Haarlem heeft dringend
tweede Schouwburg nodig
Nederland slaat een goed figuur
op de Brusselse Jaarbeurs
Leden van „Nationaal Comité
werden door „de Wilde" verraden
rrts 5&ÏÏS Ïl5?es men contact mel
Duin en Kruidberg
wordt hotel-restaurant
Amsterdams
Ook in Indonesië zijn de ideeen
over de „Unie" nog uiterst vaag
DE RONDE VAN NEDERLAND
DONDERDAG 22 APRIL 1948
Hef volkstoneel komt in verdrukking
Zondagavond is de voorstelling van „Pol
letje Piekhaar" in de Gem. Concertzaal te
te Haarlem, die gegeven zou worden door het
jonge gezelschap van Jan Lcmaire Jr. niet
doorgegaan. Er was geen voldoende belang
stelling voor.
Dit komt niet omdat er m Haarlem geen
belangstelling voor het volkstoneel is, maar
omdat de grote zaal van het Gem. Concert
gebouw niet geschikt is voor toneelvoorstel
lingen. Ook niet voor volksstukken. Als men
volkstukken in de Stadsschouwburg geeft,
komt het publiek dat zulke stukken wil zien
niet, althans niet in voldoende mate, omdat
het zich daar niet thuis gevoelt.
Nu is dezè bewerking voor het toneel
van de gelijknamige roman door Willem
van Iependaal zeker geen hoogvlieger,
maar toch altijd nog wel een paar klas
sen beter dan „Baron Kneut", en „Het
Biechtgeheim" of hoe al dat fraais verder
mag heten, waarmede wel volle zalen worden
getrokken tot schade van het artistiek besef
van 't algemeen.
Van meer belang is echter dat het genoem
de ensemble nu geen kans heeft gekregen
zich met een populaire vertoning aan het
Haarlemse publiek voor te stellen. Als er
een schouwburg was geweest, waar regel
matig goed volkstoneel kon worden ver
toond, zou dit niet gebeurd zijn. En als er
een ensemble de belangstelling van de ge
wone man verdient dan is het dat van Jan
Lemaire Jr.
Na zijn vierjarig verblijf in een concentra
tiekamp heeft deze een groep jonge mensen,
merendeels beginnelingen, om zich heen ver
zameld, waarmede hij zijn hooggestemde
idealen hoopte te verwezenlijken. Deze to
neelgemeenschap wordt vrijwel alleen in
stand gehouden door een geestdriftige liefde.
De medewerkers doen alles zelf: zij spelen
met volle overgave, zij bouwen en schilderen
hun décors, zij bedienen zelf de verlichting
en de gordijnen, zij hebben geen toneelknech
ten nodig voor de changementen, zij zorgen
zelf voor hun requisieten en zij delen broe
derlijk elke, voorlopig nog schamele ver
dienste. Om in het leven te blijven en te kun
nen doorgaan met hun arbeid oefenen velen
van hen nog een neven-beroep uit.
Toneel in arbeiderskampen.
Dit alles is natuurlijk geen waarborg voor
goed toneel. Maar als men weet dat dit gezel
schap binnenkort voor de arbeiders in de
wederopbouw-kampen „De getemde feeks"
van Shakespeare gaat opvoeren en dat verder
op het programma staan: de vermaarde oud-
Franse klucht „Maitre Pathelin" en „Ik was
hiér al eerder" van J. B. Priestley, benevens
een bewerking van de opzienbarende roman
over het negervraagstuk „Zoon van Amerika
door Richard Wright, dan zal men toch wel
even opkijken van zoveel hartverheffende
ondernemingslust.
Dezer dagen heb ik een voorstelling bijge
woond van een stuk, geschreven en geregis
seerd door Jan Lemaire Jr., getiteld „De
Heilige" en ik moet zeggen dat ik diep onder
de indruk ben gekomen Van het vertoonde
romantisch-realisme. In dit spel, dat enigs
zins doet denken aan „Nachtasyl" van
Maxim Gorki wordt de poging voorgesteld
van een edelmoedig jongmens dat onder de
srmsten der armsten van een grote stad wat
opbeurende menselijkheid tracht te brengen.
De grove dramatische effecten worden zo
doeltreffend gedempt door zeer wezenlijke
humor dat zij hun uitwerking niet missen en
dat de wat zoetgevooisde filosofie haar greep
op de toeschouwers niet loslaat.
