Keuzebon verdwijnt
Grootse Jubileum-manifestaties
van het Kunstleven
PANDA EN HET GOUDVELD
Wereldnieuws
WOENSDAG I SEPTEMBER 1948
HAARLEMS DAGBLAD
2
Wilhelmina: roep om eenheid De heer Th. Oscar J. M. Smit t
Een beschouwing van
Dr. G. Bolkenstein
Dr. G. Bolkenstein, die minister van on
derwijs was bij het uitbreken van de oor
log en met de regering naar Londen ging,
schrijft in „De Groene Amsterdammer"
een artikel, waarin hij de motieven be-
spreekt die, naar zijn opvatting, geleid heb
ben tot het aftreden van Koningin Wilhel
mina.
Allereerst wijdt hij daarin aandacht aan
het vertrek naar Londen. In haar eerste
rede voor Radio Oranje (28 Juli 1940) heeft
de Koningin gezegd hoe zij de voortzetting
van onze strijd zag: „als een strijd tussen
God en ons geweten enerzijds, en anderzijds
de duistere machten, die in deze wereld
hoogtij vieren." Bij het beschotten van de
arbeid der Koningin gedurende de oorlog,
doet men goed met deze geestelijke opvat
ting steeds rekening te houden. Deze woor
den zijn nooit verloochend. In deze opvat
ting paste geen enkel compromis met de
vijand.
Bij de bespreking van de kabinetswisse
lingen wijst dr. Bolkenstein erop, dat de
loop der gebeurtenissen de invloed der
Koningin wel moest versterken.
„Het ontbreken der Staten-Generaal
maakte het voor het kabinet onmogelijk
aan het Nederlandse volk verantwoording
van zijn daden af te leggen de later in
gestelde Bijzondere Raad van Advies was
ten deze slechts een geheel onvoldoende
surrogaat de Koningin achtte het daar
om haar plicht voor het Nederlandse volk
in de plaats te treden. Deze wijziging in de
verhouding tussen kroon en ministers schiep
een toestand, ernstig betreurd door hen, die
door jarenlang werken in de Nederlandse
politiek, gewend waren aan en vertrouwd
met de Nederlandse constitutionele prak
tijk. Niet altijd zagen zy het onontkoom
bare van deze wijziging in. Maar er waren
er ook, die een andere opvatting hadden,
die oordeelden dat de integrale constitutio
nele leer niet kón toegepast worden, in zo
geheel veranderde omstandigheden."'
„Bij de opvatting van haar positie was de
Koningin volkomen te goeder trouw, wan
neer zij zich met het Nederlandse volk ver-
eenzelvigde. Er sproot uit voort de grote
belangstelling, die zij toonde en had voor
ieder en alles, uit Nederland naar Londen
gekomen. Voor de „Engelandvaarders"
stonden haar huis en aandacht steeds open;
de bezorgdheid van velen, dat dezen haar
wel eens een onjuist beeld konden geven
van wat in Nederland omging, bezwoer de
Koningin door allen te ontvangen, van
welke geest ook. Zoals zij het eens uitsprak
bij het uitreiken van onderscheidingen aan
een aantal „Engelandvaarders": „Als mijn
welkome boodschappers uit Nederland ver
vult gij de belangrijke taak ons hier uit
eigen ervaren en aanschouwen een inzicht
te geven van de toestand thuis."
Dr. Bolkenstein besluit zijn beschouwing
aldus:
„Van de omkeer in de geestesgesteldheid
van het Nederlandse volk ontstond in de
jaren vóór Mei 1945 langzaam aan een
voorstelling, waaraan velen zich overga
ven, zonder een critische schifting. Met
het Nederlands verleden en zijn tekort
komingen had men afgedaan: oude tegen
stellingen meende men opgeheven: een
grotere eenheid verkregen; vernieuwing
werd het parool. Maar dat van vernieuwing
konden spreken beiden die tegengestelde
richtingen insloegen, verzuimde men in te
zien.
„Met volle overtuiging heeft de Koningin
toen zij naar Nederland terugkeerde in die
„vernieuwing" geloofd. En dit eerde haar.
