De zaak-Schreieder
J
Valuta en troika
Terugkeer naar de
vrije economie
De kleine wereld
ZES KLOKKEN
Morissons aanval op Churchill
was een onhandige manoeuvre
PANDA EN HET OOG VAN MUG
Q Wereldnieuws
ZATERDAG 19 JUNI 1948
'N DE WERELDPOLITIEK
Het is al zo vaak betoogd en de feiten
hebben meermalen dit betoog onderstreept
dat de reealcitrantie der Sovjets ten
aanzien van een enigszins vruchtbare sa
menwerking der» bezetters van Duitsland
steeds weer verslapte en tot tijdelijke ver-
zachting neigde, wanneer grote beslissingen
en onherroepelijke stappen niet meer te
vermijden waren. Dit verschijnsel werd
verklaard uit de veronderstelde taktiek der
Sovjets, om zoveel mogelijk eigen inzich
ten en overtuigingen in Duitsland te doen
zegevieren door tegenwerking der Weste
lijke manipulaties, doch dat alleen voor
zover zulks geen directe en openlijke breuk
tengevolge had. Werd het gevaar voor zulk
een breuk evident, dan werden automatisch
de teugels van de Russische troika, die ge
laden was met intimidatie- en expansie-
middelen, enigszins ingehouden en werd
de galop een draf, soms een stap, soms
zelfs een halt. Deze gang van zaken viel
te constateren in de ontwikkeling van bijna
alle incidenten, die zich tussen de twee
partijen voordeden, en -die te talrijk zijn
om in doelmatige volledigheid op te som
men.
De houding der Westelijke geallieerden
tegenover deze taktiek is met de tijd ver-
- anderd. In het begin hebben de Sovjets kans
gezien, door de bedachtzame en beleefde
protestenmuur heen te dringen, doch al
lengs werden die bedachtzaamheid en be
leefdheid vervangen door een vastberaden
tegenstand, die vooral in de afgelopen
maanden van dit jaar duidelijk tot uiting
kwam.
Dit alles wil niet zeggen, dat de Russen
thans hun troika in de schuur en hun paar
den op stal gdan zetten, om verder met
droevige herinnering aan eertijds zo succes
rijke ondernemingen zich gehoorzaam te
schikken naar wat men in het Westen ge
lieft te verlangen. Doch wel is er een dui
delijk waarneembaar vacuum in het Oosten
een voorlopige afwezigheid van vastom
lijnde plannen. Misschien wordt daar een
nieuwe en nog verrassender taktiek uitge
broed misschien ook zijn de politieke
genieën in en om het Kremlin aan het
einde van hun Latijn. Hoe dan ook, in het
Westen heeft men begrepen wat de waarde
is van het spreekwoord over het smeder,
van heet ijzer én de valutahervorming,
waarmede aanstaande Zondag de Westelijke
zones gelukkig zullen worden gemaakt,
moet ongetwijfeld gezien worden als een
flinke klap op dat gloeiende ijzer.
Een klap inderdaad. Tussen de hamer en
het aambeeld zitten de Duitse zwarte han
delaren en economische roofridders, die het
leven in het vierde Reich vergallen. Men
behoeft er niet aan te twijfelen dat de
Sovjet-bestuurders van harte gaarne mee
zouden slaan. Want de Russische zóne lijdt
niet het minst van alle Duitse delen onder
een economische ellende, die zonder een
drastische geldzuivering niet op te heffen is.
Maar er is iets belangrijkers aan de gang
met betrekking tot deze hele kwestie. Iets
belangrijkers dan de genadeslag aan geld
bedervers en de bevordering der Duitse
economische kracht. Dat is de beslissing,
die naderbij komt en Zondag onherroepe
lijk zal zijn: Eén mark voor geheel Duits
land of twee en dan tegelijk twee Duits-
landen. Want wanneer West-Duitsland al
léén een nieuwe valuta krijgt en de Rus
sische zóne blijft er buiten zoals de situa
tie thans nog doet veronderstellen dan
valt ook zonder pardon de scheiding en
dan is er geen ijzeren, dóch een ondoor
dringbaar duimdik stalen gordijn tussen
J de twee delen van Duitsland gevallen. Dat
zou inderdaad een grote en onherroepelijke
beslissing zijn. Dat de Westelijke geldzui
vering doorgaat, staat vast. Dat de Russen
niet meedoen, staat niét vast. Als zij hun
oude, beproefde taktiek ook in dit geval
volgen, is dit het tijdstip voor hen om toe
te geven en de geldzuivering volgens de
I vastgestelde methode te aanvaarden voor
geheel Duitsland. Het is riskant om in dit
geval voorspellingen te doen, doch het is
wel zeer verleidelijk. Want er is wellicht
in die hele Oost-Westelijke lijdensgeschie
denis geen evenement geweest dat zó lo
gisch en zó verademend zou zijn.
