Nederlands eerste „weerschip"
Een geschiedenisboek van dertig hectare
ligt op de Veluwe opengeslagen
Vijf maal zoveel toeristen als vroeger
naar een goedkoop Nederland
Vrijmetselarij geen geheim genootschap
DINSDAG 16 SEPTEMBER 1941
4
Hel openluchtmuseum bij Arnhem waar de tijd rust krijgt
(Van een verslaggever)
Zo langzamerhand trekken de vacantie-
gangers zich terug van de hei en het strand
en wordt de natuur aan zichzelf overge
laten om te bekomen van de schrik der
invasie-1947.
Negen millioen Nederlanders zijn met
vacantie geweest en meer dan 85.000
van hen hebben de heuvelen rond
Arnhem beklommen, om zich te verdiepen
in de glorie van vergane tijden, welke daar
in het Nederlands Openluchtmuseum is
bijeengebracht in de rustige harmonie der
bossen. Daar is in de loop der jaren op
dertig hectare Veluwe een unieke verza
meling herinneringen samengevloeid, die
nog steeds niet compleet is.
De muren van een oud-Limburgse boer
derij met zijn intiem karakter herbergen
de fluisteringen van een klein stukje leven
zojuist is de vrouw van de voertrog wegge
lopen en zij heeft een kruisje geslagen voor
het „Lieveneertje" boven de ingang van de
woning. Een varken heeft geschurkt tegen
de stenen van zijn kot en in de mooie ka
mer tikt de staande klok de minuten weg
met een blikkerende, koperen slinger. Ze
ventig jaar geleden stond deze behuizing
nog ergens in het Limburgse, maar als de
staatsbemoeiing er niet was geweest, had
den wij nu kunnen treuren bij de vervallen
resten van dit oude huisje. Nu staat het op
dezelfde leemsoort als waar het vroeger op
gefundeerd was.
Weinig passen verderop staat de deur van
bierbrouwerij „De Roskam" op een kier; de
bitterzoete geur van mout drijft nog aar
zelend onder de lage gewelven en een ver
koolde tak steekt uit de oven ten teken,
dat er straks een nieuwe lading in de bier
ketel kan worden gepompt.
De paadjes door het roerloze bos open
baren steeds nieuwe schilderijtjes. Een oud-
Hollandse kruidentuin laat een zware reuk
van ihljm en peterselie los, die /net de vlin
ders om de hardstenen pomp treuzelt en
daar duikt uit het groen een verweerde
papiermolen met waterkracht-aandrijving
op; de hamerbakken, waar de lompen vroe
ger hun eerste bewerking tot smetteloos
Oud-Hollands papier ondergingen, staan
werkeloos, maar het is alsof straks de
schepper zal komen met zijn vorm, om de
eerste bladen uit de brij te toveren.
Of blijven we even op de omgang van de
bovenkruier, een fiere molen uit Delft, over
het landschap kijken. Niet meer dan vijf
personen mogen tegelijk op dit houten
bouwsel, want het dateert al van zestien-
zoveel!
Het is een lang, dromerig verhaal, dit
Openluchtmuseum, waarin verteld wordt
van de rook boven de haard en het stille
leven in een ,,los-hoes" met zijn deel voor
mensen en dieren tesamen en de schudden
de koppen van het vee mankeren slechts
boven de keisteentjes, waarmee deze vloer
is gelegd door een familie uit Lichtenvoor
de, wie weet in welke lang-vergeten tijd.
Stom, maar stemmig
Het is alles stom geworden nu, de korte
bedsteden, waarvan men vraagt, of daar
een mens in heeft kunnen slapen, ze zijn
netjes opgemaakt en aan de „zaag" boven
het vuur raast het koffiewater alleen maar
in de verbeelding van degene, die deze oude
stulpen weet te bevolken met zijn gedach
ten. Dat is overigens het enige „jammer"
aan deze prachtige verzameling: zij is
spookachtig van verlatenheid, een onver
hoedse gasaanval had geen groter leegte
kunnen teweegbrengen op deze erven.
In de heldere omlijsting van een watertje
en een Hollandse lucht, doorschoten van
beginnende herfstwolken, heeft zich een
Zaanse buurt neergezet. Een complete ver
taling van hoe het vroeger in de Zaan
streek was, zonder één enkele weglating,
met alle sfeer van een dubbel'e ophaalbrug
en een houtzaagmolen, een kombof van een
keuken met een eerwaardige knaap van een
smuiger. zoals de kleurig betegelde schouw
in het Zaanse vroeger placht te heten. Met
pedante tuitgeveltjes, met sierlijke pronk
kamers „aan de Zaan" en met een bootje,
dat zich tussen de plompe bladen vergeten
waant, maar er toch wis-en-drie bijhoort.
Kennemer droom.
Bijna is het te veel, deze opeenstapeling
van herinneringen aan een zeer rustig en
zeer welvarend land van melk en honing.