Het volk, waarvoor zij in den vreemde vijf
jaar lang geleden had, had zij in haar den
ken en verbeelden geïdealiseerd. Wie zal
niet dankbaar er voor zijn, dat zij in het
Nederlandse volk geloofd heeft.
De teleurstelling moest komen. Ook de
„vrede" van 1945 bleek een voortzetting
van de oorlog met andere middelen; in de
grote politiek, ook binnenslands. De econo
mische nood spreekt harde woorden; de
strijd der meningen is feller dan ooit; de
politieke partijen, die kortzichtigen te Lon
den in Nederland meenden te zien verdron
gen, zijn in kracht van tegenstellingen toe
genomen. Het moet voor Hare Majesteit
moeilijk geworden zijn in het Nederland
van '45 tot '48. Daarvan hadden ook „En
gelandvaarders" nooit gesproken. Het wa
ren geen cynische sceptici alleen, die ge
leerd hadden dat de eenheid van een volk
in deze tijd onbereikbaar, en ook niet eens
begeerlijk is. Maar voor de Koningin is het
teveel geworden. Van de eendracht van het
volk, waarop zij te Londen de toekomst
had ingericht, was alleen de roep overge
bleven. Maar met die roep heeft zij' de
kroon neergelegd. In de stilte van Londen
heeft de Koningin die roep gekoesterd;
aan wat zij als ideaal zag. is zij trouw ge
bleven: ook toen de werkelijkheid anders
bleek. Dit is haar roem. Ook waar de ge
schiedenis andere.wegen móést gaan."
De radio geeft Donderdag
HILVERSUM I. 301.5 M.
7.00, 8.00. 13.00, 19.00, 20.00 en 23.00 uur
Nieuws. 7 15 Ochtendgvmn. 7.30 Sonates van
Krewanach en Vivaldi. 7.45 Morgengebed. 8.15
Pluk de dag. 9.00 Voor do vrouw. 9.05 Rus
sische klass" muziek, 9.45 Liederen v, Hugo
Wolf. 10.00 Handei's Watermuziek. 10.15 Mor
gendienst. 10.45 Orgel, koraal v Franck. 11.00
De Zonnebloem. 11.45 Russische koren. 12.00
Angelus. 12.03 Ork. Klaas v. Beek. 12.55 Zon
newijzer. 13.20 Tenor en Orgel 13.45 Hots
d' oeuvre. 14 00 Mandolinata. 14.30 Gershwm-
medley. 14.40 Vrouwen van Nederland 1898
1948. 15.00 Novak's Slowaakse suite op. 32.
15.30 Pianorecital Ger. Hengeveld. 16.00 Bij
bellezing. 16.45 Omroepkoor. 17.00 Radio
jeugdjournaal. 17.30 Ensemble Lachman. 17.50
Gram.pl. 18.15 CNV-kwartier. 18.30 Voor de
strijdkrachten. 19.15 Leger des Heils. 19.30
Actueel geluid. 20.15 Orkest, koor en bariton
(Ned. composities). 21.15 Prof. v Niftrik:
„Troon en volk". 21.30 Paderewski speelt
Rubinstein. 21.35 Hollands Strijkorkest. 22.00
„Hulde en bede". 22 15 Amsterdams Vocaal
Ensemble en orgel. 22.45 Avondoverdenking.
23 15 Svmphonisch concert: Franck en Fauré.
HILVERSUM II. 414.5 M„ 218 M. en 1875 M.
7 00. 8.00, 13.00. 18.00, 19.25 en 23.00 uur
Nieuws. 7.15 Alles danst en zingt (gr). 7.50
Dagopening. 8 15 Musette-orkest en zang. 8.45
Backhaus speelt Chopin 9!l5 Morgenwijding.
930 Waterstanden. 9.35 Arbeidsvitaminen.
10 30 Van vrouw tot vrouw. 10.50 Kleutertje
luister 11.00 Kerkorgelconcert met zang.