Vandaag is er een buitengewone bijeen
komst van het geallieerde militaire bestuurs
bureau. Zullen de Sovjgts daar met hun toe
stemming tot een algemene geldzuivering
komen? Het is een kans en een mogelijk
heid. Deze vergadering is bijeengeroepen
door de Franse opperbevelhebber in Ber
lijn, Ganeval, die deze maand de voorzit-
tersstoel bezet. De elders in dit blad weer
gegeven boodschap van generaal sir Brian
Robertson, de Britse militaire gouverneur
in Duitsland, aan de Russische opperbevel
hebber Sokolofsky kan worden gezien als
een laatste bei'oep op d'e realiteitszin der
Russische bestuurders. Faalt dat beroep,
dan nemen de Sovjets een zware last op
hun schouders en storten zij zich in een
economische zee van narigheden, die zeker
ook in het Westen haar uitlopers zal heb
ben doch die in de eerste plaats het bestuur
der Oostelijke zóne tot een nog groter pas
kwil zal maken.
Zo is de situatie vandaag hoe zij mor
gen zal zijn hangt af van de angstige vraag
of de troika over de sloot zal worden ge
jaagd, of dat de koetsier zal inzien dat hij
deze keer zijn voertuig en zijn nek riskeert
en rechtsomkeert zal maken.
Het angstige is, dat hij een flinke zweep
en zeer slechte remmen heeft.
J. L.
De radio geeft Zondag
HILVERSUM I. 301,5 M.
8.00, 13.00, 18.00, 20.00 en 23.00 uur Nieuws.
8.15 Platen. .8.30 Voor het platteland. 8.40
Lichte muziek. 9.07 Postduivenberichten. 9.10
Nieuws van de Olympische Spelen. 9,15 Ge
vraagde, platen. 9 45 Geestelijk leven. 10.00
Zóndaeshalfuur, 10.30 Ned. Her.v. kerkdienst.
11 45 Dr. Anne H. Mulder. 12.00 The Fairy
Aviation Works Band. 12.30 Zondagclub. 12.40
Piano. 13.15 Musette-orkest. 13.50 Boekbe
spreking 14.10 Reportage Olympische Dag in
het Amsterdamse Stadion. 17.00 Gesprekken
met luisteraars. 17.20 Ben gedicht. 17.30 Fan;
fareeorps. 17.50 Reportage wielrennen. 18.1o
Lichte muziek. 18 30 Strijdkrachten. 19.00
Radiolvmpus. 19.30 Stradiva-sextet. 20.0o
Actualiteiten. 2015 Fragmenten uit „Die
Czardasfürstin". 20 50 Kleinkunst. 21 05 Me-
troDole-orkest. viool en piano. 21 40 Luister
spel „Villa Rose". 22.15 Septet van Beethoven.
23.15 Dansorkest. 11.45 Platen.
HILVERSUM II. 414,5 M.. 218 M. en 1875 M.
8.00. 9.30. 13.00, 19.30 en 23.00 uur Nieuws.
8.15 Concert voor viool en hobo. 8.30 Kerk
dienst uit Begijnhofkapel te Haarlem 9.45
Viool. 9.55 Hoogmis. 11.30 Trio van Mozart.
32 00 Angelus. 12.03 Walsen van Dvorak. 12.15
- Apologie. 12.35 Orkest. 12.55 Zonnewijzer.
13 20 Orkest. 13 40 Harmoniecorps. 14.00 Ca
baret. 1430 Werken van Schumann (orkest
en Jan Odé, piano). 15.30 Nieuw Gumea-
missie 15.40 Gevraagde platen. 16.25 Ves
pers. 17.00 Geref. kerkdienst. 18.30 Cantate
van Bach. 19.00 Geestelijke liederen. 19.15
Kent gij uw Bijbel? 19.45 Platen. 19.50 Boek-
besnrek'ing. 20 05 De gewone man. 20.12 Ka
merorkest Ynet fluitsoliste. 21.00 Luisterspel
Het standbeeld van de generaal". 21.40 Zang.
viool en orgel 22.05 Platen. 22.37 Actualitei
ten. 22.45 Gebed. 23.15 Symphonische muziek.
Maandag
De oorarts heeft mij een AU
DIL'M hoortoeste! voorgeschre
ven Een uitkomst U ziet niet
eens, dat ik het draag U kunt
weer gewoon tot mij spreken
AUD1UM
bij dt Singel 160
hoofdagenten i Amsterdam-C.
N.V.v.h.P.Geervliet, Keizersgr 411. A'dam
H.C.Schoonenberg.Wolenb weg 26. R'dam
WVC Ketjen, Turfsingel 19. Groningen
Beslissing over Scheveningen-radio
gevallen
Naar wij vernemen heeft het hoofd
bestuur der PTT in Den Haag de plan
nen voor het vestigen van Scheve
ningen-radio op het sluisciland te
IJmuiden goedgekeurd. Over de datum,
waarop met bouwen begonnen kan
worden, is nog niets bekend.