Bijna zou men de Kennemer Blekerij maar
overslaan, want er wacht nog zoveel
Natuurlijk wordt de Blekerij niet vergeten,
want stond dit zelfde gebouw niet tot 193"ri
achter het Nagtegaaltje in Overveen mef
zijn bleek-rode jnuren en hebben wij, mo
dernen er niet vaak de geluiden van de
stampkuipen uit horen komen en later ge
zien. hoe de berries met het wasgoed naar
de bleekvelden werden gedragen in de zon
van Kennemerland? Nu staat de blekerij
van Gehrels in een bos bij Arnhem. Dins
dags was het vroeger wasdag tegen de dui
nen; dan werd een avond tevoren het vuur
in de oven gelegd en de volgende morgen
ging het paard lopen om de wentelas te
dr'aaicn, die de stampers ophief. Tot 1937.
En nu is er geen paard, er zijn geer. vrouwen
meer, die in wolken stoom en met de mou
wen opgestroopt boenen op de lakens van
Mevrouw die-en-die van de Julianalaan.
Er is nog zo heel veel te bewonderen in
deze grote Oude Doos. Wanneer ge met alle
geweld op het vinketouw wilt gaan zitten,
koop een kaartje van een kwartje en bij
de grote speelweide kan dat gebeuren, want
daar staat een onvervalste vinkenbaan, ge
schonken door een inwoner van Aerden-
hout, met bordjes in de „hut", die de be
zoeker vermanen, niet te luid te kwebbe
len. want dan schrikken de vogeltjes,
wect-u.
De vinkenbaan, waaraan ook wel eens
een putter of een sijs ten offer viel, is ge
lukkig geschiedenis geworden, want het
was maar een wreed vermaak, verdwenen
is zij echter niet en de historievorser kan
er zijn beide ogen uitkijken naar de aan
schouwelijke les in vaderlandse gebruiken,
welke hier zonder ophouden wordt ge
geven.
Er is nog veel meer: een Marker vissers
hut, waarin een „blauw" vergaard is om
van te watertanden en een kolenbranderij
of een Twents bakhüs met de bijenkorven
nog langszij, maar de onroerende en ont
Franse invitatie tot
Tolunie-onderhandelingen
Alphand, de leider van de Franse dele
gatie op de conferentie van zestien te Pa
rijs, heeft op een persconferentie verklaard,
dat Frankrijk bereid is onderhandelingen
aan te knopen met alle Europese landen,
die een tolunie met Frankrijk wensen te
sluiten.
Alphand stelde voor, dat de diverse tol-
roerende museumobjecten krijgen slechts unies geleidelijk tot stand zouden worden
dén de eer, die hun toekomt wanneer de Sebracht teneinde de verschillende landen
hnnHf>rHrfm'7pnri Nnriorion/iprc 'h de gelegenheid to stellen zich aan te
passen. De geleidelijke verlaging der tarie-
honderdduizend Nederlanders van deze
zomer gevolgd worden door steeds weer
honderdduizenden. En als ge een sigaar te
missen hebt, dan vertelt een vief wagen-
makertje u in de grote wagenloods van al
les over wagens en brikken, dogcarts en
dilligences. Ook zonder sigaar trouwens en
met dezelfde lankmoedigheid als waarmee
het legertje openluchtsuppoosten verhaalt
van de wonderen dezer dertig hectaren.
„Aan de Zaan, waar de wieken van de
molens.Nee, dit is geen houtzaagmolen
aan de Zaan, hij staat op de Veluwe in het
openlucht-museum.
ven en de geleidelijke opheffing van ande
re handelsbeperkingen zouden pas dienen
te beginnen wanneer de betreffende landen
economische en financiële stabiliteit zouden
hebben verkregen.
Eibon langer geldig
Het Centraal Distributiekantoor deelt
mede, dat de geldigheidsduur van bon
L-01 reserve (voor 1 ei) verlengd is t/'m
Zaterdag 20 September.
WEN'S VAN OVERHEID EN BEDRIJFSLEVEN:
Wij tonen meer discipline, maar hebben nog geen
„uitstekeiuie naam"
SYMBOLIEK EN RITUAAL
Persoonlijkheidsontwikkeling in religieus kader
Agenda voor Haarlem
DINSDAG 1« SEPTEMBER
Grote Kerlc: orgelconcert. 7.30 uur. City: ..Rome
open stad". 18 J.. 2 15. 4.S0, 7.00 en 9 15 uur.
Luxor: ..Een tweezijdige vrouw". 18 2.00. 4.15,
7.00 en 9.15 uur. Sp.iarhe: „Het legioen van
Zorro" (2e en 3e deel). 14 J 2 30 7,00 en 9.15 uur.
