Litteraire kantteekeningen
Saarianders blijven Duitschers
Papier positie gaat er niet op vooruit
De radio geeft:
Ook het buitenland zendt babykleertjes
naar paleis Soestdijk
Panda en de Meester-dlef
Wereldnieuws
Zaterdag 4 Januari 1947
Economische annexatie door Frankrijk
is hun echter welkom
De afsluiting van het Saargebied van de rest van Duitschland heeft geen opwinding
teweeg gebracht onder<de bewoners van deze streek, die reeds bijna twee jaar lang
door de Fransche bezetters op de meest vriendschappelijke manier zijn behandeld,
aldus I n. Press. De Franschen pasten hier een systeem toe, dat in de verte gelijkt op
de methoden die de nazi's aanvankelijk in de door hen bezette landen aanwendden,
doch dat in het Fransche geval veel meer succes had.
In het Saargebied werd voedsel gebracht,
ten koste van de rest der Fransche bezet
tingszone en van Frankrijk zelf. In alle
mijn- en staalbedrijven zijn Fransche
ingenieurs geplaatst. De twee groote staal
fabrieken zijn reeds bijna geheel in Fransch
bezit overgegaan en. voor opnieuw een
jaar verstreken is, zal hetzelfde het geval
zijn met bijna alle kolenmijnen (12 in ge
tal) 7000 mijnwerkers, die in Fransche
krijgsgevangenschap waren, werden bij
wijze van Kerstamnestie vrijgelaten. Vele
Saarianders, die in 1935 na de volksstem
ming het land verlieten, kregen ..toestem
ming" terug te keeren uit Frankrijk, Italië
en Zwitserland. Zij bezetten thans invloed
rijke posten. De „beweging tot aansluiting
bij Frankrijk" is van Nice, waar zij zich in
1935 vestigde, teruggekeerd naar de Saar.
De doeltreffendheid der Fransche bezet
tingsmaatregelen schrijft men' vooral toe
weten te leggen op een der rijkste kolen
velden van Europa. Zij krijgen tot dusver
echter slechts 18 procent van de opbrengst,
maar verlangen nu een grootere toewijzing
dan Potsdam gaf. Den Saarianders zou dit
niet onwelkom zijn, want zij doen graag
zaken met Frankrijk.
De Saar ook politiek tot Fransch gebied
maken, is echter een plan dat niet zonder
geweld aan Frankrijk zou gelukken. Daar
ziet het niet naar uit, want de Fransche
..macht" in de Saar bedraagt op het oogen-
blik niet meer dan een 4000 man, ambte
naren en douanen inbegrepen. Economisch
samengaan met Frankrijk, goed, maai- poli
tiek: de Saarianders zijn per slot Duit
schers, al zijn er dan een aantal leidende
figuren die een onafhankelijken staat zou
den willen stichten, zooiets zou wellicht ten
slotte in de lijn komen van Churchill's
ideaal van de Vereenigde Staten van
aan de zorgvuldigheid, waarmede de 650 Europa en van de denkbeelden van Kurt
militaire bestuursambtenaren en leidende
officieren werden uitgekozen en aan de
soepelheid waarmede zij de orders van
hoogerhand mogen uitvoeren. Deze men-
schen spreken vrijwel zonder uitzondering
vloeiend Duitsch. De meeste zijn Elzassers.
die voor den oorlog vaak in het Saargebied
waren. De denazificatie is zonder veel
omslag gevoerd. Er zijn vrijwel geen nazis
in meer verantwoordelijke functies en de
Schumacher, die het plan geopperd heeft
van een nieuwen, geheel industrieelen
staat, te vormen uit het Saargebied, een
aangrenzende strook van Frankrijk en wel
licht Luxemburg. Daaromheen zouden dan
in hoofdzaak agrarische landen liggen,
hetgeen volgens dezen Duitschen socialis-
tischen leider de kansen op een Europee-
schen oorlog aanzienlijk zou verminderen,
daar geen over al het noodige zou beschik-
De meeste Saarianders echter zouden in
hun hart het liefst Duitschers blijven. Ech
ter niet onder de huidige situatie, nu zij
beter economisch bij Frankrijk kunnen
hooren. Zij verwachten evenwel datv er
eens weer een tijd zal komen, dat Duitsch
land weer een krachtig land is. Dan zouden
zij, als in 1935 niet aarzelen in hun keuze.
groote nazis hebben het Saargebied moeten ken om ten oorlog te gaan.
verlaten. 1 J
Welkome maatregelen.
Als onderdeel van het plan om de Saar,
althans economisch te annexeeren, is een
gebied van ruim 800 vierk. km vruchtbaar
land in Juli 1946 aan de Saar toegevoegd,
namelijk de omstreken van Saarburg, Wa-
dern, Trier en Birkenfeld. die niet tot het
eigenlijke Saarbekken behoorden en waar
in de volksstemming van 1935 niet gehou
den werd. Het oude Saargebied kwam al-
tlj^ heel wat voedsel tekort, maar in dezen
nieuwen vorm zal het bijkans in eigen be
hoeften kunnen voorzien. Toch zal nog
%'oedsel uit de Fransche zóne en uit Frank
rijk worden ingevoerd. Dit gaat soms ten
koste van de andere streken onder Fran
sche bezetting. Zoo werd in het najaar de
heele fruitoogst van den Palts ten behoeve
van het Saargebied opgevorderd.
