Van gruis tot huis
Misschien een idee om den woningnood te lenigen?
wêm
Uitzicht op verruiming
van den effectenhandel
Een nieuw ziekenhuis te Haarlem
R.K. leeszaal en bibliotheek
bestaat 25 jaar
Kort en
Bondig
yr:
Een aantrekkelijk beeld van de mogelijkheden, die de „Phoenixsteen" biedt.
Vit deze teekening blijkt duidelijk, dat een dergelijke bouwwijze uitstekend
zal passen in een landelijke omgeving.
Vele knappe koppen hebben sinds de be
vrijding hun hersens gepijnigd met hét
vraagstuk van dezen na-oorlogschen tijd:
„Hoe komt Nederland aan voldoende nieu
we huizen?" De regeering zette een op-
bouwplan ln elkaar. Maar tekort aan ma
teriaal, aan deviezen en aan arbeiders
6pookten en spokën er om heen en dreigen
het te vertragen.
Reeds tijdens den oorlog hielden voort
varende mannen zich in het geheim bezig
met de problemen van den komenden
wederopbouw. Zoo was er in een kleine
schuur „ergens ln Nederland" één dezer
voortrekkers aan het werk. Hij voelde, dat
de vrede zou komen met een overvloed
van puin, puin, dat nutteloos en in den
weg zou liggen. Hij bedacht een methode,
om dit gruis vrin Neerlands welvaren te
veranderen in steenen voor den opbouw.
Denkende aan de bewerking, die het zoo
genaamde „trilbeton" moet ondergaan,
wilde hij de afbraaksteenen tot gruis ver
malen en dit onder spbciale bewerking tot
groote bouwblokken samentrlllen, die dan
vocht4icht moesten zijn en voldoende
„trekvastheid" zouden moeten bezitten.
Ook de esthetische kant van de zaak be
keek hij en zijn conclusie was, dat de
bouwwijze met deze blokken („Phoenix
steen" was hun toepasselijke naam) uit
schoonheidsoogpunt vooral op het platte
land volkomen bevredigde. In gebombar
deerde of afgebroken stadswoonwijken
zouden de huizen, van deze abnormaal
groote „steenen" gebouwd, uit den toon
vallen en daarom projecteerde men het
eerste huis van „Phoenixsteen" onder den
wijden hemel van Limburg, als woning
van den bedrijfsleider voor het fabriekje,
dat de „Phoenixsteen" zou gaan vervaar
digen Zou gaan want zoover kwam het
nooit. Het krijgsgeweld schoot ook deze
onderneming tot een ruïne, maar de vrede
zag het idee weer.
Grootste levcrancici
uitgeput.
•aakte
De geallieerden gingen echter in het
Zuiden van ons land met man en macht
aan het puinruimen, daarbij begrijpelijker
wijze de gevolgen wel eens vergetend. Met
bulldozers en vrachtwagens werden ton
nen steenen in bomkraters en op wegen
gestort en de belangrijkste grondstof voor
de Phoenixsteen: het puin raakte op. Er
zijn toen plannen geweest, om een ver
plaatsbare fabriek (een steenenbreker en
een paar z g. „trlltafels") naar het nog aan
wezige puin toe te rijden, maar ook deze
denkbeelden leden schipbreuk
Voor en tegen.
Hierboven merkten wij reeds op, dat de
Phoenixsteen in permanenten nieuwbouw
voor steden moeilijk zal kunnen bevredi
gen; een tweede, nog open vraag is,' in
hoeverre op den duur de weersomstandig
heden vat op een dergelijke steen zullen
hebben. Daartegenover staat natuurlijk,
dat het bouwen met Phoenix-blokken geen
vakarbeiders vraagt, snel gaat en deviezen
kwesties voor bouwmateriaal van de baan
schuift. Door een speciale verbinding tus-
schen de steenen, die met zoogenaamde
„deuvels" aaneengevoegd worden, kan een
Phoenixmuur groote trekkracht opnemen
en worden metalen hulpbalken boven ko
zijnen e.d. overbodig.
Geruchten uit Zweden maken melding
van een overeenkomstig procédé van bouw
steen-fabricage, men schijnt de steenen
ginds echter te persen inplaats van te
..trillen". In ieder geval verdient ook de
Nederlandsche steen een plaats in de be
langstelling van ons volk, dat zoozeer
verlegen zit om een oplossing voor zijn
woningproblemen.