11 45 Van dc Groninger tentoonstelling. 12 00
Gram.pl. 12.30 Weerpraatje. 1233 In 't spion
netje 12 38 Piano-duo De Raaff-rSchutte^
13 20 Metropole-orkest en Maria Zamora. 13.50
Wilhelmina in het licht der poëzie. 14.20
Solistenconccrt (zang. piano, cello). 15.00
Voor zieken en gezonden. 16.00 „Assorti-
mento". 17.00 Knltidoscoop. 17.20 Welk dier
de/c week? 17.30 Pierre Palla: „Czardas-
ftirstin". 17.50 „Wij slaan op de tong-tong
18.20 Royal Fusiliers-band 18.45 Sportpraatje.
19 00 De 51ste jaarbeurs te Utrecht. 19.10 Bay-
reuth Festspiel Orch (Wagner) 19.30 Yehudi
Mcnuhin cn Lorus Keuter spelen Beethoven-
sonaten 20.20 ..Een droeve tocht een zege
tocht:" i klankbeeld'. 20.55 Gram muziek
21 30 „De troonsafstand van Koningin Wil
helmina" 21.45 „Beelden uit myn kinder
jaren" 22.30 Van de Wereldraad van Kerken.
2315 Andrew Sisters, orkest en Xavur Cugat
en Harry James.
In de ouderdom var 66 jaar is te Bloemen-
daal overleden de heer Th. Oscar J M. Smit,
oprichter en president-commissaris van de
Oscar Smit's Bank N V.. gevestigd te Haar
lem. Vroeger werkte de heer Smit in Pur-
merend. waar hij de zaak van zijn vader, die
daar een bank had gesticht, leidde. In 1918
richtte hij een bank in Haarlem op en daarin
werd het bedrijf van Purmerend opgenomen.
Op 1 December 1946 is de thans overledene
afgetreden als directeur en werd benoemd
tot president-commissaris. Vroeger is hij ook
bestuurslid geweest van de Vereniging voor
de Haarlemse Geld- en Effectenhandel.
De teraardebestelling is bepaald op Vrij
dag a.s. nadat in de R.K. kerk te Bloemen-
daal de uitvaartdiensten zijn gehouden.
Strandwagen gestrand
Een volgeladen Crossley-bus van de N. Z.
H., die bij het passeren van een met twee
paarden bespannen strandwagen op de Bloe-
mendaalse Zeeweg te snel weer naar rechts
ging, kwam in aanraking met de lading van
de wagen die bestond uit onderdelen van
een strandhuis. De lading ging schuiven en
de paarden gingen er geschrokken vandoor.
De voerman raakte in 'n onplezierige positie,
doch slaagde er in zijn lijf te redden, terwijl
zijn span over fietspad, door struiken en over
de verkeersweg rende en de hele weg be
zaaide met brokstukken van het strand
huisje. Tenslotte werden de paarden tot
staan gebracht en de politie maakte van het
geval, dat veel consternatie wekte op de
drukke weg doch wonderlijk genoeg zonder
ernstige ongelukken afliep, proces-verbaal
op. De voerman bleek lichte beenkneuzingen
en een wond aan de arm te hebben gekregen.
Drie ballons waren
Dinsdag in de lucht
De Haagse Ballonclub heeft Dinsdag drie
ballons laten opstijgen, n.l. in* Den Haas.
Amsterdam en Haarlem. Mevrouw Boesman
vertrok met een eenpersoons ballon uit Den
Haag. Zij stuurde de ballon zeer laag boven
Wassenaar en Valkenburg. Het luchtvaartuig
zweefde boven Sassenlieim, Lisse en Hille-
gom zo laag, dat de bevolking van deze ge
meenten met mevrouw Boesman kon spre
ken. Bij Aerdenhout dreef de ballon naar zee,
maar de ballonvaarster maakte een mooie
landing. De vele automobilisten en vossen
jagers, die de ballon achtervolgd hadden,
haalden haar enthousiast omlaag, toen de
sleepkabel werd uitgeworpen.
De heer Boesman steeg in Amsterdam op,
Over het Centraal Station en Purmerend
ging de ballon over Hoorn, de Wieringer-
meer naar Den Oever, waar zij veilig landde,
Klaverjasnieuws
In Haarlem heeft „Klaver Vier" de eerste
van de vier afvalwedstrijden gehouden. Er
werd volgens het nieuwe spel gespeeld.