De Fransche douanemaatregelen waren
over het algemeen welkom. Ook de Saar
ianders zelf willen graag voorkomen dat
voedsel uit hun gebied naar het overige
Duitschland gaat of dat inflationeerende
rijksmarken binnenkomen. Men heeft zich
hier wel bewust bij de Fransche politiek
neergelegd. Slechts een kleine minderheid
zou volledige politieke annexatie door
Frankrijk wenschen, maar veel meer men-
schen, wellicht zelfs een meerderheid staan Dezer dagen heeft de Zweedsche regee
gunstig tegenover een economische een- ring medegedeeld dat op niet meer gere-
heid met de Fransche republiek. Vooral de kend mag worden dan de helft tot drie
mijnwerkers achten dit gunstig. Zij ont-j kwart van de hoeveelheden grondstoffen,
vingen van de Franschen enorme extra- waarop oorspronkelijk werd gerekend,
rantsoenen op elk gebied. De animo om inDoor het groot tekort over de geheele we
de mijnen te werken is dan ook groot, |reld aan hout, arbeidskrachten en energie
Het Saargebied is, vergeleken met het zjjn de vooruitzichten op leveranties uit
Duitschc achterland, een rijke streek. De andere grondstof-produceerende landen
steenkoolproductio, gestimuleerd doornjet erg bemoedigend. Er zijn nog handels-
Franschen en Dtitschers gelijkelijk, is totbesprekingen gaande, zoodat de juiste hoe-
bijna 900.000 ton per maand gestegen, zeer veelheden, waarover onze papierindustrie
in de buurt van het topjaar 1936, toen de clit jaar kan beschikken, nog onbekend zijn.
productie een millioen ton beliep. De staal-;Op het oorspronkelijk vastgestelde produc-
fabrieken werken op volle kracht, evenals j tie-programma voor 1947 zal voorloopig
aardewerk- en glasindustrie. De winkels j jn jeder geval een belangrijke korting riloe-
zijn goed voorzien van alle mogelijke artl- ten worden toegepast. Hoe de verhouding
kelen, die in Duitschland zelf ver te zoeken tusschen de verschillende papiersoorten zal
Geen wreedheden bij
bezetting van Pesing
Op 6 Mei 1946 heeft de heer Palar (P. v. d. A.)
in de Tweede Kamer een brief voorgelezen vol
gens welken bU de militaire bezetting van Pesing
wreedheden en andere wandaden zouden zijn
bedreven. Naar aanleiding hiervan heeft een
commissie, bestaande uit mr. J. H. Peters, pre
sident van den krijgsratid te Batavia, de hoofd
ambtenaar H. van der Wal en luitenant-kolonel
A. Hamming, een onderzoek ingesteld en veer
tien getuigen gehoord. De minister van Over-
zeesche Gebiedsdeelen heeft thans aan ctó Twee
de Kamer het resultaat van dit onderzAt doen
toekomen. Verklaard wordt onder an<Wre, dat
de in den door den Palar voorgelezen brief ge
dane mededeellng, als zouden ln Pesing vele
woningen ln brand zijn gestoken niet in over
eenstemming ls met de feiten. De waarheid is,
dat eenige uren na het gevecht ongeveer 2 kilo
meter buiten Pesing een drietal huisjes ter ver
ruiming van het schootsveld zijn weggebrand.
Bij de bezetting van Pesing hebben geen
wreedheden plaatsgevonden. De mededeellng in
den brief, dat het meerendeel van een zeventig
tal door de militaire politie gevangen genomen
Indonesiërs op beestachtige wijze zou zijn afge
maakt en slechts een drietal overlevenden, die
gewond waren, zouden zijn achtergelaten, ls ln
fiagranten strijd met de waarheid. De feiten
zijn, dat bij de actvo 31 gevangenen zijn ge
maakt, waaronder 3 gewonden, die onmiddellijk
per Roode Kruisauto naar het militair hospitaal
te Batavia werden vervoerd. De overige 28 ge
vangenen werden naar Palmerah overgebracht.
Een dezer gevangenen ls overleden.
Een getuige heeft vertelaard, dat een jeugdige
Indonesiër," die wegliep, zou zijn doodgeschoten.
Een andere getuige heeft medegedeeld, dat 2 of
3 Indonesiërs, die in het bezit van wapenen
werden aangetroffen kort nadat een onzer sol
daten door een sluipschutter werd neergescho
ten. onmiddellijk na hun aanhouding door ver
bitterde soldaten werden doodgeschoten. De juis
te toedracht dezer gevallen is strafrechtelijk
niet door een voortgezet onderzoek komen vast
te staan. De legercommandant heeft, met het oog
op deze gevallen uitdrukkelijk bevestigd, dat,
waar mogelijk, tegen excessen gestreng wordt
opgetreden.
INTERPELLATIE VAN MR. ROOLVINK.
Mr. E. G. M. Roolvink, lid van de Tweede
Kamer voor de K.V.P., zal na het reces van
de Tweede Kamer verlof vragen den minister
van Overzeesche Gebiedsdeelen te interpel-
leeren over het weder uitzenden'van leden
der commissie-generaal, zonder dat de com
missie op breederen grondslag is samenge
steld.
Donkere vooruitzichten voor 1947
Aanvankelijk waren
voor de productie en het verbruik van
papier voor 1947 betrekkelijk gunstig.
