Smuts over Europa
Donau-Dilemma ingeleid te Parijs
De Russen blokkeeren het
Oost-Europeesch luchtruim
Neurenbergsche vonnissen ongewijzigd
Beslissing van den geallieerden bestuursraad
Twee Dardanellen-nota's voor Rusland
*le .Taarjranff No. 18454 TT J jl 1 1 J Vrljaop; 11 Octol»OP 104O
Bureaux: Groote Houtsu 93 l"™l Ml[ jj Csü Jfl i ^"ll Uitgave Stichting Voorlichting
en Soendaplein 37. Haarlem I I. i i J 5 I^IlltJ I VV 1 V J L I I V i 1 i Abonnementen: p. week 31 ct.
IJmuiden: Kennemerlaan 154. Wfc A dh V"^" ^B" per kwartaal f 4.-
Telef. 5437. Postgiro 273107.
Tel.: Administratie 10724. Expeditie 14825 Directeur-Hoofdredacteur: Robert Pccrcboom TeJRedactie 10600 Dir._Hoofdred. 15054
V/ELDMAARSCHALK Smuts, Zuid-Afri-
ka's „Slim Jannie", de groote bouwer
van de Unie van Zuid-Afrika en een der
belangrijkste mannen in het Britsche Ge-
meenebest, heeft vandaag in de Ridderzaal,
bij zijn ontvangst door de Staten-Generaal,
over Europa gesproken. Zijn woord bevatte
meer, maar het was voor het leeuwendeel
aan Europa gewijd. En de kern van zijn
geestdriftig betoog, dat geheel aansloot op
de rede, onlangs door Winston Churchill
in Zürich voor de Universiteit gehouden,
was: Vereenig Europa. Het leeft nog, maar
het slaapt. Europa, ontwaak!
Smuts is zoowel openhartig als uitvoe
rig in zijn betoog geweest. Hij heeft ver
schillende mogelijkheden uiteengezet. De
tekst van zijn rede heeft ons pas kort voor
het afdrukken van dit nummer bereikt; ik
moet dus vandaag volstaan met voorloopig
commentaar. Er zal meer over te zeggen
zijn. Laat men daarbij wel begrijpen dqj
generaal Smuts, zooals wij hem plegen te
noemen, niet slechts een politicus uit het
verre Zuid-Afrika is, die zijn stamverwan
ten eens een bezoek komt brengen.
Hij heeft verklaard, dat Churchills in
zichten in wijden kring gedeeld worden,
zelfs door hooge autoriteiten, die echter
voor hun verantwoordelijkheidsgevoel niet
voorbarig kunnen spreken. Churchill heeft
Frankrijk uitgenoodigd om de leiding te
nemen door een verzoening met Duitsch-
land. Dit lokte een koor van tegenwerpin
gen in Frankrijk uit. Toch zou zulk een
verzoening den loop van de geschiedenis
veranderen. Smuts vreest, dat Europa niet
zal kunnen wachten op de groote veran
dering in de Fransch-Duitsche verhouding.
De zaak is te dringend. Misschien zal die
verandering volgen op de schepping van
den Eyropeeschen Statenbond inplaats van
eraan vooraf te gaan.
Waarom zou Groot-Brittannië niet de
leiding nemen in de vorming van een
Europeesche eenheid? Smuts heeft op dit
punt diplomatieke taal gesproken. Hij
heeft gewezen op Groot-Brittannië's groote
prestige onder de kleinere Europeesche
democratieën en op die groote schepping
van internationale vrije samenwerking:
hei Britsche Gemeenebest. Hij heeft eraan
toegevoegd: als schuchterheid dit land
doet aarzelen, waarom zouden dan niet
Cciiige van de kleinere staten, die over
tuigd zijn van de belangeloosheid van
Groot-Brittannië, het tegemoet komtn?
Het is de vraag, die al zoo vaak op deze
plaats naar voren is gebracht: waar blijft
het initiatief van de kleine landen in de
groote politiek, waar blijft het initiatief
van Nederland, dat een historische repu
tatie en een niet gering moreel gezag in
de wereld heeft? Want er zijn beslissende
oogenblikken in dé wereldpolitiek, waarop
juist het conflict tusschen de groote mach
ten het noodzakelijk maakt dat kleinere,
wier woord niettemin indruk maakt door
hun vanouds erkende qualiteiten, het ver
lossende woord spreken.
Smuts heeft er ons aan herinnerd, dat de
•toestand van de kleine staten zorgelijk
genoeg is om spoedig ondragelijk te wor
den. Dit zou hen tenslotte kunnen dwin
gen, zich bij een of andere groote mogend
heid als aanhangers of satellieten aan te
sluiten. Kan dit niet worden voorkomen
door tijdig handelen, dat hun onafhanke
lijkheid zal verzekeren in een Europeesch
stelsel, waarin hun vrijheid en veiligheid
gewaarborgd zullen zijn?