Eerste werd „Ruiten acht" uit Haarlem;
tweede „Haarlem-Noord", derde „Ruiten
'vrouw" en vierde „IJmuiden". De nummers
een en twee komen in de eindstrijd uit. De
heren J. Woning Sr. en P. Opdam, beiden
van „Haarlem Noord" behaalde van de twin
tig koppe^ de beste prestaties.
De klaVerjasclub „Populair" te 'IJmuiden
heeft koppelwedstrijden gehouden. „Haar
lem-Noord" legde beslag op de eerste prijs
met bijna 3000 winstpunten.
De heer A. van Geluk, wethouder van
Publieke Werken van Bloemendaal, zal op
"li ll September geen spreekuur houden.
En wat men er op kon
krijgen komt vrij
De minister van Landbouw, Visserij en
Voedselvoorziening heeft in principe be
sloten om tot afschaffing van de zogenaam
de keuzebon voor brood- en bloemproduc-
ten over te gaan. De datum, waarop dit
zal plaats vinden, is nog niet definitief
vastgesteidh, doch zal zeer spoedig worden
bekend gemaakt.
De opheffing zal tot gevolg hebben, dat
biscuits, beschuit, gebak, koekjes, vermi
celli, spaghetti en macaroni zonder bon,
verkrijgbaar zullen zijn. Het broodrantsoen
wordt dan verhoogd tot 2000 gram per
persoon per week.
Van de invoering van de keuzebon, die
indertijd onvermijdelijk was om een be
sparing van bloem te verkrijgen, werd
voor het eerste mededeling gedaan gedu
rende een audiëntie op het departement
van Landbouw, Visserij en Voedselvoorzie
ning aan een achttiental vertegenwoordi
gers van fabrikanten van groot- en klein
handel in banket, beschuit, biscuits en
koek in December 1947.
Tijdens bovengenoemde audiëntie werd
namens de minister van Landbouw toege-
ROZENSTRAAT 13
vervoert
Pw meubelen en
vrachten naar
alle plaatsen
TEL. 20020
zegd, dat de keuze bon weer zou verdwij
nen en de fabricage van en de handel in
banket, beschuit, biscuits en koek vrij zou
zijn. voor zover de toewijzingen dit ver
oorloofden. zodra de bloempositie verbe
terd zou zijn.
Het Tweede-Kamerlid Lucas (K.V.P.)
zag in de verhoging van 't broodrantsoen,
welke 10 Juni is ingegaan en het vrijgeven
van puddingpoeder en tapioca een aanwij
zing, dat de enige voorwaarde, de verbete
ring van de bloempositie, welke voor het
terugkeren van meer vrijheid werd
gesteld, was vervuld en vroeg dan ook op
13 Juli de minister schriftelijk, wanneer
hij zijn belofte: de „keuzebon" op te hef
fen, gestand zou willen doen. De minister
heeft de heer Lucas thans geantwoord, dat
de verhoging van het broodrantsoen per
10 Juni en het vrijgeven van puddingpoe
der en tapioca mogelijk waren ten gevolge
van een verbetering in de grondstoffen-
positie, welke echter op die datum nog niet
dusdanig was dat van een verbetering van
de bloempositie kon worden gesproken.
De voorbereiding van de maatregelen
tot afschaffing van de z.g. keuzebon heeft
geruime tijd gevraagd, omdat zich daarbij
verschillende quaesties van pi'ijstechnische
aard voordeden.
(Adv.)
„Vader des VaderlanSs"
Amsterdam heeft gedurende deze feest
dagen zijn wagenspelen. Haarlem zijn niet
minder waarderenswaardige toneelvoor
stellingen op een in de Schotersingel drij
vend vlot. Onder de in menig opzicht te
loven regie van Jan Kraakman geven eni
gen van de beste amateurs hier ter stede
in dit pontontheater een serie opvoeringen
van het historisch taferelenstuk „Vader des
Vaderlands" van Eduard Veterman. Het is
grotendeels voor iedereen vertrouwde stof,
die daar nogal breedvoerig wordt uitgebeeld
en de gedempte kreten van blijde herken
ning van illustraties of gevleugelde zin
sneden uit de schoolboeken zijn dan ook
niet van de lucht. Overigens komt de be
zoeker op de smalle houten banken bij het
horen en zien van deze gesproken kroniek
voor het raadsel te zitten, waaraan d»?'
grondlegger van onze onafhankelijkheid
toch zijn befaamde bijnaam te danken
heeft, want zwijgen doet hij vrijwel geen
ogenblik.