Zweden had toegezegd dat de Nederland-
sche papierindustrie over 1947 waar
schijnlijk zou. kunnen rekenen op dezelfde
hoeveelheid grondstoffen, die in 1946 was
geleverd. Bovendien mocht verwacht wor
den, dat de Zweedsche productie van cel
lulose en houtslijp (momenteel 60 procent
van het vooroorlogsche gemiddelde) over
1947 nog wel zou stijgen. Extra leveranties
boven het vastgestelde contingent waren'
dus niet onmogelijk.
zijn. Hot Saargebied is waarschijnlijk de
eenige streek van Europa, waar.zwarte
handel ontbreekt.
Intusschen hebben de Franschen beslag
Evert van Dijk voor den
vliegdienst afgekeurd
Evert van Dijk, de bekende K.L.M.-pi-
loot is afgekeurd voor den vliegdienst. Hij
zal in Ki.M.-dienst blijven. Evert van
Dijk, die thans 53 jaar is, trad op 1 Mei
1925 in dienst bij de K.L M. Lang voor den
tweeden wereldoorlog was hij reeds een
der luchtmillionnairs der K.L.M. en gezag
voerder op de Indië-route.
Wereldvermaardheid kreeg hij. toen hij,
door Charles E. Kingford Smith als twee
de piloot uitgekozen, met „Southern Cross"
een 3-motorige Fokker F VIII op 24 Juni
1930 van Port Marnock in Ierland naar
het vliegveld Harbor Grace op New Found-
land vloog. Dit was toen de tweede vlucht
van een vliegtuig van Europa uit naar
Amerika. De eerste maal. dat het van
Europa uit gelukte, op 12 April 1928. wa
ren het Hühnefeld, Köhl en Fitzmaurice,
die den tocht met succes ondernamen.
De nestor van de K.L M.-piloten, G. J.
Geysendorfer, thans 54 jaar. is evenals de
piloot Snitselaar herkeurd. Beiden werden
goedgekeurd.
Burgemeester verborg
textiel voorraad
Ambtenaren van den C. C D. te Alkmaar
hebben proces-verbaal opgemaakt tegen den
burgemeester van het dorp Stompetoren (ge
meente Oterleek) den heer J P. wegens het
voorhanden hebben van texilelgoederen anders
dan voor eigen gebruik. De boerderij van den
heer P. ..De drie Koningshoofden" werd onlangs
grooterdeels door brar.d verwoest. Tijdens het
blusschlngswerk ontdekte men op een zolder
dertig heerencostuums. vier winterjassen en ver
scheidene andere texilelgoederen. voorzien van
prijskaartjes ten name van den Alkmaarschen
winkelier C. Tegen dezen winkelier ls eveneens
proces-verbaal opgemaakt wegens het verzwij
gen van voorraden welke bij de inventarisatie
opgegeven hadden moeten worden.
Agenda voor Haarlem
ZATERDAG 4 JANUARI
Stadsschouwburg: De Fonkelende stroom (Co-
medla). 20 uur. Beglinhofkapci: Youth for Christ
(Jcugdappèl), 20 uut Luxor: Hawaii Call (a. 1.)
14.00. 16 15. 19 00 en 21.IS uur. Frans Hals: Sym
phonic Paslorale (18 1.) 14.00. 16.15. 19 00 en 21.15
uur Rembrandt: Going my way (a. 1.) 13 45. 16.15.
19 00 en 21.30 uur. Palace: Gekke Touristen (a. 1.)
14.00, 16.15. 19 00 en 21.15 uur. City: Jeugdidylle
(a. 1.) 14.15 16,30. 19.00 en 21.15 uur. Spaarne: Ge
vaarlijk spel (14 J.) 14 30. 19,00 en 21.15 uur.
ZONDAG S JANUARI
Stadsschouwburg- ,,De Hemel komt later weer"
(Comediai, 20 uur Geb. Cultura: Wljdlngsmor-
ger. (Ned. Ver. v. Spiritisten ..Harmonia"). 10,30
uur. Frans Hals: „Op de bre%(voor leden Ne-
deri. Roode Kruis) 10.30 uur. Bioscopen: als Za
terdag. Spaarne: Matlnée om 14,00 en 16.15 uur
.MAANDAG 6 JANUARI
Bioscopen: als Zaterdag. m
zijn, maakt nog een punt van overweging
uit. Maar hoe deze verdeeling ook zal uit
vallen, thans staat wel reeds vast, dat het
tekort aan papier in Nederland gedurende
1947 nog grooter zal zijn dan in 1946. De
uiterste zuinigheid in het verbruik van
papier, is dan ook een dringende eisch.