Rembrandt: „Obsessie". 18 2.00. 4,15, 7.00 en
9.15 uur. Frans Hal»: Voortvluchtig", 18 j., 2.30,
7.00 en 9.15 uur. Palace: „De zevende misdaad",
18 2.00, 4.15, 7.00 en 9.15 uur,
WOENSDAG 17 SEPTEMBER
Gem. Concertgebouw: Koninklijke Militaire
Kapel, 8 uur. Bioscopen: Middag- en avondvoor-
Btellingen.
r\ VER DE VRIJMETSELARIJ hangt
sinds onheuglijke tijden een waas van
geheimzinnigheid. Er zijn maar zeer weinig
mensen, die volkomen op de hoogte zijn
van doel en streven van deze orde en men
moet over het algemeen tot de ingewijden
behoren om een juist inzicht in organisatie
■erkwijze te krijgen. Het feit, dat de
vrijmetselarij niet openbaar, maar een be
sloten gezelschap is, heeft tot deze voor
stelling van zaken veel bijgedragen.
De Duitsers hebben in de bezettingsjaren
getracht de algemene onkunde in volks
woede te doen verkeren. Tevergeefs, want
de Nederlanders zijn daarvoor te nuchter.
Wei brachten zij onnoemelijke schade toe
aan gebouwen en andere bezittingen van
orde. Het hoofdgebouw te den Haag
werd repetitie-gelegenheid voor het „Deut-
sches Theater", alom in den lande werden
de „tempels" verwoest of zwaar bescha
digd en de kostbare en belangrijke biblio
theek, die tal van oorspronkelijke werken,
zelfs wiegedrukken over vrijmetselarij, al
chemie, magnetisme, metaphysica en der
gelijke bevatte, werd weggevoerd. Gelukkig
kon een groot deel weer teruggevonden
■orden. Bij elkaar bedraagt de schade toch
nog ruim vier millioen gulden.
Daarboven uit gaat het verlies van de
vroegere grootmeester, generaal H. van
Tongeren, die reeds direct in 1940 door de
bezetters werd gearresteerd en het daarop
volgende jaar in een concentratiekamp om
het leven kwam.
De Vrijmetselaren hebben dezer dagen
getracht door het houden van een pers
conferentie de mysterieuze sfeer om hun
organisatie te doorbreken.
Zij hebben allereerst vastgesteld, wat de
,Orde van vrijmetselaren onder het Groot
Oosten der Nederlanden" beslist niet is.
Het is geen geheime organisatie, want
ieder die aan de statuten voldoet, kan er
lid van werden. Ook is het geen instelling
tot onderling hulpbetoon, waarvan de le
den elkaar steeds de bal toewerpen en
waarvan gezegd zou kunnen worden dat
men zijn kostje gekocht heeft, wanneer
men er een keer maar binnen is gekomen.
Ook is de orde geen anti-godsdienstig ge
nootschap. Integendeel, zij laat haar leden
daarin vrij en wil uitgesproken zelf geen
godsdienst zijn. Vrijmetselarij is evenmin
een politiek instrument, omdat haar leden
verschillende opvattingen op maatschap
pelijk en staatkundig terrein toegedaan
kunnen zijn, zodat men nooit als een een
heid naar buiten zou kunnen optreden.
Wat dan wel?
Zou men het doel der Vrijmetselaren op
zijn allereenvoudigst weer willen geven,
dan zou men moeten zeggen: men treedt
tot de orde toe, omdat men een beter mens
wil worden. Daarop richt zich de grondwet
der orde. Nu kan men tegenwerpen, dat
iedere godsdienstige gemeenschap dat ook
wil, doch in de vrijmetselarij wordt eigen
lijk de leden van verschillende geloofs
overtuiging gelegenheid geboden gezamen
lijk naar een zelfde doel te streven. Per
soonlijkheidsontwikkeling, zo zou meij de
taak der orde het best kunnen omschrijven.
Zij tracht haar adepten door gestadige ar
beid aan zichzelf te ontwikkelen tot per
soonlijkheden, die elk voor zich en naar
eigen aard het zelf ontvangen licht uit
dragen in de samenleving. Uit deze opvat
ting vloeit voort, dat de vrijmetselaren
een absolute gewetensvrijheid voorstaan.
Ter vertolking van haar idealen en ge
dachten bedient de orde zich van symbolen
cn ritualen, over het algemeen aan de
bouwkunst historisch zouden de Vrij
metselaren uit de kathedraalbouwers zijn
voortgekomen ontleend.
Symboliek
De Vrijmetselarij verzinnebeeldt de
mensheid in een tempel. Aan die tempel
zijn wij allen bouwers. Maar niet alleen
bouwers, wij zijn ook de stenen, die tot dat
bouwwerk dienen te worden samenge
voegd. Aanvankelijk zijn het slechts ruwe
stenen, die voor de bouw ongeschikt zijn,
maar die bewerkt dienen te worden om er
kubieke stenen van te maken, die passen
zullen in de bouw.
