Politieke wereldstructuur
oorzaak van oorlogsdreigingen
Boekbespreking
Kort en
Bondig
De „Nachtwacht" wordt verjongd
U.N.O. faalt door ontbreken van wereldwet
xv \olirci
irc'vai. w
«ie r.\.<
treteokcnd. dnt
van 23 September j.I. inna
ile Iiiternatioiinle omnilsi
i op 22 september <lee<l toe
isle dezer commissie ten aa
helpen bij de schepping: van een nici
Is meest opzienbarende uiting: de
Veiligheidsraad in hun huidige
ntrnhond
\*ij melding van een nierkwnardlg
ior bestUdeering van Kuropeeselie
11 nan verschillende regeer in gen en
de lijn die Europa zal hebben
wereldorde, was snmen-
ng de aandacht trok, dat
er niet in zullen slagen,
i miss ie uitte de meening dat voor Europa de vor-
i te bevelen, zooals die door Churchill wordt «an
ker dit document wns helaas zoo summier en vaag, dat over ver-
■rvan geen zekerheid te krijgen was. Bovendien leken verschll-
ïvolledlg en onjuist vertaald. Wij hebben er dan ook bij aan-
te zijner lijd hoopten op dit onderwerp terug te komen, in de
•t orlgineele document over die onduidelijkheden opheldering zou
oils gelukt, een exemplaar van liet document machtig te worden,
vollediger over den Inhoud ervan zijn ingelicht en onze lezers
ellngen kunnen doen ten aanzien van de in dit document opge-
en de antwoorden der genoemde commissie daarop.
Op 22 September weid het document in
dor. vorm van ten 19 bladzijden beslaand
rapport aan alle geallieerde regeeringen
overhandigd De commissie, die het deed
uitgaan, is twee jaar geleden in Londen
opgericht en bevatte oorspronkelijk ver
tegenwoordigers van nagenoeg alle Euro
pe., sent geallieerde staten. De Poolsche en
Tsjechische algevaardigden trokken zich
echter «poedig terug. Thans heeft in de
commisc: ook geen Nederlander meer zit
ting. daar de twee leden ontslag namen
wegens overstelpende werkzaamheden.
Ten aanzien van den inhoud van het
do< ument zij het volgende vermeld:
De titel luidt: I-Iet hedendaagsche poli
tieke stelsel waarin de wereld is gevat,
maakt het onmogelijk een nieuwe wereld
voor morgen te grondvesten. Slechts een
etappesgewijze vorming van een nieuwe
politieke structuur wordt geacht een vol
genden oorlog te kunnen voorkomen.
Het document somt dan de beloften op,
die de volken aanspoorden in den oorlog te
gaan. zooals: de vernietiging van de dic
tatoren. vermindering en tenslotte afschaf
fing der bewapening, grondvesting van een-
internationale organisatie die een durenden
vrede kan verzekeren.
De meeste van deze beloften zijn niet
gehouden, zegt het rapport. In Europa en
Amerika bestaan nog totalitaire staten.
Va-, vermindering der bewapening is geen
sprake. Er worden steeds nieuwe wapenen
geconstrueerd. Een verbod van het gebruik
der atoombommen zou bij een bombarde
ment op fabrieken die zich met de atoom
energie bezig houden, de meest fatale ge
volgen niet voorkomen, daar de ontplof
fing dezer vredesfabrieken gelijk zou staan
met een bombardement met atoombom
men.
Het document gaat dan de oorzaak
na van bet falen der geallieerden by
het vervullen der oorlogsbcloftcn, en
vindt die in het feit dat de wereld zicb
na een zesjarig conflict opnieuw als
gevangene terugvindt in hetzelfde po
litieke stelsel van vroeger. De volken
bevinden zich weer op dezelfde wegen
als die vroeger lot oorlog leidden. Het
politieke stelsel is gebaseerd op het be
staan der natie als onafhankelijk cn
•souveretn lichaam, dat willekeurig kan
bandelen in den grootcn concurrentie
strijd om economische belangen. Het
bevecht zijn economische onafhanke
lijkheid cn heelt een nationaal leger
om die te verdedigen. Het is ccblcr
onmogelijk om tegelijk den weg van
(lagelijkschc concurrentie en dien van
werkelijke ^menwerking te volgen.
