B-negen en twintig
De Amsterdamse beurs
blijft optimistisch
Een humanist in de nobelste zin
Opening Coornhertlyceum betekent verbetering
voor het middelbaar onderwijs
Nederlandse verliezen
in Indonesië
Oprichting ener nieuwe Vrijzinnige Partij
Wereldnieuws
J
ZATERDAG 6 SEPTEMBER v 1" '7
N DE WERELDPOLITIEK»
ff
f>
„B 29" vormt steeds meer de belangrijke
factor in de Amerikaansche vredespolitiek.
„B 29" is niet een codewoord voor een of
andere diplomatieke actie op internationaal
terrein, doch dóódsimpel het legermerk van
de grote bommenwerper, het „reuzen-fort
met vleugels", door de Amerikaanse lucht
macht gestationneerd op alle belangrijke
strategische punten van de Amerikaanse
belangensfeer. En zij staan daar niet wer
keloos onder zeil, integendeel, zij oefenen
gestadig en men zou bijna zeggen koorts
achtig om hun actiegebied te verkennen en
hun capaciteit ie beproeven, voor het geval
datVoor het geval dat werkelijkheid
zou worden, wat de Amerikaanse generaal
George Kenney dezer dagen als de taak van
deze vliegende reuzen noemde: „Het land
te verdedigen tegen iedere aanval". De ge
neraal voegde er nog bij, dat de B 29-
machines geladen met atoombommen ge
reed staan langs de gehele verdedigingslijn
van de Verenigde Staten. En hij besloot met
een zeer merkwaardige opmerking. „Men
verliest wel eens de controle over de vreug
devuren, die in de wereld ontstoken wor
den en dan is het onze taak, met blusem-
mers klaar te staan," aldus de generaal, die
op het punt stond om een drieweekse in
spectietocht langs zijn „blusemmers" te
maken.
Generaal Stratemeijer, hoofd van het
Amerikaanse luchtverdedigingscommando,
heeft ook een duit in het zakje gedaan door
te verklaren, dat Amerika voor een „blij
vende vrede" een luchtmacht van 10.000
moderne vliegtuigen en 400.000 man per
soneel nodig heeft.
Wie mocht menen dat deze „harde"
woorden 2van de Amerikaanse generaals
moeten worden beschouwd als gesproken
buiten verantwoordelijkheid van de Ame
rikaanse regering die immers nog steeds
in vereniging met andere regeringen bin
nen de UNO. pogingen doet om een wereld
ontwapening te bereiken begint aan die
mening te twijfelen, wanneer hij verneemt,
dat niemand anders dan president Truman
Donderdag in een boodschap aan het con
gres van Amerikaanse oudstrijders te Cle
veland gezegd heeft: „De Verenigde Staten
moeten militair sterk blijven en er zal op
dit gebied nog veel moeten worden gedaan"
waarop de oudstrijders zich haastten om de
president te laten weten, dat „alleen een
snelle herbewapening een oorlog met de
Sovjet-Unie de enig mogelijke vijandin
van de Verenigde Staten kan voor
komen."
Al deze woorden hebben niet veel entou
rage meer nodig om te worden opgevat als
een teken van de"onherroepelijk in Amerika
veldwinnende mening,» dat alleen nog een
„gewapende vrede" kans heeft en dat er
van een internationale ontwapeningsover
eenkomst practisch niets meer kan komen.
Die entourage krijgen zij desniettemin toch,
want het is niet moeilijk uit de dagelijkse
berichtgeving symptomen te nemen, die er
op wijzen dat de woorden van Kenney,
Truman en de oudstrijders geen losse op
merkingen zijn. Drie weken geleden maak
ten 31 toestellen van de Amerikaanse lucht
macht alweer B 29'ers! een oefen-
vlucht naar Alaska en het Poolgebied. Op
2 September j.l. startten 33 vliegende for
ten B 29! voor een massale Oceaan-
vlucht via New-Foundland en Engeland
naar Duitsland en terug via de Azoren en
ce Bermuda-eilanden. B 29-toestellen zijn
gestavionneerd op de Philippijnen. in Alas
ka, in Japan, op de Pacific-eilanden en
overal, waar de grillige lijn van de Ameri
kaanse invloedssfeer raakpunten met an
dere ..sferen" heeft. De B 29 is de atoom
machine. De gewapende vrede heeft geen
nader signalement nodig. De Amerikaanse
achtste luchtvloot heeft de taak van het
Amerikaanse lid in de UNO-commissie voor
ontwapening overgenomen.
Men kan lang en breed redeneren over
het betreurenswaardige en wellicht afkeu
renswaardige van deze ontwikkeling, doch
men dient dan daarbij in Ret oog te houden,
dat er bepaalde symptomen in het politieke
bestel moeten zijn, die de andere weg
de weg waarop de mensheid zich vlak na
de tweede wereldoorlog zo gaarne begeven
had en waarop de massa van de volken zich
op dit moment nog zo gaarne begeven zou
hebben afgesloten. De kostbare en de
welvaart remmende herbewapening der
Verenigde Staten kan gedeeltelijk zijn ver
oorzaakt door „stijve" militairisten zoals
Amerika er verschillende op hoge posten
telt, doch anderzijds is er in de Verenigde
Staten geen oppermachtige militaire kaste,
noch kan het Amerikaanse volk verdacht
worden van „Pruisische" mentaliteit. In
tegendeel, Roosevelt heeft moeite genoeg
gehad om de noodzakelijkheid tot militair
ingrijpen in de tweede wereldoorlog tot
publieke overtuiging te maken en daarbij
had hij nog een „Pearl Harbour" nodig als
druppel in de volle emmer. De consequen
tie echter van het feit, dat de Amerikanen
eenmaal met volle overtuiging de handha
ving van de democratie als hun plicht aan
vaardden, heeft het nu Truman en de zijnen
blijkbaar gemakkelijker gemaakt om het
isolationisme te keren en de militaire macht
van de Verenigde Staten te blijven gebrui
ken als grendel op de oorlogsdeur.