Men onderzoekt thans in regeeringskrin
gen, in hoeverre het „Phoenix-plan" voor
verwezenlijking vatbaar is.
werkzaamheden om het Eerekerkhof aan
den Zeeweg een waardig aanzien te geven,
vorderen. Men heeft daarbij met moeilijkhe
den te kampen, omdat het materiaal uit
andere deelen van het land moet komen.
Steenen voor het doel zijn bij de Limburg-
sche mijnen'gezocht en naar deze omgeving
getransporteerd. Dat is Inmiddels geschied
en begonnen is met het klooven van de stee
nen. stratenmakers zijn bezig paden aan te
leggen. Verder moeien de randen van de
graven nog gemaakt worden en grafsteenen
worden geplaatst.
Omnibus Haarlem-Bloemendaal
begon 60 jaar geleden den dienst
Het is thans 60 jaar geleden dat de om
nibus HaarlemOverveenBloemendaal
begon te rijden. De bus (met twee paarden
bespannen en ook voorzien van zitplaat
sen op het dak) reed van de Groote Markt
af, om via de Raaks en den Zijlweg naar
Overveen te gaan en vervolgens over den
Bloemendaalschen weg naar het dorp
Bloemendaal. Het was een vervoermiddel
dat vooral door de Bloemendalers op prijs
gesteld werd. Oude Haarlemmers herin
neren zich de bus nog wel, alsook het feit,
dat er zelden een bus reed zonder een der
steunpilaren van de onderneming, de ech
te Bloemendalers, zooals de heeren Kool
hoven, Bispinck of notaris Ter Hofstede,
onder de passagiers.
Lang heeft de omnibus het niet uitge
houden, want toen de E.N.E.T. in 1900 haar
eiectrische tramlijn naar Bloemendaal
opende, moest zij de concurrentie opgeven.
3800 gerepafrïeerden
te Haarlem
Zal de 5000 bereikt worden?
Bij het begin van de repatrieering uit Indië,-
in December van het vorige jaar, werd ver
wacht, dat er in Haarlem 5000 geplaatst zou
den moeten worden. Op dit oogenblik zijn er
hier 3800 gekomen. Er zijn er in de komende
maanden nog velen te verwachten, zoodat,
al wordt het aantal van 5000 misschien niet
ten volle bereikt, er toch niet veel aan zul
len ontbreken.
Het aantal inwoners van Haarlem met inbe
grip van de gerepatrieerden, is thans 152.000.
Op 1 Januari 1946 was het aantal 150.400,
zoodat er slechts 1600 bijgekomen zijn.
Schijnbaar klopt deze rekening niet,
maar men moet bedenken, dat er in
den loop van dit jaar een zeer groot aan
tal personen moest worden afgeboekt, omdat
zij in de oorlogsjaren naar elders vertrokken
waren en niet teruggekeerd zijn. Degenen
waarvan bekend is dat zij in het buitenland
gestorven zijn, werden als overleden afge
schreven. De overigen waarvan niet bekend
is wat-er met hen gebeurd is, of die in het
buitenland zijn blijven wonen, moesten ten
slotte ook afgevoerd worden van het Haar-
lemsche bevolkingsregister.
NEDERLANDSCHEJEUGD GEMEENSCHAP
Het Dagelijksch Bestuur van den Dis trie ts-
raad Haarlem van de Nederlandsche Jeugd
Gemeenschap wordt thans gevormd door de
heeren J. C. Kloek, Mr. J. Th. M. van dei-
Vaart en H. Stapel, die onderscheidenlijk de
functies van voorzitter, secretaris en pen
ningmeester vervullen. Het con espondentic-
addes luidt: Prins Mauritslaan 20 te Haarlem.
Effecten- en
mar
Het is de vorige week op de Amsterdam-
sche beurs bit een proteststaking van één dag
gebleven. Het in allerijl uit Brussel terug
gekeerde dagelijksch bestuur der Vereeniging
heeft als zijn meening te kennen gegeven,
dat zoo'n spontane actie niet in overeenstem
ming Is met de waardigheid en den goeden
naam van de Effectenbeurs en al ging het
niet van harte, de leden hebben zich ten
slotte door den voorzitter laten bezweren om
den handel te hervatten.
