c
Betere vooruitzichten
stimuleeren de beurs
Wereldnieuws
Perzische troepen deden een jaar over
Teheran -Tebris
Alle haring naar
het buitenland
Witgloeiend metaal vloeit tot buizen
Man met das
Meer dan de helft der Nederlanders
woont in de steden
Voor
De held van het nieuwe
vervolgverhaal
Volgt er nog een epiloog?
Het is wel een merkwaardige omweg, dien
de troepen der centrale Perzische regeering
hebben moeten maken om van Teheran te
komen in de hoofdstad van het opstandige
Azerbeidsjan, Tebris. Ongeveer een jaar ge
leden begonnen zij op bevel van Ghavam es
Sultaneh. den Perzischen premier, hun op-
marsch in de richting van de Noordelijke
provincie om een opstandige beweging, die de
afscheiding van de Azerbeidsjaansche pro
vincie trachtte te bewerkstelligen, den kop in
te drukken en een paar dagen geleden zijn ze
er gearriveerd. Dat is een ruim tijdsbestek
voor een zoo spoedeischende en delicate aan
gelegenheid! Intusschen is het doel van Gha
vam, de volledige liquidatie van de revolu-
tionnaire beweging, blijkens de laatste berich
ten schitterend geslaagd: De leiders van de
Azerbeidsjaansche autonomen zijn gevlucht
of gearresteerd, de bevolking der „bevrijde"
provincie is op de hand van Teheran en de
centrale troepen beheerschen de voornaamste
centra, zoodat de algemeene verkiezingen on
der hun controle kunnen plaats hebben.
Wat zich tusschen het tijdstip, waarop deze
Perzische kwestie voor het internationale
voetlicht kwam, en heden is gebeurd, i6 een
gecompliceerd en weinig-verkwikkelijk dra
ma van strijd tusschen de belangen der groo-
ten op den rug van een klein land, dat het
ongeluk beeft begeerenswaardige objecten
voor die grooten te bezitten.
Het is de Perzische olie, die de machine der
internationale bemoeiingen met de Perzische
aangelegenheid op volle toeren heeft doen
loopen en door die ongewenschte belangstel
ling heeft h« een jaar moeten duren voordat
de regeering van het kleine land op eigen
bodem een actie ten uitvoer kon leggen, welke
zoo geheel en al een Perzische privé-aange-
legenheid was, dat de Veiligheidsraad, die het
geval te behandelen kreeg, een paleisrevolutie
riskeerde en moedig doorstond tengevolge
van zijn pertinente uitspraak: „Niet- inmen
ging". Die paleisrevolutie werd veroorzaakt
door het wegloopen der Russsische delegatie,
die deze uitspraak als een tik op de vingers
van haar regeering beschouwde wat zij dan
ook in feite was.
„Niet-inmenging", dat beteekende voor de
Russen de verplichting tot terugtrekking van
hun troepen uit Azerbeidsjan en het aldus
vrijgeven van den weg voor de troepen uit
Teheran, die de communistisch-gezinde op
standelingenleiders wilden arresteeren iets,
wat de Russen tot dan toe ondubbelzinnig
hadden belet De Sovjets redden hun prestige
door Azerbeidsjan te ontruimen, 'doch zij
„vroegen" voordien de Perzische regeering
een voor de Russen voordeelige olie-overeen
komst te sluiten en tegelijk het autonome re
giem van Pisjevari te erkennen.
De Perzen stemden blijkens de feiten, toe
in deze voorwaarden en openden onderhan
delingen met Pisjevari, die op niets uitliepen
De laatste acte van het drama is thans kort
geleden geëindigd met de bezetting van Tebris
door de regeeringstroepen. Of er nog een
epiloog zal komen? Die vrees is niet onge
grond. wanneer men nagaat dat thans een
toestand is ontstaan, waartegen de Russen
zich een jaar geleden met hand en tand heb
ben verzet en voor het voorkomen waarvan
zij zelfs hun prestige in den. Veiligheidsraad
op het spel zetten. Het zou een wonderlijke
gewaarwording zijn, wanneer de Sovjets thans
zouden berusten in de eliminatie van hun
greep op Azerbeidsjan, dat zij door bemidde
ling van Pisjevari en de zijnen vast in hun
belangensfeer hadden geklonken De olie zit
in het omstreden gebied de olieovereen
komst, die Teheran met Moskou onder hache
lijke omstandigheden sloot, is thans de eenige
garantie der Russen dat hun belangen in Per-
zië niet in het gedrang komen Die garantie
heeft echter geen „stok achter de deur" meer
en is in Russische oogen daardoor nauwelijks
een garantie meer te noemen.
Tot nu toe is de eenige stap der Sovjets ge
weest, dat zij hun ambassadeur in Teheran
lieten protesteeren tegen „ongeregeldheden in
Azerbeidsjan, die gevaar opleverden voor de
Russische grens". Door het eindigen der „on
geregeldheden" in een éclatante overwinning
der centrale Perzische regeering is dit protest
ongegrond en waardeloos geworden. Nog
maals, het zou een wonderlijke gewaarwor
ding zijn als de Russen thans zouden berusten
in den toestand maar aan den anderen kant
zijn ook op het tooneel der internationale
politiek de wonderen niet de wereld uit.