De onafwendbare gevolgen van deze
Amerikaanse overtuiging, zich demonstre
rend in vliegende reuzeforten over de ge
hele wereld, zijn echter, dat de vrees van
andere landen voor een eventuele Ameri
kaanse druk op hun buitenlands en militair
beleid toeneemt. Een sprekend bewijs daar
voor is de achterdocht, die sommige landen
heeft vervuld bij de bekendmaking van het
plan van Marshall. En dan spreken wij niet
van die landen, welke achter het beruchte
ijzeren scherm geraakt zijn, doch van lan
den als Zwitserland en Zweden, die open
lijk hun vrees uitspraken voor het verlies
hunner krampachtig gehandhaafde neutra-
liijteit. Een duidelijk symptoon in dit op
zicht leverde ook de in Southport congres-
serende Labourpartij, die de Amerikaanse
afgevaardigde van de brandblussersbond
merkwaardige coïncidentie, dat generaal
Kenney zijn bommenwerpers brandblussers
noemde! uitfloot toen hij het als gast op
dit congres waagde in een rede de politiek
van het Kremlin te laken en de Russische
leiders de schuld gaf van het mislukken
der internationale overeenkomsten. De
Britten wensten de waarheid niet te horen
uit Amerikaanse mond, hoewel zij even te
voren hetzelfde hadden horen zeggen door
„hun'' Bevin, die zij aan het slot van zijn
uiteenzetting over de buitenlandse politiek
hadden toegejuichtVrees voor Ame
rikaanse inmenging, vrees voor een al te
haastig ingrijpen van Amerikaanse brand
blussers, vrees ook voor het onmiskenbare
gevaar, dat het al te openlijk manoeuvre
ren met de „blusapparaten" de brand eer
der zou kunnen doen uitbreken.
J. L.
Gasturbines voor schepen
De Britse admiraliteit heeft bekend gemaakt
dat met succes proeven genomen zijn met een
belangrijke nieuwe vinding op het gebied van
scheepsaandrijving met gas in plaats van stoom
turbines.
De aandrijving geschiedt met „Jet"-motoren
evenals bij jet-vliegtuigen, doch met dit verschil,
dat de voortstuwingskraeht niet de jet maar de
turbine is.
De verklaring van de admiraliteit voeg! hier
aan toe. dat de nieuwe vinding een belangrijke
economische winst betekent ten aanzien van de
inwendige verbrandingsmotor en dat verschei
dene voordelen aan de nieuwe vinding verbonden
zijn zoals verdwijning van brandgevaar. (U. P.).
DE PAUS SPREEKT HET MARIA-
CONGRES TOE.
De paus heeft zich via de radio tot de
deelnemers aan het Maria-congres in
Maastricht gewend. Aan het slot van zijn
rede, die een woord van begroeting, lof en
bemoediging voor de „zo oprecht Katho
lieke stad Maastricht" bevatte, gaf de paus
zijn apostolische zegen.
Het wordt elke dag duidelijker, dat de dollar
crisis in Europa sinds het stopzetten van de
omwisseling van sterlingtegoed In dollars door
de Engelse regering, een acuut stadium is In
getreden. Het feit dat de Londense beui's. na een
aanvankelijk herstel, zowel voor staatsfondsen
als voor industriële waarden opnieuw een
dalende richting is ingeslagen bewijst wel dat
men op de valuta-positie van Engeland
in eigen land nog allerminst gerust is.
ondanks de wel zeer drastische maatregelen der
regering onder andere tot voorlopige stopzetting
van alle voedselimport uit Amerika en de over
brenging van arbeidskrachten naar de meest
productieve bedrijven, maatregelen, welke een
groot deel der bevolking van Engeland aan
vaardt, maar die hier en daar toch door stakin
gen worden gesaboteerd, Men hoort de vrees
uitspreken dat de arbeiders met half gevulde
magen niet in staat of bereid zullen zijn hun
prestaties dermate te verhogen dat de door de
DIRCK VOLCKERTSZ COORNHERT
Hij woonde jarenlang
in Haarlem
Bij de inwijding van het nieuwe ge
meentelijke lyceum zal menigeen de Vraag
stéllen, waarom dit naar Coornhert is ge
noemd. Deze oude Haarlemmer geniet niet
de algemene bekendheid van Lorentz, die
de peetvader is geworden van het lyceum
in het noordelijke deel der stad.
Evenals Lorentz kan Coornhert als sym
bool zijn bedoeld. Deze naam vertegen
woordigt een beginsel; hetzelfde beginsel,
waaraan het Erasmiaanse gymnasium te
Rotterdam zijn naam ontleent. Tussen de
beroemde Rotterdammer en zijn Haarlem
se leerling bestaat trouwens geestver
wantschap.
