Haarlems Dagblad
Bestrijding van den zwarten handel
Bodega
Trefpunt
Menschen, allemaal
Maandag 21 Octo1>er 1940
Speciale rechercheurs te Haarlem in actie
J De zwarte handel wordt, vooral in
den laatsten tijd, met kracht tegen ge
gaan. De C.C.D. en de gewone politie
zitten de bedrijvers daarvan geducht
achter de hielen en de rechters leggen
zware straffen op. Van overheidswege
wil men blijkbaar al het mogelijke
doen om het kwaad uit te roeien, om
dat men overtuigd is, dat liet herstel
van normale verhoudingen er ernstig
door belemmerd wordt.
De Hoofdcommissaris van Politie te
Haarlem, de hoer E. H. Tenckinck, deelde
ons mede, dat bij zijn dienst thans recher
cheurs speciaal belast zijn met de opspo
ring van de zwarte handelaars. Er wordt
samenwerkt met den C.C.D., maar toch
ligt in het algemeen de taak van de re
chercheurs der politie en de controleurs
van den C.C.D. op 'n verschillend terrein.
De C.C.D. richt zich in het bijzonder op de
groote zaken, terwijl de politiemannen zich
"bozig houden met het toezicht op den ver
koop in winkels en op straat. Af en toe
leidt het een natuurlijk tot het andere.
•Een aanhouding van een man die op straat
■wordt gepakt wegens verkoop van eenige
bonnen, kan leiden tot de ontmaskering
,van een groote distributie-zwendel.
Onze menschen zoo vervolgde de
Hoofdcommissaris controleeren gere
geld winkels en markten. Herhaaldelijk
blijkt dat boven den maximumprijs ver
kocht wordt. Als het erg is, wordt niet
zelden de geheele voorraad in beslag
genomen. De winkeliers zullen op die ma
nier moeten loeren, dat zij zich aan de
Vastgestelde prijzen moeten houden. De
rechter is den laatsten tijd niet malsch in
zijn straffen, herhaaldelijk worden de zon
daars tegen de Distributievoorschriften
'haar de gevangenis of naar Veeruhuizen
gestuurd die er, lettend op vroegere von
nissen die veel minder waren er op ge
rekend hadden met een boete vrij te ko
men. Daarvoor hadden zij in sommige ge
vallen al wat van hun zwarte winst gere
serveerd. Maar die vlieger ging dus niet
op!
De straathandel vermindert wel Het is
dikwijls moeilijk de zwarte handelaars te
pakken te krijgen, daar deze door de er
varing geleerd hebben dat het gewaagd is
de waren of de bonnen die zij kunnen aan
bieden, bij zich te hcbb'en. Zij zijn nu zoo
slim geworden op straat alleen contact aan
te knoopen met gegadigden. De politie
moet er nu zien achter te komen, waar
later de artikelen en bonnen binnenshuis
verhandeld worden. De zwarte straathan
delaars hebben eerst de truc gehad dat zij
hun voorraad hadden toevertrouwd aan
een jongen die met een fiets met tasschen
op een afstand stond, maar toen de politie
daarachter gekomen was, verdween die
wachtende fictsjongen gauw.
De bonnenhandel wordt in de hand ge-
Werkt door de omstandigheid dat er velen
Donderdag 24 Oct. 4 uur
Opening van
Cr. Houtstraat 125-127
A. C. VAN AKEN
Concert Harmonie Crescendo
Reeds tijdens het spelen van het openings
nummer, de nogal contrapuntJsch bewerkte
Marsch „Hollands Glorie", bleek het dat onze
bekende en populaire muziekvereeniglng in
de laatste maanden niet op haar lauweren
gerust, doch onder de kundige en nog steeds
vitale leiding van haar dirigent H. W. Hof
meester duchtig gestudeerd had. Dat was nog
maar 't begin. Meer en meer bleek hoe de
muzlekvereeniging haar naam eer aandeed-
In mooie harmonie ging de waarde harer
prestaties crescendo. Prachtig sonoor klonken
de bassen, die de Ouverture „La Bohémien
ne" inzetten, een niet onaardig sluk, echter
zonder merkbare zigeuner-karaktertrekken.