Bulgaren vielen Turks dorp aan
In een officieel Turks communiqué wordt
gemeld, dat Vrijdagochtend een groep Bul
garen van 50 a 60 man een Turks dorp heeft
aangevallen. De Bulgaren werden door de
Turkse 'strijdkrachten teruggeslagen. Een
Bulgaar en een Turk zijn gedood.
HILVERSUM I. 301.5 M.
7.00. 8.00. 13.00. 18.00. 20.00 en 23.00 uur
Nieuws. 7.15 Gymnastiek. 7.30 en 8 15 Platen.
8.45 Symphonische muziek. 9.15 Morgenwij
ding. 9.30 Sonate van Bach. 9.45 Arbeidsvita
minen. 10.30 Voor de vrouw. 10.35 Werken
van Haydn. 11.00 Op de uitkijk. 11.15 Klari
netconcert van Mozart. 11.4.5 Voordracht.
12 00 Lvra-trio. 12.30 Weerbericht. 12.33 In t
soionnetje. 12 38 Piano-duo. 13.15 Dansorkest.
13.45 Zigeunermuziek. 14.00 Wat gaat er om
in de wereld?. 14.15 Solistenconcert. 15.00
Kleinkunst. 16.00 De vrijheidsoorlog in Trans
vaal. 16.15 Musicalender. 17.00 Jazzmuziek.
17.30 Voor padvinders. 17.45 Causerie over
Saba. 18.15 Olympische overpeinzingen. 18.30
Strijdkrachten. 19.00 Scandinavische liede
ren," 19.30 De Zomerzegelactie. 19,35 Orgel.
19 45 Landbouwpraatje. 20.05 Echo van de
dag. 20.15 Strijkorkest. 20.45 Luisterspel „De
beste jaren van ons leven". 22.20 Guitaarmu-
ziek. 22.30 Muziekjournaal. 23.15 Viool. 23,30
Oude bekende melodieën.
HILVERSUM II, 414.5 M., 218 M. en 1875 M.
7 00 8.00. 13.00, 19-00, 20.00 en 23.00 uur
Nieuws. 7.15 Platen. 7.45 Woord voor de dag.
8 15 Gewijde muziek. 9.00 Blaaskwintet. 9.1o
Ziekenbezoek. 9.35 Vragen aan voorbijgan
gers. 10.15 Svmphonische muziek. 10.30 Mor
gendienst. li-00 Fagotconcert. 11.15 Ga nooit
boos slapen. 11.35 Piano. 12.00 Koor. 12.30
Weerbericht 12.33 Metropole-orkest. 13.15
Mandolinata. 14.00 Voor scholen. 14.35 Opera
fragmenten. 15.30 Oude Nederlandse muziek
16 00 Biibellezing. 16.45 Clavecimbel. L-00
Voor kleuters. 17.15 Kamermuziek van Cor
nells Dopper. 17.45 Orgelconcert. 18.30 Ten-
nisreportage. 18 45 Lichte muziek. 1915 Boek
bespreking. 19.30 Actualiteiten. 19.45 Vale-
riusliederèn. 20.15 Kerkconcert uit Deventer.
2045 Sociale vragen. 21.05 Achtste svmpho-
nie van Beethoven. 21.35 Klankbeeld over
de Hollandse molen 22.00 Vioolconcert van
Beethoven. 22.45 Overdenking. 23.15 Platen.
23.45 Zwitsers jongenskoor.
Het zijn wel zeer belangrijke beslissingen
geweest, waartoe men gedurende de laatste
weken in overleg met België en Luxemburg
gekomen is. Beslissingen, die het gehele
economische leven van de drie landen en
vooral van Nederland beïnvloeden, omdat
van Nederland de grootste aanpassingen
worden geëist en deze aanpassingen veelal
een algehele ommekeer in de tot dusver
gevolgde economische en financiële politiek
betekenen.
Gelijk bekend, kwamen de regeringen
der drie Beneluxlanden reeds in September
1944 t£ Londen overeen, om in de toekomst
een politieke en economische Unie te vor
men, teneinde zich ste*k te maken tegen
over andere landen. De politieke eenheid
heeft zich in de laatste tijd reeds hier en
daar geopenbaard, doch van de economische
unie is nog maar heel weinig te zien. Dezer
dagen nu zijn op Chateau d'Ardennes de
daar confererende ministers der drie lan
den het eens geworden over de principes
van een economische Unie, die zo mogelijk
op 1 Januari 1950 tot stand zal komen.