Intusschen is de actie der effectenmenschen
tiiet t ever gee f se h geweest. Minister Lieftinck
heeft niet alleen een nadere, meer soepele
omschrijving gegeven van het door hem te-
Voor het St. Elisabeth 's Gasthuis zou een goede bestemming zijn
Op 21 November 1921 werd do R.K
Openbare Leeszaal en Bibliotheek te
Haarlem in het perceel Jansstraat 49 ge
opend. Op 21 November a&. zal het dus
een kwart eeuw geleden zijn dat dit werk
begon. De boekenvoorraad telde in die
dagen niet meer dan een paar duizend
banden. Nu ls de boekenschat gegroeid
tot 30 000 werken; gemiddeld werden in
de afgeloopen jaren 2000 deelen (boeken
en tijdschriften) per maand uitgeleend.
Over de afgeloopen 25 jaren dus een totaal
van 600.000.
De groei van den boekenschat dwong in
1928 te verhuizen naar een ruimer pand.
Hieuwe Gracht 70.
reeds mede, dat er stemmen opgaan om
zich te bezin*«n over de vraag of het niet
noodzakelijk iTin de toekomst over te gaan
tot den bouw van een nieuw ziekenhuis,
ter vervanging van het St. Elisabeth's
Gasthuis. Uit de beschouwingen bleek, dat
de exploitatie van deze inrichting duur is,
omdat de verbouwingen, die zich over een
lange reeks van jaren uitstrekten, natuur
lijk tot gevolg hadden, dat de practische
bruikbaarheid in het gedrang kwam. Een
onderzoek heeft indertijd uitgewezen, dat
een modern ziekenhuis van denzelfden om
vang met 100 personeelsleden minder toe
kan.
Wij hadden over deze kwestie een ge
sprek met den directeur van den Genees
kundigen dienst te Haarlem. Dr. W. B.
Smit verklaarde oris, evenals dr. P. A.
Heeres, de directeur van het Gasthuis,
overtuigd te zijn van de noodzakelijkheid
een nieuw ziekenhuis te bouwen. Natuur
lijk is er zoo vervolgde dr. Smit geen
denken aan daar in den eersten tijd toe
over te gaan, maar het is van belang ons
nu reeds voor oogen te stellen welken weg
wij betreden moeten. In het verleden is
ook de vraag onder oogen gezien, of voort
gegaan moest worden met het besteden
van groote sommen voor de vergrooting
van het oude Gasthuis. Toen hebben de
voorstanders van die meening het gewon
nen, maar nu is men toch in breeder kring
overtuigd geworden, dat niet op dien weg
moet worden voortgegaan.
Een punt waarop dr. Smit in het bijzon
der de aandacht vestigde, was de kwestie
in hoeveel jaren een nieuw te bouwen
ziekenhuis moet worden afgeschreven. Hij
was het niet eeris met den deskundige, in
ons vorig artikel aan het woord, die meen
de. dat de afschrijvingstermijn op niet
meer dan 40 jaar gesteld «ou moeten wor
den. Hij is overtuigd, dat die termijn aan
zienlijk langer te nemen is en wees daarbij
op de ervaring in de Mariastichting opge
daan. Daar staat een deel van het ge
bouwencomplex' al langer dan 40 jaar en
niemand zal zeggen dat het niet meer
bruikbaar is. Die kwestie van de afschrij
ving is voqr den financieelen opzet na
tuurlijk van groot belang. Het is niet te
zeggen hoeveel een nieuw ziekenhuis, als
eenmaal de mogelijkheid van bouw ge
komen is, zal kosten. Op dit oogenblik zou
met den bouw, berekend op 600 bedden,
8 millioen gemoeid zijn, maar niet onmo
gelijk is. dat de kosten over enkele jaren
belangrijk minder zullen zijn. Maar in elk
geval kost het vele millioenen en het 19
voor den opzet der exploitatie-rekening van
enorme beteekenis of dit bedrag in 40 of
60 jaar moet worden afgeschreven. Bij het
opzetten van- die rekening is natuurlijk
ook van veel belang hoeveel op personeels
uitgaven bespaard zal worden. 100 perso
neelsleden minder zou een besparing van
uitgaven beteekenen van, ruw geschat,
f 150.000 per jaar.
Dr. Smit verklaarde ons tenslotte dat
er, als het zou komen tot den bouw van
een nieuw ziekenhuis, een uitstekende be
stemming te geven zou zijn aan het tegen
woordige Gasthuis. Zoowel het Haarlems
Kindertehuis als het Tehuis voor Ouden
van Dagen aan den Schotersingel hebben
te kampen met een tekort aan ruimte. Als
nu het Tehuis voor Ouden van Dagen in
het Gasthuis zou worden ondergebracht
de gebouwen zijn daartoe uitstekend in te
richten dan zou het Kindertehuis over
de geheele inrichting aan den Schotersin
gel de beschikking krijgen. Dan waren
beide geholpen!
