Haarlems Dagblad
Anti-Moskoupartijen vrij
zeker van de overwinning
De Kamer
De Nederlandse delegatie zal
misschien teruggeroepen worden
Nieuwe Triest-nota's
aan Sovjet-Ume
Nederlandse verliezen
in Indonesië
Heemsteedse illegale groep van
„Broeder Jozef' werd opgerold
Weerbericht
62e Jaargang No. 18915
Bureaux; Grote Houtstr 93, Tel. Adv en Admin,
10724, 14825, Redactie 10600. Direct.-Hoofdred.
15054. Bijkantoor H.N., Soendaplein 37, Tel. 12230.
Drukkerij Z. B. Spaarne 12, Tel. 12713, 10132.
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom
Zaterdag 17 April 1948
Verschijnt dagelijks behalve Zon- en Feestdagen.
Abonnementsprijs per week 31 cent, per kwartaal
4,Franco per post 4,50. Postgiro 273107.
Advert-tarieven op aanvraag by de Administratie.
Uitgave van de Stichting Voorlichting te,Haarlem
DAT DE FEDERALE Unie-gedachte in
de sfeer der practische politiek is ge-
komen, blijkt steeds meer. Het Voorlopig
'Verslag der Tweede Kamer over het ver
drag van Brussel, dat gisteren gepubliceerd
'werd, getuigde er op sprekende wijze van.
Eerder hebben wij al gemeld, dat in de
kring van regering en parlement in de
laatste tijd een groot aantal voorstanders
van de Federale gedachte naar voren was
Bekomen. Zij hebben zich nu in een offi
cieel stuk doen horen. „Vele leden" hebben
Ier een lans voor gebroken. Zij achten het
verstandig' haar eerst te overwegen met
betrekking tot de Benelux-landen, omdat
die al scherp omschreven doeleinden na
streven. Dat is een logisch begin, zonder
dat men er bij moet denken: op die be
scheiden schaal zullen wij het dan eerst
wel eens lange tijd beproeven. Want wij
leven nu snel in de internationale politiek,
al zouden velen dat liever anders willen.
Wij moeten wel snel leven. De drang der
noodzaak zit er achter. En die gedwongen
snelheid biedt ook de enige kans om grote
verandering te bereiken. Men zal, onver
mijdelijk, op een goed ogenblik een sprong
moeten wagen. En dan een volgende. En
nog een. Dat is dan ook wel gevoeld door
de vele leden, die in het Voorlopig Verslag
zeggen: „Als men nu niet de stap naar een
werkelijk federalisme leert maken, dan
leert men het nooit, met alle rampzalige
gevolgen van dien". Zij stemmen in met de
ingediende motie-Van der Goes van Naters-
Serrarens c.i. betreffende de opbouw van
een rechtsgemeenschap van democratische
staten in federaal verband. Zij nemen aan
dat dezp motie bij de behandeling van het
Vijf Mogendheden-Verdrag aan de orde
gesteld zal worden en wensen het oordeel
der regering erover te horen. Het verdrag
spreekt van een consultatieve raad. Dat
betekent „een raadgevend college" en dat
begrip alleen achten zij onvoldoende. Het
verdrag treedt niet in bijzonderheden. Wat
wordt ermee bedoeld? Men zal de raad een
eigen taak en een eigen gezag moeten
'geven. Zijn Kamers zullen functionele
organen moeten zijn, boven-nationale orga
nen. Daar hebt ge de practijk der federale
gedachte: boven-nationale organen, belast
met een omschreven taak.
Maar velen willen dat blijkbaar eerst in
het beperkte kader van Benelux beproeven.
Zij spreken wel over een verdere uitbouw
van de samenwerking, maar voegen daar
aan toe: „hoe vurig men daar ook naar
verlangt, eerst wanneer de grotere een
heid zoals bij Benelux gevoelswaarde
voor het volk heeft verkregen, zodat men
bereid is er offers voor te brengen, is zij
mogelijk, wenselijk en nodig". En dan
komt de vrees naar voren voor de over
heersing van kleine door grote volken.
Dat was te verwachten. Het is duidelijk dat
bij de constructie van een "Federale Unie
de getalsverhoudingen in de boven-natio
nale organen zo geregeld moeten worden,
dat een grote staat ei geen overheersende
rol in kan spelen.