De opvoering geschiedde mèt zoveel ernstig
enthousiasme en oprechte overtuigingskracht,
dat ik mij gedrongen voel deze hartelijk aan
te bevelen in de belangstelling van alle ver
enigingen, die hun leden op zuiver volks
toneel willen onthalen. Kort geleden werd
het stuk met groot succes vertoond voor de
ex-politieke gevangenen te Hilversum. Wie
geeft hier het voorbeeld?
Om bij mijn uitgangspunt terug te keren;
»ls er een tweede schouwburg in Haarlem
was geweest, die zich goed leent voor het
volkstoneel, zou deze opwekking overbodig
Zijn. Bij de tegenwoordige stand van zaken
wordt de arbeidende klasse een brok cultuur
onthouden, waarop dit grote deel van de be
volking recht heeft. De gezelschappen van
Herman Bouber, Jan Lemaire en ook het
Officiële Nederlands Volkstoneel kunnen hier
nog veel goeds stichten. De gelegenheid daar
toe moet worden opengesteld. Als men be
denkt dat er te -Amsterdam als gevolg van
particulier initiatief doch met medewerking
van de autoriteiten sinds de bevrijding reeds
twee nieuwe schouwburgen geopend zijn,
dan vraagt men zich af, wanneer men te
Haarlem overgaat tot de bouw van het twee
de theater, waaraan sinds jaar en dag zc
dringend behoefte bestaat. Het is niet nodig
dat er een speicaal gebouw van de grond af
wordt opgebouwd. Dat ziet men in Am
sterdam. Het Theater de la Mar was een
school en De Kleine Komedie in de laatste
jaren een fietsenstalling. Bovendien zijn te
Amsterdam twee feestzalen tot het geven
van toneelvoorstellingen geschikt gemaakt,
namelijk aan de Rozengracht en aan de Klo
veniersburgwal. Deze beide laatste instellin
gen dienen als domicilie van volks-toneel-
gezelschappen.
Hoezeer het toe te juichen zou zijn als te
Haarlem een soortgelijk initiatief genomen
werd om de heersende zalennood te lenigen,
nog beter ware het indien het gemeente
bestuur de stichting van een volksschouw
burg bevorderde. Zouden dan de twee thea
ters onder één directie worden gebracht
en de heer Herman Deinum- is een warm
voorstander van dit plan dan zou een
doelmatige spreiding van het répertoire be
werkstelligd en nodeloze concurrentie, die
in dit geval tot niets zou leiden, voorkomen
worden.
De voordelen liggen zo voor de hand dat
zij nauwelijks vermeld behoeven te worden.
De grote schouwburg zou ter beschikking
blijven van de grote gezelschappen en de
belangrijkste amateursverenigingen. Tevens
zouden aldaar weer, als vroeger, de bijzon
dere concerten gegeven kunnen worden, die
in de grote gemeentelijke zaal aan de Be
gijnestraat onvoldoende tot hun recht komen.
De tweede schouwburg moet bestemd wor
den voor het volkstoneel, dat alle week
einden daar voorstellingen kan geven, voor
de minder omvangrijke dilettantenvereni
gingen en voor de vertoning van eersterangs
cabaret en variété.
Een dergelijke zaal zou plaats moeten bie
den aan ongeveer vijfhonderd mensen.
DAVID KONING
Inde luitenant
vervalste clièques?
Voor de Krijgsraad in Den Haag heeft
terecht gestaan de 32-jarige eerste luite
nant der Luchtstrijdkrachten F. H. uit
Utrecht. Hem was ten laste gelegd, dat hij,
toen hij in 1944 en 1945 in Londen dienst
deed, zich chèques voor een totaal bedrag
van ruim 36 pond sterling heeft toege-
eigend en dit geld, dat bestemd was voor
familieleden van omgekomen Nederlandse
vliegers, heeft geïnd, na de chèques van
valse handtekeningen te hebben voorzien.
De beklaagde ontkende. De auditeur
militair zeide, dat een Engelse grafoloog de
chèques heeft onderzocht en overtuigd was
dat de daarop voorkomende handteke
ningen door beklaagde zijn geschreven.
Een Nederlandse grafoloog kwam tot de
zelfde conclusie. De auditeur-militair eiste
een jaar gevangenisstraf, ontslag uit de
dienst en onmiddellijke arrestatie van be
klaagde, die nu nog in Londen in dienst is,
maar met verlof in Nederland vertoeft.