Intusschen beginnen teekenen van Rus
sische reactie zich in nog zeer beperkten
mate te demonstreeren. Volgens den cor
respondent van Tass, het Sovjet-Russisch
nieuwsbureau, zouden te Tebris Sovjet-
Russische burgers zijn lastig gevallen en
Sovjet-Russische gebouwen zijn bescha
digd door „misdadige elementen". „Sedert
het binhentrekken van de regeeringstroe
pen", aldus de Tass-correspondent, „zijn
honderden menschen gearresteerd en de
lijken van neergeschoten personen liggen
er nog steeds in de straten".
Dit bericht teekent wellicht een begin
van een Russische reactie-campagne, waar
bij de beleediging der directe Russische
belangen in Azerbeidsjan als motief zou
gelden.
Generaal Milch staat terecht
als oorlogsmisdadiger
De voormalige generaal-veldmaarschalk
Erhard Milch. eens stafchef van Goering's
„Luftwaffe", verscheen Vrijdag voor een
Amerikaansch tribunaal en verklaarde zich
onschuldig San misdaden tegen de menscb-
heid en de mishandeling van slaven-arbeiders
en krijgsgevangenen, waarvan hij beschuldigd
werd Het proces zal op 2 Januari beginnen
De aanklacht legde Milch ten laste: depor
tatie, uitbuiting en mishandeling van mil-
lioenen menschen, deelneming in misdadige
medische experimenten op menschelijke we
zens. moorden, wreedheden, martelingen en
andere onmenschelijke daden.
Dt^behandeling van de slavenarbeiders en
de krijgsgevangenen, zoo stelt de aanklacht
vast. was gebaseerd op het principe, dat zij
op dusdanige wijze gevoed, gehuisvest en
behandeld moesten worden, dat zij zoo inten
sief mogelijk geëxploiteerd konden worden
tegen zoo gering mogelijke kosten.
Generaal Milch was in het bezit van den
gouden partijring. fungeerde als inspecteur-
generaal van de Duitsche Luchtmacht en was
het hoofd van de Duitsche vliegtuigproductie
Hij- werd op 4 Mei 1945 door de Britten in
Holstein gevangen genomen.
Effecten- en
mar
Het lijdt geen twijfel of de betere stemming I groot de kapitaalsbehoeften onzer bedrijven
Voor het binnenland
blijft niets over....
Onder de haringexpoitcurs als ook on
der haringhandelaren, rookerijen, haring
inleggers en den kleinhandel heerscht op
het oogenblik een groote verslagenheid. Na
telling van den voorraad gezouten haring,
zoo deelt men aan het A.N.P. uit deze krin
gen mede, blijkt alle voorradige haring
noodig te zijn voor levering aan Rusland
<100.000 vaten) en naar de Russische zone
in Duitschland (60.000 vaten). Er blijft dus
niets meer over voor binnenlandsch ge
bruik en ook niets meer voor levering op
loopende contracten naar het buitenland
over de geheele wereld.
Vele orders zijn afgesloten met afnemers
tn het buitenland, waarvan reeds de gelden
vooruit gestort zijn. Wanneer deze con
tracten niet nagekomen worden is zulks
niet bevorderlijk voor een goeden gang
van zaken in de toekomst. Straks zal men
deze afnemers weer dringend noodig heb
ben, vooral onze Zuiderburen, die altijd
zeer belangrijke afnemers waren.
Door deze maatregelen komen bovendien
alle bokkingrookerijen voor buiten- en
binnenland stil te liggen benevens de ha-
ring-inleggerijen, welke voor binnenlandsch
gebruik leveren, met het gevolg dat perso
neel moet worden ontslagen.
Men verklaart verder, dat indien er on
verhoopt geen Hollandsche haring voor
binnenlandsch gebruik overblijft, wij ge
noodzaakt zullen zijn haring in te voeren
van slechte kwaliteiten. In de kringen der
betrokkenen acht men het zeer wensche-
lijk, dat de regeering van het genomen be
sluit terug komt en een behoorlijk percen
tage alsnog voor het binnenland in reserve
houdt.
Agenda voor Haarlem
Kennemer Lyceum (Overveen): 15.30 Thé
dansant en 19.00 uur Kerstdiner voor oud-leer
lingen. Concertgebouw: Feestavond door Haar
lems Postaal mannenkoor. 20 uur. Stadsschouw
burg: „Comedia": „De hemel komt later wel", 20
uur. Spaarne Theater: De witte gorilla (14 J.)
14.30, 19.00, 21.15 uur. City: Verboden liefde (18
j.) 14.15. 16 30, 19.00 en 21.15 uur Rembrandt:
Eerste Liefde (a. 1. onder gelelde) 14.00, 16.15,
19.00 en 21.15 uur. Palace: Meet the Navy (a. 1
onder geleide) 14.00, 16.15, 19.00. 21.15 uur. Luxor:
Liever lui dan moe (a. 1.) 14.00. 16.15, 19.00 en 21,15
uur. Frans Hals: Hoe langer hoe gekker (a. 1.)