Maar dit is oplosbaar. Het zou gemak
kelijker, oplosbaar worden, naarmate een
groter aantal staten aan de vorming der
Federale Unie zou deelnemen. En zestien
landen hebben juist de West-Europese
conventie van economische samenwerking
ondertekend en zijn elkaar dus nader ge
komen. Het is overigens een oud probleem"
In vroegere artikelen op deze plaats heb
ik herinnerd aan de' moeilijkheden, waar
mee 160 jaar geleden de gedelegeerden der
dertien staten, die onder George Wash
ington's voorzitterschap de Verenigde
Staten van Noord-Amerika stichtten, in
hun conferentie te Philadelphia kampten.
De grote staten wilden, dat alle dertien
naar vefhouding van hun bevolkingstotaal
in het federale parlement vertegenwoor-
zouden zijn. De kleine staten weiger
den, omdat de grote hen dan zouden over
heersen. Zij wensten gelijke vertegenwoor
diging in het parlement voor elke staat. Wij
denken er niet aan, zeiden de groten en
ge kunt u dat voorstellen als ge u even in
verhoudingen van tegenwoordige Europese
staten verplaatst. Het is niet aannemelijk
dat Groot-Brittannië met vijfenveertig
millioen inwoners niet meer vertegenwoor
digers in een boven-nationaal orgaan zou
hebben dan Luxemburg met vierhonderd
duizend. Het is trouwens evenmin aan
nemelijk dat Nederland met bijna tien
millioen inwoners er niet meer zou krij
gen dan Luxemburg. Dat hebben de vele
Kamerleden in het Voorlopig Verslag ook
al gevoeld, want zij opperen voor Benelux
een 'Unie-parlement van honderd leden,
waarvan Nederland er 50 zou aanwijzen en
België en Luxemburg samen de andere
helft.
Hoe is het indertijd door de dertien Ame
rikaanse staten in Philadelphia opgelost?
Toen de conferentie op een dood punt was
beland en de afgevaardigden van de kleine
staten dreigden met kwaad weglopen, vond
de grote staat Connecticut de oplossing. Die
stelde namelijk voor, dat in het Huis van
Afgevaardigden de staten naar verhoudingt
van hun bevolkingstotalen vertegenwoor
digd zouden zijn, maar in de Senaat elk
door twee afgevaardigden. En de Senaat
sou dan speciale bevoegdheden krijgen *ten
aanzien van het buitenlands beleid. Dit
werd aanvaard en zo liggen de verhou
dingen nog steeds in het federale parlement
der sindsdien tot 48 staten uitgegroeide
V.S. Het historische voorbeeld is leerrijk.
Het houdt overigens niet ih dat men het
precies zou moeten navolgen; in Europa
zouden bijvoorbeeld andere of meer be
voegdheden gegeven kunnen worden aan
een lichaam, waarin alle staten gelijk ver
tegenwoordigd zouden zijn. Federale Unie
maakt velex-lei oplossingen mogelijk.
Maar dit alles geldt de uitvoering. Hoofd
zaak is dat men eerst het grote besluit,
neemt, boverf-nationale organen met om
schreven bevoegdheden te aanvaarden en
daarmee het principe van Federale Unie.
De Kamerleden hebben gesproken over
de „gevoelswaarde", die huns inziens Bene
lux al bij het volk heeft verworven en die
een grotere eenheid zou moeten bezitten
eer het er offers voor zou willen brengen.
Dit is mooi en ook behoedzaam gezegd,
maar ik geloof niet dat het de toestand
juist tekent. Ik geloof dat in brede leringen
van het volk afgezien van diegenen, die
er helemaal geen belangstelling voor heb
ben en zelfs nu nog nauwelijks weten, wat
Benelux betekent het-besef zeer sterk is
gegroeid dat wij tot nieuwe verhoudingen
in een groter geheel moeten komen om ons
volksbestaan te behouden en dat wij op den
duur onze vrijheid zullen moeten offeren
als dat niet lukt. Van offers gesproken! Dit
besef heeft inderdaad grote gevoelswaarde
gekregen. Veel meer dan Benelux, ofschoon
men dat erkent als een hoopvol begin. Hoe
Abdoel Kadir spreekt sussende woorden
United Press meldt, dat gisteravond uit
aanwijzingen van Batavia viel od te ma
ken, dat de Nederlandse delegatie terugge
trokken zal worden van de besprekingen
in Djokja onder leiding van de Commissie
van Goede Diensten. Zou de Nederlandse
delegatie werkelijk vertrekken dan zal de
Commissie van Goede Diensten zich voor
het moeilijke alternatief geplaatst zien of
ook zij naar Batavia zal moeten terugkeren
of in Kalioerang zal blijven.
