Haarlems Dagblad
Byrnes pleit voor goede trouw
in de internationalebetrekkingen
Radio-rede over de verhouding
tusschen Amerika en Rusland
Voorlichting door de overheid
moet vereenvoudigd worden
Slecht nieuws voor rookers
Het rantsoen
weer kleiner
Vereenigde Staten richten protestnota's
aan Joego-Slavië en Albanië
Over behandeling
van Amerikanen
Ulo .Tnnrgang Xo. 18101
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Sóendaplein 37, Haarlem
IJmuiden: Kennemerlaan 154,
Telefoon 5437.
Tel.: Administratie 10724. Expeditie 14825
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peercboom
Zaterdag 10 October 1040
Uitgave Stichting Voorlichting
Abonnementen: p. week 31 ct.
per kwartaal 4.
Postgiro 273107
Redactie 10600. Dir.-Hoofdred. 15034
Ceen omsingeling
der Sovjet-Unie
Dc Amcrikaansciic minister van buitcn-
landschc zaken, Byrnes, heeft gedurende
een half uur over de radio tot het Amc-
rikaanschc volk gesproken over de Aine-
rikaansch-Russische betrekkingen. HU
verklaarde zich ongerust over de „voort
durende. zoo niet tocncmemende span
ning tusschen de V.S. en de Sovjet-Unie".
>,Wy kunnen gemakkelijk overeenstem
ming bereiken", aldus Byrnes, „als een
van beide bereid is aan alle cischen van
den ander te voldoen. De V.S. zijn hiertoe
niet bereid en willen het evenmin van
een ander land vragen".
Van de bittere aanvallen door Molotof
en Wysinski in het laatste stadium van de
vredesconferentie had Byrnes met ver
bijstering kennis genomen. „Niet eens,
doch vele malen heeft de Sovjet-delegatie
de V.S. er van beschuldigd, dat deze zich
tijdens den oorlog hebben verrijkt en
trachten Europa economisch tot slavernij
te brengen".
Byrnes stelde hier tegenover, dat Ame
rika gedurende den oorlog krachtens de
leen- en pachtwet meer dan 10 milliard
dollar heeft voorgeschoten aan de Sovjet-
Unie, dat Amerika overal de vrijheid ver
dedigt en dat naar zijn meening vrijheid
en welvaart onafscheidelijk met elkander
verbonden zijn. „Het Amcrikaansche volk
wenscht vriendschap met het volk van de
Sovjet-Unie en met alle andere volken
van deze oorlogsmoede wereld".
Zoolang er nog geen volledige overeen
stemming is. bereikt ten aanzien van dc
bevoegdheid van het Internationaal Ge
rechtshof en de controle op de atoom
energie, moeten internationale problemen
tusschen souvereine staten bjj wederzjjd-
sche overeenkomst worden geregeld. Daar
toe moeten de betrokken landen echteree
goeder trouw handelen en moeten zij A»ti
recht van veto niet gebruiken als daar
mede het belang van den vrede of het eco
nomisch herstel in gevaar worden ge
bracht.
„Oorlog is alleen dan overmijdelijk in
dien staten de rechten van andere staten
op levenswijzen die de eerste niet deelen
en kunnen deelen, tolereercn en
rospectecren. Indien men een vredestem-
pel wil opbouwen mag de idee van onver
mijdelijke tweespalt de gedachten der
mcnschcn niet beheerschen.
Wij betreuren de neiging der Sovjet-
Unie om staten, die vriendschappelijk je
gens ons zijn gestemd als niet vriend
schappelijk jegens de Sovjet-Unie tlf be-
schouwen. Wij betreuren het gepraat over
omsingeling der Sovjet-Unie Wij hebben
van geen mindere autoriteit dan genera
lissimus Stalin zelf, de verklaring, dat de
Sovjet-Unie geen gevaar loopt omsingeld
te worden".
Daarna bestreed Byrnes de opvatting,
dat de 6temmen-verdeeling op de vredes
conferentie het resultaat zóu zijn ge
weest van de vorming van een „Westcrsch
blok". Hij verdedigde verder de V. S.
krachtig tegen de beschuldigingen van
„dollar democratie" en „economisch im
perialisme". Hij verklaarde: „Wij wen-
sehen bij te dragen tot den Europeeschen
wederopbouw, aangezien wij gcloovcn, dat
de Europeesche welvaart bij zal dragen tot
de welvaart en vrede van de geheele
wereld. De V.S. staan sociale en econo
mische democratie in binnen- en buiten-
land voor".