De ruwe steen is derhalve het symbool
van de nog onvolkomen mens en de ku
bieke steen symboliseert de mens als
bruikbaar en nuttig lid der gemeenschap.
Om die kubieke steen te kunnen voort
brengen dient de Vrijmetselaar te werken
met de hamer zijner geestelijke kracht en
met de beitel der zelfbeheersing, opdat al
het onbruikbare en onvolkomene woriie
verwijderd. Hij moet zich bedienen van
passer en van winkelhaak, van waterpas
en schietlood, opdat hij op de juiste plaats
in het bouwwerk zal passen. Zijn hande
lingen moeten „in de haak zijn", zijn le
venshouding dient te zijn evenwichtig als
het waterpas, recht als de liniaal en tege
lijk diepgaand als het schietlood.
Door middel van deze symboliek tracht
de Vrijmetselarij in de mens te wekken of
te verlevendigen het bewustzijn van de
hoge waarde zijner persoonlijkheid.
Organisatie
De Vrijmetselaren zijn georganiseerd in
loges, kleine plaatselijke verenigingen,
alleen gebonden aan het grotere organieke
verband, de Grootloge. De Nederlandse
Grootloge werd in 1756 gestitht en omvat
alle in Nederland en Oost- en West-Indië
en de in Afrika gevestigde Nederlandse
loges. Nederland telt op het ogenblik ruim
3000 vrijmetselaren, in Zilid-Afrika zijn er
5000. Iedere loge komt op gezette tijden
bijeen. Er valt te onderscheiden in voorhof-
arbeid en tempelarbeid. Deze laatste be
staat in het bespreken van rituële, symbo-
lieke, religieuze, wijsgerige of maatschap
pelijke onderwerpen.
De tempelarbeid bestaat in de plechtige
aanneming van nieuwe leden, de verlening
van een hogere graad en de viering van
hoogtijdagen, waarbij de orde zich van een
zinrijk rituëel bedient.
De tempel symboliseert het heelal, de
ritus die van de opgang van de duisternis
uit naar het licht.
Het beginsel van alle persoonlijkheids
vorming is het afdalen in het diepste zelf.
Vandaar, dat degene, die zich bij de Vrij
metselarij aansluit, als eerste wegwijzer op
zijn pad de aloude spreuk vindt*Ken Uzelf.
Zoals zelfkennis het begin van alle wijs
heid is, zo is de zelfbeheersing de kracht,
die de mens nodig heeft om te komen tot
zelfveredeling, t^t schoonheid.
Naar analogie hiervan bezit men in de
orde een bepaalde graad. Men begint als
leerling, vervolgens wordt men gezel, ten
slotte meester. De drie graden zijn in el
kaar aanwezig: in elke leerling of gezel is
de meester voorondersteld, in elke meester
blijven de leerling en gezel werkzaam. In
de tempel zitten de leerlingen aan de
Noordzijde, de gezellen aan de Zuidkant,;
maar de meesters zitten over beide groe
pen verspreid.
De voorzitter der loge zit in het Oosten,
om, naar de bewoordingen van het ritueel,
„te getuigen van het licht, dat was, dat is
en wezen zal". Hij wordt bijgestaan door
twee opzieners, die in het Westen zijn ge
plaatst. Deze drie functionarissen represen
teren het gezag in de loge.
Boven de voorzitter, in het gebogen pla
fond, dat het uitspansel voorstelt, is het
„Alziend oog" aangebracht van de „Opper-
bouwer des Heelals", met welke aanduiding
de Vrijmetselarij ieder Godsbegrip wil om
spannen.
Voor de voorzitter staat een kubusvormig
altaar, waarop de „Drie grote lichten" dei-
Vrij metselarij liggen: Bijbel (in niet-Chris-
telijke landen ook Koran. Avesta of een
ander heilig boek), winkelhaak en passer.
In het midden der tempel ligt een tableau
dat omgeven is door de drie kleine lichten
van wijsheid, kracht en schoonheid.
Niet overal dezelfde vorm
Het bovenstaande geldt in het bijzonder
voor de Nederlandse magons. In Scandi
navië komen naast de vrijmetselaren ook
de „Vrije timmeraars" voor. die beide op
uitsluitend Christelijke grondslag staan.
Niet ontkend kan worden, dat in de La-
In de komende jaren wil men zien te
bereiken dat ons land in tegenstelling tot
vroeger een toeristen-importerend land
wordt. Men stelt zich voor, dat mits alle
betrokken organen en personen medewer
ken over een drietal jaren uit het
vreemdelingenverkeer een opbrengst ver
kregen wordt, welke een vervijfvoudiging
is van het voor-oorlogse cijfer. In plaats
van 10 millioen zou dan het vreemdelin
genverkeer een bijdrage van 50 millioen
gulden aan onze betalingsbalans kunnen
verlenen.