In de 4-dceIlge Ballctsulte „Dgyptien" trok
ken eerst de bassen, daarna, in het Menuetto,
de fluiten door hun goed werk de aandacht;
In het 3de deel excelleerde de piccolo, In het
4de was de onderlinge zuiverheid, die on
danks de modulaties steeds bewaard bleef,
bijzonder te prijzen. Dan kwamen melodieën
uit Mozart's „Zaubcrflöte": de Priestermarsch
liet duel „Bel MUnnern welcke Llebe
fllhlen" menlgen aanwezigen ongetwijfeld
als uit het hart gegrepen!, „Das klinget so
herrllch". „Der Vogelfanger bin lch Ja".
„In diesen heU'gen Hallen" en zoo meer. Ik
boud niet van potpourri's, maar de parelen,
hier tot een snoer geregen, bleven toch pa
relen. Strauss' „Gcschichtcn aus dem Wiener
Wnld", die nog wat meer „Schwung" hadden
kunnen verdragen en een mooi gespeelde
Cultcadens brachten, besloten het program
ma, op den onvermljdelljken marsch na.
Na de pauze trad Lou Martl's Klein Caba
ret op, waarvan vooral de snel-caricatuur
teekenaar en de imitator verbazing en vroo-
lijkheld verwekten. De acrobatiek van een
klein meisje was wel „ver"wonderllJk, maar
een gevoel van deernis belette me „bewon
dering.
Een bal besloot den avond. K. DE JONG
zijn die niet in staat zijn voor al hun bon
nen zelf waren te koopen. Vooral snoep
en rookersbonnen worden verhandeld. En
den laatsten tijd ook textielpunten. Op de
zwarte markt gelden de laatste 50 cent
per punt. Herhaaldelijk blijkt dat de zwar
te handelaars die bij 50 of 60 tegelijk ver
handelen.
In het algemeen kunnen wij zoo be
sloot de Hoofdcommissaris niet bogen
op medewerking van het publiek. Iemand
die zwart koopt, is blijkbaar gesteld op de
goederen of de bonnen, die hij weet mach
tig te worden en heeft er het geld voor
over dat hem gevraagd wordt. Hij zwijgt
dus over zijn transactie. Het zou voor de
politie heel wat gemakkelijker zijn om den
zwarten handel den kop in te drukken als
de menschen die ergens te veel betaald
hadden, daarvan opgaven deden. Nu komt
er slechts zelden een „tip", zoodat de re
chercheurs er op uit moeten om de daders
op heeterdaad te betrappen.
Het is bekend, dat de regeering er thans
op uit is om ook het publiek meer in te
schakelen in den strijd tegen den zwarten
handel. In de verschillende gemeenten
worden daarvoor raden in het leven ge
roepen. Ook te Haarlem is zoo'n raad in
voorbereiding. Daarbij zal ook de mede
werking worden ingeroepen van de vak-
vereenigingen, organisaties van huisvrou
wen. enz. Langs dien weg hoopt men het
publiek warm te krijgen voor het streven
om ook zelf den strijd tegen den zwarten
handel ter hand te
Residentietooneel:
Arsenicum en oude kant
Het griezel-blijspel van Kesselring be
gint den weg op te gaan van Mary Dugan,
wier strafzaak in 1928 door drie verschil
lende gezelschappen tegelijk ten tooneele
werd gebracht. De „ouwe dametjes"
Brewster zijn aan de tweede ronde bezig,
en het was interessant, de vertooning van
het Residentietooneel met die van het
Vrije Tooneel te vergelijken. Het blijkt,
dat beide gezelschappen zich vrijwel aan
denzelfden tekst hebben gehouden en dat
ook de regie minder afweek dan men, ge
geven den uiteenloopenden aard van Cor
Ruys en Bets Ranucci-Beckman, zou
hebben gedacht. Zelfs heeft eerstgenoem
de bij zijn improvisatie van den tooneel-
minnenden politie-agent zich nog al be
scheiden gedragen.