Byrnes noemde de verdragen, zooals zij
thans aan het eind van de vredesconfe
rentie zijn: „Zoo goed als wij ze door
algemeene overeenstemming nu of binnen
redelijken tijd kunnen hopen te verkrij
gen". Hij zeide dat hij ernstig hoopte, dat
Tsjecho-Slowakije, Hongarije en Roemenië
oplossingen mochten vinden voor hun ge
compliceerde nationaliteitsproblemen op
basis van samenwerking als vrienden en
buren en „dat Joego-Slavië zich bij nader
inzien zal realiseeren, dat het evenals
andere landen concessies moet doen om
den vrede tot stand te brengen".
Resultaat verwacht
vóór 21 October
Optimisme in Batavia
Zoowel in Nederlandsohe als in In
donesische kringen te Batavia wordt de
verwachting uitgesproken, dat, alvorens
de plenaire zitting van de voltallige de
legaties op 21 October zal plaats heb
ben, ten aanzien van den wapenstil
stand eenige positieve resultaten zullen
ziin bereikt.
Met andere woorden: beide partijen
spannen zich tot het uiterste in om de
maatregelen te bespoedigen, zoodat een
formeele „staakt het vuren"-order kan
worden uitgevaardigd. Weliswaar werd
reeds op 14 October de wapenstilstand
gesloten, doch men verwachtte, dat de
uitvoering nog wel eenigen tijd in be
slag zou nemen.
Het Italiaansche schip „Risveglio" is ter
hoogte van I.ivorno op een mijn geloopen en
gezonken. Alle leden der bemanning op twee
na werden gered.
Weerbericht
IKTS MFiEK BEWOLKING
Verwachting geldig van Zaterdagavond
tot Zondagavond: Geleidelijk wat toene
mende bewolking, voornamelijk met wol
kenvelden in de hoogere lagen, later in
het Zuid-Westen van het land hier en daar
eenige lichte regen. Matige wind tusschen
Oost en Zuid. Iets zachter.
In Londen houden de Egyptische pre
mier Sidky Pasja (links), en de Engel-
sche minister van buitenlandsche za
ken, Bevin, op het oogenblik bespre
kingen over de tegenstellingen in de
betrekkingen tusschen beide landen.
Goedingelichte Egyptische kringen te
Londen beschouwen deze besprekingen
als de laatste kans om een basis te vor
men voor een hervatting der officieele
onderhandelingen.
Het woord is aan.
Prof. Thorndike:
Men verwart een tekort aan
verlangen met een tekort
aan vermogen om door te
werken.
Zeven zelfmoordpogingen
in Neurenberg
Volgons Reuter is te Neurenberg thans
onthuld, dat 6inds Januari j.l. zeven be
schuldigden voorbereidingen troffen om
eventueel zelfmoord te plegen. Een gevan
genisautoriteit heeft medegedeeld, dat op
27 Januari een veiligheidsspeld in het over
hemd van Keitel werd gevonden. Op 31
Januari ontdekte een bewaker een glazen
ampul met inhoud in Ribbentrop's cel. Bij
Schacht trof men een stuk touw van 60 cM.
lengte aan. alsmede vijf papierbinders.
Keitel hield een aantal moeren en bouten
verborgen. Op 10 Februari vond men in de
cel van Göring een stukje ijzerdraad van
15 cM. Verder trof men scherpe voorwer
pen aan in de cellen van Sauckel, von
Schirach en Dönitz.
Albanië richt zich tot de V.N.
In een brief aan Trygve Lie, den secre
taris-generaal der Vereenigde Naties, heeft
dc regcering van Albanië verzocht de
kwestie van het lidmaatschap van dat land
op dc agenda van dc algemeene vergade
ring der V N. te plaatsen.
Rapport van adviescommissie
verschenen
Bij de in Januari van dit jaar gehouden
debatten in de Tweede Kamer over het
regceringsbeleid zijn scherpe aanvallen go-
daan op den Regecringsvoorlichtingsdicnst.
Dc toenmalige minister-president vond
hierin aanleiding een commissie in te stel
len, welke een advies moest uitbrengen
over hot beleid der overheid inzake de
voorlichting. Het rapport van deze com
missie is thans aan de Tweede Kamer aan
geboden. In een begeleidenden brief ver
klaart de minister-president, dat de aan
bieding van het rapport niet impliceert,
dat de regeering zich met het daarin ge
stelde in alle opzichten kan vcrecnigen.