Het spreekt wel vanzelf, dat er voor een
economische Unie het een en ander komt
kijken. De toestanden in België liggen ge
heel anders dan bij ons, zulks mede ten-
ge%rolge van de aan ons land tegenoverge
stelde economische politiek die de Belgische
regering voert. Op het op de conferentie te
Chateau d'Ardennes gevolgd economisch
Congres te Amsterdam, waar de economi
sche en financiële fine fleur der drie landen
aanwezig was, heeft prof. Collin, president
directeur van de Kredietbank te Brussel en
hoogleraar aan de Leuvense Universiteit,
een zeer interessante uiteenzetting gegeven
van de Belgische economische politiek.
Het betoog van deze deskundige kwam
hierop neer, dat België na zijn bevrijding
worstelde met een angstwekkende inflatie,
die ten koste van alles bestreden diende te
worden. Een groot voordeel daarbij was,
dat België slechts geringe schade aan zijn
productie-apparaat had geleden, en de aan
wezigheid der geallieerde legers, die in
Belgische francs werden betaald, doch
waarvoor de betrokken regeringen deviezen
afgaven, een belangrijke deviezenbron
bleek te zijn. Nochtans moest de Belgische
regering een evenwicht zoeken tussen de
monetaire circulatie enerzijds en de prijzen
en lonen anderzijds. Zij voerde een geld-
sanering in, de begroting werd in even
wicht gebracht, de deviezenreserves werden
besteed voor aankoop in het buitenland om
de binnenlandse markten te voeden en de
uitvoer werd daartoe beperkt en de crediet-
mogelijkheden van de banken werden in
aanzienlijke mate beperkt. De prijzen en
lonen werden geleidelijk opgevoerd om ze
in een goede verhouding te brengen tot de
bestaande monetaire circulatie, waarvan
het volume na de genomen maatregelen
niet verder kon worden ingekrompen. De
distributie kon alras worden verminderd
en opgeheven, daar de aanvoer van goede
ren bevredigend was; ook kwam men al
spoedig terug van de geforceerde rente-
politiek, daar in een vrije economie de rente
de natuurlijke regulateur van de economi
sche activiteit is.
Voegt men bij dit alles het feit dat België
onmiddellijk voordelen uit de Congo kon
trekken, hoewel deze voordelen ook weer
niet moeten worden onderschat dan
blijkt wel voldoende welk een volkomen
tegenstelling de economische toestand en de
economische politiek in België met die in
Nederland vormde en vormt.
Nederland zwaar gehavend, leeggeroofd
en geplunderd, een handen vol gelds kos
tend Indië geen wonder, dat de Neder
landse regering gedwongen was een andere
politiek te volgen, althans voorlopig. Het
grote verschil met België is echter, dat zij
Geen verliezen gerapporteerd
in Indonesië
dit principieel doet, dat zij de geleide eco
nomie niet als noodmaatregel accepteert,
maar als beginsel heeft aanvaard, een be
ginsel waarop verder het gehele stelsel van
voorschriften, controle op dit en op dat,
het uitgebreide ambtenarenapparaat en de
regeling van vrijwel alles wat maar te
regelen valt, is gebaseerd.
En deze beginselen zijn nu in feite op
Chateau d'Ardennes omver geworpen. Men
is daar niet meer en niet minder dan tot
overeenstemming gekomen dat zo spoedig
mogelijk zal worden teruggekeerd naar het
stelsel van vrije consumptie, dat wederzijds
subsidies zullen worden verlaagd (in Bel
gië zijn ze practisch reeds verdwenen), dat
een gecoördineerde investeringspolitiek zal
worden nagestreefd, dat de' fiscale en so
ciale politiek in beide landen zoveel moge
lijk met elkaar in overeenstemming zullen
worden gebracht, voorts dat op industrieel
gebied zoveel mogelijk zal worden samen
gewerkt en tenslotte dat de economische
politiek, welke in de drie landen zal wor
den toegepast, o.m. gericht zal zyn op het
handhaven van bet monetaire evenwicht,
mede door het in evenwicht brengen der
staatsbegrotingen.
Het spreekt vanzelf, dat er in Nederland
het een en ander zal moeten gebeuren, al
vorens de voorgenomen Unie een feit
wordt. Het zal de Nederlandse regering niet
gemakkelijk vallen haar principes los te
laten; zo zal o.a. de rentevoet, die minister
Lieftinck nu zo stevig in de hand houdt,
zijn natuurlijk niveau moeten vinden.
Intussen is de voorgenomen unie met
België voor ons land zeer verheugend. Een
vrijere uitwisseling van goederen met Bel
gië, Nstraks ook een vrije uitwisseling van
valuta, een gezamenlijk optreden tegen der
den, een vrije economie, waarbij aan de
economische natuurwetten geen geweld
wordt aangedaan, dit alles moet aan de
welstand der samenwerkende landen ten
góede komen.