Deze laatste opmerking wordt hier geens
zins gemaakt om wille der trouwens goed
kope geestigheid, doch om te laten uit
komen, dat dit stuk staat of valt met de
manier, waarop de hoofdrolspeler zijn kern
achtige woorden smeedt. Joop Kruvver, die
in houding en gestalte zeer weinig met een
strijdbare held „van kevserlieken stam"
gemeen heeft, overwon deze bezwaren van
plastische aard met de bezielde kracht van
een in diepe overtuiging geworteld pathos.
Dat daardoor zijn heftige toon wel eens
minder strookte met de geslepenheid van
zijn meer diplomatieke bedoelingen, hinder
de dan ook ternauwernood. Volkomen mis
plaatst echter is zijn kropzwelling bij het
tot tweemaal toe lanceren van de wapen
spreuk: Je Maintiendrai, die daardoor het
onopzettelijke effect van valse rhetoriek
verkreeg. Ook zijn laatste woorden misten
hun betekenis als gevolg van de iets te
krampachtige dictie. Indien deze kleine te
kortkomingen overwonnen konden worden,
dan zou onmiddellijk de maat van mijn
bewondering vol lopen. Nu reeds verdient
zijn treffende en soms zoals bijvoor
beeld tijdens de apologie magistrale wel
sprekendheid openbare erkenning.
De verrichtingen der dames, die helaas
slecht verstaanbaar waren, gaven geen aan
leiding tot enthousiasme. Ans Swart vond
in de moeilijke rol van landvoogdes geen
uitweg voor haar talent, de jongeren kwa
men onvoldoende los uit hun bestudeerde
houdingen. Beneden hun mogelijkheden
bleven ook Joh an van Doorn en Guus
Boersma. In het algemeen echter verzorg
den de mannelijke krachten een figuratie,
die de toets der critiek wel kon doorstaan.
In het alleen uit spectaculaire overwegin
gen bij alle samenspraken Ineelasté tafereel
der terechtstelling, dat evenals het voor
laatste best gemist had kunnen worden,
vond Gé Kromhout eindelijk de vorm, die
hij te voren niet in ziin bereik kon krijgen.
De hertog van Alva liep wel wat uitbundig
met zijn vreeswekkende bloeddorstigheid
te koop.
Deze opvoering verdient grote belangstel
ling. Er is voorbeeldige zore aan costuums
en decoratie besteed en dank zij de han
dige constructie van een draaitoneel volgen
de talloze changementen elkaar zonder
enige spelvertraging op. Onder de honder
den aanwezigen, die de eerste voorstelling
met een stevig applaus beloonden, bevon
den zich de Commissaris van de Koningin
en de burgemeester van Haarlem.
„Vorstin des Volks"
Mr. Jan Derks heeft in opdracht van de
regering een toneelspel geschreven waarin
hij, naar zijn eigen woorden, het wezen
lijke in onze bewondering voor Koningin
Wilhelmina tot uiting wilde brengen. Om
zich de nodige vrijmoedigheid te kunnen
•eroorloven maakte hij een gefingeerde
orstin tot de hoofdfiguur van zijn stuk.
Aangezien echter het nabije verleden te
eten: de capitulatie en het daarop volgen
de ondergrondse verzet een onevenredig
grote plaats in deze schets van de ontwik
kelingen ener door iedereen in haar ware
gedaante herkende persoonlijkheid kreeg
toegewezen, moet deze opzet verre van ge
lukkig worden geacht. Want wat is het
nut van een fictie als deze in kardinale
momenten op niet meer uitloopt dan een
verdunde nabootsing van het werkelijk ge
beurde? Stellig zou het betrachten van
méér distantie de mogelijkheid tot het
scherper stellen van het onderwerp hebben
geopend.