Dc U.N.O. zal in haar huidigen
vorm er niet in slagen een oorlog te
voorkomen. De U.N.O. heeft gefaald of
is lot onpractische conclusies gekomen
in alle gevallen die zij heeft behandeld.
Zooals de secretaris-generaal Trygvie
Lie in een rapport zcidc, is in geen
van de vijf hoofdkwesties die bü den
Veiligheidsraad werden ingediend
Perzië, Griekenland, Spanje, Indonesië,
Syrië overeenstemming tusschcn de
groote machten bereikt.
Het document gaat dan na, wat de ge
breken en fouten van de U.N.O. zijn cn
komt tct de conclusie, dat de UN.
O. enkel Internationaal tribunaal met
internationale rechtsmacht is, dat wordt
geacht recht te spreken over naties die
nooit overeengekomen zijn een gemeen
schappelijke wet te ncceptceren. Het docu
ment laakt vervolgens het vetorecht dat
de vijf groote naties veroorlooft ieder be
sluit dat niet in hun smaak valt, te ver
nietigen. terwijl dc geschiedenis leert dat
oorlogsdreiging altijd van een groote natie
komt.
Wat Duitschland betreft, oordeelt de
commissie het onverstandig dat land een
centrale rcgecring te geven De moreele
evolutie der Dultschers tot de democratie
is geen kwestie van een paar weken. Hit-
leriaansche kringen zouden het toejuichen,
wanneer Duitschland nu reeds een centrale
„democratische regeoring" kreeg. Dc vor
ming van een federatie van Duitsche sta
ten is veel verkieslijker.
Het rapport k6mt dan op de wensche-
jijkheid van de vorming van een federatie
van volken met een wereldregeering, zoo
als Churchill die ln zijn rede te Fulton
aanbeval, Deze wereldfederatie moet wor
den voorafgegaan door de vorming van
statengrocpen, die later tot de groote
federatie toetreden.
In dc praktijk zou zulk een federatie
kunnen worden gevormd door uit de par
lementen politieke groepen, bestaande uit
leden van de verschillende partijen, te
vormen, die overleg plegen met de poli
tieke groepen der andere landen over de
grondvesten der wereldfederatie. De na
tionaal gerichte economie zou dan, om een
voorbeeld te noemen, internationaal moe
ten worden gericht met nieuwe voorschrif
ten voor het grensverkeer. Op het gebied
der gezondheid, der wetenschap, der so
ciale zekerheid zou hetzelfde moeten ge
beuren, tot dat tenslotte een politieke basis
kan worden gelegd in een wereldparlement
dat, bevestigd door de nationale parle
menten, als een wereldregeering kan op
treden.
De conclusie van het rapport zegt, dat
de verdeeling der wereld in souvereine
staten en het nationalistische egoïsme
dat in uit systeem bloeit de oorzaak is
van steeds nieuwe hindernissen op het pad
naar vrede.
Weer grondwet in Japan
Na vier maanden van debatten heeft het
Japansche huis van afgevaardigden met
slechts vijf tegenstemmen de nieuwe
grondwet aangenomen. De nieuwe grond
wet zal zes maanden, nadat keizer Hiro-
hito haar bij keizerlijk decreet heeft be
kend gemaakt waarschijnlijk op 11 No
vember van kracht worden.
George Hall, de vroegere Engelsche
minister van Koloniën is bij de jongste
kabinetswijziging tot eerste Lord van
de Admiraliteit benoemd.
Nederlandsche deserteurs
in België gevat
Toen twee Nederlanders zich -tot de
Luiksche politie wendden, omdat een hun
ner een portefeuille werd ontstolen, kwam
dit de politie eenigszins verdacht voor.
Op het politiebureau kwam aan het
licht, dat men hier te doen had met twee
deserteurs van de Nederlandsche ^marine,
die op onwettige wijze in België waren
terechtgekomen.
Het zijn de 22-jarige L. van den V.
uit Amsterdam en de 21-jarige E. E. uit
Vlissingen.