Merkwaardig was, dat het ook in den
zelfden trant ontworpen décor van Willem
Deerling links had wat Arend Hauer
rechts opstelde, waardoor de toeschouwer,
die de vorige vertooning nog in zijn her
innering bewaarde, de effecten van toen
thans in spiegelbeeld vóór zich kreeg.
Over het algemeen heeft het Residentie
tooneel deze uiterlijke effecten meer na
druk verleend en het spel een meer dras
tisch relief gegeven; de lugubere tafe-
reelen, welke bij Ruys in het donker
bleven, werden thans door het licht van
de open kelderdeur zichtbaar. Het gesleep
met de lijken, de achtergelaten schoen,
de dokter, die als Jan Klaassen in de kist
viel en boven wien het deksel dichtklapte,
de bloediger aangezette tatouage van Jo
nathan geven hiervan enkele voorbeelden.
Daarentegen gedroeg Teddy (Gerard
Hartkamp) zich minder luidruchtig en
zijn mimiek was fijner geschakeerd.
Hij zoowel als de zusters (Marie Meu
nierNagtegaal en Fie Carelsen) waren
naar het eendere model geboetseerd als
hun dubbelgangsters van den vorigen
keer. Een geheel nieuw beeld brachten
daarentegen de beide boeven op het
tooneel. De vondst om de stoere figuur
van Hans Kaart's Jonathan te doen con
trasteeren met het minne mannetje,
waarin Luc. Philips dr. Einstein be
lichaamde, werkte bijzonder komisch.
Toch heeft de andere Einstein, die ook
de parodistische gelijkenis met meer zorg
had behandeld, de suggestie van een ver-
loopen medicus beter benaderd dan dit
wel zeer sjofele en armetierige ventje.
Jack Gimberg boeide als een levendige
Mortimer. H. G. CANNEGIETER.
Dodsworth: een uitblinker
Haarlem zag Zaterdagnacht door be
middeling van „Haarlems Kunstcentrum"
een van de beste Amerikaansche filmwer
ken van voor den oorlog terug en het was
jammer, dat niet heel Haarlem naar het
Luxor Theater gekomen was, om dit
weerzien te vieren. Hoewel het dan een
beetje te vól was geworden.
Dodsworth; het verhaal van Sinclair
Lewis met zijn ontelbare fijne trekjes en
zijn kostelijke menschelijkheid. Ook het
verhaal van de vrouw, die zich met hand
en tand tegen den haar besluipenden
ouderdom verzet en daarin gesteund
wordt door haar aanvankelijk niet-be-
grijpenden man, later door een drietal
minnaars die ervoor zorgen, dat den recht-
matigen levensgezet de schellen van de
oogen vallen. In dit korte bestek kan deze
doorwrochte Amerikaansche schepping
geen recht wedervaren, laat de opmerking,
dat we meer zulke films noodig hebben,
voldoende zijn, hetgeen tevens het hoog
staand spel van Mary Astor, Walter
Huston en Ruth Chatterton voldoende
complimenteert.
De groeiende tegenstelling tusschen
Dodsworth, de schatrijke, maar kinderlijk
gebleven Amerikaan en zijn weelde-vrouw
lost zich tenslotte op in een scheiding,
waarbij de beste van de twee, in dit geval
de man, een passende partner vindt
Nogmaals: Zaterdagnacht hadden de af
wezigen falikant ongelijk.
Comité „lndië in nood"
In een openbare vergadering van het co
mité van actie voor Haarlem en omstreken
der Stichting „Tndlë ln nood, geen uur te ver
liezen", welke ln de geheel bezette tulnzaal
van het Concertgebouw ls gehouden, sprak
de heer C. Maathuis, notaris in lndië over
„De erkenning van de Repoebllk Indonesia
beteekent verraad". Hij ging na hoe de toe
stand ln lndië ln den loop der Jaren gewor
den is, wat er gedaan ls voor de lnheemsche
bevolking, om vervolgens mededeelingen te
doen over de situatie van de laatste Jaren.