Het heeft weinig zin om de waarheid
over deze bloedeloze dialogen met bijkom
stige argumenten langer te camouflei-en.
De schrijver is alleen geslaagd in zijn spe
culatie op de lichte ontvlambaarheid van
de bovenlaag der publieke gevoelens. Zijn
welversneden pen, die met kennelijk gemak
de voor de hand liggende gemeenplaatsen
ontgon en een rijke oogst aan woordspelin
gen binnenhaalde, heeft zijn inspiratie het
gras voor de voeten weggemaaid.
Dat deze kroniek weinig dramatisch is
uitgevallen, zal niemand bevreemden.
Doch dat de smalle oranje draad, die als
passend bindweefsel door de verschillende
fragmenten loopt, niet de minste spanning
doorlaat, is een zo ernstige tekortkoming,
dat zij bij de toeschouwer tot verveling
aanleiding geeft. Men wordt vier keer en
steeds op nagenoeg dezelfde manier ge
tuige gemaakt van een ontmoeting tussen
de koningin van het land en een vrijbuiter
met originele denkbeelden. Deze gewone
man zegt zo het zijne over de bronnen van
gezag en eigendom, doch het kost enige
moeite om zich in ie denken, dat uit deze
voor niets en niemand representatieve
figuur de stem des volks zou weerklinken.
De vertoning werd toevertrouwd aan het
Nederlands Volkstoneel onder regie van
Hans van Meerten. Gisteravond heeft men
in het Heemsteedse Sportpark het resul
taat van de door serieuze toewijding ge
dragen moeite kunnen zien. Nell Knoop
werkte zich langzaam op in de richting
van de voorgeschreven hoogte, zonder ooit
ten volle te overtuigen van de majesteit
en ingeboren adel des geestes, die zij ver
ondersteld werd te demonstreren. Maar
rondweg prachtig was de creatie van haar
tegenspeler, de joviale Johan Elsensohn,
achtereenvolgens stroper, soldaat en ver
zetsman. Elk woord van hem was uit het
leven gegrepen. Ongezouten humor van de
beste soort, vermengd met ruig sentiment.
De rol van de per parachute in bezet ge
bied neergelaten kapelaan paste om de
schouders van Ben Groeneveld als een
slecht zittend pak.
Verregaand onvoldoende waren echter
de hoge militairen, die zich over het terrein
bewogen als een verzameling rare en nau
welijks mondige schutters. Met behulp
van gramofoonplaten werd de muziek van
Karei Mengelberg ten gehore gebracht.
Het behoort niet tot de competentie van de
toneelcriticus om die te veroordelen, ook
al gevoelt hij daar alle lust toe.
DAVID KONING;
Gedenck-clancken
De Christelijke Oranjevereniging „Prins
Willem I" onderbrak dit jaar de traditie
van haar wijdingsdienst ter gelegenheid
van Koninginnedag. In plaats daarvan was
ditmaal een feestelijke samenkomst belegd
in de Gem. Concertzaal op de vooravond
van het gouden regeringsjubileum van
Hare Majesteit. 'Dr. J. J. Wallien leidde de
druk bezochte vergadering in met gebed en
een toespraak. Daarna hield prof. A. Die
penhorst een doorwrochte feestrede. Hij
schetste daarin onder andere de achter
grond van het politieke gebeuren geduren
de de regeringsperiode van Koningin Wil
helmina en wees er op dat de oranjege
zindheid in 1898 sterk getaand was. Onze
jubilerende Vorstin deed echter door haar
rechte koers en haar zichzelf verloochenen
de houding, de zon van de dynastie weer
hoog opgaan, waardoor het grondwettelijk
koningsschap een doorslag gevende in
vloed op onze nationale samenleving zou
gaan uitoefenen.