Nu ons land dus over zeer onvoldoende
hoeveelheden buitenlandsche grondstoffen
kan beschikken, wordt oud-papier een
steeds belangrijker factor in het productie
proces. De Nederlandsche papierindustrie
kan per maand 9.000 a 10.000 ton oud
Principieele beslissing
inzake bezettingsrecht
In 1942 en 1943 had de N.V. A.N.I.E.M. een
groof gedeelte van haar hoofdkantoor. Kei
zersgracht 369, Amsterdam, verhuurd aan den
Rijksgebouwendienst, die deze ruimten eerft
had gevorderd krachtens het Vorderingsbe-
sluit. Betaling van de huur was sedert Octo
ber 1944 achterwege gebleven, terwijl na de
bevrijding de staat slechts een gedeelte van
de huur voldeed en niet bereid bleek de huur
van die kantoorruimten, welke de Rijksge
bouwendienst in gebruik had afgestaan aan
een Duitsche instantie, het „Devisen-schutz-
kommando", te betalen. De A.N.I E M. besloot
over te gaan tot dagvaarding van den Staat
der Nederlanden, die zich in de daarop vol
gende procedure verweerde met de stelling
„dat degene, die gedurende de vijandelijke
bezetting in bezet gebied namens de overheid
onder welken naam ook een overeenkomst
aangaat, daardoor slechts de bezettende
macht verbindt".
De arrondissementsrechtbank te 's-Graven-
hage heeft dit verweer niet aanvaard en ver
oordeelde den staat tot betaling van het ge
vorderde bedrag, daarbij overwegende, dat
de staatsambtenaren tijdens de bezetting als
Nederlandsche ambtenaren in functie zijn ge
bleven en met name niet zijn geworden or
ganen van den bezetter.
de vooruitzichtenpapier verwerken. De hoeveelheid, die
momenteel* ter beschikking staat, is echter
niet grooter dan 4.500 a 5.000 ton per
maand. Het is daarom een dringende eisch,
dat er meer oud papier als grondstof voor
de papierverwerkende industrie ter be
schikking komt. Aan de plannen tot een
grootscheepsche inzameling van oud papier
over het geheele land is reeds een begin
van uitvoering gegeven. Reeds nu wordt
het publiek verzocht zijn medewerking te
verleenen door al 'het oude papier, waar
over beschikt kan worden, te bewaren.
Elke hoeveelheid, hoe gering ook, moet ten
nutte komen aan de papierfabrieken en
daarmede aan de papiervoorziening van ons
land.
NEDERLANDSCHE MEESTERS
BEDIERVEN EETLUST.
In het nieuwe restaurant van de Lon-
densche National Gallery, het „rijksmu
seum" van de Britsche hoofdstad, zouden
eenige schilderijen van Nederlandsche
meesters worden opgehangen. Dit gebeur
de inderdaad, doch al spoedig na de ope
ning van het restaurant besloot men ze
door andere doeken te vervangen, daar de
donkere Nederlandsche schilderijen niet
bevorderlijk voor de eetlust bleken te zijn.
Ze werkten namelijk drukkend op, de at
mosfeer, zegt ANP-Aneta.
HILVERSUM I, 301.5 M.
19.00 Nieuws. 19-15 Buffalo Bill. 19.45 Uitzen
ding voor Nederlanders in Duitschland. 20.00
Nieuws. 20.05 Weeroverzicht. 20.08 De gewone
man, 20.15 Wie weet hoe deze plaat heet. 20.30
Lichtbaken. 21.00 Morgen is het Zondag. 22.00
Muzikale tombola. 22 40 Causerie Mr. v d. Ven.
22.50 Avondgebed. 23 oo Nieuws-. 23.15 Katholiek
nieuws 23.20 Symphonisoh concert.
HILVERSUM n. 415.5 M. en 2i8 M.
19.00 Cello en Piano. 19.30 Voor de rijpere
jeugd. 19.45 Bijtoelvertelling. 20.00 Nieuws. 20.05
Dingen van den dag. 20 15 En nu Oké. 21.30 So
cialistisch commentaar. 21.45 Llllle Lindroth.
21.55 Politie muziekcorps. 22,30 Lord Mountdrago.
23.00 Nieuws. 23.15 Hobby-hoek. 23.30 Nachbroor-
s telling.
ZONDAG
HILVERSUM I, 301.5 M.
8.00 Nieuws. 8.15 Hoogmis. 9.30 Nieuws. 10.00
Gewijde muziek. 10.30 Ev. Luth. Kerkdienst. 12.15
Boekbespreking. 12.30 Lunchconcert. 13.30 Apo
logie. 14.00 Litterair-muzikaal programma, 15.45
Klankbeeld „Driekoningen". 16.30 Zlekenlof. 17,00
Geref. Kerkdienst. 18.30 Voor de strijdkrachten
19.15 Kent gij uw Bijbel? 19.30 Nieuws. 19.43 Sport
en actualiteiten. 20.08 Gewone man. 20.15 „Aïda"
opera van Verdi. 22,00 Nieuws en Avondgebed.
22.30 Driekoningenprogramma. 23.00 Dansorkest.
23.30 Platen.
HILVERSUM II, 415.5 M. en 2X8 M.
8.00 Nieuws. 8.30 Voor het platteland. 8.45 Zon
dagmorgenmelodieën. 9 15 Geestelijk leven. 9.30
Platen op verzoek. 10.00 Zondagshalfuur. 10.30
Vrijz. Prot. Kerkdienst. 12 00 Bach-cantate. 12.30
Zondagclub. 12.40 Piano e^ orgel. 13.00 Nieuws.
13.15 Tango- en rumbaorkest. 13.50 Spoorwegen
spreken. 14.05 Causerie over Sartre. 14.30 Bach-
concert. 15,20 Fllmpraatje. 15.35 Thé dansant.