yolgens welingelichte kringen zou de
commissie met algemene stemmen besloten
hebben te blijven, omdat zij zich verbonden
acht door de overeenkomst van Januari,
waarin staat, dat (Je besprekingen tussen
de Nederlanders en de Indonesiërs iedere
drie weken zullen worden afgewisseld op
Nederlands en Indonesisch grondgebied.
Zou de commissie met de Nederlandse de
legatie naar Batavia terugkeren, dan zou
hieruit de conclusie getrokken kunnen
worden, dat dr. van Mook de commissie
opdracht geeft omtrent haar handelen.
Gisteravond hadden ten huize van jhr.
van Vredenburch, in zijn verblijf bij Ka
lioerang besprekingen plaats tussen de Bel
gische gedelegeerde en de voorzitter van
de Uno-commissie, Herremans en de Ame
rikaanse afgevaardigde, Dubois. De
'Australische gedelegeerde, Thomas Critch-
ley was1' niet aanwezig.' Men meent, dat
jhr. van Vredenburch tijdens deze bespre
king het Nederlandse standpunt zal hebben
uiteengezet.
Overdrijving?
Men is in Djokja van mening, dat
het incident aan het station in Neder
land te zeer is opgeblazen. Sedert het
incident is geen enkel lid van de Ne
derlandse delegatie in Djokja meer
lastig gevallen en de gedelegeerden
brengen hun tijd zoek met winkelen,
sightseeing' en zwemmen. Er is geen
sprake van spanning tussen de Neder
landers en Indonesiërs.
Men verwacht Abdoel Kadir, de voor
zitter van de Nederlandse delegatie Za
terdag terug in Kalioerang, nadat hij een
ééndaags bezoek gebracht heeft aan Ba
tavia waar hij verslag heeft uitgebracht
clan dr. van Mook. Men verwacht, dat
Abdoel Kadir de beslissing mee zal bren
gen of de Nederlandse delegatie naar Ba
tavia ^zal terugkeren en de onderhandelin
gen tijdelijk zullen worden afgebroken of
dat de Nederlandse delegatie haar werk
zal voortzetten in Kalioerang.
Rede Abdoel Kadir.
In verband met het incident te Djokja
karta heeft Abdoel Kadir voor radio-
Batavia een, uiteenzetting gegéven. Hij
zeide dat het een demonstratie was uitge
voerd door jongens tussen de 10 en 26
jaar. „Deze demonstratie" aldus ver
volgde Abdoel Kadir „werd echter ge
leid. De „verwelkomers" kwamen niet
spontaan op. Er waren geen vrouwelijke
demonstranten. Ik zag hier en daar ouderen
die, met stokken in de hand gewapend, het
geheel dirigeerden".
Abdoel Kadir zeide voorts, dat het inci
dent was gelocaliseerd in en bij het sta
tion. Eenmaal buiten het station onder
vond men geen hinder.
Voorts zeide hij, dat de demonstratie in
woord en gebaar vooral was gericht tot de
Indonesische Heden der delegatie, en dat
het kennelijk niet in de bëdoeling der me
nigte lag, de leden der delegatie in levens
gevaar te brengen.s
Niet moedwillig.
Abdoel Kadir was zijn rede begonnen
met te zeggen, dat de reportage, door Aneta
van het gebeurde gegeven, geen moedwil
lige verdraaiing der feiten is geweest. Hij
zeide, dat Aneta's correspondent onmoge
lijk een goed verslag van de gebeurtenis
sen heeft kunnen leveren in een menigte
van duizenden mensen, waarin hij zelf,
mede door de duisternis, als het ware ver
drinkt.