Dit boek is begin 1944 ln Amerika versche
nen en veel van zijn inhoud is daarom door
de feiten achterhaald. Een pleidooi voor een
gerechte bestraffing van de oorlogsmisda
digers is op het oogenblik niet actueel meer
en een plan voor na-oorlogschc maatregelen
in Duitschland heeft alleen nog zin als his
torische merkwaardigheid. Voor ons. die de
Duitsche gruwelen van nabij kennen, heeft
bovendien een kenschetsing daarvan, zooals
die door de hoofdstukken heen wordt gege
ven, weinig nieuws meer.
Maar het bock heeft een strekking, die
verder reikt dan de actualiteit van zijn fei
tenmateriaal. Het betoogt, dat het onjuist is
een scheiding te maken tusschen het nazisme
en den Duitsctien geest. Er loopt, zoo zegt de
schrijver, een ongebroken lijn nan Fichte en
Hegel, over von Clausewltz, von Treitschke
en Nietzsche naar de germaansche ideologie
van Rosenberg. Het nationaal-socialisme is
geen toevallige uitwas, maar de consequente
voortzetting van het Deutsehtum veler
eeuwen. Hitier wérs het Duitsche volk.
Daarom zal, aldus het betoog, de wereld
nooit rust hebben zoolang de Duitsche- of
eigenlijk de specifiek Pruissische heerschers-
mentaliteit niet «fitgeroeid is en den Duit-
sehers alle mogelijkheden zijn ontnomen om
hun noodlottige grootheidswaan opnieuw uit
te leven, zooals na 1918 onder de oogen
van onderling verdeelde en onzekere geal
lieerden wèl mogelijk Is geweest.
George Creel, die nu In Amerika de jour
nalistiek beoefent, kan bogen op deskundig
heid. wani gedurende den eersten wereld
oorlog leidde hij de officieele Amerikaansche
voorlichting. Niettemin gaat hij zich in zijn
verontwaardiging te buiten aan enkele fei
telijke hoewel ondergeschikte onjuistheden.
Trouwens ook al is zijn waarschuwing juist
en voor de Amerikanen noodig dan
blijft zijn boek nog een typisch oorlogswerk.
Het ontbeert de bezadigdheid en de objecti
viteit, die de wereld thans zoekt om den
vrede werkelijk te verwerven. Wanneer men
den toon van Creel's bock vei^elijkt met die
van Churchill's redevoering over een ver-
eenlgd Europa, en daarbij denkt aan de felle
oorlogsredes van den Britschen staatsman,
dan is het duidelijk dat we intussehen een
belangrijken geestelijken afstand hebben
overbrugd.
Duitsche fabriek
naar Amerika
Dean Acheson, waarnemend minister
van buitenlandsche zaken der V.S., heeft
op een persconferentie te Washington
verklaard, dat de Amerikaansche regee
ring officieel verzocht heeft gm ontman
teling en uitlevering aan de V.S. van de
eerste volledige Duitsche fabriek in het
kader van de herstelbetalingen. Het is de
optische fabriek van Hensoldt en Zonen tq
Herborn (Hesse-Nassau) in de Amerikaan
sche zone. De Vergenigde Slaten hebben
volgens Acheson eveneens verzocht om 13
kleine schepen van de voormalige Duit
sche handelsvloot, die te New York zullen
worden afgeleverd.
„ACHTER WALLEN EN POORTEN".
De Haarlemsche tooneelvereeniging
„Door Inspanning Uitspanning" hervat
haar voorstellingen. Dinsdag 15 en Woens
dag 16 October wordt in den Stadsschouw
burg .opgevoerd „Achter wallen en poor
ten", het historische tooneelstuk van J.
van Dam. De regie is in handen van Jo
hanna Opdam. j
Sportprogramma's
voor Zondag
Voor den Kofi. Ned. Voetbalbond zijn
voor Zondag de volgende wedstrijden vast
gesteld- District 1: eerste klas: VSV—Her
mes; Feijenoord—RFC; 't Gooi—Emma; DWS
—ADO; Ajax—Sparla. District 2: eerste klas:
HBS—Volewijckers; DFC—Blauw Wit, Haar
lem—Xerxes; Excelsior—DHC; DOS—Storm-
Vbgels. District 1, tweede klas: Alkm. Boys—
RCH; AFCDe Kennemers; derde klas: Half
wegGVO; SuccesBloemendaal; Terrasvo-
gels—DTS; Ripperda—Aalsmeer; Beverwijk
RKVVA; SchotenZaqdvoortmeeuwen (terr.