Spr. zelde van meening te zijn, dat Indtö
geen eenheid zal worden, als er geen Neder-
landsch „cement" bijkomt, dat bindt. Er zul
len vele staatjes komen met groote tegenstel
lingen. Volgens den heer Maathuis zullen
corruptie en uitbuiting niet achterwege kun
nen blijven. Om dit te voorkomen, is het van
belang, dat er naar lndië mannen gaan, die
daar beschermend zullen optreden, vrede zul
len stichten, benevens rust en vrede zullen
geven ln het zoo geteisterde deel van het
Koninkrijk.
Dr. W. K. H. Feuilletau de Bruyn, die het
onderwerp „Indtë ontredderd" behandelde,
merkte op, dat nu de wapenstilstand gesloten
ls, dit ln feite niets anders beteekent dan de
erkenning van de republiek. Het eenige land.
dat lndië redden kan, is Nederland en het
eenige land, dat Nederland redden kan, ls
lndië. Hij was van meening, dat de republiek
door Engeland gesteund wordt, o.a. door het
leveren van wapens. Engeland speelt ln deze
zaak een belangrijke rol. Het moet ook ons
land van wapens voorzien en dan tracht zij
den export in lndië bijzonder uit te breiden,
om het economisch evenwicht weer te her
stellen. Een gevolg ls, dat een chaos is ont
staan. Na de feiten van den laatsten tijd ge
memoreerd te hebben, besloot spr. met te
zeggen, dat het vaderland ln gevaar is cn hij
sprak een opwekkend woord, om mee te
werken aan het bouwen van de rijksecnhcld'.
Dezen avond werden nog lichtbeelden ver
toond, welke betrekking hadden op lndië.
WAARSCHUWING VOOR GEBAK
MET EENDENEIEREN.
De Keuringsdienst van Waren te Haar
lem vestigt er de aandacht op van het
publiek en in het bijzonder van bakkers,
dat eendeneieren, wanneer deze worden
verbakken, meestal ziekte veroorzaken.
Dergelijk gevallen hebben zich kort ge
leden nog voorgedaan.
Slechts wanneer eendeneieren tien mi
nuten hard gekookt worden, zijn ze on
schadelijk. De schadelijke werking wordt
te niet gedaan, wanneer zij in beschuit
verbakken worden, niet in alle andere
gebak, zooals beschuitbollen, cake, taar
tjes en dergelijke.
Kennemer Tooneel Club
Dezer dagen werd opnieuw opgericht de
„Kennemer Tooneel Club"; de heer Frans
van Emmerik heeft de artistieke leiding.
De vereeniging beschikt over een uitste
kend tableau de la troupe. Het repertoire
bevat o.m. twee zeer moderne stukken, de
comedie van Leen Karssemeyer „Wie kust
de mummie?" en het Amerikaansche werk
„Hope for a Harvest" van Sophie Tread-
well, dat in de vertaling en bewerking van
Bob Bosma zijn première voor Nederland
zal beleven
Internaat „De Beyaard"
Op een der hoogste punten van Bloe-
mendaal, n.l. In de villa „De Beyaard"
aan den Hooge Duin en Daalschcweg is
een internaat gevestigd voor gerepatri
eerde meisjes en jongens, die leerlingen
zijn van het Kennemer Lyceum. Het ini
tiatief daartoe hadden twee leeraresscn
en twee leeraren genomen, die thans de
leiding hebben en veel medewerking ge
nieten van den rector, dr. A. de Vletter.