16.30 Voor de vrouw. 16.40 Sport. 17.00 Gabriel
Smit. 17.10 Gesprekken met luisteraars. 17.30
Oome Keesje. 18.00 Nieuws en sport. 18.30 Melo
die der verte. 19.00 Radiolympus. 19.30 Cabaret
20.00 Nieuws en actualiteiten. 20 15 Tsjaikofsky-
Beethovenconcert. 21.15 Hoorspel naar Dickens.
21.50 Cabaret. 22.30 Dansorkest. 23.00 Nieuws.
23.15 Lichte muziek.
Inzameling sluit op 15 Januari
Het staat thans vast. dat alle babies, die op
denzelfden dag geboren zullen worden met
het prinsje of prinsesje, dat half Februari in
het paleis Soestdijk wordt verwacht, een
pakje met kleertjes zullen ontvangen. Of ook
jonge moeders, wier babies den dag vóór of
na de heugelijke gebeurtenis ia het prinselijk
gezin werden geboren, iets zullen ontvangen,
hangt af van de mate waarin de babykleertjes
ln de komende veertien dagen op Soestdijk
zullen binnenkomen.
Het gemiddelde geboortecijfer vopr ons ge
heele land bedroeg in September j.l. 781 per
dag. Het Centraal Bureau voor de Statistiek
verwacht, dat dit getal in Februari niet zal
worden overschreden.
De Unie van Vrouwelijke Vrijwilligers heeft
Elfhonderd Indonesiërs
naar huis-toe
Naar ons wordt medegedeeld zal het m.s.
„Boissevain" van de K.P.M., vermoedelijk
omstreeks 17 Januari a s. van Amsterdam
naar Batavia vertrekken.
De Boissevain zal op deze reis ongeveer
200 hutpassagiers en bovendien c.a. 1100
z.g.n. „In Indië gewortelde" passagiers ver
voeren. die van Regeringszijde zijn aan
gewezen om naar Indië te vertrekken.
Wat het verblijf van laatstgenoemde
passagiers betreft, deze zullen aan boord
in slaapzalen worden ondergebracht, wel
ke in de ruimen zijn ingericht.
de verdeeling van de kleertjes op zich geno
men en is sedert begin October druk in de
weer met de voorbereidingen. Niet alleen uit
Nederland, doch ook uit België, Canada,
Australië en Italië kwamen pakjes binnen.
De „American Relief for Holland" zond twee
honderd knotten prachtige wol, die nu reeds
verwerkt zijn tot babykleertjes.
Prinses Juliana houdt een waakzaam oog
op alles wat binnen komt, hemdjes, broekjes,
mutsjes, jasjes en zelfs doopjurken zijn in
grooten getale ontvangen. Een rubberfabri
kant schonk hij voorbaat voor ieder pakje
een zuigfleschspeen.
Het secretariaat van Prinses Juliana ver
zoekt, indien mogelijk, de kleertjes uiterlijk
15 Januari op te sturen.
Opsporingsdiensten vermiste
personen thans samengevoegd
De voorlichtingsdienst van het ministerie
van Sociale Zaken deelt mede, dat de centra
lisatie van verschillende opsporingsdiensten,
namelijk het Afwikkelingsbureau Concentra
tiekampen, de bureaux Opsporing Joodsche
personen te Amsterdam en Westerbork en de
afdeeling Opsporing Ex-politieke Gevangenen
van de Stichting 19401945 tot stand is ge
komen. Deze bureaux zijn samengebracht in
het Nationaal Opsporingsbureau, waarvan de
werkzaamheden onder toezicht van het mini
sterie van Sociale Zaken, zijn opgedragen aan
het Nederlandsche Roode Kruis.
Voor inlichtingen over vermiste personen
van alle categorieën ex-politieke gevange
nen, Joden, personen in Indië, in Duitsch
land tewerkgestelden dient men zich
voortaan uitsluitend te wenden tot het in
formatiebureau van het Nederlandsche Roode
Kruis, Vlamingstraat 2, 's-Gravenhage.
De bladen „Reveille" en ..Appèl" zullen
voortaan samengevoegd worden uitgegeven
door het Nationaal Opsporingsbureau.
Een kampioene
en haar
schaduw
Ifffjl Als ijle, ranke vlinders
zweven deze rijdster en
haar schaduw over het
spiegelende ijs. De
schaatsenrijdster is dé
Amerikaansche Gret-
chen van Zandt Merill,
die, samen met eenige
andere kampioenen, in
Sint Móritz reeds ii
training is voor de Euro
peesche kampioenschap
pen schoonrijden, die
daar van 31 Januari tot
en met 2 Februari ge
houden worden. Na de
wedstrijden in St. Moritz
zal Gretchen naar Stock
holm vertrekken en daar
meedingen naar het
wereldkampioenschap.
Over Muziek
NIKOLAJ GOGOLJ: „De Mantel".
J. M. Meulenhoff, Amsterdam.
Er wordt verteld, dat Poesjkin, tijdgenoot
van Gogolj, nadat hij Gogo'j's „Doode Zie
len" in ons land, mèt de „Revisor", wel
zijn bekendste werk schaterlachend had
gelezen, moet hebben uitgeroepen: „Mijn
God. wat is ons Rusland toch droevig!"
Tijdens het lezen van „De Mantel", een der
volmaaktste en ontroerendste vertellingen ten
tijde van het Czaristische Rusland, bekroop
me hetzelfde gevoel. Zeker, dat is humor, dat
schijnt allemaal geschreven met een lach,
maar met een, waarachter het was óók
Poesjkin die het zei „men een ongeziene
traan voelt."