Eigenlijk is Dirck Volckertsz. Coornhert
een Amsterdammer. In 1522 is hij in de
hoofdstad geboren, waar zijn vader een
bloeiende handel in laken dreef. Dirck was
echter geen handelsman; zijn beweeglijke
geest neigde naar wetenschap en kunst;
hij sloot zich aan bij de rederijkers, leerde
drie muziekinstrumenten bespelen, open
baarde bijzonder talent als graveur, en be
oefende de kunst van het woord in rijm
en gedicht- Bij dit alles bezat hij een pein
zende geest, die de waarden en doeleinden
van het leven met een persoonlijk oordeel
doorvorste. Hoewel Rooms opgevoed,
waardeerde hij de kerkelijke ceremoniën
minder dan de zedelijke practijk, zonder
welke geen godsdienst van kracht is, er
die hij ook in het opkomende Protestan
tisme, ja eveneens bij de „heidenen" te
rug vond. De deugd, zoals de Romeinse
moralist Seneca deze, onafhankelijk van
het Christendom, reeds had gepropageerd,
De radio geeft Zondag
HILVERSUM I. 301.5 M.
8 00 9.30. 13 00. 19.30. 22.30 uur Nieuw». 8.15
Gewijde muziek (gram.). 3 30 Morgenwijding. 9.45
Gram. 10.30 Hoogmis in de Kathedrale Baseliek te
's Her tosenbosch. 12 00 Angelus. 12.03 Gram. 12 15
„In 't Boeckhuys" 12.30 Metropoie-orkest. 13.15
„Welk boek. een goed boek?". 13.20 Metropole
orkest. 13.40 Apologier 14.00 Willy Francois, orgel
14.35 Gram. 14.50 R K. Middenstand. 15 00 Gram
15.45 Concert voor viool en orkest 16.20 Katho
liek' Thuisfront. 16.30 Internationaal Maria-con
gres te Maastricht. 17 00 Kerkdienst uit Ned.
Herv, Kerk te Rljsoord. 1B.30 Nederlandse strijd
krachten. 19.00 Gram. 19.15 Ds. Straatsma „Kent
gij uw Bijbel". 19.45 Sportreportages. 20.00 Actua
liteiten en de „gewone man". 20.05 Concert uit
Maastricht en in de pauze „Een nieuw leven",
hoorspel. 22,00 „Hoe de Van Rooyens 't rooiden".
22.15 Avondgebed. 22.45 Katholiek nieuws. 22.50
Radio Philharmonisch orkest.
HILVERSUM II, 414.5 M., 218 M. en 1875 M.
8.00, 13.00. 18 00. 20 00 en 23.00 uur Nieuws. 8.30
Voor de tuin. 8.45 Barcarole. 9.12 Postduiven. 9.15
Aar. de start. 9.30 Men vraagt en wij draaien.
10.00 Geestelijk leven. 10 15 Paul Godwin en lsja
Rossican. 10 45 „In de tuin der poëzie". 11.00
Gram. 11.30 Britse filmmuziek (gram,). 12.00
Gershwin programma 12.30 Zondagsclub. 12.40
Dameskoor van de Gemengde zangvereniging.
13.15 Vaudeville-orkest. 13.50 De Spoorwegen
spreken 14.05 Boekenhalfuur ..Een oud lied" van
c. de Dood. 14.30 Omroeporkest, 15.15 Filmpraat-
je L. J. Jordaan. 15.30 Pierre Palla. 15.50 Sky-
masters. 16,30 Sportflitsen. 17.00 Concert uit
Leeuwarden. 17.20 Rotte's gemengd koor. 17.40
Acordeonmuziek. 18.15 Sportuitzendtng. 18.30
Dr II. Faber „Langs wolken en winden". 19.00
Kerkdienst uit de Hervormde kapel te Hilver
sum 20.15 Waltztime. 20 45 Bandjir (hoorspel).
21.10 Orkest Nador Bela. 21.45 Hersengymnastiek.
20.15 Bijzondere bezettingen. 23.15 Dansmuziek.
Maandag
HILVERSUM I. 301.5 M.
7.00. 3,00. 13.00. 19.00 20.00 en 22 30 uur Nieuws.
7.15 Gvmn. 7.30 Gewijde muziek 7.45 Een woord
voor de dag. 8.15 Gr.pl 8.30 Lichte morgenklan
ken 9 00 Voor Jonge zieken 9.30 Klassiek con
cert. 10 30 Morgendienst. II.00 Piano-recital. 11.30
Dlsco-varleteiten. 12.15 Orgel. 12.30 Weerpraatje.
13.45 Sangh en Spel. 14.00 Concertgebouw-orkest.
14.30 Kamerplanten. 15 00 Viool-duo. 15,30 Plano
duo. 15.45 Metropoie-orkest. 16.20 Zingende jeugd.
10.45 VooY de jeugd. 17.30 NVH. 17.35 Piano-kwar
tet. 18.10 Gr.pl. 18.30 Strijdkrachten. 19.15 CNV-
kwartier. 19.30 Actueel geluid 19.45 Gr.pl. 20.05
Programma-proloog, 20 15 Wijdingssamenkomst
Dordrecht. 21.00 Kamerkoor. 21.30 Marinlereka-
pel. 22.45 Overdenking. 23 00 Gr.pl.
HILVERSUM II, 414.5 M„ 218 M. en 1875 M.
7.00. 8.00. 13.00. 18 00. 20.00 23.00 uur Nieuws. 7 15
Gymn, 7 30 Muziek bij het ontbijt. 8.15 Strijdlied.