Het tweede gedeelte van de avond was
gewijd aan de uitvoering van een gelegen
heidsstuk van de heer De Groot uit Den
Haag, getiteld „Gedenck-Clancken": vlot
„vertelde geschiedenis", afgewisseld met
documentaire teksten, lyrische passages en
toepasselijke liederen, het geheel opge
luisterd met orgelspel. Aldus zo iets als het
beroemde historieboek van Valerius, waar
in ook verhaal, bespiegeling en liederen
vermengd zijn. Van daar ook de aan Vale
rius ontleende titel. Dat ondertussen de
Valerius-periode sterker stond met haar
tijdszangen dan de pas verlopen halve
eeuw, kon hier duidelijk blijken. De beste,
de meest kernachtige liederen waren dan
ook de oude, uit de oorspronkelijke Ge-
denck Clanck. Een flink gemengd koor, be
staande uit het Doopsgezind Zangkoor en
Schoten's Chr. Gem. Koor; alsmede Haar
lem's Chr. Mannenkoor, allen onder leiding
van Jac. Zwaan, verzorgden de uitvoering
der meerstemmig gezette liederen. Er wa
ren goede en minder goede .bewerkingen
bij en een paar liederen zouden zelfs ge
wonnen hebben indien ze gewoon unisono
met orgelbegeleiding waren gezongen. Het
idee van deze „Gedenck Clanck" valt zeer
te prijzen, maar ten eerste gaf het geheel te
weinig synthese en ten tweede had het mu
zikale element te veel stijlverseheidenheid.
Dat alles neemt niet weg, dat het geheel
een originele wijze was om de geheugens
geschiedkundig op te frissen. Veel verhef
fing gaven het improviserend orgelspel van
Adriaan Engels en het spreken van de ré-
citante Lili van Hage, die in de documen
taire teksten de intonatie van Koningin
Wilhelmina zeer nabij kwam. F. C. van
Dorp wist op sobere wijze indruk te maken
met zijn lyrische gedeelten en F. M. van
Driel toonde zich een vlot en duidelijk
verteller. Het gemengde ensemble maakte
een heel mooie beurt met het oude lied
„Stort tranen uit" en het mannenkoor zette
daar met glans het fraaie „Gelukkig is
het land" tegenover. Het publiek nam aan
deel aan de uitvoering met het „Wilt heden
nu treden" en het „Wilhelmus".
Feestconcert van de C.O.V.
Joelende feestdrukte op straat, en in de
oude eerwaardige St. Bavo de rustige be
zinning van een gewijd feestconcert, bijge
woond door duizenden, wier jubelstemming
drikse en ten'slotte het „Magnificat" van
Bach, met medewerking van vijf Haarlemse
solisten, de versterkte H.O.V. en Dolf Hen-
drikse als clavecinist. Er zat in het vocale
gedeelte van het programma jubel in over
vloed. Daar moest het orgelstuk voor on
derdoen; alleen de toonaard betekende een
goed bindmiddel.
Het lied van onze oud-stadgenoot An-
dries de Braai is een warm gestemd, geest
driftig en goedklinkend stuk. De eerste
twee coupletten klonken prachtig; in het
derde werd de zuiverheid echter twijfel
achtig. In het „Magnificat" bleef het koor
echter goed op toon en, voor zoverre waar
te nemen in de galmende ruimte, werden
de zeer lastige vijfstemmige koorstukken
in stevig verband uitgevoerd. Van het
„Sicut locutus est" kunnen we dit met
zekerheid zeggen, omdat dit gedeelte vrij
goed tegen de acoustische eigenschappen
van de kerk bestand is. Dit maakte dan ook
een uitnemende indruk, heel wat beter dan
de aanhef van het Gloria Patri, dat er op
volgt, maar dat ook vrij wat gevaarlijker
is wegens de klankgolving.
Als vocale solisten werkten mee: de so
pranen Tiny Jaspers en Nel de Boer, de
alt Olga Ongena, de tenor Jan Laarveld en
de bas Peter de Vos. Een gedétailleerd
oordeel over hun prestaties durf ik niet te
geven, dit. liet de acoustiek niet toe; wel
mag gezegd worden dat de solo-zang over
't algemeen goed was en vooral rhythmisch
bevredigende eigenschappen had.