Het lijkt alles zoo geestig, realistisch zelfs,
maar wie een zintuig heeft voor het symbo
lische, zal weten dat er voor Akéky Akakyje-
witsch. de „hoofdpersoon" van dit verhaal,
méér dan een mantel verloren ging.
Akéky Akékyjewitsch is maar een gouver
nementsklerk, niets dan dat. Hij vindt zijn
levensvreugde in het afschrijven van regee-
ringsstukken: dat is zijn wereld, zijn liefde,
zijn leven. Sommige letters zijn z'n lievelings-
letters; hij streelt ze bijna met zijn pen, hij
vormt ze tegelijkertijd met zijn lippen en
teekent ze met zijn hart. Terwille daarvan
verdraagt hij de plagerijen van zijn collega's
en aanvaardt hij zijn noodlot. .steeds onder
de ramen der huizen door te loopen. wanneer
er afval naar buiten wordt gegooid."
Akéky merkt het niet eens: hij is verzon
ken in zijn schrijfwerk, ook als hij niet op
zijn bureau is Hij copieert hij is een copie
van zichzelf geworden. En zoo zou hij zijn
voortgegaan tot zijn laatsten dag in de kleine
vreugde van zijn sluimerend leven, dat eigen
lijk de vreugdeloosheid is, als het domme lot
niet iets met hem had voorgehad: zijn man
tel. dat wonderlijk en symbolisch kleeding-
stuk, dat al korter en korter was geworden in
een leven zonder jaren omdat er telkens
stukken van afgeknipt moesten worden voor
reparatie die mantel dan, bleek onherstel
baar versleten, zóó versleten, dat Akéky on
vermijdelijk tot den koop van een nieuwen
moest besluiten.
Akaky besloot eindelijk, en spaarde en
ontzegde zich veel. Van dien tijd af werd zijn
bestaan als het ware voller, alsof hij getrouwd
was. alsof er een ander mensch dicht naast
hem leefde en hij niet alleen was. alsof de
een of andere vriendelijke levensgezellin er
in toegestemd had samen met hem den levens
weg te bewandelen, en die vriendin was
9. „Het doet mij genoegen te vernemen
dat ge zoveel geld verdiend hebt, goede
man!" zei Joris vriendelijk. „Geld verzoet
het leven! Per aspera ad astra zoals wij
latinisten zeggen. Komaan, nu moeten we
weer eens gaan! Kom meemijn ventje!
Goeden middag, vrienden!" Panda volgde
hem naar buiten en hij zag toen meteen,
dat Joris Goedbloed een fco//ertjc in zijn
hand had. „Wat is dat voor een ding?"
vroeg hij kwaad. „Ho! Stop!" riep de waard
in het café. „Die vent vergeet te betalen!"
..Waar is mijn koffer?" riep de klant. „Hij
heeft mijn koffer meegenomen! Het is een
dief!" „Politie!" schreeuwde de waard. „Ik
zal de politie waarschuwen'. Hij kan nog
niet ver weg zijn!"
niemand anders dan de bewuste mantel, dik
gewatteerd, met een sterke onverslijtbare
voering Hij werd zelfs levendiger en zelf
verzekerder, als een mensch die zich eep be
paald doel voor oogen heeft gesteld.
De mantel komt gereed, na maanden, op
den glorierijksten dag van Akaky's leven.
Zelfs wordt hij ter gelegenheid van zijn op
zienbarende aanwinst op een feestavond ge
nood den eersten van zijn leven waar
aan hij ontvlucht, omdat de luidruchtigheid
nu eenmaal niet zijn deel is Liever gaat hij
door den sneeuwavond, warm en veilig in
zijn mantel, iijn groot bezit, zijn stille vreug
de, in de eenzaamheid van zijn wereld, „waar
het om hem heen is als een zee".
Kan Akéky Akékyjewitsj gelukzaliger en
tevens veriater zijn? „Maar beter niet te kij
ken", denkt hij en gaat met gesloten oogen
verder, tot hij wordt overvallen en van zijn
mantel beroofd. En dan staat hij weer alleen,
armer en eenzamer dan ooit en de barre kou
gaat hem tot op zijn botten, zoodat hij ziek
wordt en den geest geeft.
„Er was een levend wezen heengegaan en
verdwenen, door niemand beschermd, door
niemand geliefd, door niemand belangrijk ge
vonden een schepsel dat gelaten den spot
van zijn collega's had verdragen en in het
graf was gedaaldmaar dat ook op het
eind van zijn leven .een stralende vreugde in
den vorm van een nieuwen mantel deelachtig
was geworden. Eén kort oogenblik had deze
vreugde zijn armzalig bestaan doorlicht,
daarna was het geluk jammerlijk vernietigd,
evenals het wordt vernietigd in het leven der
machtigen dezer aarde.. En nadien zwerft
een spookgestalte rond, op zoek naar een
mantel Akéky's mantel. Akaky's geluk,
zich wrekend om zijn hulpeloosheid in dit
leven, waarin hem zelfs een simpele vreugde
niet vergund was.
Spreekt Gogolj ook een verlossend woord?