Voor de oorlog, toen het, deviezenvraag-
stuk nog niet het draaipunt van onze eco
nomische politiek vormde was het vreem
delingenverkeer in hoofdzaak een kwestie
van propaganda.
Er heerste in Nederland een zeker
défaitisme op dit terrein aldus de heer
Groenevelt Meyer, de regeringscom-
saris voor het vreemdelingenverkeer,
die dezer dagen in Den Haag vertelde
van de plannen, die er bestaan, om Ne
derland als „eiland der goedkoopte"
uit te buiten in de vorm-van een toe
ristentrekpleister.
De mening overheerste, dat wij het toch
niet tegen het buitenland konden bolwer
ken. Ons land was voor de toeristen duur
en saai. Alleen een intellectuele élite werd
bereikt, die met name onze musea bezocht.
Maar daartegenover gingen de Nederlan
ders bij tienduizenden naar het buitenland.
Uit de statistieken blijkt, dat de Ame
rikanen het gemiddeld niet langer dan
2.9 dag bij ons uithielden. Thans zijn er
echter vele factoren, welke tot een gun
stige ontwikkeling van het vreemdelingen
verkeer in ons land kunnen bijdragt-n.
Vooreerst is ons land geen duurte-eiland
in Europa meer. De belangstelling voor
ons land is voorts toegenomen: zo zal bin
nenkort het toeristenverkeer tussen
Frankrijk en Nederland op een bescheiden
schaal hervat kunnen worden. Op een basis
van evenredigheid wordt dan een toeris
tenverkeer naar en van Frankrijk moge
lijk, waardoor de Nederlandse toerist naar
Frankrijk over een bedrag van f 400 aan
deviezen zal kunnen beschikken. Zoals de
zaken thans staan zal dat per maand tot
ongeveer een 140 personen beperkt dienen
te blijven.
Vele militairen komen hier hun verlof
doorbrengen. Zo vertoefden hier in de
bloembollentijd ongeveer 2000 Amerika
nen met gemiddeld 5 verblijfdagen. Ten
slotte is er de omstandigheid, dat Duits
land en Oostenrijk voorlopig voor het toe
ristenverkeer ziin uitgeschakeld. Nu acht
de heer Groenevelt Meyer het mogelijk,
om in de eerstvolgende jaren het aantal
verblijfsdagen van de Amerikaanse toe
risten te verdubbelen, dus op gemiddeld
vijf te biyngen. Ook het aantal Ameri
kaanse bezoekers moet volgens hem ver
dubbeld kunnen worden.
Wij moeten goede gastheren zijn...
Om evenwel een toeristen-importerend
land te worden dienen we materieel en
geestelijk in staat te zijn als „gastheer"
op te treden. Hier ligt een taak voor de
Algemene Nederlandse Vereniging voor
Vreemdelingenverkeer, voor het hotelwe
zen, voor de regering en voor het volk
zelf. Dan is een subsidie van de regering
zeker te verwachten. De A.N.V.V. is be
gonnen met de uitwerking van een actie,
welke ten doel heeft, dat reeds in 1948 een
belangrijke toeneming van het vreemde
lingenverkeer in ons land bereikt wordt.
Door deze organisatie wordt de buiten
landse propaganda centraal gevoerd. Wat
Amerika betreft wordt een algemene pro
paganda gevoerd in samenwerking met
België en Luxemburg.
Het hotelwezen heeft zich deze zo
mer reeds zeer ingespannen- Het
kampt echter nog met een beperkte
capaciteit, die voor het gehele land
80% van de voor-oorlogse bedraagt.
Behalve door het geven van een subsi
die zal de regering nog meer moeten doen:
verstrekking van materialen voor de we
deropbouw van hotels en mogelijkheden
voor de verbetering en uitbreiding van de
bedrijfsuitrusting. Zo zal de voedselpositie
het in de toekomst noodzakelijk kunnen
maken, dat voor hotels op centrale knoop
punten faciliteiten verleend worden.
„Het land der fooien".
De mentaliteit van ons volk tenslotte
ten aanzien van de vreemdelingen achtte
de heer Groenevelt Meyer-reeds veel ver
beterd. Er zijn echter bij een openhartige
enquête door de A.N.V.V. enige klachten
door de vreemde bezoekers geuit. Één
heeft betrekking op de controle aan de
grens. Voorts loopt ons land door het
fooiensysteem de kans meer en meer „le
pays des pourboires" genoemd te worden.