8.1* Gr.pi. 9.00 Kamermuziek. 930 Waterstanden
9.35 Gr-pl. 10.00 Morgenwijding VPRO. 10.20 Re-
genboog. 11.00 Piano. 11.30 Voordracht. 11.45 Hil-
do.:onde 12 00 Stafmuziek. 12.30 Weerpraatje
12 33 Pi.ittclar.d-causerje. 12 38 Als 12 00 13.15
Kalender. 13.20 Lichte muziek 13.55 Voor de
vrouw 14.10 Madame Butterfly. 15 00 Congres voor
Platte.andsvrouwen. IS 20 Butterfly. 16.15 Fabel
16 30 Butterfly. 16.55 Gr.pl. 17.00 De school is uit
17 30 Swing. 18.15 Jan Corduwener. 18,40 Koor
19.00 Reportage. 19.15 Zang en plano. 19 40 Piano
en orgel. 20.05 Dingen v. d. dag. 20.15 Radio
philharmonisch orkest. 21.15 GG-cabaret, 21.45
Meester-trio. 22.15 Beroemde koren. 22.40 Vrou
wenkoren. 23.45 Orgel. 23.40 Artie Shaw,
De opening van het Coornhert-lyceum
aan de Oosterhoutlaan heeft voor de
gemeente Haarlem een bijzondere be
tekenis. De achteruitgang, welke bij
het middelbaar onderwijs was waar te
te nemen, zal zich vermoedelijk niet
voortzetten.
Dat bleek uit de rede, welke de waar
nemend burgemeester, de heer D. J. A.
Geluk Vrijdagmiddag bij de opening
hield. Het middelbaar onderwijs stond op
een goed peil en ook tussen de jaren 1920
en 1930, toen er een Gemeentelijk Lyceum
was. Om bezuinigingsredenen is het lyceum
opgeheven, doch *de maatregel kwam het
onderwijs niet ten goede. De zuinigheid
heeft de wijsheid weer bedrogen, want
het aantal leerlingen op de bijzondere
scholen, waaraan een lyceum verbonden
was, steeg. De gemeente raakte achterop.
Door de tijdsomstandigheden is er meer
belangstelling voor het middelbaar onder
wijs, het aantal inwoners in Haarlem en
omgeving breidt zich uit en gerepatrieer-
den willen hun kinderen middelbaar on
derwijs laten genieten. De gemeente moest
er dus wel toe overgaan het onderwijs te
reorganiseren en het resultaat was. dat
twee lycea wei-den gesticht. De Tweede
H.B-S. b aan het Santpoorterplein is met
ingang van 1 September omgezet in het
Lorentz-lyceum en het gebouw aan de
Oosterhoutlaan werd van de regenten van
het Doopsgezinde Weeshuis gehuurd en
door Openbare Werken, onder leiding van
ir. Breuning tot het Coornhert-lyceum
verbouwd.
Na allen, die aan de totstandkoming van
de school hadden meegewerkt, dank te
hebben gebracht, hoopte de heer Geluk,
dat de rector, dr. L. M. van Dis en zijn
docenten er in zullen slagen de goede
naam van het Haarlemse onderwijs hoog
te houden en aan de opvoeding van het
kind hun krachten zullen wijden. Als
naam is aan de school gegeven Coornhert,
een bekende Haarlemse geleerde, dichter
en schrijver van enige eeuwen geleden.
Coornhert heeft het zijne er toe bijgedra
gen het karakter van het Nederlandse
volk te ontwikkelen. De heer Geluk hoop
te, dat in de geest van deze Coornhert
onderwijs gegeven zal worden.
Dr. L. M. van Dis gaf een uiteenzet
ting van zijn gedachten over het onder
wijs en zeide, dat het gemeentebestuur
geen betere keus had kunnen doen door
het lyceum naar Coornhert te noemen.
Dr. van Dam bood gelukwensen aan in
zijn kwaliteit van inspecteur van het mid
delbaar en voorbereidend hoger onderwijs,
dr. C. S p o e 1 d e r sprak namens de rec
toren en directeuren van de gemeente
lijke middelbare en voorbereidend hogere
scholen, dr. J. van der Eist, rector van
het Christelijk Lyceum, die tevens namens
de R.-K. Lycea voor meisjes en jongens
het woord voerde, hoopte op een prettige
samenwerking en de heer H. G. Canne-
gieter vertegenwoordigde de Commissie
van Toezicht op het Middelbaar onderwijs.
Hierna werd een rondgang door het ge
bouw gemaakt.
fy
Veertien Gestapo-agenten
tot de strop veroordeeld
Het Hamburgse Gerechtshof voor oor
logsmisdaden heeft 14 van de 13 Gestapo-
en SS-lieden, die hebben deelgenomen
aan de moord op 50 geallieerde vlieger
officieren. tot de strop veroordeeld.
De beschuldigden hadden zich allen on
schuldig verklaard aan het ten laste ge
legde. Gisteren heeft het gerechtshof hen
echter schuldig bevonden aan moord op 50
geallieerde vliegerofficieren, die in Maart
1944 getracht hadden tezamen uit een
krijgsgevangenkamp in Silezië te ontsnap
pen. Het bevel tot de moord is van Hitier
uitgegaan.
Bij het vernemen van de vonnissen toon
den zij weinig emotie. Twee der beschul
digden kregen levenslang en twee anderen
10 jaar gevangenisstraf.