EDO); vierde klas: DCO—DRC; VVD-BSM;
DIO—CZ4T-. Spaarnevogels—The Unity; ASR
VVB IEV—THB; Onze Gezellen—Fokke;
ETO—Madjoe. District 2, derde klas: TYBB—
HFC; HillinenLFC. District 2, vierde klas:
AlphiaHillegomLDWS—Lisse.
In den Haarlemschen Voetbalbond wor
den gespeeld: eerste klas A: Hoofddorpsche
Boys—HFC 3; Geel Wit—RCH 4; Haarlem 3a
Halfweg 2; Zandvoortmeeuwen 4Bever
wijk 2. Eerste klas B: Concordia—Waterloo;
Kinheim 2—EiDO 3; Schoten 2—DSK; Storm
vogels 3—Hillinen 2; TYBB 2—RCH 3 Twee
de klas A: Haarlem 5—Kinheim 3; THB 2—
EHS 2; Schoten 3—EDO 4. Tweede klas B:
Kennemers 4—HFC 5; DIO 2—SV '34; Half
weg 3Teri*asvogels 2; SVY—VVD 2; Ripper-
da 2—Haarlem 6. Tweede klas C: TYBB 4—
V\'H; DCO 2Schoten 4; Velsen 3—DSS 2;
VSV 4RCH 6. Tweede klas D: Vliegende
Vogels 2—Nieuw Vennep; Heemstede—Rip
perda 3; RCH 7—Vogelenzang; Hillegom 2—
EHS 3.
Het programma van den Kon. Ned.
Hockeybond luidt: Heeren, eerste klas:
BMHC—Leiden: Be Fair—HDM; HOC—Hil
versum; TOGO—'t Gooi; Delftsche Stud.—
HHYC; LarenAmsterdam. Prpmoticklas:
Alkmaar—Zandvoort; Strawberries—BMHC 2;
Amsterdam 3—Amsterdam 2. Tweede klas:
Alliance—SOS 2; Leiden 2—BMHC 3. Dames,
eerste klas: Rood Wit—BDHC. Promolieklas:
Amersfoort—Strawberries; FIT—Rood Wit 2;
BDHC 2—Kampong; Alkmaar—IIBS Tweede
klas: Zandvoort—Clubhuis Te Werve; Ever
Swift—Leiden 2; BDHC 4—Zuidwijck; Rood
Wit 2r-'t Gooi2.
Het programma van den Kon. Ncd.
Korfbalbond luidt: Eerste klasse: Koog Zaan
dijkOosterkwartier; RohdaWesterkwar
tier; Blauw Wit—Samos; DED-SVK; Swift
—Archipel. Tweede klasse B: Oosterkwar
tier 2AZ. Tweede klasse C: Sport Vereent
AW; Watervliet—ZKV. Derde klasse C:
KVH—Aurora. Derde klasse D: Meo—Haar
lem. 12 uur. Derde klasse E: THB—Rohda 2.
In den Haarlemschen Korfbalbond wor
den gespeeld: Eerste klasse: Oosterkwartier
3Aurora 3; Oosthoek—Nieuw Flora; Sport
Vereent 2—Watervliqfr 2. Tweede klasse: Sport
Vereent^B—Sport Vereent 3A; Onder Ons-
Haarlem 2; Watervliet 3—Oosterkwartier 4;
Aurora 4—Nieuw Flora 2. Derde klasse: Ani
mo Ready 2—Oosthoek 2; Watervliet 4—
Aurora 5.