Het Franse persbureau AFP meldt uit
Djokja dat men er in kringen van de
Commissie van Goede Diensten geen ge
heim van maakt, dat naar het inzicht van
deze kringen de incidenten op het station
die van Nederlandse zijde aanmerkelijk
overdreven zijn voorgesteld, geen oorzaak
behoeven te zijn van opschorting der be
sprekingen.
De pers
Het republikeinse verbond van journa
listen te Batavia heeft zich volgens het re
publikeinse blad „Soember" met een pro
test tot de republikeinse regering gewend
in verband met de berichtgeving van
Antara over het incident te Djokja. Het
protest zegt onder meer: „Aneta, de R.V.D.
en de Nederlandse radio publiceerden, dat1
Abdoel Kadir en professor Hoessein Djaja-
dinigrat werden beledigd, dat leden van de
Nederlandse delegatie werden bestolen enz.,
terwijl Antara meldde, dat zich incidenten
voordeden £n later, dat geen zijner cor
respondenten getuige was van het ge-|
beurde".
Soetan Sjahrir, de gevolmachtigde van
de Indonesische republiek, is per vliegtuig
in Batavia uit Singapore aangekomen.;
Naar hij mededeelde was hij op verzoek,
van president Soekarno overgekomen voor,
plegen van overleg te~ Djokjakarta. Sjahrir
is algemeen adviseur van Soekarno.
RUSSEN WEER LASTIG.
Sovjet-Russische schildwachten hebben
passagiers voor de luchtlijn WenenLon
den op weg naar het vliegveld te Schwe-
chat bij Wenen tegengehouden en naar
Wenen teruggestuurd. Passagiers, die per
vliegtuig uit Londen en Duitsland waren
aangekomen, konden Wenen niei bereiken.
De Sovjet-Russische schildwachten aan de
controlepost eisen een drietalige pas, die op
dit wegtraject nooit benodigd is geweest.'
Moskou9s getalm gehekeld
De Britse minister Bevin heeft in een
nota aan de Sovjet-ambassade (waarvan
afschrift naar Italië en Joegoslavië) de
Sovjet-Unie verweten, door het opwerpen
van procedure-kwesties de behandeling van
het voorstel om Triëst aan Italië terug te
geven, te ontwijken. De nota besluit met
het verzoek aan de Sovjet-regering om zo
spoedig mogelijk te laten weten, welke
procedure de Sovjet-regering voorstelt
voor de behandeling van het voorstel.
Ook Frankrijk en de V. S. hebben der
gelijke nota's bij de Russen ingediend.
Leopold wenst geen hulde
bij komst in Rotterdam
Bezoek is strikt privé
Met betrekking tot het verzoek dat door
verschillende organisaties tot koning Leo
pold is gericht bij zijn aankomst te Rot
terdam delegaties te ontvangen, die hem
willen verwelkomen, maakt het secreta
riaat van de koning bekend, dat de reis
van de koning en zijn passage op Neder-
lands grondgebied een strikt particulier* heeft getuigen gedagvaard, die verkla-
karakter draagt en hieraan niet kan wor
den voldaan. Het secretariaat legt er verder
de nadruk op dat het de wens van de
koning is dat bij zijn aankomst te Rotter
dam geen enkele manifestatie wordt ge
houden.
Haagse Hamlet in Denemarken. De
Haagse acteur Paul Steenbergen heeft uit
Denemarken de vererende uitnodiging ont
vangen, om met een gedeelte van de „Haagse
Comedie" in Elseneur „Hamlet" te komen
spelen.
Deze opvoering zou gegeven worden in het
kader van het „Hamletfestival".
Beslissende Zondag in Italië
Maar het kan een „narrow escape'
Regering mobiliseert 300.000
man ordetroepen
Men hoort in politieke kringen in Italië
thans aan de vooravond der verkiezingen
over het algemeen vrij stellige voorspellin
gen van een overwinning der regerings-.
partijen. Zelfs de leiders van het bloc van
communisten en linkssocialisten zouden tot
de conclusie zijn gekomen, dat het voor
lien onmogelijk is een meerderheid te ver
werven. Men nemet aan, dat dé felle cam
pagne, welke het volksfront, in tegenstel
ling tot de vroegere communistische tac
tiek, tegen het Vaticaan heeft gevoerd,
tezamen met de houding van de Sovjet-
Unie ten aanzien van Triëst en de toelating
van Italië tot de UNO, aanzienlijke afbreuk
aan het linkse front gedaan hebben.