Ik geloof het, ja Het is het schuldgevoel bij
de „hoogste instantie" die weigerde hem be
hulpzaam te zijn bij het terugvinden van zijn
liefste bezit: een ontnomen mantel Dit dan
is "net sobere verhaal van Akéky Akékyje
witsj humoristisch., en ik denk weer aan
Poesjkin en aan wat die humor verbergt. Deze
novelle is er me in Aleida Schot's voortreffe
lijke vertaling des te liever om
TEIXEIRA DE PASCOAES: Ver
bum Obscurum (Aphorismen).Vert
door A. V. Thele en H Marsman.
Meulenhoff, Amsterdam.
De schrijver van „Paulus en Hieronymus"
is vóór alles een dichter en wie zijn wijs-
geerige aphorismen wil genieten tot in hun
verborgensten zin zal zich eraan moeten over
geven met meer dan het verstand Dezen
dichter is het verlangen meer dan de vervul
ling, de herinnering meer dan het oogenblik
Leven is voor hem een denkend, voelend, lij
dend en biddend zijn en met het diepst van
zijn hart is hij. als allen die de onvolmaakt
heid van al het aardsche kennen verbonden
met het boventijdelijke.
Is het niet begrijpelijk dat een dichter als
Marsman zich zoo na voelde staan tot het
werk van dezen Portugeeschen auteur, die
„alleen schreef te dooder ure, wanneer de
groote stilt# wordt geboren uit het laatste
gerucht dat verdooft?" „Dichters", roept hij
uit. „dichters! er zijn slechts twee muzen- de
onschuld en de ontgoocheling." En elders:
„ik sterf ieder oogenblik. mijn verlangen ont
bladert zich in herinneringen, en de aarde
rondom mijn deemsterig zijn wordt bedekt
met intieme herfstelijke bladeren; maar uit
iedere afgevallen herinnering stijgt een
nieuwe wenscb op gelijk de halleluja's uit de
halfgeopende graven, en wat in mij fantas-"
tisch was. begint te lichten met een levende
tegenwoordigheid
Dit is de geest van deze aphorismen. die ik,
zoo fraai gebundeld, naast me leg. om ze
telkens ter hand te nemen.
C. J. E. DINAUX.
Absolute muziek
HBT woord svmphonle, waarde lezer, is U
Dekend. Het beteekent zooals u weet
eigenlijk samenklank en is in het begin van:
de 17e eeuw de benaming van een stuk in
strumentale muziek dat ter inleiding of af
wisseling diende in opera of cantate; een
zelfstandig stuk. zonder verband met de ge
schiedenis die er zich om heen afspeelde. An
dere onafhankelijke Instrumentale stukken
waren de sonata en toccata. De eerste naam
beteekent klankstuk, de tweede speelstuk die
in zekeren zin in de kinderschoenen
stond, maar waaruit de latere glorieuze in
strumentale muziekwereld zou opbloeien.
In die oude werken ontwikkelt zich de z.g.
absolute muziek, dat wil dus zeggen, de mu
ziek die niet op eenigerlei wijze samenhang
heeft met iets dat op zich zelf buiten de
muziek 6taat. die met de haar eigen elemen
ten rvthme, melodie, harmonie, een volledig
levend wezen in dat gestalte vindt in den klank
van het Instrument. Nu weten wij allen, dat
het tamelijk vermetel®:s om met het woord
„absoluut" te spelen Wij gebruiken 't groote
woord maar uit oude gemakzucht en gebrek
aan verantwoordelijkheidsgevoel Het past
goed in de vakterminologie, die bijna geheel
uit scheef-getrokken begrippen in verkeerde
woorden bestaat. Maakt u zich geen zorg; ik
wil alleen maar met u vaststellen dat ook de
„absolute" muziek niet op zich zelf kan be
staan, en voortkomt uit het hoofd en het hart
van den componist,-die op zijn beurt weer
niet zou bestaan en leven wanneer hij niet
een mensch is met bijzondere aandoeningen
en fantasie.
Een preludium en fuga van Bach kunt u
als type van absolute muziek nemen, maar
óók een ballade van Chopin, óók een sym-
phonie van Bruckner, óók een choral van
Franck, óók het kwartel van Debussy! óók
een sonatine van Pijper, ók de pianostukken
van Poulenc. Het zijn alle muzikale uitingen
die geen buiten-muzikale toelichting behoe
ven omdat zij geen buiten-muzikalen inhoud
hebben.
Datgene wat men inspiratie, ingeving noemt
bracht bij den componist een' bepaalde, zéér
levendige activiteit in zijn muzikaal wezen.
Het zal altijd onverklaarbaar blijven op welke
wijze dit samenhangt met sentiment en ver
beelding; wat ons ditmaal bijzonder inte
resseert is het feit dat in deze gegeven om
standigheden de componist niet zoekt naar
een tekst ter verklaring of ter verantwoor
ding. maar zich slechts bezighoudt een vorm
te modelleeren uit den overvloed van den
inhoud.
Hoe hevig en chaotisch zich het muzikale
leven van den componist ook beweegt, hij zal
de gestalte uit de eigen elementen der muziek
samenstellen en heeft geen behoefte aan ver
haal of schildering in woord of beeld. Iedere
poging daartoe zou een verkleining beteeke-
nen, een beknotting van de fantasie, een be
perking van het sentiment. Neen, waarde
lezer, de componist behoeft zich bij het ma
ken van de fuga,.van de symphonie of de bal
lade, niets voor den geest te halen, geen ver
haal. geen schilderij, geen gebeurtenis. Hij
componeert slechts, di-t beteekent, hij stelt
een geheel samen uit deelen.