De Krijgsraad zal op 5 Mei uitspraak
doen. De beklaagde beloofde zich ter be
schikking van de Krijgsraad te zullen hou
den.
INDUSTRIEEL SCHENKT ARTIS
COLLECTIE DIEREN UIT AFRIKA
De Artisfamilie zal belangrijk worden
uitgebreid dank zij een schenking van de
Nederlandse industriëel de heer B. van
Leer.
Er komen pinguïns, leeuwen, zebra's,
kangoeroes, antilopen, poema's, giraffen,
olifanten, struisvogels, nijlpaarden en chim
pansees.
Bijna 170 Hollandse firma's exposeren
(Van onze Brusselse correspondent)
De Brusselse Jaarbeurs blijkt dit jaar een
uitzonderlijk succes te worde*. Waren er in
1947 reeds 3130 exposanten uit 24 naties, die
75.000 m2 oppervlakte ter beschikking kregen,
thans zijn er 3700 exposanten, 30 vertegen
woordigende landen, waaronder 15 met
officiële inzendingen en 80.000 m2. De 12
paleizen van het Heyzelstadion omgeven
door groen en door een bloemenexpositie,
bieden een werkelijk luxueus gezicht. De
Brusselse burgervader, die zijn openingsre
de ook in het Nederlands resumeerde, wees
erop, dat er in 1947 niet minder dan 1,5 mil-
lioen bezoekers gecontroleerd werden. Als
middeltje tegen deze. overstelpende drukte
heeft men er opgevonden, dat het bezoek
voor nièt-zakenlui des morgens 30 frs. zal
kosten tegen 20 ijrs. in de normale uren.
Verrassing uit Heemstede.
De Nederlandse deelneming alhier heeft als
hoogtepunten: 1. de officiële inzending, onder
leiding van de heer Scheefsma, die 68 firma's
telt, beslaat de gehele tweede verdieping van
de grote centrale middenzaal en ziet er
keurig uit. Naast onze kwaliteitsproducten,
sigaren, eieren, visconserven, chocolade,
likeuren, biedt deze inzending nog twee ver
rassingen tegenover het vorig jaar: de wer
kelijk verbluffende Nederlandse snelauto
„Gatford", van de firma Gatsonides te Heem
stede; de wagen oogstte in Zwitserland reeds
veel succes en wordt alhier te koop aange
boden voor ca. 240.000 frs.
Ten tweede vermelden wij een interessante
inzending van een firma uit Amersfoort, die
Het proces-Van der Waals
rr
Een hunner was van plan geweest Goering
naar Engeland te ontvoeren
Fatalp fata ligd' 0p de vraa® van de procureur-fiscaal
i utuic /t/iv of hij de verschillende mensen vóór hun
arrestatie een wapen heeft aangeboden,
Op de vierde dag van het proces tegen geeft hij een ontwijkend antwoord. „Ik kan
Van der Waals is het verraden van een der
belangrijkste illegale groepen, het „Na
tionaal Comité" ter sprake gekomen.
mij dat niet meer herinneren. Het was in
elk gevel niet mijn bedoeling, dat bij hun
arrestatie wapens op hen gevonden zouden
worden."
Door een foto, die een uit Engeland beefde? l2ÏÏÏ£
koinen agent bij zich had en die de Duit- fe"
Sèhreieder. die weer' als getuige worttl
gehoord, wist op dat moment nog niets afJ' °roeV'n uithoven een geheime
van het bestaan van deze groep, waarvan had. Be.de arrestanten zijn in
de heer .T ,T Vorrink een der leiders was.Dul se KamPen omgekomen. Van der Waals
zevende wethouder
Mr. 3. 3. van der Velde
(Arbeid) gekozen
De gemeenteraad van Amsterdam heeft
tot zevende wethouder gekozen mr. J. J.
van der Velde (Arbeid) met 26 van de 27
uitgebrachte stemmen. De heer P. Faber
(Arbeid) kreeg één stem.
De communisten en mevrouw Heyermans
(Onafhankelijk) hadden voor de stemming
de raadszaal verlaten, nadat de heer Gort
zak had verklaard „dat zijn fractie aan
deze comedie niet zou meedoen".