België is een duur land. maar het is ge
zond en heeft een reële basis. Nederland is
„een eiland van goedkoopte", doch leeft
kunstmatig.
Voorwaar geen gemakkelijke taak om de
juiste gezamenlijk te bewandelen weg te
vinden.
Een Juridische Beschouwing
DOOR Dr. E. VAN RAALTE
Onze parlementaire correspondent. 1 tingstijd daden gepleegd hebben, welke in
dr. E. van Raalte, brengt in dit artikel
juridische overwegingen te berde, die
zich bij het op vrije voeten stellen van
de ex-Krimmaldirector Schreieder
moeten hebben doen gelden. Hij legt
er de nadruk dp, dat Duitse ambte
naren in bezettingstijd daden gepleegd
kunnen hebben, die in normale tijden
volgens het gewone strafrecht zeker j
strafbaar zijn, maar die volgens het
huidige oorlogs- en volkenrecht niet
gestraft kunnen worden.
Toen vóór 1914 de Duitse kroonprins de
thans gevleugelde woorden „de frisse en
vrolijke oorlog" bezigde, waren terecht
velen over deze uitdrukking verontwaar
digd. Oorlog is steeds een wreed en weer
zinwekkend bedrijf, ook al bestaan
er volkenrechtelijke regels, welke beogen,
bepaalde daden, welke als al te wreed
aardig worden beschouwd, te verbieden.
Naarmate het krijgsbedrijf alomvattender
is geworden, blijkt er van het in acht
nemen van deze regels in de practijk min
der terecht te komen.
In deze dagen krijgt men vaak de in
druk, dat velen zich niet voldoende kunnen
realisei-en, dat oorlogvoeren iets walgelijks
is en van hen, die er bij betrokken zijn,
veelal in hoge mate tegen de borst stui
tende handelingen vergt. Dit houdt echter
niet in, dat degene, die deze handelingen
verricht, daardoor ook schuldig, is aan
schending van het oorlogs-volkenrecht.
Er bestaat aanleiding voor deze opmer
king wegens de algemeen merkbare ver
ontwaardiging over het in vrijheidstellen
van de Duitser Schreieder, door wiens toe
doen tal vqn Nederlanders tijdens hun
actie voor de herovering van onze vrijheid
het leven hebben gelaten. 4
Een waarschuwing tegen een in deze te
veel toegeven aan hetgeen ons innerlijk
beroert is niet overbodig. De vraag, of er
aanleiding bestond Schreieder wegens zijn
optreden tijdens de bezetting voor de
strafrechter te brengen, ligt buiten de be
oordelingsmogelijkheid van het publiek,
dat op juridisch gebied leek is. Hier toch
is toetsing van de feiten aan de wet en
aan de jurisprudentie nodig. Het antwoord
op de vraag, of iemand voor bepaalde fei
ten strafrechtelijk aansprakelijk gesteld
kan worden, is minder eenvoudig, dan
menigeen schijnt te denken. Daarvoor is
onder meer althans volgens de hier te
lande geldende zienswijze behalve een
juridische opleiding aan een universiteit
ook scholing in de practijk vereist. Mede
door deze practische scholing zijn rechts
geleerden, die met de rechtspraak belast
zijn, in staat, in het geding zijnde feiten te
toetsen aan de bepalingen van de strafwet
ten, zonder zich te laten beïnvloeden door
eigen of andere gevoelsoverwegingen. In
ons land is men nog steeds en mijns
inziens terecht afkerig van strafrecht
spraak door leken. Vaklieden zijn belast
met het zoeken van het recht en daarbij
mag en moet hen slechts één hartstocht
beheersen: alle krachten in te spannen ten
einde het recht te vinden en hoog te hou
den.
Nu schijnt het, dat het op grond van de
wet en de jurisprudentie uitermate moei
lijk of zelfs onmogelijk is, Duitse ambte
naren uil de bezettingstijd op grond van
de Nederlandse wetsbepalingen door Ne
derlandse (bijzondere) rechters te doen
straffen, hoezeer zulks ons gevoel voor
recht en gerechtigheid ook onbevredigd
laat.
Men heeft herinnerd aan het gebeurde
bij Helvoirt, waar in de bezetting een
groep verzetslieden uit Rotterdam een po
ging deed, wapens te verzamelen, welke
door vliegtuigen der geallieerden waren
uitgeworpen. De Duitsers hebben dit be
let, waartoe zij gerechtigd war^n. In de
wijze waarop zij dit deden was niets, dat
niet door de strafrechtelijke beugel kon.
Zelfs de mate. waarin zij hierbij van list
gebruik maakten, was niet strafbaar,
gezien de toelaatbaarheid van het gebruik
van list in oorlogstijd. Alles paste, hoe
walgelijk ook, in dit oorlogsbedrijf. Niet
zonder reden bestaat de hier juist van toe
passing zijnde uitdrukking „A la guerre
comme a la guerre".