De commissie stond aanvankelijk onder
voorzitterschap van jhr mr. H. F. L. K.
van Vredenburgh, die wegens vertrek naar
het buitenland werd opgevolgd door mr.
G. .7. van Heuven Goedhart. In dc alge
meene beschouwingen zot zij uiteen, dat
De tabakspositie voor Nederland, die
aanmerkelijk ruimer lijkt, nu iedereen, die
zulks wenscht. weer twee pakjes sigaretten
op zijn bon kan krijgen, is zoodanig, dat
gevreesd wordt, dat het in Januari of
Februari spaak zal loopen. Er is geen
voorraad in ons land aanwezig en op de
Amerikaansche markt kan geen tabak
worden gekocht, omdat er geen deviezen
voor zijn. De industrie, die op veertig pro
cent van haar vooroorlogsche productie
De Amerikaansche ambassadeur in
Joego-Slavië, Richard Patterson, heeft
aan het Joego-Slavisch ministerie van
Buitenlandsche Zaken een nota over
handigd. waarin critick wordt geleverd
op de Joego-Slavische regeering. De
nota zegt. dat personen, die verklaren
dat ze Amerikaansche onderdanen zijn
en wegens ..geen enkele misdaad" ver
oordeeld ziin. in kampen ziin gedeti
neerd, waar tien hunner, als gevolg
van de behandeling, gestorven ziin.
De nota beschuldigt er de Joego-
Slavisdfce regecring verder van. dat zij
165 overlevenden uit deze kampen uit
besteedt voor het verrichten van zwa-
ren arbeid, zonder dat de betrokkenen
eenige betaling ontvangen. Joego-Slavië
wordt er van beschuldigd personen, die
beweren Amerikaansche burgers te ziin,
slechter te behandelen dan men krijgs
gevangenen krachtens de Geneefsche
conventie mocht behandelen. Zii wor
den allen vastgehouden, op de beschul
diging van Duitsche afkomst te ziin en
daarom vermoedelijk schuldig aan col
laboratie met de nazis tijdens den oor
log.
Nota aan Albanië.
Een paar uur na het publiceeren van
de nota aan Joego-Slavië heeft het
Amerikaansche ministerie van Buiten
landsche Zaken een verklaring uitge
geven. waarin de Albaansche regeering
er van wordt beschuldigd aan personen,
die naar de V.S. wenschen te'repatriee-
ren, vergunningen hiervoor te weigeren
en het onmogelijk te maken dat fond
sen. die voor de repatrieering uit Al
banië bestemd zijn, door deze personen
worden opgenomen. In de nota wordt
hieraan toegevoegd, dat het ministerie
bereid is fondsen in de V. S. voor de
repatrieering van Amerikaansche bur
gers in Albanië te gebruiken, maar al
leen. indien het zeker is. dat derge
lijke personen vergunningen van Alba
nië hebben ontvangen.
werkt, zal nog verder moeten inkrimpen.
In verband hiermede wordt thans over
wogen om in dc toekomst den sigaretten-
bon voor dames af te schaffen, omdat dit
een aanzienlijke besparing zou betcekenen j in te stellen
op het tabaksverbruik. De hopelooze situa
tie, waarvoor het Rijksbureau al sinds een
jaar is gewaarschuwd, zal hiermede een
feit zijn. Het ziet er niet naar uit. dat nog
maatregelen kunnen worden genomen om
het érgste te voorkomen, want binnen
enkele weken is de tabaksvoorraad, die in
Amerika aan de markt wordt gebracht,
verkocht. Dan zal ons land alleen kunnen
koopen tegen prijzen. die twintig tot veer
tig procent hooger liggen. De handel im
mers kent
schillende 1
kpopt, redeneert men. komt het wel over
een paar maanden. De speculatie kan koo
pen zonder cenig risico, want er is over
heel de wereld een tekort.
Maar Nederland koopt op dit -oogenblik
niet, want er zijn geen deviezen beschik
baar en de regeering wenscht van een crc-
diet. dat aangeboden is om tribak te koo
pen. geen gebruik te maken. Bovendien is
de oude oogst totaal verkocht en dc nieuwe
oogst komt pas in Juli aan de markt Van
Januari tot diep in den zomer van '47 komt
Nederland dus voor- een fnuikend tekort
aan tabak te staan.
Terug naar Rhodesia
Maar dit is nog niet alles!