Welk stelsel? Ik herinner aan de uiteen
zettingen over Federale Unie, reeds ver
leden jaar op deze plaats gegeven en later
herhaald. In een Federale Unie worden
niet regeeringen maar Volken samenge
bracht. Niettemin staan zij in een Staten
bond, op dezen grondslag gevormd, slechts
een deel van hun souvereiniteit aan het
groote geheel af dat deel, dat zij In de
huidige wereld in waarheid niet meer
souverein kunnen uitoefenen en blijven
hun zelfbestuur, hun eigen bewind, hun
eigen wetgeving toepassen.
Smuts ziet als andere mogelijkheid (als
de leiding der groote staten nog mocht
uitblijven) een groepeering van kleine
Europeesche staten: ook een statenbond
onder een Raad, om „de zaak op gang te
brengen." Hij heeft geen vrees voorde Sla
vische statengroep, die zich in Oost-
Europa vormt. Europa herbergt de verst
ontwikkelde groep volken der mensch-
heid. Nu is het verdeeld in kleine een
heden, die elkaar in vredestijd in de wielen
rijden en wier veiligheid in oorlogstild
door hun verdeeldheid bedreigd wordt.
Waarom zou dat zoo moeten blijven?
Alle elementen voor een groote indu-
strieele en economische herleving liggen
voor het grijpen als men zich vereenigt.
Als men het politiek niet durft, kan men
het economisch nog doen. „Als Europa nog
verhinderd wordt van het ziekbed op te
staan, laat het dan tenminste leven", zei
Smuts hierbij.
De uitwerking van een betoog als dit.
gehouden voor de Staten-Generaal, moet
zijn dat eindelijk de gedachtenwisseling
over de groote politiek, over de vraag
stukken die de hoofdzaak vormen en wel
ker oplossing ook voor ons land beslissend
is, algemeen zal worden. Men kan de
feiten niet langer ontgaan. Een Tcdo nis
deze stelt tyederland voor de vraag, of het
inderdaad actieve buitenlandsche politiek
zal gaan voeren of blijven aarzelen en af
wachten, zooals in den neutralen tijd. Er
is geen kans om het eens een jaar of
wat aan te zien. De toestand van Europa
spreekt duidelijke taal. De vraag is nu of
wen durft. R. P.
Molotof spreekt van „dollar-democratie*
De voltallige vergadering der vre
desconferentie heeft gisteren het ont
werpverdrag- voor Roemenië goedge
keurd. De Amerikaansche afgevaardig
de Vandenberg verdedigde den En-
gelsch-Amerikaanschen eisch, dat de
Donau voor alle schepen open moet zijn.
Hü drong er op aan, dat binnen zes
maanden na de onderteekening van het
verdrag een conferentie van de groote
vier plus de Donauslaten bijeen zou
komen voor het opstellen van een Do-
nauconventie.
Vervolgens sprak de Joegoslavische
afgevaardigde Kardelj, die zeide, dat
de Donaukwestie niet onder de be
voegdheid van de conferentie valt.
Tijdens de middagzitting wees de
Britsche minister van Buitenlandsche
Zaken, Bevin.op het belang van vrije
scheepvaart op de Donau. Hij achtte in
dit verband een internationaal beheers-
lichaam noodzakelijk, daar het hier den
handel van acht Donaustaten met de
rest van de wereld betreft. „Hier ligt
de mooie kans de verdeeldheid tusschen
Oost en West die Molotof gisteren ab
surd noemde, te verwijderen", zoo be
sloot Bevin.
Vervolgens nam Molotof het woord.
..Onder de Donaustaten". aldus Molo
tof. „zijn er die als geallieerden hebben
meegevochten in den strijd tegen den
gemeenschappelijken vijand. Wij heb
ben -niet het recht dergelijke landen
bindende voorschriften te geven met
betrekking tot hun eigen Donau".
Als voorbeelden haalde Molotof het
Suezkanaal en het Panamalcanaal aan,
waarbij ook meer landen zijn betrok
ken.
Sprekende over herstelbetalingen
zeide Molotof: „Wij zijn ons er van be
wust, dat de Vercenigde Staten gedu-
renden den oorlog hun eigen belangen
zoowel als de onze hebben verdedigd,
waarvoor wij allen zeer dankbaar zijn.
Toch kan men niet zeggen, dat Amerika
evenzeer van den oorlog te lijden heeft
gehad als andere landen. Als wjj kleine
landen dezelfde rechten als Engeland
en Amerika geven, zullen zij geen on
afhankelijke politiek kunnen voeren en
spoedig leven bij de gratie van de dol
lar-democratic van kapitalisten.