Ook blijkt men in het geheel niet onder
de indruk van de spreekwoordelijke Ne
derlandse zindelijkheid te zijn. Men klaagt
over de weinige badkamers en het gemis
aan stromend warm water. Ook treinen
en straten worden vuil gevonden. Marken
en Volendam worden in het geheel geen
Honegger ziek in Amerika
Onze correspondent te Parijs meldt:
Arthur Honegger, de Frans-Zwitserse
componist Van „Jeanne d'Arc au Bücher"
het oratorium dat vorig seizoen in tal van
plaatsen in ons land door een Belgisch
symphonie-orkest onder leiding van Lode-
wijk de Vecht met zeer groot succes is uit
gevoerd, is, naar wij vernemen, tijdens een
tournée, welke hij sedert enige weken door
Amerika had ondernomen, plotseling door
een ziekte overvallen, en wel zodanig dat
de overkomst van zijn vrouw dringend
gewenst bleek te zijn. Volgens de laatste
berichten zou Honeggers toestand niet zon
der gevaar zijn.
reclame geacht, al blijven zij altijd nog
een attractie voor de bezoeker vormen.
Ten aanzien van de critlek over het
fooienstelsel gaf-de secretaris van de be
drijfsgroep Horeca als zijn mening, dat de
schuld hier in feite bij het publiek ligt.
Er wordt zijns insziens in het algemeen te
royaal gegeven. De discipline ontbreekt.
Voor het hotel-, café- en restaurantbe
drijf hoopt men in het volgend jaar enige
algemene richtlijnen te geven Afschaffing
van het fooienstelsel wordt niet mogelijk
geacht. „De fooi is zo oud als de wereld
en als zodanig gerechtvaardigd". In het
algemeen zou men zich in cafés tot een
fooi van 15% kunnen bepalen. Voor wat
de hotels en restaurants betreft, waar de
rekening doorgaans hóger is, zou men met
10% kunnen volstaan.
Overigens strekt zich het gebruik om
fooien te geven niet alleen tot het Horeca
bedrijf uit. Zo werd gewezen op de grote
bedragen, die bioscoopportiers vaak tou
cheren. Hier en ook op andere terreinen
zal het publiek zelf daarin verandering
dienen te brengen.
Drooglijnen van vuurkoord
Groesbeek bevat een
waar arsenaal
De gemeente Groesbeek is sinds Maart
van dit jaar „bewerkt" door de Arnhemse
hulpverleningsdienst, die thans in een
rapport vertelt van de enorme hoeveelhe
den oorlogstuig, welke nog in deze uithoek
van de provincie Gelderland verspreid la
gen. De gemeente werd nu drie jaar gele
den door de frontlijn in tweeën gesneden
en het gebied werd tot niemandsland ver
klaard. Tijdens de overwintering 1945'46
strooiden Geallieerden en Duitsers kwistig
hun projectielen en mijnen rond, zodat
hier het grootste mijnenveld van Europa
ontstond. Vijf maanden opsporingswerk
hebben de vernietiging van niet minder
dan 104.000 granaten, waaronder 65.000
Duitse handgranaten tengevolge gehad.
Monsters van elke soort en elk kaliber
waren er onder: de 39 bommen van 750
kilo hebben de Arnhemse mannen bijvoor
beeld menig benauwd kwartiertje be
zorgd.
Het voormalige slagveld leverde verder
honderden meters vuur- en slagkoord op,
dat door de Groesbekenaren enige keren als
waslijn werd geadopteerd.
Ofschoon er met man en macht opge
ruimd is, blijft de omgeving van Groes
beek gevaarlijk door de omvangrijke res
ten munitie, welke er nog verspreid lig
gen.
Dansleraren-van-professle kunnen Zaterdag
27 September hun beste beentje voorzetten ln de
wedstrijd om „De grote prtjs van Nederland
•.947". die 's avonds om 23.30 uur in de Haagse
dierentuin gehouden wordt.
Nachtmerrie
I N HET NACHTELIJK DUISTER stond
1 op de tramhalte van het Leidseplein een
paard. Het zag er moe en verfomfaaid uit.
Er lag op zijn ede) gezicht een wezenloze
trek, die deed vermoeden, dat het de avond
had doorgebracht in de lichtzinnige établis
sementen, die in die streek van Nederland
zonder tal zijn.
Zo was het ook.
Het was al heel laat eigenlijk veel te
laat voor een paard en het Leidseplein
lag geheel verlaten. Er was alleen nog een
taxi-chauffeur en die ging naar het paard
toe en zei: „Zo jö, wat doe jij hier?"
„Op lijn 1 wachten", zei het paard geme
lijk.
„Ha, daar moet je nou weer een paard
voor weze", zei de chauffeur minachtend
over zoveel onkunde omtrent de Amster
damse gebruiken, „die rijdt niet meer na
middernacht".
„Kammenieschele", ze: het paard balorig
en zwiepte zijn staart in het gezicht van de
chauffeur, „ik blijf toch lekker staan".
De taxi-man verdween en liet het paard
alleen met zijn benevelde gedachten. „Mooi
pleintje hier", prevelde het paard welwil
lend, „ik wou dat ik een sigaretje bij me
had".