Om het tabakstckort voor 1946 weg te
werken, heeft mpn nog zooveel mogelijk
oude tabaksvoorraden in Amerika gekocht
Dat waren restanten die dc industrie niet
beliefde, maar Nederland heeft ze geko
men om die te verwerken met betere ta
bakken van den nieuwen oogst. Nu de
goede tabak uitblijft, zal dc industrie tmen
kans hebben een eenigszins behoorlijke
sigaret te fabricecren. die on merk kan
worden verkocht. We vallen dus weer te
rug op de eenhcidssigaret. de Rhodesia of
de Superbe.
Als men nu bedenkt, dat de Zuld-Ameri-
kaanschc tabak nog op merk wordt gefa
briceerd. hoewel de 6igaret zeer slecht
wordt ontvangen hier te lande, dan be
hoeft men verder niets te vragen, 't Wordt
slechter dan thans.
onder normale omstandigheden het pro
pagandistisch clement der voorlichting
achterwege moet blijven. Slechts mag pro
paganda voor het regceringsbeleid worden
toegelaten in kwesties, welke buiten de
beslaande controversen van politieken,
religieuzen en cultureelen aard liggen.
Propaganda in dc buitenlandsche voorlich
ting dient gericht te zijn op land, volk, in
dustrie en dergelijke en op het aankwee-
ken van „goodwill" voor Nederland. De
politieke aansprakelijkheid behoort te be
rusten bij den minister van Buitenlandsche
Zaken. De commissie verwerpt de gedachte
van een afzonderlijke politieke verant
woordelijkheid voor de voorlichting. Het is
haar overtuiging, dat geen minister af
stand zou doen van de politieke aanspra
kelijkheid voor de van zijn departement
uitgaande voorlichting. Dit behoeft en mag
echter niet leiden tot versplintering der
technische apparatuur der voorlichting.
Deze dient in één apparaat geconcentreerd
te worden onder verantwoordelijkheid van
den minister-president.
De voorlichting in het buitenland is zoo
primair, dat daarbij niet in de eerste plaats
op de kosten zou moeten worden gelet.
Zuinigheid zou hier dc wijsheid bedriegen
en de commissie meent, dat de thans voor
dit doel uitgetrokken twee millioen gul
den beneden het minimaal noodzakelijke
ligt. De commissie heeft voorts bezwaren
legen dc afzonderlijke Voorlichtingsdienr
sten der verschillende departementen en
adviseert een centralen voorlichtingsdienst
met contactorganen bij do
departementen en een regeeringsadvis
voor de voorlichting aan het hoofd. Deze
vereenvoudiging is dringend noodzakelijk,
niet alleen, uit een bezuinigingsoogpunt.
maar bovenal omdat het gevaar reeds
zichtbaar aanwezig is, dat een teveel aan
overheidsvoorlichting tegenzin opwekt bij
het publiek.
Als bijlage is aan 't rapport een kostenbe
rekening voor dbn overheidsvoorlich' ngs-
dienst gevoegd, waarin een eindcijfer van
precies de behoeften der ver- i negen millioen gulden is gecalculeerd. Dc
anden. Als Nederland nu niet commissie meent dat dit bedrag nog bij de
werkelijkheid ten achter blijft.
COMITé VAN BELGISCH—
NF.DERLANDSCH—LUXKMBURGKCHE
SAMENWERKING.
Om de cultureele, sociale en economi
sche banden nauwer aan te halen is op
gericht het „Comité van BelgischNcdcr-
landschLuxemburgschc samenwerking".
Tel comité gaat van het principe uit, dat
te dien behoeve een wederkeerig ver
trouwen, ja zelfs, voor zoover noodig, on
derlinge vriendschap moet groeien als
waarborg voor het bereiken van praeti-
sche resultaten. In elk der drie landen is
reeds een nationale afdeeling van het
comité opgericht. Reeds is een aanvang
gemaakt met het vormen van een cultu
reele, een economische, een technische,
een sociale, een sport en touristische en
een jegudsectie
Om de gedachte van samenwerking te
propagceren, is overgegaan tot de oprich
ting van.plaatselijke afdeelingen. In Ken-
nemerland staat de afdeeling onder lei
ding van den heer M A. Reinalda: secre
taris is dc heer L. A J. van Weezei: pen
ningmeester de heer E. Crone Leden van
het bestuur zijn verder prof dr H. .7.
Pos en dr. ing. F. Bakker Schu:. Maandag
28 October wordt op het Stadhuis tc
Haarlem de openingsvergadering gehou
den. waarop prof. dr. F Baur, hoogleeraar
te Gent zal spreken over „Hoe ziet de
Vlaming Nederland en wat verwacht hij
er van".