Als de procureur-fiscaal bij het Bijzon
dere Gerechtshof in Den Haag, mr. J.
Zaayer, bij het nagaan of Schreieder straf
baar is, overeenkomstig zijn ambtelijke
plicht te werk is gegaan, moet hij niet zijn
menselijk gevoel, maar de betreffende
wetsbepalingen hebben geraadpleegd. Op
grond daarvan zal hij tot de slotsom zijn
gekomen, dat zoals minister Van Maar-
sevéen liet uitdrukte van enige concreet
strafbaar misdrijf niet is gebleken.
Indien men het standpunt aanvaardt, dat
de procureur-fiscaal dus op grond van de
Nederlandse wet Schreieder wel heeft
moeten vrijlaten, dan kan men conclu
deren, dat voor verscherping van die wet
moet worden zorggedragen. Men mag
daarbij echter niet uit het oog verliezen,
dat het hier steeds gaat om de vraag, wat
volgens het volkenrecht en het oorlogs
recht toelaatbaar is. Dit is dusdanig veel,
dat geen nationale wetgever, die het inter
nationale 'recht wenst te eerbiedigen, bij
machte is, een uitgebreide reeks handelin
gen strafbaar te stellen. Zelfs al zijn dit
handelingen, welke iedereen tegen de borst
stuiten.
Duitse ambtenaren kunnen dus in bezet-
normale tijden volgens het gewone straf
recht zeer zeker strafbaar zijn, doch die
volgens het huidige oörlogs- en volken
recht niet gestraft kunnen worden. Dit in
beginsel onomstotelijk vaststaand feit heeft
ook de Amsterdamse jurist, die in het
hoofdartikel van Zaterdag 12 Juni geci
teerd is, over «het hoofd gezien.
Ik laat mij er niet over uit, of de hier
genoemde omstandigheid ook van toepas
sing is op Schreieder, omdat ik niet alle
gegevens ken, waarover de procureur-
fiscaal kan beschikken. Dat mr. Zaayer
deze zaak uit'een strafrechtelijk oogpunt
verkeerd beoordeeld zou hebben, is van
iemand als hij allerminst te verwachten.
Sommigen hebben er op gezinspeeld, dat
zij over bepaalde belangrijke gegevens
zouden beschikken, welke de procureur
fiscaal niet kent en dat hij daardoor in
gedeeltelijke onwetendheid tot zijn beslis
sing zou zijn gekomen. Zij, die dit beweren,
hebben schromelijk hun plicht verzaakt
door deze gegevens niet ter beschikking
van mr. Zaayer te stellen.
„Indien het juist is dat Schreieder zelf
geen strafbare handelingen heeft verricht,
dan was toch in elk geval de beslissing,
hem in vrijheid te stellen, onjuist", aldus
hoort men menigeen zeggen. „Want er
bestaat alle kans, dat iemand, die bij een
nader onderzoek naar het „England-Spiel"
en vooral naar het Londense tegenspel be
langrijke verklaringen kan afleggen, on
gehinderd ons land verlaat". Ons recht laat
niet toe, dat men iemand, die straks wel
licht als getuige opgeroepen zal worden,
van zijn vrijheid berooft, wanneer men
tot de slotsom is gekomen dat hij zelf geen
strafbare handeling heeft verricht?
Het is ons en Schreieder's belang, dat hij
de Nederlandse autoriteiten alles vertelt
wat hij weet over 't „England-Spiel", waar
van hij de geestelijke vader en lèider was.
Met behulp van zijn inlichtingen zal het
eerder mogelijk zijn na te gaan, waar en
hoe destijds in Londen de verantwoorde
lijkheden lagen voor eventuele nalatigheden
en fouten bij het tegenspel, welke zovele
dappere Nederlanders het leven hebben
gekost.
Zou Schreieder, zonder eerst hier zijn
inlichtingen verstrekt te hebben, naar
Duitsland terugkeren, dan loopt hij grote
kans daar door de Engelsen gearresteerd
te worden, die natuurlijk ook gaarne wil
len weten, hoe het mogelijk is geweest, dat
hij zijn „England-Spiel" waarbij ook
Engelse diensten betrokken zijn geweest
zo lang heeft kunnen voortzetten. Heeft
Schreieder zijn rapport aan de Nederlandse
autoriteiten uitgebracht, dan hebben de
Britten er geen belang meer bij, hem nog
maals vast te houden en te verhoren.
Het is dus voor Schreieder zaak, alles
wat hij omtrent zjjn „Spiel" weet, te open
baren. Men geeft hem nu in Nederland
daartoe de gelegenheid, hetgeen niet in
houdt, dat men hem moet opsluiten, te
meer niet omdat de justitie daarvoor geen
termen aanwezig acht.