Prins Bernliard weer
naar Zwitserland
Naar het secretariaat van Prins Bern-
hard meedeelt, zal de Prins van Londen,
waarheen hij mevrouw Roosevelt in zijn
vliegtuig heeft begeleid, rechtstreeks door
vliegen naar Zwitserland. Voor volledig
herstel van zijn gezondheid wordt een ver
lenging van het verblijf in de hoge lucht
gedurende korte tijd noodzakelijk geacht.
PERSONEEL VAN TEXTIELFABRIEK
HOUDT VOORLOPIG VRIJE
ZATERDAG
Wanneer in een textielfabriek te Borne
's middags om vijf uur het einde van de
werktijd werd aangekondigd, bleven de
arbeiders, die voor het overgrote deel
buiten Borne wonen, nog drie kwartier
doorwerken. Zaterdagsmorgens namen zij
echter vrij.
De directie, die geen staking en een
daardoor veroorzaakt groot productiever
lies wilde riskeren, nam noodgedwongen
met deze situatie genoegen. Controleurs
van de Arbeidsinspectie deden dit echter
niet en maakten tegen de directie proces
verbaal op wegens overtreding van de
Arbeidswet en het Werktijdenbesluit. De
kantonrechter te Almelo sprak de directie
echter vrij en de Almelose rechtbank heeft
thans dit voorbeeld gevolgd. Het personeel
houdt dus voorlopig zijn vrije Zaterdag.
Agenda voor Haarlem
DONDERDAG 22 APRIL
Stadsschouwburg: Gezelschap Diogé „Mo-
nika", 7.30 uur. Brinkmann: Vereniging van
Slechthorenden, ledenvergadering, 8 uur.
Remonstrantse Kerk: ds. H, J. Mispelblom
Beyer spreekt over „Russisch Christendom"
8 uur. De Leeuwerik: Volkspartij voor Vrij
heid en Democratie, vrouwenbijeenkomst,
2.30 uur. Westerhoutpark: O. R. G. centrum
Paul Bromberg over „Bouwkunst en
meenschap", 8 uur. Rembrandt en Luxor: „De
beste jaren van ons leven", 14 j.. 2.30 en 7.30
uur. City: „Vrijbuiter", 18 j., 2.00, 4.15, 7.00
en 9.15 uur. Palace: „Secreet Service", 14 j„
2.00, 4.15, 7.00 en-9.15 uur. Frans Hals: „Anna
en de koning van Siam", 14 j„ 2.00, 4.30, 7.00
en 9.15 uur. Spaarne: „Rio-Grande", 14 j.
2.30, 7.00 en 9.15 uur.
VRIJDAG 23 APRIL
Bioscopen: Middag- en avondvoorstellingen.
twee zware kerkklokken tentoonstelt. In het
Katholieke België met zijn zeer groot aantal
kerken, kapellen, kloosters, seminaristen
colleges is er voor klokkenconstructeurs een
zeer goede markt en, naar ik vernam, is er
bovendien een tamelijk groot prijsverschil
ten gunste van de Nederlandse construc
teurs, vergeleken met de Belgische en bui
tenlandse concurrentie.
Naast de 169 Nederlandse exposerende
firma's telt Engeland er 251, de USA 450,
Zwitserland rond de 230, zodat, de verhou
ding in- acht genomen, de Nederlandse
prestatie wel zeer merkwaardig mag worden
genoemd. Wij zijn ook een kijkje gaan ne
men in de speciale Philipsstand, waar in een
kleine speciale hal een televisie-toestel
speelt. Naar de eventuele prijs van zulk een
wonderapparaaf gevraagd, kon de ingenieur
alleen maar glimlachend antwoorden: toch
nog altijd een goed stuk duurder dan het
duurste radiotoestel'Maar men wacht
blijkbaar op de Amerikaanse concurrentie
om in België een prijs vast te stellen. Het
staat inderdaad nu reeds vast, dat de Ameri
kanen hun televisie apparaten zullen mogen
importeren in België.
De meeste Nederlandse exposanten, die
wij vorig jaar reeds ontmoet hadden, waren
zeer tevreden over de toen bereikte resulta
ten. Een duidelijk bewijs daarvan werd ons
geleverd in de confectiesector. Er is een ge
heel paleis gevuld met modeweefsels en
confectie-artikelen. Ook in dit paleis is er
een aparte Nederlandse stand van 15 grote
confectiebedrijven. Vorig jaar was er slechts
één Amsterdams confectiebedrijf.