Ineens klonk over het plaveisel een suk
kelige hoefslag.
„Daar hejje zo'n proleet voor een wa
gentje", dacht het paard en verheugde zich
over eigen welstand. Niettemin verwaar
digde het zich neerbuigend om te kijken,
toen het aapje naast de vluchtheuvel stil
hield.
„Doe jij hier?" bromde de koetsier.
Het paard werd boos. „Op lijn 1 wachte",
zei het korzelig, „is er soms wat tegen dat
ik op lijn 1 sta te wachten?" Het knelde
zich met het linkervoorbeen om de tram
paal en keek uitdagend.
„Niks", zei de koetsier, „maar je hoorde
al lang in bed te legge".
Het was even stil.
„Allee", zei de koetsier, „stap maar In,
Ik breng je wel effe weg".
„Ja maar," zei het paard, „ik heb geen
cent op zak. Alles verbrast".
„Nou", vond de koetsier, „dat mag'em
de pret niet drukke. Jij bent ook niet ieder
een".
„Vooruit", zei het paard, „naar de Ferdi
nand Bol dan maar. En een beetje haast
maken, luie sloeber" brulde het tegen het
rijtuigpaard.
Het rijtuig zette zich in beweging en ter
wijl het paard zich behaaglijk in de kussens
nestelde, begon het weemoedige dronke
mansliedjes zachtjes voor zich uit te zin
gen. Eerst zong het: „As de tros wordt
losgesmete", maar alras schakelde het over
op gezangen van een bedenkelijker allooi.
„Wat een stem", zei het tevreden en
haalde meteen uit, dat het schalde door de
stille straten. Niet voldaan daarmee begon
het op luide toon geweldig slechte grappen
aan de koetsier te vertellen. Vervolgens
maakte het geniepige insinuaties over een
ter plaatse opgestelde agent en diens voor
ouders, lachte daarbij een hikkerige lach
en sloeg van pret een ruit stuk.
Toen stopte het fatsoenlijke, hard-wer-
kende paard voor de wagen, keek eens ont
stemd achterc#7 en zei op dreigende toon:
„Hé. denk je der een beetje om? Altijd
paard blijven, hè!"
In het rijtuig viel een beschaamde stilte.
W. L. B.
De Cirruszal haar werk wel aan kunnen
De „Cirrus", Nederlands .eerste
weer schip is gereed om op l4 Sep
tember een van de dertien over de ge
hele Atlantische Oceaan verspreide
weerkundige waarnemingsstations te
gaan bezetten, een post die Nederland
v met België beurtelings zal waarnemen,
steeds voor een periode van drie we
ken. Deze post bevindt zich op de
breedte van Ouessant aan de ingang
van de Golf van Biskaye.
Gedurende de afgelopen weken hebben
Van Nievelt Goudriaan en Co.'s Stoom
vaartmij., die het schip exploiteert, de
Rijksluchtvaartdienst en het K.NM.I., het
schip geheel voor zijn taak in gereedheid
gebracht. Een uitgebreide radio-installatie,
die voor verbindingen met schepen, vlieg
tuigen en de vaste wal zorgt en weerkun
dige instrumenten zijn aan boord gebracht,
waar een radarinstallatie reeds aanwezig
was. Het schip is van oorsprong een Ame
rikaans marinefregat, dat de Nederlandse
regering voor een prik heeft kunnen aan
kopen.
Van alle „gemakken" voorzien.
Voor de zo belangrijke waarnemingen
in de hogere luchtlagen zal men gebruik
maken van radiosondes, die opgehangen
aan grote witte ballons tot 10 km. hoogte
kunnen stijgen en door middel van een
zendertje, de temperatuur en het voch
tigheidsgehalte aan de post op het schip
kunnen meedelen. De zo verkregen ge
gevens worden snel uitgewerkt en doorge
geven aan Schiphol, dat De Bilt er van in
kennis stelt, die het op zijn beurt door
middel van een internationaal telexnet
aan de weerstations op het vaste land
doorgeeft. Deze gehele procedure mag niet
meer dan hoogstens een half uur in be
slag nemen. Van hoeveel belang dit voor
de - verhoging van de veiligheid van het
tijnse landen de orden dikwijls aan de po
litieke ontwikkeling een bepaalde wending
willen geven. Ook komen hier „gemengde
orden" voor, die zowel voor vrouwen als
mannen openstaan. Het Groot-Oosten dei-
Nederlanden erkent deze echter niet: het
meent dat de geestelijke atmosfeer der orde
slechts door een jchelding van het manne
lijk en vrouwelijk element gehandhaafd
kan blijven.
Een vrijzinnige partij?
Naar aanleiding van het door mr. P. J.