Prettig is de aanwezigheid van zulk een
„gast" natuurlijk niet. Maar ook hierin
moet men weer een onvermijdelijke na
sleep zien van wat de oorlog zo al met zich
heeft mëégèbraeht. Dat het dringend nodig
en in hoge mate gewenst is, nu ten spoe
digste zo volledig mogelijk materiaal te
vergaren met betrekking tot het „England-
Spiel" en niet te vergeten met het ver
moedelijk allesbehalve gelukkige tegenspel,
is, dunkt me, buiten kijf. Want reeds veel
te lang is men in verzuim gebleven de
verantwoordelijkheid voor de zoeven be
doelde nalatigheden vastgesteld te krijgen.
(BRABANTSE IDYLLE)
Als wij een heel jaar lang twee avonden
in de week geklaverjast hebben, is het op
nieuw Juli geworden en dan gaat onze
club op vacantiereis. Dat is zo de gewoonte
en dat is aardig. Wij klaverjassen de on
kosten bij elkaar en als wij dan zo legen
de reisdatum de kaartpot omkeren, voelen
we ons rijk als honderdduizend man.
Waar zullen we dit jaar naar toe gaan?
Niet naar de Ardennen, want die hebben
we al eens gezien en de ene Ardén lijkt
als water op de andere. Naar Brussel? Daat
zijn we jaren terug ook al geweest en we
voelden ons bekocht, omdat het Manneke
veel en veer kleiner was dan de ansicht
kaarten het deden lijken.
„Ik weet bij Luik een grote brouwerij,
brasserie noemen ze dat daar. Die kunnen
we bekijken en er wordt gratis bier ge
schonken." Gratis bier? Waarvoor hebben
we dan, potverdorie, een jaar lang uit alle
macht geklaverjast? Om onze centen zui
nig in de zak te houden en in den vreemde
te gaan schobberdebonken? Wij betalen
wat we willen hebben en we gaan- niet
naar uw brasserie. Bovendien willen we
wel eens wat anders zien dan bier of wat
er mee te maken heeft. Wij willen onze
geest verrijken. Een mooie kerk uit de Mid
deleeuwen of een museum. Men moet zijn
Vacantiereis weten te benutten naar ziel
lichaam.
„Een kerk! Ik weet een kerk in de buurt
van Namen, éen prachtige kerk. Met beel
den erin en erop en overal, en een toren
Die toren is' een wonder. Een zeskantige
toren, tachtig meter hoog, en spits als een
breinaald. Maar het bijzondere is, dat die
toren op alle zes zijn kanten een klok
heeft! Ge moet dat zien: Waar ge ook staat,
ge ziet altijd en overal hoe laat het is."
Zes klokken op één toren. Zie, dat komt
men niet alle dagen tegen. Dat te zien,
verrijkt de geest En bovendien is het een
prettig reisje naar Namen of daaromtrent
Wij gaan naar Namen en wij zien de
wonderlijke kerk. Wij dwalen in de verre
omtrek van het wonderschone bouwwerk
en wij Vragen elkaar elk ogenblik: „Hoe
laat hebt ge het?" En we kijken dan op een
van de zes klokken en we weten 't op slag.
De klaverjascenten zijn dit jaar goed be-
steed. Wjj voelen ons een ander mens, all
wij in ons dorp terugkomen en in het vroe
ge avonduur stappen uit de touringcar. Wij
praten na over het schone uitstapje en
zijn voldaan, dat wij zo bijtijds thuis zullen
komen. Want dat is de conditie van onze
vrouwen! Ge moogt gaan, maar bijtijds
terug, zeg ik u.
Daar staat een van ons als een dwaas
stil en star naar boven te kijken. Wij zien
hem en vragen: Wat hebt ge? Hij zwygt zo
stom als eer. trappist. Hij wijst naar boven,
naar onze eenvoudige, goedmoedige kerk
toren. En wij kijken.
En wij zien, dat onze toren zes kanten
heeft en dat iedere kant ervan een klok
draagt. Wij lopen er omheen om zekerheid
te hebben.
Hoe klein is de wereld, zelfs voor een
vacantiereis.
GROTE PRIJSVERLAGING
DODGE tRUCKS
GARAGE BRINKMANN
SMEDESTRAAT 22 - TELEFOON 11020
In sommige opzichten is de
oppositieleider onaantastbaar
(Van onze Londense correspondent)
Herbert Morrison, kabinetsminster en
zakelijk leider van de Labourpartij, heeft
een enigszins droevig figuur geslagen, door
dat hij Churchill verweet, dat deze in het
Lagerhuis maar al te vaak door afwezig
heid schittert, terwijl hij zijn salaris van
2000 pond als Leider der Oppositie op
strijkt. Zoals men weet, is dit leiderschap
een door de staat bezoldigde functie, het
geen doet uitkomen, welke waarde de Brit
se democrattie aan het principe van een
noodzakelijke oppositie hecht. Morrison
sloeg de plank evenwel mis, omdat Chur
chill zowel van zijn honorarium als oppo
sitie-aanvoerder als van zijn pensioen,
waarop hij als voormalige eerste minister
recht heeft, afstand heeft gedaan. Hij ont
ving alleen zijn jaarlijkse vergoeding van
1000 pond als gewoon Lagerhuislid. Van
extra-gunsten is Churchill altijd wars ge
weest. Titels heeft hij steeds geweigerd.