14.00, 16.30, 19.00 en 21.15 uur.
ZONDAG 22 DECEMBER
Stadsschouwbifrg: Iphigenela in Taurus (Co-
media) 20 uur Concertgebouw: Ramblers, 20 uur.
Concertgebouw: Roodkapje. 14 30 uur. Geb. Cul-
tura: Ned. Vereen van Spiritisten Harmonia.
10.30 uur. Broederkerk, Parklaan: Kerstfeest in
een wereld vol nood. 19.30 uur. Frans Hals: Ge-
helmen van het Waterland. 10.30 uur. Bioscopen
als Zaterdag Spaarne: Matinée 14.00 en 16.15 uur
MAANDAG 23 DECEMBER
Wfjkgebouw: Kerstfeest voor Chineezen. 19 uur.
Concertzaal: Kerstprogramma Minnestreelen, 20
uur. Bioscopen: als Zaterdag.
welke ook deze week op de Amsteradamsche
beurs met name voor industrieele aandeelen
bestond, mag in verband worden gebracht
met de lichte opklaring der vooruitzichten
van den Nederlandschen internationalen han
del. Wij hebben hier het oog op de onderhan
delingen, welke er thans worden gevoerd
over een handelsverdrag tusschen ons land en
de Britsch-Amerikaansche zóne van Duitsch
land, nadat eenigen tijd geleden een dergelijke
overeenkomst tot stand kwam met Oostenrijk
en de Fransche zóne. Gedurende geruimen
tijd na den vrede is aan de herleving van den
vroeger zoo belangrijken handel tusschen
Nederland en Duitschland door de vertegen
woordigers der geallieerde landen weinig of
geen aandacht geschonken, hetgeen minister
Van Kleffens aanleiding gegeven heeft daar
over' in een redevoering voor de Neder-
landech-Amerikaansche Kamer van Koop
handel een hartig woordje te zeggen Dit
heeft-weliswaar in de betrokken kringen cri-
tiek uitgelokt, maar. gelijk doorgaans het ge
val is, men heeft de geuite grieven toch niet
zonder meer naast zich neergelegd en het gaat
er waarlijk op lijken dat men bij de maat
regelen om Duitschland economisch weer op
de been te helpen, nu eindelijk ook eens met
de belangen van Nederland zal gaan rekenen
Teneinde het economisch verkeer tusschen
Nederland en Duitschland te leiden en te be
vorderen. Is In October j.l. de Nederlandsche
Trust Mij. voor den handel met het buiten
land In het leven geroepen, waarbij de daar
toe bevoegde regeeringsinstanties uiteraard
voorloopig een groote rol zullen spelen, doch
bij de oprichting waarvan nadrukkelijk ver
klaard is dat de ontwikkeling van het ruil
verkeer met Duitschland zoo spoedig mogelijk
aan den particulieren handel zal worden
overgelaten. Minister Huysmans is, blijkens
recente uitlatingen, geen bewonderaar van
overheidsbemoeiing, wanneer die door de
buitengewone omstandigheden niet geboden
is. Van hem is ook de voor het particuliere
bedrijfsleven bemoedigende uitspraak, dat de
beste prijsbeheersching bestaat in een con
structieve concurrentie. Er zullen ongetwij
feld nog tal van moeilijkheden moeten wor
den overwonnen, alvorens van een noemens-
waardigen handel tusschen Nederland en
Duitschland sprake zal zijn, maar dat daartoe
thans de initiatieven worden genomen en men
van geallieerde zijde de Nederlandsche aan
spraken erkent, is al veel gewonnen. Nu een
maal de mogelijkheden tot hervatting van
den handel met Duitschland zijn geopend, be
hoeft er niet aan te worden getwijfeld of de
samenwerking tusschen de regeering en de
leiders onzer industrieele- en handelsonder
nemingen zal tot een voor ons land verblij
dend resultaat kunnen leiden.
Het kan daarom niet verwonderen, dat de
Amsterdamsche beurs, na een periode van
groote lusteloosheid, allengs van een wat
grooter vertrouwen in de economische toe
komst van ons land blijk geeft, ook al zal
men zich voor een oppervlakkig en ongemoti
veerd optimisme moeten hoeden. Vooral de
financiering van den buitenlandschen handel
zal nog op groote moeilijkbeden stuiten en
het is ook met het oog daarop, dat men naar
voren brengt, dat de regeering zich nog wel
eens ernstig mag beraden, alvorens tot een
vermogensheffing over-te gaan. Wij wezen er
vroeger al eens op dat de financieele
deelen, welke men daarmede voor den Staat
wênscht te behalen, door de schade aan het
bedrijfsleven grootelijks worden overscha
duwd Onlangs heeft mr A. A. van Sandick,
directeur van de Nederlandsche Handel Mij.
dit nog eens in het licht gesteld: Niet de
staatshuishouding, maar de volkshuishouding
is primair. De geldelijke grootte van onze
staatsschuld en de vermindering daarvan
maakt ons land niet armer of rijker. Wij wor.
den in nationaal opzicht slechts dan weei
rijker, als het bedrijfsleven zich weer nor
maal kan ontplooien en een nieuwe vermo
gensheffing zal daaraan zeker in den weg
staan. Meer en meer wordt het duidelijk hoe
zijn en hoe moeilijk het nu reeds is de noo-
dige kapitalen aan te trekken. De koersen van
obligaties dalen: ook de 3'/2 stukken
hebben daartoe neiging en de emissies van
den laatsten tijd zijn geen succes geweest.