Ex Gestapo-agenteri thans
spionnen voor 't Westen?
Te Belgrado is thans een proces aan de
gang tegen vijftien personen, beschuldigd
van activiteit voor de Gestapo, spionnage,
sabotage en oorlogsmisdaden. Twaalf hun
ner zijn Joegoslaven, drie Oostenrijkers. De
groep zou de controle hebben gekregen over
de gehele chemische industrie van Joego
slavië en industriële sabotage hebben ge
pleegd.
Een Oostenrijkse journalist, die toegaf
Gestapo-agent.te zijn geweest, verklaarde,
dat hij zich na' de oorlog te Wenen bij een
„buitenlandse spionnage-dienst" had ge
voegd.
De 25-jarige vrouw S. V. eri de 30-jarige
H. de G. uit Hoogwoud hebben het vorig
jaar de echtgenoot van de vrouw vergiftigd.
Tpcori beiden is thans 20 jaar gevangenisstraf
geëist.
Uit Engeland kwam het bericht, dat de
agent met de foto naar een adres in Am
sterdam moest gaan om belangrijke gege
vens te halen.
Onder de naam „De Wilde" ging Van
der Waals er op af en kreeg op deze
manier contact met de heer Vorrink. Hij
kwam te weten dat de heer Vorrink een
sabotage-organisatie leidde en dat het
„Nationaal Comité", waarin vooraanstaan
de figuren zitting hadden, een illegale
Nederlandse regering wilde vormen. De
heer Vorrink zond hierover geregeld radio
telegrammen naar Londen. Schreieder, die
de code kende, kwam hierdoor volledig
van deze plannen op de hoogte en ook van
de namen der medewerkers.
Voor een nauwer contact wilde dé heer
Vorrink naar Londen gaan, samen met
Van der Waals, maar Schreieder verzette
zich daar tegen, omdat dit ongetwijfeld het
einde van het „England-Spiel" betekend
zou» hebben. Daarna zou de heer J. J. van
Tijen naar Engeland gaan. Van der Waals
zou voor een watervliegtuig zorgen dat
nabij Hoorn zou opstijgen. Op het station
te Zaandam werd de heer Van Tijen ech
ter gearresteerdHij heeft tot de be
vrijding in Duitse concentratiekampen ge
zeten.
Schreieder verklaart, dat Van der Waals
van de heer Van Tijen had vernomen,
dat deze het plan had gehad, Goering
naar Engeland te ontvoeren, als de rijks
maarschalk een bezoek aan de Fokker
fabriek zou brengen.
Door de activiteit van Van der Waals
konden ook de heer Vorrink en andere
leden van het comité gearresteerd worden.
Allen zijn naar Duitse concentratiekampen
overgebracht. Enige hunner zijn niet terug
gekeerd
Na de heren Van Tijen en K. R. van
Staal (die Van der Waals 15.000,ter
hand had gesteld en thans verzocht, dit be
drag uit het in beslag genomen vermogen
van verdachte terug te mogen ontvangen)
legde de heer Vorrink zijn getuigenverkla
ring af. Men stelde vertrouwen in „De
Wilde", omdat Radio-Oranje herhaaldelijk
diens legitimatie bevestigde. Pas na zijn
arrestatie kwam getuige tot de ontdekking
dat Van der Waals als provocateur was
opgetreden. „Anton de Wilde" beschikte
altijd over Engelse sigaretten, chocolade,
thee en dergelijke aftikel,en, die hij zoge
naamd bij zijn geregelde bezoeken aan
Engeland had gekregen, maar die in wer
kelijkheid afkomstig waren van „*drop-
pings", welke de Duitsers in handen waren
gevallen.
„Ik heb bij de Duitsers geprotesteerd
tegen het feit, dat zij om ons te arresteren
een spion en provocateur gebruikten, op
wiens instigatie wij zelfs het plan voor een
nieuwe organisatie hadden ontworpen.
Men heeft ons dit later ook niet aangere
kend en ik moet toegeven, dat de Duitsers
bij mijn verhoor correct zijn opgetreden"
zegt de heer Vorrink.
Van der Waals komt dan voor de eerste
maal op deze dag aan het woord en erkent,
dat hij alle arrestaties heeft bewerkstel-
heeft ook in deze arrestaties de hand gehad.
Het oprollen van de „Dienst Wim".