HET EERSTE „ATOOM-VLIEGVELD"
Volgens het Sovjet-Russische nieuwsbureau
Tass heeft het onafhankelijke dagblad „Ober
Osterreichische Naehrichten", dat te Wenen ver
schijnt. een bericht gepubliceerd van zijn cor
respondent «e New York, dat te Fairbanks in
^Uaska de aanleg van het eerste vliegveld ten
feebrulke bij een atoomoorlog zijn voltooiing
nadert. „Voor de oorlog hadden alleen pelsja
gers. vissers en goudzoekers belangstelling voor
dit gebied. Op het ogenblik heeft dit deel van
de Noord-Amerikaanse wereld, dat slechts door
de Beringstraat van het Sovjet-Russisch gebied
is gescheiden, buitengewone strategische bete
kenis gekregen Vermeldenswaard is het feit,
dat men er niet minder dan 40 millioen dollar
aan ten koste legt om Fairbanks tot strategisch
centrum van een mogelijke oorlog in de Noord
pool te maken", aldus het door Tass geciteerde
bericht.
heeft Coornhert geïnspireerd tot zijn
hoofdwerk, de Wellevenskunst, waarmee
hij op zijn oude dag zijn vruchtbare schrij-
versarbeid besloot. -
Waaraan deze onvermoeide strijder heel
zijn leven heeft gewijd, was de verdraag
zaamheid. die hij inzonderheid tegen de
Calvinistische predikanten verdedigd
heeft- Hij betreurde het, dat de ketters
van gister de inquisiteurs van vandaag
worden. In de eenheid boven geloofsver
deeldheid zag hij het ideaal van het om
zijn vrijheid worstelend vaderland. Dit
ideaal deelde hij met de Prins van Oranje,
die in Coornhert een van zijn kundigste
en betrouwbaarste medestanders heeft ge
vonden.
Coornhert
naar een prent van Hendrik Goltzius
De zelfstandige geest van Dirck Volckertsz
openbaarde zich ook in zijn particuliere
leven. Toen hij als achttienjarige jonkman
het meisje van zijn keus had gevonden
liet hij zich liever door zijn ouders ont
erven dan zijn liefde op te geven. De rij-
kemanszoon stond na zijn huwelijk zonder
inkomen op straat. Hij moest nu in eigen
onderhoud voorzien. Het paar verhuisde
naar Haarlem waar Coornhert in de Jans
straat naast het St. Caecilia-klooster een
woning vond. Met de graveerstift verwierf
hij zich een bescheiden inkomen, en in zijn
vrije uren leerde hij nog op zijn dertigste
jaar Latijn, om de kerkvaders te kunnen
lezen en de „heidense" klassieken. De
lectuur van Erasmus' geschriften heeft
zijn invloed mede doen gelden.
Door zijn buitengewone gaven zowel
van kunde als van karakter viel Coornhert
al spoedig in zijn nieuwe woonplaats op.
Hij kreeg een benoeming als notaris en
later als stadssecretaris. Toen hij, ondanks
zijn voorzichtigheid, waarin hij ook op
Erasmus geleek, bij de bezetter verdacht
was geworden, nam hij de wijk, maar, op
raad van zijn vrienden teruggekeerd, werd
hij gegrepen en voor de Raad van Beroer
ten gebracht. Na een kortstondig verblijf
in de Haagse Gevangenpoort dook hij nog
maals onder in het oosten van het land.
Eerst na de Pacificatie van Gent kon hij
zijn werk te Haarlem hervatten. Maar na
de dood van zijn vrouw werd hij hier door
te droeve herinneringen gekweld, wes
halve hij zich te Delft bij een vriend
vestigde. Ook de dood van zijn beschermer
Willem van Oranje in hetzelfde jaar
maakte zijn bestaan moeilijker. Want nu
waren het de 4 Calvinistische predikanten,
die hem gingen vervolgen, en tegen wie
hij eerst op het laatst van zijn leven te
Gouda rust vinden kon.
Coornhert is een humanist geweest in
de nobelste zin van het woord. En een in
stelling, die zich naar deze man noemt,
proclameert hiermee de zin voor kennis
en kunst, maar tevens het streven naar
openheid voor alles wat de rijke verschei
denheid des geestes biedt, ongeacht van
welke kant het komt en onder welke naam
het zich aandient; een verdraagzame ge
meenschapszin, waarin burgers van alle
gezindten willen medewerken aan een ge
zamenlijk doel: het aankweken van kennis,
wijsheid en deugd bij het toekomstig ge
slacht. H. G. CANNEGIETER.
Panda en de Meestervlïeger
41. Panda en Oehoe liepen over de grote,
kale vlakte in de richting van de huizen.
„Wat een gras!" zei Panda bewonderend.
„Dat heet Toendra in deze streken!" legde
Oehoe uit. „Let op.' Daar zit een inboorling!
Aan hem moeten we de weg naar Imslc
vragen. Spreek jij goed buitenlands, leer
ling?" „Nee", zei Panda. „U wel, baas?'