Vooral nu onze buitenl mdsche handel weer
op gang komt, moet alles worden nagelaten,
wat die natuurlijke ontwikkeling kan rem-
We besluiten met de vermelding van een
nieuwe stijging van den Nederlandschen ex
port over November. De hoeveelheid geëxpor
teerde goederen is van 314 millioen kg. in
September tot 484 millioen kg. in October en
tot 617 millioen kg in November toegenomen,
de geldswaarde van resp. 92 millioen tot
109 millioen en 125 millioen. Ook al zijn
de cijfers van November in verband met den
grooten uitvoer van aardappelen voor de
komende maanden niet maatgevend, zij be-
teekenen niettemin een geleidelijke verbete
ring van de Nederlandsche handelsbalans,
die in de eerste plaats voor een meer even
wichtige betalingsbalans moet zorgen.
Oog om oog.
Niet schaatsenrijden
op Elswout
Van militaire zijde verzoekt men ons, er
de aandacht op te vestigen, dat het schaat
senrijden op de vaarten om en op het land
goed Elswout ten strengste verboden is.
Overtreding van dit verbod kan levensge
vaarlijk zijn, indien op het terrein door de
daar gelegerde militairen oefeningen wor
den gehouden.
ln Heemstede helpt een nieuw gietprocédé
onzen uitvoer
Drie Friesche zakenlieden hadden op Zon
dag 15 September in Amsterdam de bloeme
tjes eens buiten gezet. Toen tegen het mid
dernachtelijk uur de restaurants gesloten
werden, liepen zij een hotel aan het Rem-
brandtplein binnen, waar zij gehoord hadden
dat ook na het sluitingsuur nog sterke drank
zij het tegen zwarte prijzen werd ge
schonken. Enkele uren later kwam de ont
goocheling in den vorm van de rekening ad
f 60.die de eigenaar van het hotel, de 36-
jarige G. T. T. uit Haarlem, zelf aan de drie
gasten aanbood Een der Friezen, H. van der
M„ protesteerde tegen dit naar zijn meening
te hooge bedrag en zette zijn protest kracht
bij door met de vuist op tafel te slaan
hotelhouder, die eveneens onder den invloed
■an sterken drank verkeerde, had hem daar
op een stomp tegen het hoofd gegeven, waar
door Van der M.'s bril brak en een stuk glas
in een oog drong. Na een operatie in het
Wilhelminagasthuis bleek, dat hij het oog
moest missen.
De hotelhouder had zich thans voor de Am
sterdamsche rechtbank te verantwoorden.
Hem was zware mishandeling ten laste ge
legd. De Officier van Justitie eischte, vijf
maanden gevangenisstraf.
De verdediger, die opzettelijke mishande
ling niet bewezen achtte, verklaarde dat de
hotelhouder, die zelf ook slechts één oog
heeft, het gebeurde ten zeerste betreurde en
den Fries zijn verontschuldigingen en ver
goeding had aangeboden. Hij verkoopt nu
geen zwarte jenever meer. Mede wegens zijn
blanco strafregister verzócht pleiter een voor
waardelijke straf. De rechtbank zal op 3 Jan.
uitspraak doen
De Tegelberg met militairen
naar ïndië
Het m.s. „Tegelberg" van de K.P.M. zal
vermoedelijk omstreeks 7 Januari a.s. met
ongeveer 200 kajuitspassagiers en een
transport bestaande uit ongeveer 800 mi
litairen, van Amsterdam naar Batavia ver
trekken.
DE dag waarop de oermensch h.et metaal
in zijn leven zag verschijnen was te
gelijk de datum van het ontstaan der gie
terij. In een zandkuiltje liet de baardige
bewoner van onze toen nog onherbergzame
aarde de vertfitte brij stroomen. Het eer
ste gegoten werktuig had het levenslicht
aanschouwd. Natuurlijk is het niet zoo sim
pel geweest; als we in deze paar woorden
uiteenzetten, maar de zandvorm en het
gloeiend metaal waren de hoofdbestand-
deelen van de eerste gieterij.
Wanneer wij dezen tak van nijverheid
door de jaren heen volgen, valt het op, dat
de geschiedenis niets aan het systeem heeft
weten te veranderen; nog steeds worden
klei of zand gebruikt voor het gieten. De
nadeelen van deze me
thode zijn aan haar
blijven kleven: een
grove buitenwand,
waar het zand geraakt
werd, een poreus pro
duct door het volko
men spontane van de
stolling en vele andere
feilen karakteriseeren
nog steeds het in zand
vorm gegoten metaal.