SchotenZandvoortmeeuwen
Op verzoek vestigen wij dc aandacht op den
Zondag a.s. te spelen voetbalwedstrijd Scho
tenZandvoortmeeuwen, welke op het ter
rein van EDO in het Noorder Soprtpark ge
houden wordt. „Schoten" heeft financieele
moeilijkheden, welke o.a. veroorzaakt zijn
door het sloopen der opstallen op het terrein
aan den Vergierdeweg in de oorlogsjaren,
Reeds zijn voorzieningen getroffen, maar
een verhuizing staat ook te wachten. Het be
stuur van EDO heeft zich weer van zijn Roe
de zijde laten zien door Zondag het terrein
beschikbaar ie stellen voor den wedstrijd
tegen Zandvoortmeeuwen en men verwacht
thans meer bezoekers dan anders Er wordt
om kwart over twee begonnen. Schoten
maakt een goede kans voor de bovenste
plaats; het heeft uit drie wedstrijden vijf
punten behaald.
Vele zalen van het Amsterdamsche
Rijksmuseum gapen nog van de leegte,
maar in het restauratie-atelier groeit op
het oogenblik iets dat' in de toekomst
groote belangstelling zal trekken: een
volkomen gerestaureerde cn "verjongde
„Nachtwacht". Het beroemde schilderij
is verdoekt en wordt nu schoongemaakt
en nu het van vele lagen vuil en vernis,
die er in den loop der jaren waren op-
gedaald en opgesmeerd, is ontdaan,
komt het verrassende feit voor den dag
dat de in goudgeel gekleede figuur van
den kapitein op den voorgrond geheel
in een roomwit costuum is gekleed en
dat ook 't meisje aan den linkerkant in
het wit is gehuld, terwijl achter haar
een tweede meisje in het blauw nu dui
delijk zichtbaar is.
Mén kan nu duidelijk zien dat 't schil
derij in vol daglicht is geschilderd en
dat „de nachtwacht" niet de juiste be
naming er voor is, al zal de traditie van
jaren aezen naam wel in leven houden.
Het nieuwste op het gebied van locomotieven is deze 6.000 p.k. Diesel electrische
locomotief, die in ieder opzicht aan de eischen van vandaag voldoet en die een
van de meest luxueuse treinen van de Amerikaansche spoorwegen trekt
De donkere partijen aan de randen zijn
veel lichter geworden en allerlei, vroe
ger haast onzichtbare, details, komen nu
naar voren. Wat groen leek onder de
vernislaag blijkt na de schoonmaak vaak
lichtblauw te zijn.
Hoezeer men het schilderij als het
ware heeft bekeken door een geelbruine,
dikke ruit, bleek duidelijk uit een klein,
nog niet schoongemaakt gedeelte, waar
onder de ornamenten op de jas van de
centrale figuur bijna geheel schuil gaan,
on het schoongemaakte gedeelte valt op
hoe verrassend minutieus de details
juist hier zijn afgewerkt en hoeveel ver
schillende tinten crème en wil erbij zijn
gebruikt.
Dr. A. van Schendel, conservator van
het museum vertelde eenige bijzonder
heden uit de geschiedenis van het schil
derij dat in 1642 geschilderd is en eerst
in de Kloveniersdoelen werd geplaatst.
Het is eenige malen, vaak niet geheel
oordeelkundig, schoongemaakt en ver
doekt en toen het in 1722 van de Klove
niersdoelen naar het stadhuis werd over
gebracht is er aan den linkerkant een
stuk afgehaald. Later werd het over
gebracht naar het Trippenhuis en van
daar tenslotte naar het Rijksmuseum.
Van 1939 tot 1945 vertoefde het schil
derij in schuilkelders. Eerst was het te
Castricum, en toen het daar in de Mei
dagen van 1940 te gevaarlijk werd, is
het dwars door oorlogsgebied vervóerd
naar Maastricht. Steeds is er door de
verschillende restaurateurs over de troe
belheid van het schilderij geklaagd. Het
regenereeren van de vernissing of het
aanbrengen van een nieuwe laag hielp
slechts korten tijd.
Na de tentoonstelling „het weerzien
der meesters" in 1945 is men tenslotte,
na voorzichtige proefnemingen aan den
rand van het schilderij, begonnen, de
oude vernis op een zeer dunne laag na
te verwijderen. Tevens is het in 1852 er
achter aangebrachte doek van drie ba
nen, dat geheel verweerd is, door een
nieuw doek uit één stuk vervangen.
Door de goede zorgen van den restau
rateur Mertens zal het publiek over
eenige maanden „De Nachtwacht" ten
naasten bij te zien krijgen in de kleuren
zooals Rembrandt ze in 1642 heeft ge
schilderd.