Morrison heeft wel gelijk, dat Churchill
zich niet zoveel meer in het Lagerhuis laat
zien als vroeger, maar dat neemt niet weg,
dat hij praktisch bij alle belangrijke debat
ten aanwezig is en zich, zijn gewoonte ge
trouw, ook flink roert. Hij is nog steeds
50. „Juist!" vervolgde Joris. „Mijn rede
nering is goed, nu ik nog even rustig na
denk. M\jn goede hart en nobele inborst
noodzaken mij U van Uwe touwen en ver
dere windsels te ontdoen mijn zakelijke
gemak met de tikkende bom in zijn armen).
„Ik moet dit afschuwelijke ding overboord
gooien.' Direct ontploft hij!" Ach kom!"
zei Joris sussend. „Er zit een uurwerk op!
Stel dit uurwerk een beetje later, dan ge
sloot. Daar zat Panda nt» nog steeds met
de bom in de handen en opgesloten bij de
kolen. Zenuwachtig begon hij aan de joij-
zers van het uurwerk te draaien om de tijd
waarop de bom zou ontploffen later te stel-
instincten daarentegen waarschuwen mij U beurt er niets! Ik ga nu eerst mij-n beloning 'len. Maar hoe hij ook draaide, het uurwij-
De regering maakt bekend, dat in de af- geheel vrij te Uiten!" irZeur niet langer.'ontvangen en daarna zal ik U bevrijden, .zertje veranderde niet. Dit soort bom kon
gelopen week geen verliezen in Indonesië riep Panda. (Hij voelde zich niet op zijn\Tol straks dus!" En met een sprong was hij Imaar éénmaal geslÜd worden....
zijn gerapporteerd. j de deur uit, die hij zorgvuldig achter zich
/le meest markante figuur van het Huis.
Bij late avonddebatten gebeurt het niet
zelden, dat Churchill, juist terugkerende
van een partij of van een andere bijeen
komst, nog even de zittingszaal binnen
slipt. Hij is als het ware met het Lagerhuis
samengegroeid en is zijn oudste lid. Deze
steek op Churchill is geen handige zet van
de anders zo geslepen Morrison, die meest
al Churchill's gelijke is in het debat. Hij
heeft in het openbaar zijn verontschuldi
gingen aangeboden aan de voormalige na
tionale leider. Morrison had echter behoren
na te gaan, of Churchill inderdaad het sa
laris genoot, voor hij de opmerking maakte.
De Britse minister zegt, dat hij 't maar op
gekscherende toon had verklaard en dat
hij op zijn beurt reageerde op hatelijke
opmerkingen, die Churchill een dag te
voren had gemaakt aan het adres der
socialisten. In het politieke debat kan men
niet elk woord op een goudschaaltje wegen,
maar een dergelijke ontsporing als van
Morrison blijft in het geheimen hangen
Shinwell's openlijke verachting voor d«
middengroepen heeft de partij destijds heel
wat stemmen gekost. Nu men deze groepen
sterker dan ooit aan zich wil binden, zal
Labour nog wat psychologie moeten leren
en zeker zich ervoor moeten hoeden gevoe
lens van millioenen te kwetsen door een
man als Churchill, wat ook zijn tekortko
mingen mogen zijn, persoonlijk omlaag te
halen. Trouwens Churchill's verdiensten
voor zijn volk en de wereld zijn zo groot,
dat niemand ej aanstoot aan zou nemen,
indien hem een grotere uitkering dan nor
maal werd gedaan, ook al moet hij op zijn
leeftijd zijn krachten sparen.
Stralend. Functionarissen van de Ameri
kaanse luchtmacht hebben verklaard,
dat aan het aantal Amerikaanse ge
vechtsvliegtuigen in Europa een een
heid straalvliegtuigen zal worden toe
gevoegd. Deze eenheid, die in Panama is
gestationneerd zël noar Duitsland over
gebracht worden. In Duitsland zijn
thans slechts ongeveer 75 Thunder
bolts. De Verenigde Staten zullen door
de overbrenging van de eenheid straal
vliegtuigen voor het eerst over een
georganiseerde eenheid moderne jagers
met straalaandrijving in Europa be
schikken.