De wetenschap heeft
reeds lang gezocht naar
een eliminatie van de
gietfouten en men
meende haar gevonden
te hebben in het cen
trifugaal gieten, waar
bij de gloeiende me
taalmassa in den vorm
wordt rond geslingerd
en dus min of meer
samengedrukt. Dit pro
cédé is slechts uit te
voeren, wanneer het
eenmaal gestolde me
taal gemakkelijk los
laat van den wand,
die daarvoor eveneens
uit metaal moet be
staan.
Het „loslaten" vorm
de een vraagstuk op
zichzelf. Een Heemste-
denaar, de heer K.
Suijk werkte een me
thode uit. waarbij de
binnenwand van de
draaiende, centrifugee-
rende vorm, met een
pasta bestreken wordt;
deze pasta laat even
eens toe, dat de kern
(bij het gieten van
buizen, raderen e.d. moet het gat uitge
spaard worden door in de gloeiende massa
een kern van staal te plaatsen) kan blijven
stilstaan, waar hij vroeger mee moest
draaien. De draaiende beweging, waaron
der het gieten plaats heeft perst het nog
weeke metaal ineen, zoodat poreusheid
vermeden wordt. Bovendien en dit is
het voordeel van de met bovenvermelde
pasta besmeerde kern zet deze stalen
pijp door het warmer worden uit, zoodat
de persing van de „centrifuge" nog eens
herhaald wordt door de uitzetting van de
kern. Industrieel belang.
Het gieten, dat vroeger door vakmen-
schen gebeuren moest, kan thans door on
geschoolde werkkrachten geschieden; het
gloeiende metaal hoeft „slechts" in de cen
trifuge gegoten te worden; na eenige mi
nuten is de massa tot een gladde buis ge
stold, die zonder moeite loslaat uit den
vorm. Hoe groot het belang van deze me
thode voor onze nijverheid is, wordt ver
der bewezen door de interesse, dié Krupp
in den oorlog voor de plannen in Heemste
de koesterde, een interesse, die thans door
verschillende Amerikaansche concerns ge
ëvenaard wordt. Daar komt bij, dat de
nieuwe werkwijze voor alle soorten metaal
geschikt is; zoowel aluminium als brons
kunnen verwerkt worden.
De jonge fabriek, die in Heemstede het
centrifugaal-gieten in praktijk brengt,
heeft op het oogenblik nog maar twee ma
chines van elk tien gietvormen in gebruik.
De ruimte waarin zij is ondergebracht laat
echter plaats genoeg over voor nog tien
dezer machines; alle met de bijbehoorende
smeltovens er naast.
De zware industrie over de geheele we
reld vraagt dringend om buizen van alle
mogelijke soorten non-ferro metalen; van
Heemstede uit kunnen zij geleverd worden,
om ginds te veranderen in lagers, tandra
deren en andere machine-onderdeelen. De
uitvoer van het gegoten product heeft dan
ook al heel wat deviezen in het Nederland
sche laadje gebracht.
De Heemsteedsche fabriek is niet veel-
eischend wat haar materiaalvoorziening
betreft: afval van draaibanken, oorlogsbuit
en alle mogelijke metaal-afval wordt er
in een moment tot buizen voor den export
verwerkt.
De smeltkroes wordt in den roteerenden vorm gegoten; enkele
minuten lat,er kan een gladde buis er uit getild worden,
Het Centraal Bureau voor de Statistiek
heeft berekend waar de 9.414.977 menschen
wonen die Nederland op 1 Juli telde.
In de steden met 100.000 en meer inwoners
(Amsterdam, Rotterdam. Den Haag, Utrecht,
Haarlem, Groningen, Nijmegen, Eindhoven en
Tilburg) woonden er 2.513 706 of meer dan
26%. Steden 50.000—100.000: 1 138 572. Tellen
wij die beide groepen tezamen, dan komen
wij op een totaal van 3.652 338 of bijna 39
De gemeenten met 20.0050.000 inwoners
tellen tezamen 1.147.298 ingezetenen. Onder
deze groep vallen dus gemeenten zooals
Heemstede, Velsen en Haarlemmermeer Maar
ook stadjes zooals Alkmaar. Almelo, Bergen
op Zoom. Deventer. Gouda, Den Helder, Hen
gelo. Kerkrade. Venlo en Zaandam.
Wij kunnen aannemen, dat van deze-groep
ruim 44 in steden woont.
Dit is Panda. Eigenlijk is hij maar een
baby - Panda, maar hij zou erg boos
worden wanneer iemand dat tegen
hem zei. Bovendien is het bij Panda's
erg moeilijk om precies te weten
wanneer ze nog wèl en wanneer ze
géén baby's meer zijn. Dus is dit
Panda.