Met dat al blijven de schattingen om
trent de verdeling der stemmen sterk uit
eenlopen.
Gokkers wedden op de Gasperi
De grote verkiezmgsloterij, waarvan de
opbrengst ten goede komt aan de
werklozen (een ieder is gerechtigd
loten te kopen en in te zenden,
doch premies worden alleen uitbetaald
aan personen, die kunnen bewijzen, dat
zij hun plicht als kiezers hebben gedaan)
maakte Woensdag haar statistiek op:
De Italiaanse minister-president Alcide de Gasperi spreekt in Milaan een duizend
koppige menigte toe. Hij wekt zijn toehoorders op om bij de komende verkiezingen in
Italië de democratie de ruggesteun te geven die zij zo dringend behoeft
groot die Federale Unie zal zijn weet men
niet en wacht men af.
Velen, ook onze Kamerleden, zullen gis
teren met grote belangstelling het bericht
gelezen hebben, dat de Belgische minister
president Spaak informele besprekingen in
Canada voert over de mogelijkheid van
uitbreiding van de West-Europese Unie tot
een Atlantische, die ook Canada en de V.S.
zou omvatten. De Canadese premier
Mackenzie King heeft verklaard, dat Ca
nada bereid is zich bij de West-Europese
Unie aan te sluiten en men wacht in Ottawa
met spanning op Spaak's antwoord
U ziet het: wij leven snel.
Het Voorlopig Verslag van de Tweede
Kamer is intussen in zijn strekking zeer
verheugend. En het is goed'dat wij behoren
tot de kern, die begonnen is in deze richting
te werken. Tot Benelux. Minister van
Boetzelaer's Memorie van Antwoord zal
wel niet geestdriftig zijn. Maar van hem
zullen de beslissingen in deze tijd van grote
verandering niet afhangen, R. P.
De regering maakt tot haar leedwezen
bekend, dat in de afgelopen week de navol
gende verliezen zijn gerapporteerd:
Koninklijke Landmacht: Serg. C. Vink,
uit Dordrecht, gesneuveld 1 April 1948.
Koninklijk Nederlands-Indische leger:
Soend. korp. Iri, uit Ned. Indië, gesneuveld
18 Maart 1948.
Koninklijke Marine: In de afgelopen
week geen verliezen.
Op de passagierslijst van de „Zuider
kruis" welke op onze bureaux ter inzage ligt,
staat abusievelijk dat dit schip in Amster
dam aankomt. De „Zuiderkruis" gaat echter
naar Rotterdam.
worden
de Christen-democraten zouden vol
gens dit gok-gemiddelde 228 van de 574
parlementszetels krijgen; het Volksfront
163; de Socialistische Eenheid (Saragat)
49; Nationaal Blok (rechts-liberalen en
qualunquisten) 46; republikeinen 20; So
ciale Beweging (heo-fascisten) 36; roya
listen 17, enz.
Onze Romeinse correspondent acht deze
cijfers voor de Christen-democraten, voor
het Nationaal Blok en voor de royalisten
een ietsje te hoog; hij neemt aan (en hoopt)
dat Saragat meer dan 50 man in de Kamer
zal krijgen. Het Front zal naar zijn mening
wel ongeveer 170 halen en de neo-fascis-
ten zullen nog groter verrassing blijken
dan in bovenstaande cijfers reeds wordt
aangenomen.
De Russische weigering om over terug
gave van Triëst met' de andere Groten te
onderhandelen wordt hier algemeen be
halve door de communisten, beschouwd als
een bewijs, dat Moskou reeds beseft, dat
Togliatti geen kans heeft Italië tot een
communistisch land te maken.
Troepen gemobiliseerd
Intussen heeft de regering aan de 300.000
soldaten, carabinieri en politiemannen op
dracht gegeven om zich te mobiliseren voor
de lange wake tegen wanordelijkheden.
Deze mobilisatie geldt tot Woensdag of
Donderdag, het tijdstip dat de definitieve
verkiezings-resultaten bekend zullen zijn.