Vervolgens komt het oprollen van de
Dienst Wim" ter sprake, welks activiteit
zich ook tot buiten de grenzen uitstrekte.
Na een onderschept radiobericht wist Van
der Waals zich in deze organisatie in te
dringen, nadat de leider van de groep
negenmaal de legitimatie van „Anton van
der Wilde" doorkreeg, driemaal over Radio-
Oranje, driemaal over de B.B.C. en drie
maal in de voor België bestemde uitzen
dingen. Vijftig leden werden gearresteerd
en vier-en-veertig ter dood veroordeeld.
De meeste vonnissen zijn echter niet vol
trokken. Een koerierster van de groep had
juist documenten en materiaal verbrand,
toen Van der Waals verscheen „om de
papieren in veiligheid te brengen". Toen
het meisje verklaarde, van niets te weten,
liet Van der Waals zijn rol van „mede
werker" varen en arresteerde haar. Zij
heeft twee jaar in Duitsland gevangen ge
zeten en is nog steeds onder doktersbehan
deling.
Van der Waals ontkent, het meisje ooit
gezien te hebben
Over Van der Waals* verblijf iri' Zweden
wordt jhr. W. A. Gevers Deynoot gehoord,
die in September 1943 aan de Nederlandse
Inlichtingendienst in Stockholm verbonderi
was. Van der Waals beweerde daar, lid van
een Nederlandse verzetsgroep te zijn, welke
via Zweden contact met Engeland wilde
krijgen.
„Wij vertrouwden hem niet" zegt ge
tuige, „maar vermoedden niet dat hij
Van der Waals was, over wie wjj in
Zweden reeds gehoord hadden. Hij deed
ons zelfs verhalen over de vele wan
daden, die de SD-spion Van der Waals
in Nederland pleegde! Wij hebben hem
niet vrij laten rondlopen en hem ten
slotte op een boot gezet, waarmee hij
naar Nederland kon terugkeren."
Schreieder zegt, dat hij Van der Waals na
de Zweedse reis op non-actief heeft ge
steld. Tot Januari 1945 heeft hij daarna
niets meer van Van der Waals gehoord.
Het huls „Duin cn Kruidberg" onder
Santpoort, sinds enige generaties eigendom
van de familie Cremer* zal binnenkort als
hótel-rcstaurant in exploitatie worden ge
bracht.
De exploitant, de heer Peters uit Maarn,
deelde ons mede dat hij eind Mei of begin
Juni hoopt te openen. Óp het ogenblik be
vindt zich in „Duin en Kruidberg" nog een
opleidingscursus voor verpleeghulpen, maar
deze vertrekt 1 Mei en dan zal er onmid-
del'ijk begonnen worden de nodige instal
laties aan te brengen. Een verbouwing is
niet nodig, want het huis was al ingericht
voor het ontvangen van een groot aantal
gasten en er zijn kamers en badkamers
genoeg. De heer Peters is van oordeel dat
hij circa vijftig gasten zal kunnen her
bergen.
Ook wat eetzaal en terras aangaat, is er
ruimte genoeg. Als speciale attracties voor
de gasten zijn er tennisbanen, een stal met
paarden, en dan natuurlijk het grote ter
rein, dat zo rijk is aan natuurschoon cn tot
aan zee reikt. Alle schilderijen en kunst
schatten blijven in het gebouw.
Het behoeft geen betoog dat Haarlem
en omstreken wel gebaat zijn bij de exploi
tatie van een dergelijk hötel, waar vooral
ook buitenlandse gasten op waardige wijze
ontvangen kunnen worden. Er zijn trou
wens door tal van buitenlanders reeds ka
mers besproken. Het hötel zal zich natuur
lijk ook lenen voor het houden van con
gressen en het geven van partijen.
CONFERENTIE VOOR VRIJHEID
VAN VOORLICHTING.
De UNO conferentie voor vrijheid van
voorlichting te Genève heeft haar voor
naamste taak beëindigd door drie inter
nationale verdragen aan te nemen.''die ver
breding van de vrije uitwisseling van
nieuws beogen.
De Slavische groep verzette zich tegen
alle drie de overeenkomsten.
Aangenomen werden een Engelse con
ventie, welke voor allen de vrijheid tot het
geven en ontvangen van inlichtingen ga
randeert, een Amerikaanse die alle staten
verplicht \Velomschreven vrijheid en faci
liteiten aan buitenlandse correspondenten
te verlenen, en een Franse conventie
woorden door de regeringen erkend wordt.