„Hm!" zei Oehoe, „we zullen zien!" Hij trad
op de, in een dikke pelsjas gehulde, ge
daante toe en schraapte zijn keel. „Samo-
regerlng gewenste productieverhogingen, met
name in de steenkolenindustrie, zullen kunnen
worden verkregen en er zullen daarom mis
schien nieuwe maatregelen nodig zijn om het
Britse Rijk van een economische ineenstorting
te redden Hoe loffelijk het voornemen der
Engelse regering moge zijn om door eigen kracht
de moeilijkheden te overwinnen, reeds nu staat
het vast dat nieuwe hulp van buiten af niet zal
kunnen worden ontbeerd en Minister Bevin
heeft dan ook op de vergadering van het Britse
verbond van vakverenigingen aan Amerika ver
zocht het in Fort Knox opgestapelde goud over
Europa te verdelen, wat in goed Hollands wil
zeggen: leen ons geen geld. maar geef ons wat
we voor de economische opbouw van ons we
relddeel r.odlg hebben, cadeau.
Het gaat er inderdaad meer en meer op lijken
dat het die kant op moet, waarvan blijkbaar ook
in de V. S. vele leidende figuren, onder wie
president Truman, overtuigd schijnen te zijn.
Ook daar ziet men in dat op de uitvoering van
het plan-Marshall vermoedelijk niet meer kan
worden gewacht, waarbij uiteraard ook het
Amerkaans belang een grote rol speelt, nu tal
van Europese landen, mede door het jongste be
sluit der Engelse regering, zich genoopt zien de
goedereninvoer uit Amerika te beperken. Enge
land. Frankrijk, Australië en de Scandinavische
landen hebben daartoe reeds besloten en daar
ook de uitvoer van die landen naar Engeland
zal worden beperkt, omdat men daar voor zijn
pondentegoed geen dollars meer kan krijgen,
zal het beeld van de wereldhandel in de naaste
toekomst aanmerkelijk worden gewijzigd.
Het kan niet anders of dit moet gaan ten
koste van de welvaart in de V. S„ die op een
topprestatie gebaseerd is, welke op haar beurt
weer ten nauwste met de export verband houdt.
Alleen naar Engeland en Australië voerden de
V. S. in de eerste zeven maanden van dit Jaar
voor meer dan S 200 millioen uit en het is ver
moedelijk met het oog op de gedwongen beper
king van de invoer uit de V. S. dat minister
Lieftinck, oud-minister Steenberghe, de gouver
neur van de Belgische Nationale Bank en ande
ren een deflatieperiode nabij achten,
De vraag die vandaag alles,beheerst is deze:
Wat zal Amerika daar tegen doen? Zal het op
korte termijn een steunactie op touw zetten en
daaraan ettelijke milliarden ten laste van de
overvloeiende schatkist ten koste leggen, zal het
een algemene prijsdaling met al den aankleve
daarvan zonder meer over zich heen laten gaan,
dan wel zal het door een devaluatie van de
dollar (verhoging van de goudprijs) de export
stimuleren en op die wijze de dollar- en goud-
arme landen tegemoet komen. Men kan er wel
van verzekerd zijn dat op de 11 September te
houden besprekingen van de Internationale Bank
en het Monetaire Fonds deze vraagstukken aan
de orde zullen komen, waarbij uiteraard ook de
internationale valutaverhoudingen een punt van
bespreking zullen uitmaken.
Opmerkelijk is dat in een sfeer van zo grote
onzekerheid, de Amsterdamse Beurs haar vaste
stemming handhaaft en de koersen der aande
len hun hoogste stand na de bevrijding hebben
kunnen bereiken. Een feit is dat er tal van
hausse-motieven aanwijsbaar zijn. Gunstige jaar
verslagen van Ford. Stork. Oostzee. Hillegers-
berg-en Hollandse Stoomboot met mooie divi -
denden. schadevergoeding van Mexico aan de
Koninklijke Shell voor genationaliseerde bedrij
ven ad 81 millioen, te betalen in 15 jaar en goed
voor onze deviezenpositie, recordopbrengst der
Rijksmiddelen over Juli, zodat de raming der
staatsinkomsten voor 1147 ver zal worden over
schreden, maar met dat al blijft ook onze dol
larpositie precair en kan een algemene prijsda
ling hoezeer in vele opzichten wenselijk, ook
de positie en rentabiliteit onzer bedrijven aan
tasten.
In de vacature-Palar is
voorzien
De heer N. Stufkens (Arb.), lid van de
Eerste Kamer, heeft zijn benoeming tot lid
van de Tweede Kamer, in de vacature, ont
staan door het bedanken van de heer Palar,
aangenomen. Als opvolger van de heer
Stufkens in de Eerste Kamer komt nu in
aanmerking mr. G. J. van Heuven Goed
hart.
De regering maakt tot haar leedwezen
oekend, dat in de afgelopen week de navol
gende verliezen zijn gerapporteerd:
Koninklijke Nederlandse Landmacht:
Sold. J. Does van 3-8 R.I.. afkomstig uit
Heer-Hugowaard; Sold. J. L. de Kraker,
van 3-8 R.I., afkomstig uit Terneuzen;
Korp. H. J. Wolff, van 3-8 R.I., afkomstig
uit Amsterdam; Sold. J. H. van den Berg,
van 3-2 R.I., afkomstig yit Hardenberg;
Sold. 1ste kl. H. A. Courtens, van 8 R.S.,
afkomstig uit Maastricht; Sold. L. Hemmes,
van 3-2 R.I., afkomstig uit Gouda; Sold,
lste kl. A. Belo, van 4 R.S., afkomstig uit
IJselstein; Sold. H. E. Heinen, van 2-5 R.I.,
afkomstig uit Sittard; Korp. T. C. Theunis-
sen, van 4 R.S., afkomstig uit gemeente
Nw. Ginneken; Sold. G. J. Beekvelt, van
4e reg. Prinses Irene, afkomstig uit Weesp;
Sold, lste kl. K. Roeloffs, van 3 R.S., af
komstig uit Leur (N.B.); Sold, lste kl. F.
de Vries, van 3 R.S., afkomstig uit 's Gra-
venhage; Sold. S. Buisman, van 3-3 R.I.,
afkomstig uit Vlaardingen; Sold. H. Gui-
chelaar, van 3-1 verk. regiment, afkomstig
uit Hoogeveen.