De hoge functionarissen hebben de leiding
van alle veiligheidsstrijdkrachten en hun
intrek genomen in het voornaamste re
geringspaleis, het Viminale. Alle bevelen
zullen vanuit het Viminale gegeven wor
den.
De regering heeft dus verregaande'voor
zorgsmaatregelen genomen tegen een even
tuele communistische coyp, ondanks het
feit dat zij, noch An£lo-Amerikaanse des
kundigen, pogingen tot een opstand ver
wachten.
Een verdere maatregel om de opgewon
denheid in toom te houden was het verbod
van verkoop van alcoholische dranken van
Zaterdagavond tot Maandagavond.
Stembiljetten gestolen
Reuter meldt nog dat de loco-burge
meester en de gemeente-secretaris van
Genzano, 35 km van Rome, gisteren bij
verstek tot vijf maanden gevangenisstraf
veroordeeld zijn wegens diefstal van stem
biljetten. Beiden behoren tot de commu
nistische partij.
Te Cavezza bij Modena hebben tiendui
zend personen de kazerne van de carabi
nieri belegerd wegens de arrestatie van
personen, die in het bezit zijn van verbo
den wapenen. De carabinieri verdedigden
zich met traangasbommen. Politie - schoot
te hulp, maar vond de wegen geblokkeerd.
Een menigte van drieduizend vrouwen
jouwde hen uit. Ten laatste slaagde men
erin de carabinieri te ontzetten.
Kogels versus vlugschriften
Volgens het Italiaanse agentschap Ansa
is gisteren een Vliegtuig, dat propaganda
materiaal van het rechtse bloc boven de
stad Udine uitstrooide, herhaaldelijk door
machinegeweervuur bestookt.
In een telegram aan Saragat heeft F. D.
Roosevelt Jr. geprotesteerd tegen „de wijze
waarop zijns vaders naam in de verkie
zingscampagne wordt misbruikt door de
communisten en hun bondgenoten".
Posttrein ramt expres
Glasgow-Londen
Twintig passagiers gedood
Twintig doden en 21 gewonden zijn te
betreuren bij een botsing tussen de snel
trein Glasgow-Londen en een posttrein uil
Aberdeen. De trein uit Glasgow was 25
minuten opgehouden, waardoor de achter
opkomende trein uit Aberdeen op hem in
reed. Zeven wagens van de passagierstrein
werden vernield.
Het woord is aan....
Richard Armour:
Als mensen zeggen, dat zij u hun
mening geven voor wat zij waard
is, kunt ge er zeker van zijn dat
zij haar zeer waardevol vinden.
VA1S DER WAALSEERSTE OPDRACHT:
Reis van burgemeester Oud naar Engeland
ging niet door
In de hoge sombere zaal van de Rotter
damse rechtbank in het Paleis van Justitie
aan de Noordsingel ging gisteren het scherm
op voor het laatste bedrijf van het „spel",
waarin de S. D.-agent Anton van der Waals
van Januari 1941 af de hoofdrol heeft ge
speeld. De advocaat-fiscaal bij het Bijzon
dere Gerechtshof, mr. H. W. van Doom,
ringen zullen afleggen over het verraad,
dat de thans 35-jarige vroegere electro-
technicus van der Waals moet hebben ge
pleegd. Dit proces, dat verscheidene dagen
zal duren, wordt op de film vastgelegd.
Mr. Van Doorn heeft voor het samen
stellen van de dagvaarding slechts een
greep gedaan uit het zeer omvangrijke
feitenmateriaal, dat betrekking heeft op
Van der Waals' activiteit tijdens de bezet
ting. Over het „Englandspiel", waarbij Van
der Waals ten nauwste betrokken moet zijn
geweest, vindt men in de dagvaarding
slechts zeer weinig.
Van der Waals in de verdachtenbank.
Het getuigenverhoor in de zaak Van der
Waals begon bij degenen, die met het on
derzoek belast zijn geweest. Daarna ging
de president de omdolingen na van Van
der Waals na de capitulatie. Hij kwam
daarbij ook in Duitsland en is vermoede
lijk zelfs in Russische dienst getreden on
der een Russische naam!