BINNENLAND
De A. N. W. B. heeft
de Nederlandsche Spoor
wegen verzocht, de ma
chinisten opdracht te
geven bij het naderen
van onbewaakte over
wegen fluitsignalen te
geven.
Door een ketelont
ploffing is in de essence-
fabriek Polak en
Schwartz te Hilversum
vrij ernstige schade aan
gericht. De arbeider die
den ketel bediende werd
ernstig gewond.
Een inwoner van
Hulzen kocht op het sta
tion te Bussum een
kaartje cn legde zijn
portefeuille met f 1000,
een paspoort, 7 textiel-
kaarten, een tabaks-
kaart en een schoenen
bon even bij het loket
'neer. Enkele oogenblik-
kch later was de porte
feuille verdwenen
Dc Wilslaan te Apel
doorn welke Jarenlang
afgesloten is geweest,
wordt Maandag weer
voor het verkeer vrij
gegeven.
Twintig Nederland
sche industriecle», de
voorzitters der Kamers
van Koophandel en de
burgemeesters van Am
sterdam. Rotterdam en
Utrecht brengen momen
teel een bezoek aan
België.
De Zuiveringscom
missies voor de Kamers
van Koophandel en voor
handel, industrie en
ambacht hebben hun
taak volbracht en zijn
opgeheven.
Een binnenkort te
verwachten Kon. Be
sluit zal den werktijd
van verpleegsters van 55
tot 51 uur per week
verminderen.
De directeur-gene
raal van het Nederland
sche Itoode Kruis, de
heer H. P. J. van Ket-
wich VePschuur zal zich
naar Nederlandsch-In
dilë begeven, om zich op
de hoogte te stellen van
de Roode-Kruis-werk-
zaamheden aldaar.
Tot adjunct-directeur
van de N.V. „Algemee-
ne Kunstzijde Unie" is
benoemd mr. J. Meynen,
oud-minister van oor
log.
Het s.s. „Friesland",
vrachtschepen welke de
Nederlandsche regeering
Indertijd in Amerika
heeft besteld, te Rotter
dam aangekomen.
Haarlem cn Omgeving
De heer A. wjji Ge
luk, wethouder van Pu
blieke Werken der ge
meente Bloemendaal zal
voortaan spreekuur
houden des Zaterdags
morgens van 7.45 tot
I)e heer H. A. .1.
Boerma te Haarlem is
benoemd tot lid van de
Commissie van deskun
digen voor de tabaks
accijns.
VUf-cn-twintig jaar
is de heer G. Smink
vandaag In dienst bij de
N.V. SloomzeopfabneTc
„Het Klaverblad" te
Haarlem
De Haarlemsche mu-
zlckverecniging „Ap-
pnllo" geeft Dinsdag 15
October con uitvoering
in De Leeuwerik, met
medewerking van de
tooneelgroep Vooruit.
„Appollo" viert het vol
gend Ja«r zijn 40-Jarlg
jutollé, o.a. met een
marschwedstrljd on een
festival in den Hout.
Secretaris der feestcom
missie is dc heer W.
Akkerman. Da Costa-
straat 6.
Aan de nieuwe „Af-
decling C voor voortge
zette studie" verbonden
aan dc Rijkskweekschool
te Haarlem, waarvan
wc onlangs de oprich
ting meldden, is thans
een opleiding voor de
akte Handenarbeid ver
bonden.
Tot Pastoor van de
II. Hartparochie in het
Klevcrpark te Haarlem
is benoemd Pater J. A.
Zonderland, thans rec
tor in het Franciscanen
klooster te Nieuwe Nie-
dorp.
Maandag 21 Octo
ber zal het 25-jarig be
staan der St. Aloysius-
school te Overvcen ge
vierd worden. Dan zijn
de heeren G. A, van der
Mey en L. N, ten Hac
ken ook 25 Jaar aan de
school verbonden.
Dc heer J. Volger
uit Haarlem is te Lei
den tot doctor in de
wis- cn natuurkunde
gepromoveerd.
Dc heer Gilles van
Hees jr. te Haarlem
slaagde aan de Econo
mische Hoofgeschool
voor het candidaats-
examen.