Deze heeft de vestiging er van toege
juicht en speciaal na een reis naar Zwit
serland, waar hij een internaat bezocht
heeft. Het in Bloemendaal ingerichte ver
blijf voor de leerlingen is echter uitslui
tend bedoeld voor gerepatrioerden cn
mocht in de toekomst blijken, dat het
internaat in een behoefte voorziet, zal be
sloten worden het ln stand te houden, dan
voor hen, die daartoe den wonsch te
kennen geven. De leiding van „De Bey
aard" heeft vele moeilijkheden moeten
overwinnen. De villa was in de oorlogs
jaren gedeeltelijk vernield, maar dank zij
het Districtsbureau voor oorlogsslacht
offers, het comité „Nederland helpt ln
dië" en anderen is zij bewoonbaar ge
maakt en 25 meisjes cn jongens hebben er
een prettig verblijf. Toezicht wordt ge
houden op huiswerk en de leerlingen, die
door hun verblijf in kampen achterop zijn
geraakt, worden extra geholpen.
Groente cn grachtwater
De Haarlemsche grachten vertonnen op
de dagen, dat er aan den Koudenhorn
groentenmarkt Ls, een fleurig beeld. Dan
worden platte schuiten met worteltjes,
bloemkool en andijvie door de stad ge
boomd om straks hun kostelijke last langs
den kademuur aan het Spanrne te lossen.
Een onzer lezers, die dit tafereel van
varende groente-schepen blijkbaar van de
Houtbrug af met welgevallen gade sloeg,
wreef zijn oogen uit, toen de man-met-
den-boom wat grachtwater opschepte cn
dit over de in zijn bootje opgetaste
groente sprenkelde.
Of de groenten-transporteeur dit deed,
om zijn waar een frisschcr aanzien te
geven en of hem bekend was, dat ln de
Gasthuisvest verscheidene riolen uitmon
den, vermeldt het verhaal niet, maar on
smakelijk is deze manier van „verfris-
schen" in ieder geval. Hoewel in geen
enkele wet staat, dat het verboden ls,
groente tc wasschen, zal het een ieder
en hopelijk ook de groentekweekers
duidelijk zijn, dat deze wasschcrij niet in
het grachtwater van onze binnenstad
gebeuren moet Hoe het ook zij, dit voor
val zal de huisvrouwen een aansporing
zijn, hun groenten grondig te reinigen en
te koken.
ZEVEN FIETSEN
De fietsendieven zijn Zaterdag ln Haarlem
actief geweest. Zij stalen zeven fietsen.
In de Londensche Sunday Express stond
een artikel van Frances Perkins, de vrou
welijke minister van Arbeid onder F. D.
Roosevelt. Zij vertelt wat Roosevelt haar
vertelde over de Conferentie der Groote
Drie hijzelf, Winston en Joe Stalin
indertijd in Teheran. Ge herinnert u mis
schien dat Churchill toen Stalin een prach
tig zwaard aanbood: huldeblijk van de
Britten aan den oppersten legeraanvoer
der der Russen.
„Churchill zelf was diep aangedaan, toen
hij de bewondering van het Britsche volk
uitsprak, zoowel voor hun dapperen strijd
als voor Staiins prachtige leiding. En toen
Stalin opstond om het zwaard in ontvangst
te nemen, had hij een kleur van emotie,
die heelemaal echt was; dat kon je zoo
zien. Hij strekte zijn handen uit en nam
het zwaard van het purperen kussen. Er
waren tranen in zijn oogen. Ik heb ze zelf
gezien. Hij boog van de heupen uit en
kuste het zwaard; een ceremonieel, plech
tig gebaar in groolen stijl, dat niet vooruit
was bedacht. Het was echt prachtig, in
drukwekkend en ernstig. Ja, hij had tra
nen in zijn oogen, Oom Joe."
Ik vind deze eene passage uit het artikel,
van Frances Perkins In de Sunday Express
óók indrukwekkend en ernstig, want ge
staat ineens voor twee menschen.
Niet voor den minister-president van het
groote Britsche volk en niet voor den voor
ons raadselachligen en wc! een beetje be
nauwenden leider van het reusachtige
Rusland.
Maar voor twee menschen. De een heeft
tranen in zijn oogen om een eerbewijs en
de ander is om die tranen ontroerd.
Menschen, allemaal.
Ach ja, ik ben er eens bij geweest, dat
een groot man nóg een ridderorde kreeg.