Nadat twee rechercheurs uit Den Haag
en de heer A. Berentsen, hoofdinspecteur
van politie te Heemstede, de inhoud van
hun processen-verbaal hadden bevestigd,
werd de heer W. Zietse gehoord, die deel
uitmaakte van de Heemsteedse illegale
groep van Broeder 'Jozef. De heer Zietse
zou met de marconist Schoenmaker een
nieuwe code naar Engelahd brengen. De
voorbereiding van deze reis hebben zij in
Schiedam besproken met een hun onbeken
de man, die, naar later bleek, Van der
Waals was. Toen zij de volgende dag met
Van der Waals in een taxi door Den Haag
reden, werden zij door een Duitse overval
wagen gevolgd en aangehouden. Men bracht
hen naar de gevangenis in Scheveningen.
Na een proces werden Broeder Jozef en de
heer Schoenmaker gefusilleerd. De heer
Zietse, die ook ter dood was veroordeeld,
kreeg gratie.
De volgende getuige was de „Kriminal-
director" Schreieder, de man die een hoofd
rol heeft gespeeld in het beruchte „Eng
landspiel". Hij had Van der Waals bij een
Rotterdamse S.D.'er leren kennen. Van der
Waals vertelde toen, dat hij belangrijke
contacten had met een illegale groep in
Heemstede. Het oprollen van deze groep is
een van de eerste opdrachten geweest,
welke hij voor de S.D. heeft uitgevoerd.
Schreieder zeide, dat Van der Waals, als
het nodig was in onverwachte situaties
buiten zijn opdracht om te handelen, dit
altijd op „bevredigende" wijze had gedaan.
Hij ontving eerst 500.per maand, daar
na 1100.en na het uitvoeren van zijn
eerste opdracht een premie van 5000.
Voor het oprollen van het Nationaal Comité
kreeg hij 50.000.Er is, zo vertelde
Schreieder, ook overwogen om hem naar
Engeland te sturen ter opleiding als geal
lieerd sabotage-agenl. Als hij na de oplei
ding terugkeerde, zou hij weer 50.000.
krijgen. Dit plan is echter niet doorgegaan.
Wel is hij naar Zweden geweest voor het
leggen van contacten.
Dó getuige E. Spreeuw deed hierna enige
mededelingen over de arrestatie van Broe
der Jozef, welke geschiedde kort nadat Van
der Waals hem een bezoek had gebracht.
Daarna komt Van der Waals zelf voor
de groene tafel 'om gehoord te worden.
Hij begint met de verklaringen van
Schreieder te bestrijden en beschuldigt
zijn gewezen chef van meineed. Hij be
weert, tweemaal door de S.D. gearres
teerd te zijn geweest. Toen heeft hij
Schreieder voor het eerst ontmoet, die
hem vroeg of hij bij arrestaties wilde
helpen en als tolk wilde optreden. Dit
heeft hij gedaan. Hij ontkent met
Schreieder over de Heemsteedse ille
gale groep gesproken te hebben.
Van der Waals erkent dat hij grote be
dragen van de S.D. 'Qntvangen heeft, maar
zegt dat hij een zeer belangrijk deel van
het geld aan Schreieder heeft moeten af
staan.
„Kapper" Schreieder
Op vragen van de president verklaaft i
hij, dat hij zich na de bevrydmg Li vet-
binding heeft gesteld met de Britse Intel
ligence Service. Met enige officieren ging
hij naar Berlijn, waar hij eeii uitnodiging
van de Sovjetregering kreeg, om naar Mos
kou te komen. Bij zijn terugkeer in Berlijn
kreeg hij onenigheid met de Intelligence
Service. Hij werd toen overgebracht naar
het Britse hoofdkwartier in Duitsland, waar
hijSchreieder ontmoette, die daar als
kapper werkzaam was!
In de middagzitting wordt Van der Waals
gehoord over het oprollen van enige Rot
terdamse illegale groepen en over de ar
restatie van twee Rotterdamse rechercheurs
Van der Waals meende, dat de politieman
nen* hem naar het leven stonden en er werd
een motief gevonden, hen te arresteren. Zij
hebben geruime tijd in Duitsland gevangen
gezeten.
De weduwe van de Rotterdamse illegale
werker A. Stoppelenburg, stichter van de
Rotterdamse groep van „Vrij Nederland",
verklaarde als getuige, dat Van der Waals
zich voor de uitgave zeide te interesseren.