Hij komt uit een ver land ergens in
het Oosten en daar is hij vandaan ge
gaan omdat zijn vader vond, dat hij
oud genoeg was om een vak te gaan
leren en Iemand in de maatschappij
te worden. Hij ging dus op zoek Jiaar
een leermeester en al zoekende kwam
hij in deze streken terecht
Nu, de eerste dag de beste maakte hij hier
kennis met een vos, die voorgaf Joris Goed-
bloed te heten en die hem een vak wilde
leren
Daar kwam heel wat narigheid van
Maar laat ik niet te veel vertellen; de avon
turen van Panda staan in het vervolg in
deze krant.
Militair dagrapport
uit Indonesië
In alle groote en kleine steden tezamen
wonen dus ongeveer 4.775.000 inwoners, of
ruim de helft van alle Nederlanders.
En dan zijn er onder de groote groep van
gemeenten van 500020.000 inwoners (die te
zamen niet minder dan 2.881.063 ingezetenen
hebben) ook nog die eigenlijk als kleine stad
jes kunnen worden aangemerkt.
De gemeenten met minder dan 5000 inwo
ners hebben tezamen 1.681.637 ingezetenen
52641 pefsonen waren alleen in het Centraal
Bevolkingsregister ingeschreven omdat zij
geen vaste woonplaats hebben. 1475 stonden
te boek in den Noordoostpolder.
De grootste gemeenten.
De gemeenten met 100.000 en meer Iriwoners
telden op 31 Juli van dit jaar:
Amsterdam 786.704
Rotterdam 629.416
's-Gravenhage506.826
Utrecht 179.648
Haarlem 153.400
Eindhoven 131730
Groningen130.516
Tilburg 112310
Nijmegen 104.887
Enschedé, dat toen op 99.073 stond, heeft
enkele dagen geleden de 100.000 bereikt.
Fraude bij distributie
te Nijmegen
Bij den distributiedienst te Nijmegen
zijn door de economische recherche te
Nijmegen groote fraudes ontdekt, welke al
meer dan zeven maanden gepleegd werden.
Het geval was moeilijk te ontdekken, om
dat de fraudes gebeurden in de na-con-
tröle-afdeeling, waar de ingediende, vellen
met bonnen moesten worden nagezien.
Meisjes van deze afdeeling zochten de goe
de bonnen van de vellen af en plakten daar
voor ongeldige bonnen in de plaats. Deze
ongeldige bonnen blijken zij door bemid
deling van ambtenaren uit de kluis geno
men te hebben.
De politie kwam achter het geval bij de
aanhouding van een zwarten handelaar, die
zich er over uitliet, dat hij de bonnen van
distributie-ambtenaren had ontvangen. Het
onderzoek werd zoo uitgebreid, dat thans
vier ambtenaren, 6 meisjes van de distri
butie en 6 zwarthandelaren in arrest zijn
gesteld. Allen hebben reeds een bekente
nis afgelegd. De economische officier van
justitie te Amhem heeft ook deze zaak in
handen genomen.
Dit is het vierde geval van fiffude bij
de distributie te Nijmegen. Hoe groot de
Voorraad aan gestolen en verduisterde
bonnen, voornamelijk voor schoenen en
kolen, is weet men nog niet. De zaak wordt
nog verder uitgezocht
Een Nederlandsche militaire woordvoer
der te Batavia heeft het volgende over
zicht van den militairen toestand gegeven.
Medan: Van Nêderlandsche militaire
zijde is hulde gebracht aan het optreden
van de republikeinsche politie in Medan
en omgeving waardoor waarschijnlijk het
leven van een Nederlandsch piloot is ge
red. Deze piloot moest nl. buiten Medan
een noodlanding maken, hij werd door re
publikeinsche politie naar Medan gebracht,
maar onderweg door een dreigende bende
van het Lasjkar Ra'jat aangehouden. Zij
wilden den piloot gevangen nemen en naar
het binnenland vervoeren. De politie wei
gerde en waarschuwde den Indonesischen
burgemeester van Medan. Mr. Joesoef, die
zich aanstonds naar de plaats van aanhou
ding begaf. Intusschen was de republikein
sche politie er echter in geslaagd de ben
de te overreden, waarna de vlieger, ser
geant van Dalen ongedeerd naar Medan
kon gaan.
Bandoeng: Hier werd een bende bij pe
netratie in het Nederlandsche gebied op
de vlucht gedreven. Op andere plaatsen
werden versperringen en landmijnen aan
getroffen, terwijl Woensdag door een Ne
derlandsche patrouille in hinderlaag twee
terroristen werden gedood- Aan Neder
landsche zijde werden geen verli&en ge
leden.
Semarang: Te Semarang werd Dinsdag
nacht artillerievuur ontvangen van den
Z.O. rand der stad. In dezelfde sector werd
een kampong gezuiverd, waarbij gebruikt
werd gemaakt van vuurwapens. De activi
teit van de republikeinsche artillerie is
hier weer toegenomen.
Celebes: In een kampong ten Oosten van
Pampanoea op Z.-Celebes is door onvoor
zichtigheid brand ontstaan, waarbij 300
huizen afbrandden en 3 menschen den dood
vonden. Dinsdagavond werd een Neder
landsche patrouille door een bende van
500 man, gewapend met slag- en steekwa
pens, aangevallen. De aanval is afgeslagen.