Vo
OOR de eerste keer be
leeft Nederland een wie
lerronde, nadat reeds pogin
gen ondernomen waren met
een wedstrijd over twee
dagen. Thans vraagt een
ronde de aandacht van Za
terdag 24 April tot en met 2
Mei en de renners komen in
alle provincies. De foute is
verdeeld over tien étappes
en een afstand van bijna 1600
km.'moet worden afgelegd.
Zaterdagmorgen om half tien
zal de burgemeester van Am
sterdam het startschot lossen
en de renners beginnen de
ronde. Eerst rijden zij door
de Zaanstreek naar Alkmaar,
vervolgens naar De Kooy, de
Afsluitdijk over en na een rit
door de provincie Friesland
gaat de eerste étappe verder
over Leeuwarden naar Gro
ningen, waar de renners om
vier uur verwacht worden.
Meer dan 200 km. is dan af
gelegd.
Hoe de wedstrijd vervolgd
wordt, blijkt uit bijgaande
kaart. Met uitzondering van
28 April, als in Zuid-Limburg
uitgerust wordt, rijden de
renners iedere dag. Op de
laatste dag n.l. 2 Mei wordt
de omgeving van Haarlem
bereikt. De renners komen
uit de bollenstreek, rijden de
Wagenweg op tot het Plein
en keren dan over de Dreef
terug naar Heemstede, om
later Hoofddorp en 't Gooi
te bereiken.
Behalve een groot aantal
Nederlanders, nemen Belgen,
Fransen, Zwitsers, Luxem
burgers, Italianen en Span
jaarden aan de ronde deel.
De meeste renners hebben in
de Tour de France gereden.
Ook Camellinl, die verleden
jaar een ploeg met Neder
landers vormde, zal aan de
start verschijnen.
Met belangstelling zien de
wielerenthousiasten het ex
periment tegemoet en wij
vermoeden, dat de Ronde een
sportlef succes zal worden.
Professor Djajadiningrat
ziet vele problemen
(Van onze correspondent te Batavia).
Evenals in Nederland, zijn ook
hier in Indië de ideeën, welke men
zich over de Ned. Indonesische Unie ge
vormd heeft, uitermate vaag. Op de Ronde
Tafel Conferentie met de West heeft men
er maar liever helemaal niet over willen
spreken, hoewel het toch wel van belang
ware geweest in verband met het indelen
der staatszaken in landsaangelegenheden,
rijksaangelegenheden en unie-aangelegen
heden. In Holland zijn er wel enkele stem
men opgegaan, hoe men zich de constructie
van de Unie dacht. Niet alleen prof. Romme
heeft zijn ideeën erover gegeven, maar ook
minister Jonkman. Hierdoor is de zaak
echter niet minder vaag geworden.
Vermoedelijk zullen velen in patria zich
afvragen: „Hoe denken de Indonesiërs er
nu over?" Wij zijn een wijs en bezonken
man gaan interviewen: Prof. Hoessein Dja
jadiningrat, staatssecretaris voor Buiten
landse Zaken en Onderwijs, en lid van de
Federale Interim Regering.
„Professor, wat denkt u van de Unie?"
Gezien het onverwachte van de vraag en
de glibberigheid van het onderwerp, ver
wachtten wij dat de professor evenals de
meeste andere autoriteiten liefst zo pain
mogelijk zou denken of althans liefst zo
weinig mogelijk van zijn gedachten erover
zou laten doorschemeren. Maar nee, we
kregen prompt een antwoord.
„Voordat er iets positiefs over de Unie
zal kunnen worden vastgelegd, zal men
toch eerst wel overleg moeten plegen met
Indonesië. B.v. in een Ronde Tafel Confe
rentie, zoals met de West."
Band moet vrijwillig zijn.
„Prof. Romme en minister Jonkman", zo
herinnerden wij hem, „hebben er hun me
ningen over ten beste gegeven. Misschien
zoudt u ons de uwe eens willen geven?"
„Wat prof. Romme ervan gezegd heeft
was zuiver zijn persoonlijk idee. De fnening
van minister Jonkman kunnen we natuur
lijk wel als de heersende opinie in rege
ringskringen te Den Haag beschouwen. Ik
wil u mijn inzichten wel vertellen, maar
die zijn dan even persoonlijk als die van
prof. Romme. Wat we van de Unie afweten,
is eigenlijk maar een heel klein schijntje.