Hij zegde zelfs financiële steun toe en be
loofde voor een nieuwe drukpers te zullen
zorgen. Later is Stoppelenburg gearresteerd
en gefusilleerd, evenals enkele andere leden
van deze groep.
Burgemeester Oud zou naar
Engeland gaan
Daarna komt Schreieder weer voor om
verklaringen af te leggen over de zaak-Oud.
Van der Waals had hem medegedeeld, dat
burgemeester Oud van Rotterdam het plan
had naar Engeland te gaan. Van der Waals
had van mr. Oud 12.000 ontvangen om
voorbereidingen te treffen. De reis ging
echter niet door. Schreieder vroeg aan Van
der Waals het geld, maar Van der Waals
beweerde, dat er bij hem ingebroken en
het geld verdwenen was.
President: „Ik begrijp niet dat u mr. Oud
met Van der Waals naar Londen had wil
len laten gaan. In Engeland zou toch snel'
genoeg gebleken zijn, dat Van der Waals
onder valse vlag voer?"
Schreieder: „Ik was er tegen, maar dr.
Hammer was er voor".
Burgemeester Oud, die vervolgens ge
hoofd wordt, verklaart, het plan opgevat te
hebben naar Engeland te gaan, toen een
zijner ambtenaren hem had verteld, dat de
S.D. hem wilde arresteren. Zekere Kranen
donk kon voor de overtocht zorgen. Deze
Kranendonk (alias Van der Waals) zei, uit
Engeland gedropt te zijn en prof. Gerbran-
dy persoonlijk te kennen. De burgemeester
gaf hem gëld, maar kreeg later argwaan,
zodat de reis niet doorging. „Van der Waal3
was buitengewoon verontwaardigd" aldus
de burgemeester. „Hij zei: het is wat moois,
dat een burgemeester zijn woord breekt. Ik
heb nog nooit mijn woord gebroken."
Van der Waals erkende, dat hij onder de
naam Kranendonk met mr. Oud besprekin
gen over de reis naar Engeland had ge
voerd.
Veiligheidsraad aanvaardt
wapenstilstandsplan
voor Palestina
Gisteren is te Flushing Meadows de
tweede speciale zitting van de Algemene
Vergadering der UNO geopend.
José Arce (Argentinië) werd tot voor
zitter gekozen. Hij zeide, dat ondanks het
feit, dat de Arabieren en Joden geen over
eenstemming konden bereiken, er toch nog
gelegenheid zou zyn om een oplossing te
bereiken.
De vergadering ging daarop uiteen tot
Maandag.
In de Veiligheidsraad.
In de Veiligheidsraad heeft de Rus Gro-
myko zich intussen verzet tegen verschei
dene punten in de wapenstilstandsresolutie
voor Palestina, daar deze onbillijk zouden
zijn voor de Joden. In de resolutie wordt
bijvoorbeeld verboden, personen die „in
staat zijn tot het dragen van wapens", in
Palestina te brengen. „Heeft dit betrekking
op de Joodse immigratie?" zo vroeg Gro-
myko. Het verbod om wapens in Palestina
in te voeren is eveneens tegen de belangen
der Joden en gunstig voor de Arabieren,
aldus de Rus. Hij vroeg voorts wat bedoeld
werd met de verwijzing naar „vrijheid van
actie" voor de Britse troepen in Palestina.
Vanmorgen heeft de Veiligheidsraad, na
een lange nachtzitting, de resolutie tot
staken van het vuren aanvaard met negen
stemmen voor en twee onthoudingen. De
paragraaf, volgens welke beide partijen
moeten afzien van het in Palestina bren
gen van gewapende groepen en strijdend
personeel, werd eenstemmig aangenomen,
nomen.
WARM.
Verwachting, medegedeeld door het
K.N.M.I. in De Bilt, geldig van Zater
dagavond tot Zondagavond:
Warm en overwegend zonnig weer met
later in het Zuiden en midden van het
land een kleine kans op onweer. Matige
wind uit richtingen tussen Oost en
Zuid.
18 April:
Zon op 5.38 uur, onder 19.42 uur
Maan op 12.47 uur. onder 4.12 uur
'Zon op
Maan op
19 April:
5.36 uur, onder 19.44 uur
14.16 uur. onder 4.34 uur