Kapitein A. H. M. Dieperink. van 2-4
R.I., afkomstig uit Overveen. Gesneuveld
28-8-47 (plaats niet vermeld).
Sold. P. W. Huysmans, afkomstig van
Weert.
Serg. Majoor G. B. Rosijn, van 3 R.S.,
afkomstig uit Amsterdam.
Sold. Ie kl. M. Timmer, van 2-4 R.I., af
komstig uit Wormer.
Sold. H. van den Wildenberg, van 3 R.S.,
afkomstig uit 's Hertogenbosch.
Koninklijk Nederlands-Indisch Leger:
Ambonnees Mil. Sold. 2de kl. Defruan.
Javaans sold. 2de kl. Ponimin; Mil.
Korp. Paratroepen M. Polnaja; Chin. sold.
2de kl. Cey Eng Ho; lste luitenant inf. J. W.
Nix.
Beter bier en goedkoper
Waarschijnlijk zal in November de dicht
heid van het bier andermaal worden ver
hoogd en worden gebracht op het voor
oorlogse peil. Het accijnsbedrag zal dan aan
deze vooroorlogse dichtheid moeten worden
aangepast. De accijns zal in verband daar
mede kunnen worden verlaagd tot 1-85
per hectolitergraad (ongeacht de opcenten).
JAARBEURS-VOORBODE
Exportdagen, tussenpersonen
en gereserveerde coupés
De eerste dagen van de naj aars-beurs
in Utrecht, Dinsdag 9 en Woensdag 10
September zullen weer aan de export en
het buitenlandse bezoek gewijd zijn en
buitenlanders kunnen bij voorbaat verze
kerd zijn van een uitgebreide service: niet
alleen, dat deze twee dagen om een grote
toeloop tè voorkomen, de entreegelden
verdubbeld worden, maar de spoorwegen
reserveren zelfs tweede-klas coupé's voor
buitenlanders, die 's ochtends en "s avonds
tussen Utrecht en Amsterdam rijden.
Voor de eerste maal zal dit jaar de vak
groep makelaars in assurantiën ter beurze
aanwezig zijn. Verder belooft deze beurs
in velerlei opzicht zeer uitgebreid te wor
den: mr. Milius, de directeur ried de za
kenmensen aan zich onmiddellijk naar de
groepen te begeven, die voor hen van be
lang zijn- De K.L.M. organiseert tenslotte
speciale vluchten van Groningen, Leeu
warden en Maastricht naar Soesterberg.
PERSSTEMMEN OVER:
Enige tijd geleden zijn berichten in de
pers*versdienen over plannen tot weder
oprichting van de Vrijzinnig Democratische
Bond. Mr. P. Oud, burgemeester van Rot
terdam, die reeds enige keren heeft laten
blijken, dat hij het niet steeds eens is met
het beleid van de Partij van de Arbeid,
wijdt daaraan in het Algemeen Handels
blad een artikel. Daarin herinnert hij er
aan. dat hij indertijd al heeft doen uit
komen. dat mocht onverhoopt de fusie (tus
sen; S.DAP. en V.D.B.) op teleurstelling
uitlopen, het wederoprichten ener afzon
derlijke organisatie door de niet-socialis-
tische democraten in overweging zou moe
ten worden genomen.
Mr. Oud verklaart dat hem van concrete
plannen tot heroprichting van de V.D.B.
niets bekend is. Hij heeft dadelijk begrepen
dat wanneer het tot een breuk in de P. v. d.
A. zou komen, de scheidingslijn anders zou
lopen dan tussen oud V. D. en de overigen.
„Er hebben in het voorjaar van 1946 besprekin
gen plaats gehad tussen enige v.-d. en een aan
tal jongeren uit de toen nog bestaande liberale
partij. Uit die besprekingen bleek, dat er alle
grond was voor de verwachting, dat uit een
samensmelting van de V.D.B. met belangrijke
groepen van liberalen een krachtige vooruitstre
vende vrijzinnige partij zou kunnen worden ge
vormd. De oprichting van de P. v. d. A. was
toen echter reeds in een zodanig stadium, dat
dergelijke plannen niets is kunnen komen
een „middenpartij", zich er voor moesten hoe
den daarbij conservatieve elementen te betrek
ken. Men kan echter moeilijk aan de indruk
ontkomen, dat de P. v. d. V. daar niet in alle
opzichten vrij van is gebleven. De P. v. d. V.
zal door haar houding duidelijk moeten tonen
hoe het er wat dit betreft met haar voorstaat.
Daar immers hangt het van af. of zij op drift
geraakte vooruitstrevende vrijzinnig denkenden
kan opvangen om aldus gezamenlijk het vrijzin
nige element een krachtige positie te geven."