Aan Nederlandsche zijde waren geen ver
liezen. Bij een zuiveringsactie ten Z.-Wes
ten van Limboeng doodden de Nederland
sche troepen 42 terroristen, zonder zelf
verliezen te lijden.
Lt.-generaal Schilling
veroorzaakt verbazing
De Fransche radio verneemt van een
correspondent uit Tokio, dat lt.-generaal
W. Schilling, hoofd van de Nederlandsche
militaire missie te Tokio, in een persconfe
rentie heeft meegedeeld, dat Nederland,
ondanks de oppositie van enkele conserva
tieven („old-timers'') de plannen betref
fende de Nederlandsch-Indonesische Unie
goedkeurt. Hij voegde hieraan toe, dat de
publieke opinie in de wereld, in het bij
zonder de Amerikaansche druk, concessies
in de lijn der beginselen van het Atlantisch
Handvest noodzakelijk maakten. Nadat de
Nederlandsche regeering het ontwerp heeft
onderteekend, aldus de heer Schilling, zal
in Indonesië een situatie ontstaan, die veel
overeenkomst vertoont met de situatie op
de Philippijnen.
Volgens de Fransche radio verklaarde de
heer Schilling verder, dat Soekarno, de
voormalige collaborateur met Japan, de
eenige leider is, dien wij moeten erkennen,
evenals Roxas op de Philippijnen. Dit laat
ste, aldus de Fransche radio, werd met
eenige humor geconstateerd, en wekte de
verbazing van de Amerikaansche corres
pondenten.
De heer Schilling besloot met te verkla
ren, dat de tegenwoordige vreedzame poli
tiek van Nederland in Indonesië aan de
geheele wereld duidelijk bewijst, dat het
Nederlandsche imperialisme geëindigd is,
maar dat de oplossing van het probleem
bestaat in een tactvolle samenwerking tus
schen de Nederlandsche en de plaatselijke
autoriteiten".
Naar verwacht wordt zal de staking te Ant
werpen vandaag eindigen, waarna de regeering
met de vakbonden zal overleggen om aan de
eischen der stakers tegemoet te komen.
Het is altijd in den trein. Waar zit ge
anders knie aan knie met een vreemdeling?
Deze man droeg een breede das: okergeel
met bruine paardenhoofden. Over de Ver-
eenigde Staten van Amerika worde geen
kwaad woord gezegd. Trumans glimlach en
de cigaretten zijn best- Maar zijn dassen
zijn onbeschrijfelijk-erg.
De man zélf was ook erg. Hij mocht dan
al niet okergeel zijn; zijn hoofd leek op dat
van een paard. En zijn tanden ook-
Hij prikkelde de coupé tot tegenstand.
Hij zei dat Linggadjati hem niet aanging.
Het liet hem koud. In de eeuwigheid betee
kende het tóch niks. En hij kwam er gerust
voor uit, dat zoolang hij zijn natje en zijn
droogje had, de aangelegenheden des Rijks
hem niet beroerden.
Dat het koud was ging de Das ook al
niet aan. Schaatsenrijden deed hij niet. En
hij woonde in een hotel, waar het altijd
lekker warm was. „Ik begrijp", zei hij, „dat
deze koude voor vele menschen akelig is,
maar ik persoonlijk heb er geen weet van.
Eerlijk gezegd vind ik die kou lekker. Mijn
hotel is best verwarmd".
En nee, voetballen daar had hij geen be
langstelling voor. „Ik ben nog nooit naar
een match geweest; ik begrijp niet dat
twee-en-twintig volwassen mannen zoo'n
drukte kunnen maken om een bal tusschen
die latten te wurmen. Vindt u dat eigenlijk
niet kinderachtig? En dacht u nu heusch,
dat de menschheid daar iets mee opschiet?"
Een dikke heer met een gewone effen
das werd daar kwaad om. Maar hij kon het
paardenhoofd niet overtuigen van diens
ongelijk. „Wat hèp dat voetballen voor nut
voor de maatschappij?" Daar moest de
dikke het tegen afleggen. Hij kon het nut
voor de maatschappij niet aanwijzen. De
Das triomfeerde.
Het is altijd in den trein.
Het is altijd in den trein, dat een juf
frouw vertellen gaat van het huwelijksleed
van haar zuster. Een oud en grauw ver
haal van éen man, een vrouw en het leven,
van misère, de kinderen en de centen. Gij
schouwt in de desolate krochten van het
menschelijk bestaan. Gij zwijgt en ziet
door de raampjes de winterwereld langs u
glijden: onbewogen,, hard en koud. Zoo
schijnt de wereld en zoo is het wintersche
lot der menschen.
Maar de man-met-das zei: „Kammij nie
gebeure; an mijn lijf geen polonaise; on
getrouwd en lekker alleen".