Tellen we alles bij elkaar, dan is het wei
nig meer, dan de Koningin erover in haar
befaamde Rede van 7 December '42 heeft
gezegd, en verder wat erover is vastgelegd
in Linggadjati. Positief staat vast, dat het
een vrijwillige band moet zijn en daar zul
len we hier ook wel niet van af willen
stappen. Verder bepaalt Linggadjati, dat
enkele essentiële zaken gereserveerd zullen
worden voor gemeenschappelijk overleg.
B.v. de buitenlandse betrekkingen en ver-
DISTRIBUTIENIEUWS
Vrijdag bestaat er gelegenheid tot het af
halen van distributiebescheiden te:
Haarlem: Schr tot en met SI
Zandvoort: (Haltestraat 4) C, D. E
Heemstede: restant S, T tot en met Ti.
der defensie-aangeiegenheden en de econo
mische, financiële en culturelé banden."
„Hoe ziet u persoonlijk de verwezenlij
king van de Unie?"
„Ik zie dat zo, dat er bepaalde Unie
organen gecreëerd worden, die de gemeen
schappelijke aangelegenheden behandelen.
Binnen deze organen zullen de verantwoor
delijke ministers van de beide regeringen
overleg moeten plegen. Deze ministers moe
ten echter verantwoordelijk blijven tegen
over hun eigen parlementen. Een Unie-
parlement, waarbinnen de meningsverschil
len zullen worden opgelost, lijkt me zeker
niet de goede weg, want tenslotte draagt
een minister in eerste instantie de verant
woordelijkheid voor de belangen van het
eigen volk!"
Souverein in .eigen zaken*
„Wat denkt u van een Unie-hof, om
eventuele meningsverschillen op te lossen?"
•„Dat kan ik u niet zeggen. Mijns inziens
zal het zeer moeilijk zijn een orgaan in het
leven te roepen, dat competent is om con
flicten te beslechten, en dat het vertrouwen
heeft van alle partijen, want er zullen altijd
punten zijn, waarop de ministers onwrik
baar tegenover elkander zullen staan, om
dat ieder van hen tenslotte tegenover het
eigen volk verantwoordelijk is. Laten we
eens een concreet voorbeeld nemen, dat in
Linggadjati is genoemd: de buitenlandse
betrekkingen. Hoe wil men deze in Unie-
verband behandelen? Voorop staat, dat wij
volkomen souverein zullen zijn. Als souve-
reine macht zullen wij onze eigen ambas
sades moeten hebben in alle belangrijke
landen. Daartegenover zouden b.v. onze
zaken in de voor ons minder belangrijke
landen door Nederland behandeld kunnen
worden, zoals in Denemarken en België
b.v., en in landen, waar Nederland slechts
beperkte belangen heeft, zoals Siam, de
Indonesische ambassade de Nederlandse
belangen zou kunnen behartigen."
„Dan zou de Unie volgens u dus veel
minder souverein moeten worden als prof.
Romme het zich voorstelt?"
„Ongetwijfeld. Zo b.v. zou de Commis
saris van Indonesië in Nederland vrijwel
alle zaken te behandelen krijgen, die nu
onder Overzeese Gebiedsdelen vallen, met
uitzondering dan van de uitgesproken Unie
zaken. Aan de andere kant, zal de Commis
saris van de Kroon in Indonesië hier alle
puur Nederlandse aangelegenheden behan
delen."
„Hoe ziet u de positie van dc Indische
Nederlander, de man die hier geworteld is?"
„Ons land is ook hun land. Zij vormen
uiteraard en minderheidsgroep, die echter
reeds thans in de parlementsformatie
medewerkt".
„En de „totoks", de z!g. trekkersgroep?"
(Dit zijn de mensen, die uitgezonden wor
den en later weer naar Holland terugkeren
met Indisch pensioen.)
„Die zouden als vreemdelingen met spe
ciale voorrechten behandeld kunnen wor
den. Binnen het raam van deze voorrechten
ware dan te praten over actief en passief
kiesrecht. Zij kunnen natuurlijk ook het
Indonesische staatsburgerschap verkrijgen,
maar ik veronderstel, dat zij in het alge
meen de vreemdelingenstatus met speciale
voorrechten zullen verkiezen boven de In
donesische nationaliteit."
1