De Vereenigde Staten hebben ver
klaard, dat zü achthonderd Donausche-
pen zullen vasthouden, tot dat zekere
eischen met betrekking tot de regeling
De éénmansbup, geconstrueerd van oud
metaal en afval door een vernuftig
Londenaar, trok veel belangstelling in
Londens straten, vooral toen een van de
'digc passagiersbi
kwam meten.
van de Donauscheepvaart door bepaal
de landen zouden zijn aanvaard. Deze
methode van druk oefenen op kleine
landen, die hun onafhankelijkheid en
hun belangen hebben willen verdedi
gen. strookt niet met de beginselen
van de democratie", aldus de Russische
minister.
Roemeensch verdrag
goedgekeurd
De laatste stemming over het Roe-
meensche ontwerp-verdrag geschiedde
Vrijdagochtend. Er volgde een daverend
applaus op dc woorden van Molotof:
„Wij hebben een min of meer bevredi
gende goedkeuring van de artikelen van
het Roemeensche verdrag bereikt". De
conferentie zal heden weer bijeenko
men voor een slot-discussie over het
Bulgaarsche verdrag. Byrnes zal haar
presideeren.
Het Amerikaansche ministerie van
Buitenlandsche Zaken maakt bekend
dat de Russische generale staf in Boe
dapest ieder luchtverkeer boven Hon
garije tusschen 9 en 14 October heeft
verboden. Tevens werd het luchtverkeer
van Weenen over Tsjechoslowaaksch
grondgebied stopgezet. Een Clipper der
Panamerican Airways, op weg naar
Praag, werd te Weenen tegengehouden
en via Frankfort naar Londen terugge
zonden. De Tsjechische luchtvaartmaat
schappij heeft allo vluchten op Belgrado
en Boekarest tot 14 October gestaakt.
Intusschen hebben de Pan-American
Anrways besloten alle diensten op Euro
pa niet verder dan Brussel te laten vlie
gen,daar van de Amerikaansche militaire
autoriteiten bericht was ontvangen dat
geen vliegtuigen boven door de Russen
bezet gebied in Hongarije, Tsjechoslo-
wakije of Roemenië mogen vliegen.
Door Rusland bezette gebieden in
Duitschland en Oostenrijk vallen niet
onder dit verbod.
Amerikaansche autoriteiten van het
vier-mogendheden luchtdirectoraat te
Berlijn hebben hun verbazing over deze
Russische maatregelen uitgesproken,
waarover het directoraat niet van te
voren is ingelicht. De reden van het ver
bod is volkomen onbekend, doch men
houdt rekening met de mogelijkheid dat
Russische manoeuvres er de aanleiding
toe hebben gevormd.
Zuurstofcylinder ontploft
twee dooden
In de plaatwerkerij van dc firma Stork
aan den overkant van het IJ te Am
sterdam is gistermiddag een cylinder met
zuurstof, welke onder een druk stond van
150 atmosfeer, met een daverenden slag
gesprongen. Twee plaatwerkers, de 21-
jarige J. M. en de 17-jarige J. B., beiden
uit Amsterdam werden op slag gedood;
twee anderen liepen zeer ernstige kwetsu
ren op. De plaatwerkerij werd in een
ravage herschapen De Arbeidsinspectie
heeft een onderzoek naar de oorzaak der
ontploffing ingesteld.
Hef woord is aan.
Pascal:
Deze brief is wat lang uit
gevallen, omdat ik geen tijd
had om hem korter te
maken.
Weer telefoneeren
met Batavia
Er komt een goedkoop tarief
Naar wij van het hoofdbestuur der P.T.T,
vernemen, is men er in geslaagd de telefo
nische verbinding (door middel van de
radio) tusschen Nederland en Batavia tot
stand te brengen Binnenkort kan er al ge
telefoneerd worden. Het tarief moet nog
vastgesteld worden, maar ons werd ver
zekerd, dat het laag zal zijn. De P.T.T. gaat
in dit geval niet uit van het streven om
winst te maken, omdat er een landsbelang
in gezien wordt om het gebruik zoo alge
meen mogelijk te maken, vooral ook voor
het contact tusschen Indië en de gerepa-
trieerden.
De telefonische radio-verbindin» Neder
landCurasao ging tot heden over Ame-
rika. Over eenigen tijd komt er een direct
contact. Daardoor zullen de tarieven ver
laagd kunnen worden.
Locale telefoongids
niet voor April 1947 gereed
Haarlem heeft dringend behoefte aan
een nieuwe locale telefoongids. Maar zoo
als het hier is, zoo is het ook in andere
steden. Bovendien zit men met technische
moeilijkheden en papierschaarschto. Het
hoofdbestuur van de PTT deelde ons mede
'dat het werk zooveel mogelijk bespoedigd
zal worden, maar er werd gevreesd, dat
men Haarlem niet eerder zal kunnen
helpen dan 1 April 1947. De nieuwe gids
krijgt een oplaag van 20.000 exemplaren.
