde van het ontsche
pingsverlof eenige militairen niet zijn
teruggekeerd, waarschuwde generaal
Kruis zeer ernstig tegen desertie. De
achtergeblevenen spelen met hun eigen
belang en met hun toekomst. Op het
plegen van desertie staan zeer ernstige
straffen. Men mag dit risico niet Loo-
pen alleen om een hopelooze poging
om zich te onttrekken aan hetgeen hun
plidht als Nederlander en als soldaat
hun voorschrijft. De betrokknen ont-
loopen hun straf niet en zullen toch
naar Indië gaan.
sleepbooten, die hun sleep hebben ver
speeld maar zelf veilig de haven van Den
Helder wisten te bereiken.
De landbouwtentoonstelling in Schagen
is door den sterken wind in een ware
chaos veranderd. Drie van de vijftig meter
lange tenten zijn omgewaaid, terwijl twee
andere zoo ernstig werden beschadigd dat
zij moesten worden weggehaald.
Uit IJmuiden komt nog het bericht dat
de motorreddingboot „Neeltje Jacoba" van
de N.Z.H.R.M. wegens motordefect tijde
lijk buiten dienst is gesteld.
Uit Harlingen is inmiddels de motor
reddingboot „Twente" gearriveerd zoodat
de N.Z.H.R.M toch ook in IJmuiden pa
raat is.
Weerbericht
TIJDELIJK OPKLAREND
Verwachting geldig van Donderdagavond
tot Vrijdagavond: Na een tijdelijke op
klaring weer toenemende bewolking met
later regen. Meest matige wind, aanvan
kelijk nog uit Westelijke richting, later
weer krimpend. Weinig verandering In
temperatuur.
Woensdag heeft de Veiligheidsraad
de behandeling van de Oekrainsehe
klacht tegen Grickenland's „bedreiging
van den vrede" voortgezet. De Ameri
kaansche afgevaardigde, Herschel!
Johnson, maakte het besluit van zijn
regeering bekend tot verwerping van de
beschuldigingen aan het adres van
Griekenland, gemotiveerd door de over
weging dat Griekenland niet op de eer
ste plaats de schuld draagt van de moei
lijkheden.
Johnson stelde vervolgens voor. een
onderzoekcommissie naar de Grieksch-
Albaneesche grens te sturen om den
toestand objectief te beoordeelen aan
de hand van inlichtingen bij Bulgarije,
Joego-Slavië. Albanië en Griekenland.
Gromyko bracht wederom zijn steun
voor de Oekrainsehe klacht tot uitdruk
king, „waaraan de ironie van Sir
Alexander niets zou kunnen verande
ren". Hij was tegen het zenden van een
commissie van onderzoek naar de
Griekseh-Albaneesche grens.
Zonder tot stemming over te gaan
werd de raad tot Vrijdagavond ver
daagd.
Een aantal Russische doktoren, dat zich
bezighoud" met de kankerbestrijding, is
voor een studiereis naar de Vereenigde Sta
ten vertrokken.
Gisteren heeft Henry Wallace, de Ame
rikaansche minister van Handel, een be
zoek van ruim twee en een half uur ge
bracht aan Truman op het Witte Huis. Tij
dens deze ontmoeting is Wallace met Tru
man overeengekomen dat hg geen ver
klaringen meer af zal leggen noch rede
voeringen zal houden, alvorens de confe
rentie van de ministers van Buitenlandsche
Zaken te Pargs zal zgn geëindigd. Dit be
sluit werd door Wallace zelf aan dc wach
tende journalisten medegedeeld, toen dc
conferentie was geëindigd. Wallace voegde
aan z(jn verklaring toe dat Truman vol
vertrouwen is ten aanzien van den vrede
met Rusland.
Uit deze verklaring moet worden gecon
cludeerd, dat Truman zijn minister van
Handel niet heeft "verzocht af te treden,
noch de wenschelijkheid tot het heengaan
van Wallace heeft uitgedrukt.
Intusschen is bekend geworden dat pre
sident Truman door bemiddeling van Wil
liam Clayton, den vice-minister van Bui
tenlandsche Zaken, aan Byrnes een dank
betuiging heeft doen toekomen voor diens
„begrip en verdraagzaamheid". De Eve
ning Standard meldt desniettegenstaande,
dat Byrnes de verwijdering van Wallace
uit het kabinet zal eischen en dat hij af
zal treden wanneer de president zich niet
onvoorwaardelijk achter zijn buitenlandsch
beleid stelt.
De Amerikaansche minister van Marine
James Forrestal, die het voornemen
had een redevoering te houden ter gelegen
heid van het jaarlijksche diner van de
..Navy Industrial Association", heeft be
kend gemaakt, dat hij deze rede niet zal
houden. „Ik heb mij bedacht en besloten:
dat het beter is, niets te zeggen," ver
klaarde de minister aan de pers.
Intusschen is in Washington nog steeds
niets bekend geworden over de reactie van
Byrnes op de verklaring van Wallace, dat
hij voorloopig zal zwijgen Wel verwacht
men algemeen, in tegenstelling met wat de
Evening Standard veronderstelt, dat Byr
nes genoegen zal nemen met dit compro
mis, waardoor Wallace „gemuilkorfd" is
en er verder niets op tegen zal hebben,
met Wallace in het kabinet te blijven..