Het Algemene Handelsblad schrijft:
„Het wil ons dan ook voorkomen.' dat wie naar
een verbreding zoekt van een grondslag voor
het progressieve vrijzinnige deel der natie dat
het socialisme niet begeert, in de beginselen
der Partij van de Vrijheid een basis voor discus
sie aanwezig kan vinden. Ook in die parfij zijn
jongeren en ouderen zijn linker- en rechtervleu
gels die de accenten op het partijprogram niet
steeds eerner leggen. Hier liggen naar het ons
voorkomt mogelijkheden voor vruchtbaar over
leg met de velen die zich in de P. v. d. A. niet
bevredigd voelen en de vele progressieve dak
lozen die tot dusver geen voldoening schenkend
politiek domicilie hebben kunnen vinden. In
die zin verwelkomen wij het woord van een zo
gezaghebbend man als de burgemeester van Rot
terdam."
Het Vrije Volk:
„De heer Oud en de zijnen, voor zover zij tot
de Partij van de Arbeid zijn toegetreden, hebben
daarmee in het belang van de zaak. die zij wil
den dienen een offer gebracht, hetgeen respect
van uergenjKe piannen mets is Kunnen Komen
Ik had toen wel gaarne gezien, dat de jongere e,n waardering heeft gevonden. Maar zij wisten,
rial 7li Int nartll tnatrn/ii»ri Hl— haar crvr-ia.
liberalen aan de opriohting van de P.
zouden hebben meegedaan teneinde aldus het
vrijzinnige element van de partij te versterken
doch daartoe bestond in hun kring geen nei
ging. Het is daarop gekomen tot de oprichting
van de Partij van de Vrijheid. Bij die partij heb
ben zich ook een aantal v.-d., dte overwegend
bezwaar hadden met de P. v. d. A. mede 'e gaan.
aangesloten. Weer anadere oud v.-d. zijn dakloos
geworden omdat zij noch naar de P.
noch naar de P. v. d. V, wilden gaan. Uit dit
alles blijkt, dat men de zaak veel te simpel stelt,
wanneer men zonder meer spreekt van herop
richting van de V.D.B
De vraag, die beantwoord moet worden, is of
de tijd niet langzamerhand rijp wordt voor het
opriohten van een vooruitstrevende partij, waar
in groepen uit de P. v. d. A., de P. v. d V. en de
daklozen zich zullen kunnen thuis gevoelen. Zo'n
partij zal in onze huidige staatkundige constel
latie een zeer nuttige taak kunnen vervullen.
Zij zal een bindend element kunnen vormen tus
sen de grote partijen van rechts en links."
De Nieuwe Rotterdamse Courant schrijft
in een beschouwing onder de titel „Vrijzin
nigen op drift", dat zo'n hergroepering
numeriek voor de P. v. d. A. wellicht een
verzwakking zou betekenen, maar het ka
rakter van de partij zal zuiverder kunnen
worden wanneer hij die in zijn^hart geen
socialist is een ander onderdak Itan vinden.
.Anderzijds zal heel wat huidige aanhang van
communisten een zuivere socialistische partij
prefereren boven de weinig constructieve agita-
de Waarheidsvrienden. Zo zou een nieu
we hergroepering aan de linkerzijde zuiverder
toestanden scheppen, welke wellicht een bredere
basis aan .de regeringspolltiek zouden kunnen
•erschaffen."
war nitchevo omsk tomsk Imsk!" sprak hij.
,,Huh?" vroeg de vreemdeling verbaasd.
„Drommels!' zei Oehoe zijn voorhoofd af-
vegend. ,fio you speak jrangais? Parlez- Verder merkl he, blad op.
VOUS mglez. Caramba. De inboorling I „Indertijd hebben wij gesohreven dat zij, die
haalde glimlachend de schouders op,initiatief wensten te nemen tot het gesprok over
dat zij tot een partij toetraden, die haar socia
listische gezindheid met onder stoelen of banken
stak Misverstand daaromtrent was uitgesloten.
Sinds haar oprichting is er principieel niets ver
anderd. Daarom vindt men in het betoog van
de heer Oud dan ook geen enkel ander argument
voor afscheiding dan een onbehagen dat reeds
voor de oprichting van de Partij van de Arbeid
bestond en dat tenslotte toch niet verdwijnen
wil. En voor de stichting van een nieuwe partij
vindt men dan ook geen ander argument dan dat
er tussen de grote partijen plaats zou zijn voor
een middenpartij, een opvatting die naar onze
overtuiging voor de grote meerderheid van de
oud-leden van de voormalige V. D. B. in de Par
tij van de Arbeid geen aantrekkelijkheid heeft,
omdat zij met volle overtuiging en met hart en
ziel het democratische socialisme en de partij
die daarvan de draagster is zijn toegedaan."
Niet naar Moskou. Nadat eergisteren de burge
meester van Brussel de uitnodiging om de
plechtigheden bij het 800-jarig bestaan van
de stad Moskou bij te wonen had afgeslagen,
heef! gisteien de burgemeester van Londen,
Sir Bracewell Smith, hetzelfde gedaan. Hij
gaf als reden op. dat hij zich met vacantie in
Vichy bevond en daardoor de uitnodiging te
laat had ontvangen.
Verdachte dode. Het Beierse ministerie voor de
zuivering heeft bekend gemaakt dat de vroe
gere minister van Justitie van Duitsland,
Franz GClrtner, die in 1941 overleden is,
posthuum berecht zal worden wegens de on
dertekening van de anti-Joodse wetten „ter
bescherming van het Duitse bloed en de
Duitse eer". Het proces zal plaats hebben,
om over de geldigheid van zijn testament
kunnen beslissen.