Oud, burgemeester van Rotterdam gelan
ceerde denkbeeld, om te komen tot op
richting van een vooruitstrevende vrij
zinnige partij (waarin zowel plaats is voor
de oud-vrijzinnig democraten, die zich niet
thuis voelen in de Partij van de Arbeid,
alsmede de dakloze of tot andere groepen
behorende niet-socialistische democraten)
en de daarop gekomen perscommentaren
schrijft mr. D. U. Stikker in het Algemeen
Handelsblad, voorzitter van de Partij van
de Vrijheid, een artikel, waarin hij pleit
voor opneming dezer groepen in zijn orga
nisatie.
„Ongetwijfeld zullen er nuances over
blijven, maar niet voor elk verschil moe
ten weer politieke partijen worden opge
richt. Er moet gestreefd worden naar een
heid, niet ten koste van vervaging van be
ginselen, maar eenheid met als grondslag
samenwerking van in wezen politiek ge-
lij kgezinden. Daarvoor moet een politiek
gesprek geopend worden met als einddoel
een sterke progressief gezinde partij die
allen omvat voor wie de geestelijke vrij
heid primair is, de sociale gerechtigheid
plicht en die het economisch leven niet wil
zien terstarren in het keurslijf van een
socialistische dogmatiek die uiteindelijk in
staats-absolutisme moet eindigen.
Tot een zodanige koers zijn wij bereid."
luchtverkeer, voor de zeescheepvaart, de
landbouw en andere belanghebbenden zal
zijn, is duidelijk-
Tijdens de eerste proefvaart
maakten wij, even buitengaats, een op
stijging van een ballon met radiosonde
mee. Met een vaart van 300 m. per
minuut verdwenen ballon en radio
sonde uit onze gezichtskring, echter
niet uit het gezichtsveld van het ra
daroog, zodat de windsnelheid op grote
hoogte kan worden bepaald. In de
toekomst hoopt men ook oceanogra-
fische waarnemingen te gaan doen.
De „Cirrus" is nog provisorisch inge
richt, speciaal de accomodatie der be
manning zal nog verbeterd worden. Dit
zal echter pas kunnen geschieden, nadat
de „Cumulus", een tweede voor dit doel
gekocht Amerikaans marinefregat, gereed
zal zijn. Dit schip zal begin September uit
New-Orleans vertrekken en half Septem
ber in Rotterdam, de thuishaven der weèr-
schepen, aankomen en ongeveer in drie
maanden tiids verbouwd wordenn.
De totale bemanning van elk schip zal
uit ongeveer 58 personen bestaan, onder
wie acht radiotelegrafisten van de afde
ling luchtverkeersbeveiliging en vyf weer
kundigen.
Zoals men weet is Nederland lid van de
internationale burgerlijke luchtvaartorga-
nisatie, die in September 1946 besloot tot
het inrichten van weerstations op de At
lantische Oceaan ten behoeve van de
luchtvaart. Zeven van de stations worden
geëxploiteerd door de Ver. Staten, één
door de Ver. Staten tezamen met Canada,
twee door Groot-Brittannië. een gezamen
lijk door Noorwegen. Zweden en Groot-
Brittannië en een door Frankrijk. De
plaats van de stations is in nauwe samen
werking met de internationale meteorolo
gische organisatie bepaald. De Franse en
de Britse stations zijn sedert begin Augus
tus bezet; Amerika heeft op een station
na, de bezetting van zijn posten voltooid.
DUW MET FATALE GEVOLGEN.
In Gemert ontstond een vechtpartij tus
sen twee mannen van respectievelijk 86 en
65 jaar. Beiden verkeerden onder invloed
van sterke drank. Op een gegeven ogen
blik werd de oudste in een sloot geduwd,
ten gevolge waarvan hij zo ongelukkig
kwam te vallen, dat hij vrijwel op slag
werd gedood.
Nieuwe uitgaven
„Fresh fields and polders new".
Uitgave van „Nederland in den
Vreemde".
Reeds Jaren circuleert in het buitenland een
brochure, die belangstelling moet proberen te
wekken voor de Nederlandse Zuiderzeewerken.
Daar dit project zo langzamerhand Is uitge
groeid tot een enorm stuk werk, dat op een be
wogen oorlogshistorie bogen kan. heeft de ver
eniging ..Nederland in den Vreemde" te
Amsterdam gemeend er goed aan te doen. de
oude brochure in een nieuw pak te steken. Deze
verjongingskuur heeft het werkje ongetwijfeld
groter documentaire waarde gegeven: de totale
geschiedenis van de dam tussen Wlerlngen en
het toenmalige vasteland van Noordholland tot
de laatste plannen aangaande de verdere inpol
dering van de vroegere Zuiderzee heeft een
plaatsje gekregen tussen de vele foto's die het
foldertje sieren. Zowel voor „export" 'als voor
binnenlands gebruik lijkt dit historische werkje
uitermate geschikt, temeer omdat de Duitse
aanslagen op de landwinningen met schrijnende
wkeurtgheid zijn verteld