Op iederen
Nederlander rust
de plicht het onzen
menschen in Indië
zoo goed mogelijk
te geven
DEN HAAG GIRO 511000
genover de journalisten' uiteengezette stand
punt, hij heeft ook enkele toezeggingen ge
daan. welke het uitzicht openen op een ver
ruiming van den effectenhandel en een ver
dere uitbreiding van de vrije kapitaalssfeer.
Dat Vrijdag 18 dezer Amerikaansche en an
dere dollarobligaties tot den handel zijn toe
gelaten. met dien verstande dat alleen leden
der Vereeniging. die op zich nemén de stuk
ken in Amerika te zullen veikoopen. als koo-
per mogen optreden, is niet het voornaamste.
Het was trouwens reeds bekend dat dit ln
het
lag.
Van meer belang is de mededeeling dat
twee maanden na het einde van den termijn,
binnen welken de aanmelding voor de effec
tenregistratie moet zijn geschied, de geheele
opbrengst van verkochte effecten vrU zal
zijn. Daardoor wordt een groote hinderpaal
voor den fondsenhandel opgeheven en de
vrije kapitaalssfeer aanmerkelijk uitgebreid.
Aangezien de fondsen met vrij geld worden
gekocht, is hier van inflatoire gevolgen ook
geen sprake, gelijk de Minister nog onlangs
zelf heeft toegegeven.
Het ligt voor de hand dat de neiging om te
verkoopen dooi deze ministerieele toezegging
wordt geremd. In verband daarmede is reeds
voorgesteld ook de thans nog uit verkoop
van effecten geblokkeerde bedragen twee
maanden na de effectenregistratie vrij te
geven.
Terwijl men zich er over verheugen kan,
dat de Minister tot de overtuiging komt dat
de Amsterdamsche beurs bij den wederop
bouw van onze nationale en internationale
financieel® positie geen quantité négllgeable
is. zal de hier en daar gekoesterde hoop dat de
regeering van de effectenregistratic zou af
zien, nu wel moeten woeden opgegeven. De
kantoren zijn dan ook met het uiterst om
vangrijke werk van het gereedmaken der
aanmeldingsformulieren begonnen, waarbij
ze uiteraard thans een sterken prikkel hebben
in de concessies, waartoe de Minister zich
bereid verklaarde. Niettemin moet worden
betwijfeld of men met de aanmelding der
ca. 40 millioen stukken voor het einde van
den termijn 1 Dec. 1946 gereed zal zijn.
Er zullen vermoedelijk wel een paar maan
den bijkomen, wat wil zeggen dat verkoop
van effecten m vrij geld ook eerst zooveel
later mogelijk zal zijn.
Was de Minister niet gelukkig met zijn uit
latingen. over de Amsterdamsche beurs, ook
met hetgeen hij over de opvattingen van Ante
rikaansche bankiers opmerkte, heeft hij geen
onverdeeld succes gehad. Hier niet, maar
blijkbaar ook' in Amerika niet. Van daar
wordt namelijk gemeld dat bankiers en hooge
ambtenaren allerminst gekant zijn tegen een
herstel der economische vrijheid, zooals de
Minister zich had laten ontvallen en dat zij
unaniem een groote leening bij de Herstel-
bank voor Nederland heel wat logischer zou
den vinden dan geforceerde verkoopen van
Amerikaansche waarden.
Intusschen is het de vraag of de noodlge
credieten verkregen kunnen wordenDe
markt voor buitenlandsche leeningen ln (le
V. S. is ndet gunstig en de buitenlandsche
vraag naar crediet groot.
Dit is het model van de taxi van de toekomst, zooals een Engelsche technicus
het op de tentoonstelling „Engeland kan het maken" in Londen demonstreert.
Het wordt een ruime wagen volgens stroomlijn model gebouwd en met de
motor 7taast en onder den bestuurder. De passagiers hebben veel ruimte en
gemakkelijke handgrepen bij het in- en uitstappen. Een speciaal apparaat stelt
hen in staat het oploopen van den vrachtprijs nauwkeurig te volgen. Dengenen,
die op straat een taxi willen aanroepen, wordt dit gemakkelijk gemaakt door
een op de kap aangebrachte herkennings-licht. Over de prijzen der ritten heeft
de uitvinder zich niet uitgelaten.