Hij had er al vijf. Maar de zesde maakte
hem precies even blij als de eerste en de
goedzak begreep niet, dat het glanzende
ding bedoeld was als lokaas voor te be
wijzen diensten.
En ik heb een vriendelijken dwaas met
grijze haren heelemaal in de war gezien,
omdat iets blonds op hooge beenen hem
een glimlach toezond. Een meisje was
vriendelijk tegen een heer-op-lceftijd,
maar de heer dacht dat hij nog op een
jongeling leek.
Menschen. allemaal: met een hart als
andere menschen en een gemoed als andere
menschen, met de ontroeringen, de stem
mingen. het verdriet, de vreugde, de Ijdel-
held en de eerzucht, den trots en de be
scheidenheid van alle andere menschen,
die onopgemerkt en anoniem langs u gaan,
wanneer ge door de Houtstraat loopt.
Jawel: Vadertje Stalin had tranen in
zijn oogen om een symbool. En Winston
Churchill was ontroerd om dc tranen van
Vadertje Stalln. Menschen. allemaal
En ik weet niet of dit troost is. of reden
om bang te zijn. wanneer het lot van de
wereld van die mcn9chclijke menschen
afhangt. ELIAS.
Er is wel
Maizena fabrikaat Duryea, maar gemakkelijk I
I te krijgen is ze nog niet. De vraag i;
groot, maar wij doen ons uiterste best.
Hel oude vermaarde
De „Zoldermuizen"
In het hotel Vreeburg te Bloemendaal
heeft Zaterdagavond het Haarlemsche
Revue- en Cabaretgezelschap „De Zolder
muizen" een gevarieerd program ten boste
gegeven. Een conférencier, een sneltceke-
naar, musicalc en humoristische virtuosen
cn een tapdanseres hielden het dankbare
publiek bezig, dat voornamelijk uit dans-
lustige jongelieden bestond, en dat ook
de komische scènes, welke het ensemble
vertoonde, bijzonder op prijs stelde.
DR. W. G. N. VAN DER 8LEEN SPRAK
OVER JAVA EN SUMATRA.
In een Interessante en leerzame causerie,
welke mot films en lantaarnplaatjes werd
toegelicht, heeft Dr. W. G N van der Sleeu
voor leden der Haarlemsche afdeeling van.
de Nederlandsche Relsvereeniglng veel we
tenswaardigs verteld over het natuurschoon,
het loven der lnheenischcn en de sociale toe
standen op Java en Sumatra en daarbij ook
datgene belicht, wat de Nederlanders In deze
gebieden tot stand hebben gebracht. De
starre fotobeelden op het doek worden door
zijn boelende toelichting tot een bijna leven-
do werkelijkheid. Zijn films toonden velerlei
facetten van het Indische leven. Dr. Van der
Sleen gaat In December weer naar lndië,
maar voordien zal hij voor de relsvereeniglng
ook nog over Curasao en Suriname spreken.
AGENDA
MAANDAG 21 OCTOBER
Parklaan 21: (Oud-Gcreforeerdc Gemeen
te), Ds. E v. Wijk, 19.30 uur.
Hrlnkmann: Psychometrische séance. 20 uur.
Rembrandt: De slag om Arnhem. Palace: De
zevende sluier. I.uxor: Het onzichtbare Paar.
Deze drie: 2. 4 15. 7 cn 9.15 uur. Frans Hals:
Dédé van Montmartrc. 2, 4.30, 7 en 9.15 uur.
City: Zijn laatste vlucht 2.15. 4.30. 7 en 9.15
uur. Spaarne Theater: De Roepstem der Wil
dernis. 2.30, 7 en 9.15 uur.
DINSDAG 22 OCTOBER
Stadsschouwburg: „Spel met het noodlot",
20 uur. Huls voor Ouders: iL. Margarethastr.
19). Lezing: Waarom onderwiJsvcrnicuwingT
Groote Houtstr. 70: Tentoonstelling „Onze
voeding ln dezen tijd". Concertgebouw: i»as-
quler trio, 20 uur. Bioscopen: als Maandag.