Niemand antwoordde. En de stemming
trilde als een kompasnaald tusschen haat
en jaloezie, dus tusschen een haat en de
andere. Want ook jaloezie is haat. Een
egoïst, deze man met de okergele das, langs
wien het leed van wereld en menschheid
afglijdt dacht ik een man zonder na
righeid. zonder vreugd en zonder verdriet.
De coupé benijdde hem en gunde hem
nare dingen. De coupé dacht: eens zal deze
akelige kerel ziek worden en eenzaam in
een hotelkamer liggen- Niemand heeft hem
lief. Niemand zal in zijn eenzaamheid het
koortszweet van zijn voorhoofd wisschen,
zijn kussen opschudden en zijn hand vast
houden. De coupé wilde eigenlijk dezen
man niet benijden. Zij wilde hem beklagen.
Misschien niet voor vandaag, maar toch
wel voor morgen.
Ik dacht: wanneer deze man met das zijn
spel met de wereld en de menschen wil
uitspelen tot een gelukkig slot, moet hij
rustig in zijn slaap sterven na een voor-
treffelijken maaltijd. Wanneer dat hem ge
lukt, heeft hij het spel gewonnen.
We wereld schoof voorbij de raampjes.
De dikke man keek boos.
Het paardenhoofd-met-das glimlachte.
Een duivel, dacht ik, een duivel, op aarde.
Toen de trein stil stond, steeg de Das uit.
„Goeiemorge", "fcei hij. Niemand ant
woordde. Pk had even in een spookachtige
wereld getoefd.
Het is altijd in den trein.
ELIAS.
Nieuwe prijsregeling voor
amusementsgelegenheden
Voor de entreeprijzen voor uitvoeringen
en amusementsgelegenheden is een nieuwe
regeling getroffen, die meer aan de tijds
omstandigheden is aangepast en die de be
trokken ondernemérs de gelegenheid biedt
op basis van het prijsvormingsbesluit zelf
een maatschappelijk verantwoord tarief
vast te stellen. Daartoe is, bij beschikking
van den minister van Economische Zeken,
bepaald, dat ten aanzien van de entree
prijzen voor tentoonstellingen, muziek- en
dansuitvoeringen, tooneel-, variété-, revue-
en cabaretvoorstellingen, dansgelegenhe
den, sportwedstrijden en spörtuitvoeringen,
wandelparken en dierentuinen de prijzen-
beschikking 1940 no. 1 en de beschikking
prijsstop van 41 Juni 1945 buiten werking
worden gesteldHetzelfde geldt voor de
tarieven van danslessen, de verhuur van
tennisbanen en de verhuur en stalling van
pleziervaartuigen. De controledienst van
het directoraat-generaal van de prijzen zal
op de naleving van deze beschikking streng
blijven toezien, zoodat eveneens in geval
van excessen aan de ondernemers een in-
dividueele prijsvaststelling zal kunnen wor
den opgelegd.
Het weekblad „New Leader" meldt, dat dr.
Peter Kapitza, de Russische geleerde, die van
Stalin opdracht had gekregen om de atoombom
te vervaardigen, gearresteerd is op aanklacht
van plichtsverzaking en naar Siberië is verban
nen. Het blad zegt dat de zuivering In October
plaats vond en dat Kapitza er van beschuldigd
wordt de nationale verdediging gesaboteerd te
hebben.
D. C. Abbitt, de Canadeesche minister van
financiën, heeft bekend gemaakt, dat de notee
ring der wisselkoersen een wijziging heeft on
dergaan om bepaalde landen ln staat te stellen
Canadeesche credieten te gebruiken voor de
financiering van particulieren en Intergouver
nementeel en handel. De nieuwe regeling heeft
betrekking op Frankrijk, België, Nederland,
Noorwegen en Tsjecho-Slowaklje.
Zes mannen zullen zich op een vlot over
het Zuidelijk deel van den Stillen Oceaan laten
drijven. Zij zullen vertrekken van de kust van
Peru en zij denken na een drijfpartlj van vier
maanden Polynesië te bereiken.
Het doel van de expeditie ls de theorie te
testen, dat Polynesië ln lang vervlogen tijden
bewoond is door volkeren, die van Zuid Amerika
kwamen drijven ln plaats van uit Azië, zooals
ook verondersteld is. De leider van de expeditie
ls de Noor Thor Heyerdahl.
De correspondent te Kalgan van de „Shun-
pao" meldt, dat de helft van de 2800 Inwoners
van Tsjoengli 35 mijl van Kalgan gelegen
vermoord is, toen de Chlneesche communisten
de stad verleden week korten tijd ln handen
kregen. Het kleine regeeringsgarnlzoen van
Tsjoengli was door verscheidene duizenden com
munisten overweldigd. De Shunpao meldt, dat
men reeds vierhonderd lijken heeft gevonoden.
Het Amerikaansche ministerie van bultert-
landsche zaken heeft bekend gemaakt, dat Alclde
de Gasperi. de Italiaansche eerste minister, in
het begin van de volgende maand een bezoek
aan de V. S. zal brengen ter bespreking van de
mogelijkheden tot hervatting van normale han-*
delsbetrekkingen tusschen de V. S. en Iteli^