BINNENLAND
Luitenant-generaal
W. Schilling van de Ne
derlandsche militaire
missie in Japan, is uit
Amerika op Schiphol
aangekomen. Op 14 No
vember gaat hij via Ba
tavia en Manilla naar
Tokio terug.
In Amsterdam,-waar
bij verkeersongevallen
gemiddeld per week
twee personen gedood
en vijftien zwaar ge
wond worden, begint
binnenkort een groote
actie voor veilig verkeer.
De ex-N.S.B.-wet-
houdcr van NUmegen
lr. Hondius die ook tij
delijk commissaris der
provincie f Gelderlahd
was, ls opnieuw gear
resteerd, nadat hij on
langs op vrije voeten
was gesteld.
Tijdens de afwezig
heid van minister Van
Boctzelaer van Ooster
hout, die ln New York
zal optreden als hoofd
der Nederlandsche dele
gatie ter algemeene ver
gadering der Vereenig-
de Naties, znl minister
president dr. Beel minis
ter van Buitenlandsche
Zaken ad Interim zijn.
Er is een commissie
lot bevordering van den
export geïnstalleerd,
waarin zitting hebben
vertegenwoordigers van
de hoofdgroepen in
dustrie, handel en am
bacht en van de ministe
ries van Economische
Zaken, Landbouw en
Financiën.
Tot directeur van
de Stoomvaartmaatschap
pij Nederland is be
noemd ir. J. Verschoor,
sinds 1933 chef van den
teehnischen dienst.
De Nederlandsche
Militairen Bond en „Pro
Rege" hebben een fusie
aangegaan.
Amateurs op variété-,
cabaret- of revuegebied
komen 21 October in
Leeuwarden bijeen om
een vereeniging op te
richten.
Telefonecren met
New Eoundland is in
dringende gevallen mo
gelijk tegen f 18,65 per
minuut.
Post voor militairen,
die jnet de Indrapoera
naar Indtë gaan moet
respectievelijk op 22 Oc
tober en 6 November op
de postkantoren worden
bezorgd.
Haarlem en Omgeving
Hans Osieck zal
Maandag 28 October een
plano-recital geven in
het Jeugdhuis aan de
Donkcrelaan. Uitgevoerd
zullen worden werken
van Schumann. Chopin,
Fauré en Osieck.
Bloemen daal sch
Toonecl zal Zaterdag 26
en Zondag 27 October
in Hotel Vreeburg het
winterseizoen openen
met twee uitvoeringen.
Er zal worden opge
voerd ,.De Grond", spel
uit 't Groningsch boeien-
leven. van Geert Teis Pz.
Muziek zal er zijn van
De Kruidnoten onder
leiding van A. Groote-
goed.
De Tooncelgroep
„Comedia" heeft de vol
gende stukken in studie
genomen „Iphlgenia
in Taurls" van Goethe,
in de vertaling van Dr.
p. C. Boutens. „De Fon
kelende Stroom" van
Charles Morgan en „Een
Maand op het Land" van
Tourgcnjew, ln de ver
taling van Jan Spierdijk.
Mevrouw M. K. La-
gro—LlndeUer te Drie
huis (Veleen) is aan de
rijksuniversiteit te Gro
ningen bevorderd tot
arts.
Uitgaande van het
Centraal Instituut voor
Chr. Socialen arbeid
wordt dezen winter hier
ter stede een cursus ge
organiseerd voor allen
die in maatschappellj-
ken arbeid werkzaam
zijn of daarvoor belang
stelling hebben
I)c Ned. Chr. Rels-
verceniglng afd. Haar
lem opent het seizoen
met een filmavond op
Donderdag 24 October in
„De Leeuwerik".
De heer P. Stigter
te Aalsmeer is benoemd
tot leeraar aan de rijks-
tuinbouwschool te
Hoorn.
Het Haarlemsclie
Revue- en Cabaretgezel
schap „de Zoldermui-
zen" geeft hedenavond
een uitvoering ln hotel
Vreeburg te Bloemen
daal. De band „La Bo
hème" zorgt voor de mu
ziek bij het bal dat den
avond besluit.
De Hoofcommlssa-
rls van Politie te Haar»
lcm. de heer Ei H.
Tenckinck, wordt 4 No
vember 65 jaar.