Nu rijst de vraag hoe het mogelijk is dat in.
een tijdsverband van tien of twintig minuten
een gebonden gestalte kan blijven bestaan.
Vervliegt de muziek niet en heeft ze wel reden
van bestaan? Zij vervliegt voor hen die niet
muzikaal zijn, dat wil zeggen voor hen die
het natuurlijke vermogen missen om de muzi
kale verschijnselen op te vangen en te combi
neeren Degenen die dit vermogen wel heb
ben, verrichten de functies meestal onbewust.
Reden van bestaan heeft de absolute muziek
voor allen bij wie de muzikaliteit een wezen
lijk bestanddeel van hun leven is en voor wie
een fuga van Bach, een quartet van Beet
hoven, een sonate van Chopin, de boeiende
gestalte van een onbepaalbaar leven is. Zij
zien het, zij voelen het, zij weten het, al
kunnen zij elkaar er niets van vertellen. Het
is overigens dwaasiheid naar een reden van
bestaan te vragen: slechts waar verzuurde
hoogmoed de plaats van muzikaliteit inneemt
is geen geloof in de beteekenls en in de wel
sprekendheid der muziek.
Een gestalte is herkenbaar aan het even
wicht der tegenstellingen; aan het balance-
ment der contrasten. Het rythme, de harmo
nie en de melodie als elementen der muziek,
in beweging, gebracht door den componist
bieden den maker de krachten, die onderling
zoowel tegenspraak als bevestiging bevatten.
Hij roept ze op, laat er zich zelfs door mee
voeren, maar bedwingt ze en ordent ze. Dit-
spel te consolideeren en als een beeld-in-
tijdsyluur op te richten is de kunst van het
componeeren. Wie zal ooit den zo'ogenaamden
inhoud een naam kunnen geven? Is het ar
moede der muziek,- dat zij ons denken en
voelen bezig houdt zonder zich te verklaren?
Integendeel het ls haar rijkdom en macht. Zij
bewijst dat men zeker kan zijn van iets dat
men niet begrijpen kan; dat men dankbaar
zou zijn voor iets dat zich niet met weten
schap heeft aangeprezen. Er is nu eenmaal
tusschen hemel en aarde meer; nietwaar?
Wat valt er dan te behandelen inzake abso
lute muziek wanneer mij de grond onder
de voeten wordt weggenomen, vraagt mis
schien een lezer? Maar zoo klaagt u toch ook
niet wanneer u in een vliegtuig opstijgt? U
neemt den grond hls vloer een beetje mee.
Overigens is de muziek wel ondoorgrondelijk,
maar niet grondeloos. Laten wij ons dus af
en toe bezighouden met de grondslagen der
kunst: ik zal u niet plagen met vaktermen en.
schoolmeestert en nochtans trachten zakelijk
en nauwkeurig met onze materie om te gaan.
HENDRIK ANDRIESSEN
Voor-Indische steun
aan Vietnam
Sarat Tsjandra Bose, lid van de Indische
Congi-espartij,- heeft in een pers-conferen
tie verkaard, dat de jonge mannen van
Voor-Indië samen met jong Indo-China
hun bloed moeten vergieten voor de vrij
heid van Azië. Hij sprak de hoop uit, dat
tienduizenden vrijwilligers uit Voor-Indië
hun diensten aan de Vietnameesche repu
bliek zouden aanbieden. De president van
het Congres van Voor-Indische vakveree-
nigingen heeft in antwoord op een brief
van den Vietnameeschen vertegenwoordi
ger in Voor-Indië geschreven, dat alle vol
ken in de Aziatische landen en die van het
Midden-Oosten een gemeenschappelijke
taak te vervullen hebben: De volledige uit
schakeling van de overheerschïng der blan
ken in genoemde gebieden.
Volgens het Duitsche nieuwsbureau ln d«
Amerikaansche zóne van Duitschland ls in Groot-
Hessen. een van de drie Duitsche staten in de
Amerikaansche zóne. een coalitiekabinet ge
vormd van sociaal-democraten en leden van de
christelijk-democratische unie. Eerste minister
is de sociaal-democraat Christian Stock.
De „Manchester Guardian-weekly" ls de
eerste Britsche krant, die weer vrij In de Duit
sche kiosken mag worden verkocht. Vandaag
voor het eerst was het blad ln de meeste groote
steden van de Engelsche bezettingszóne te krij
gen Men neernt aan, dat deze verkoop de eerste
normale handeistransaetie tusschen Engeland en
de Britsche zóne van Duitschland is.
De Britsche strijdkrachten ln geheel Pa
lestina hebben bevel ontvangen, voortdurend
wapens te dragen en slechts ln groepen van ten
minste twee man de barakken te verlaten.
De regeering der Vereenigde Staten heeft
nogmaals gepoogd onderhandelingen met de
Sovjet-Unie te openen tnzake de schuld van elf
millioen dollar, welke de Sovjet-Unie op grond
van hetgeen zij uit Amerika aan leen- en pacht
goederen betrokken heeft, moet voldoet;.
Een woordvoerder van het Amerikaansche
ministerie van buitenlandsche zaken heeft me
degedeeld, dat stóppen zijn ondernomen door d«
ambassade der V. S. te Moskou,