Drie notarissen benoemd
Te Haarlem waren drie vacatures van
notaris, waarin thans voorzien is.
Tot opvolger van den heer N J. Iloef-
lake is benoemd de heer .T. C. Stuart, die
candidaat-notaris is op het kantoor van
den heer Hoeflake. Wij herinnoren eraan
dat aan notaris Hoeflake op zijn verzoek
eervol ontslag is verleend.
In de vacature, ontstaan door het over
lijden van den heer G. Wolzak is voorzien
door de benoeming van mr M. G. Krans,
candidaat-notaris te Goes.
De heer P. A. de Ruig uit Heemstede,
sedert 1929 werkzaam als candidaat-nota
ris bij wijlen den heer T. Bruyn Pzn. is
benoemd in deze vacature.
Weerbericht
EINDE VAN HET ZONNIGE WEER.
Weersverwachting geldig van Vrijdag
avond tot Zaterdagavond: Tijdens den
nacht vorming van mist en gesloten be
wolking, die morgen overdag aanleiding
geven tot somber, kil weer. Geen neerslag
van boteekenis. Zwakke of matige naar
Noord of West terugloopende wind,
Reuter meldt uit Berlijn, dat de
Geallieerde Bestuursraad alle ver
zoeken om gratie inzake de vonnis
sen tegen de nazilciders verworpen
heeft. Alle vonnissen blüvcn zooals
zij zijn uitgesproken.
De verzoeken van Goring, Jodl en
Keitel om te worden doodgeschoten in
Amerika en Turkije eischen breede basis"
Volgens diplomatieke kringen te
Washington heeft de Turksche regee
ring een krachtig en uitgebreid ant
woord opgesteld op de laatste Sovjet-
nota, waarin de Sovjet-Unie gemeen
schappelijke verdediging van de Turk
sche zeeërtgten (Dardanellen en Bospo
rus) voorstelt. De. nota is ter goedkeu
ring aan het kabinet voorgelegd. Ook
de Amerikaansche regeering heeft een
Dardanellen-nota opgesteld, die reeds
aan de Sovjet-regeering is toegezonden.
Naar men te Washington verneemt
beteekent het Turksch antwoord een
duidelijke bevestiging van het reeds
ingenomen Turksch standpunt en is het
een echo van de Engelsche en Ameri
kaansche opvatting. Dat men bereid is
bilaterale besprekingen over de Darda
nellen te voeren, maar dat men over
een wijziging van het verdrag van
Montreux (over het recht van door
tocht door zeeengten) alleen op een
algemeene conferentie, waarop alle be
langhebbende partijen vertegenwoor
digd zijn,, wil onderhandelen.
Het antwoord verwerpt eveneens elk
voorstel om Sovjet Russische militaire
bases op Turkschen bodem te vestigen.
In diplomatieke kringen te Washing
ton wordt verklaard, dat de V. S. een
nieuwe nota aan de Sovjet-Unie heb
ben gezonden, waarin wederom wordt
bevestigd, dat de Amerikaansche re
geering gekant is tegen de gezamen
lijke verdediging der Dardanellen door
Turkije en de Sovjet-Unie.
plaats van opgehangen, werden even
eens door dën bestuursraad verwornen.
Het verzoek van Riider om den dood
door den kogel in plaats van levens
lang werd eveneens afgewezen aange
zien de Bestuursraad een door het tri
bunaal uitgesproken vonnis niet kan
verzwaren.
De Sovjet-Russische afgevaardigde
in den Bestuursraad verklaarde het als
zijn plicht te beschouwen om zijn volle
dige instemming te betuigen met de
meening van het Sovjet-Russische lid
van het tribunaal, dat er genoeg bewij
zen zijn Schacht, von Papen en Fritsche
ook te straffen, tegen Hess het dood
vonnis uit te spreken en te erkennen,
dat de regcering van Hitler met zijn
generalen staf en militair opperbevel
misdadige organisaties waren.
De geallieerde bestuursraad be
vestigde dat alle te Neurenberg ter
dood veroordeelden 16 October in
het bijzijn van een viermogendhe-
dencommissie zullen worden opge
hangen. Twee persvertegenwoordi
gers van elk der vier bezettende
mogendheden en een officieele fo
tograaf zullen de executie mogen
bijwonen.
Volgens majoor Fred Teich. beambte
van de gevangenis te Neurenberg, heb
ben de Amerikaansche autoriteiten be
sloten. de hersenen van de ter dood
veroordeelden na de executie niet
voor pathologisch onderzoek naar Ame
rika te zenden.