Strikt genomen is Bach's „Magnificat"
niet geëigend voor de Grote Kerk; zijn
delicaat polyphoon weefsel is allerminst
bestand tegen de acoustiek van het gebouw,
waardoor de finesses verloren gaan. Maar
op deze dag deed het goed hoe dan ook
de geestdrift van het geniale werk deel
achtig te worden. In jubelstemming let
men niet op détails, mee'' laat men zich
meeslepen door de gee-' -'-'ft: en deze is
in dit werk van het ed- gehalte. Ook
was het George Robert vertrouwd de
stemming tot het vereiste oeil op te voe
ren en te remmen waar nodig was.
Dolf Hendrikse toonde zich als steeds een
vaardig organist: het zou echter de duide
lijkheid van de fuga ten goede ziin geweest,
indien hii het temno wat rustiger had ge
nomen. Maar ja. 't is begrijpelijk; ook hij
deelde in de jubelsfeer!
De aubade
De aanloop van de kinderhulde op de
Grote Markt was al een feest op «zichzelf.
Men kon zich afvragen of de zon ooit
mooier ons stedelijk forum verguld had
dan op deze morgen van de gouden jubel
dag. Er hing mildheid en vreugde in de
lucht en zelfs de politie, die voor taak had
het plein schoon te vegen, werd er door
aangestoken en vond de vriendelijkste
woorden' om het publiek met zachte drang
op de stoepen te drijven. Want dat was
nodig; immers er zouden circa 6000 kinde
ren plaats moeten vinden.
Van alle kanten ziet men ze opdagen en
het „Oranje-boven" en zelfs het „Houdt er
niet minder groot is. Een programma kortde moed maar in" klinkt spontaan uit de
maar krachtig: het Wilhelmus door al dejonge keeltjes, terwijl ze met muziekkorp-
aanwezigen gezongen, een Koninginnelied sen de Markt opstappen. Dit zingen valt
van Andries de Braai, voor vierstemmig j buiten het programma, maar 't is niet te
a capella-koor, Bach's Preludium en Fuga I weerhouden; het is de gistende feestvreug-
in D voor orgel, gespeeld door Dolf Hen- de die de sponnen uitbarst. En voor men
39. Maar dal teas nu juist waarop Joris Goed-
bloed gewacht had. Hi] richtte zich onver-
wacht op en stootte zijn hoofd met kracht i
legen de kin van de sheriff, die door deze
onverwachte aanval zijn evenwicht verloor en
achterover tuimelde. „Snel. broeder,'' riep
Joris„laat ons van deze gelegenheid gebruik
maken." Dat behoefde Bitlu Bulk "een twee
maal gezegd te worden. Bliksemsnel wierp hij
zich op de sheriff en enkele ogenblikken later
lag deze zwaar geboeid op de grond, terwijl
Joris glimlachend op hem neerkeek. „Het spijt
vriend, dat ik U aan het schrikken heb
gemaaktdoch voor de juiste uitvoering
mijn jilan was dit onvermijdelijksprak hij.
„Wc zullen U thans aan Uw lot moeten over
laten, doch ik twijfel er niet aan, of de een
of andere barmhartige Samaritaan zal zich te
zijner tijd over U ontfermen." En terwijl zij
de sheriff langs de weg lieten liggen, verwij-
I derde het tweetal zich in de richting, vanwaar
zij gekomen waren. Panda was inmiddels de
vlakte opgerend, gevolgd door de verbaasde
goudzoeker. Opgewonden wees Panda in de
verte: ..Kitk. ik wist het wel, door het vele
regenwater is de rivier weer gaan stromen .Vu
kun je duidelijk zien, welke uitholling het is."
En inderdaad, door een der geulen, die daar
net nog allemaal droog geweest, waren, bruiste
nu het water.
er erg in heeft zijn de 6000 kinderen aan
getreden en heeft ieder zijn plaatsje gevon
den. Een prachtige organisatie!
Maar hoe zal de muzikale leider van de
aubade, de heer L. J. van Meehelen. deza
geweldige schare in toom kunnen houden
en tot eenheid dwingen? Harmonie Cres
cendo, onder directie van de heer Jac,
Zwaan, zal, wel is waar, steun geven, maar
of dat voldoende zal zijn?
De stedelijke overheid is op het bordes
verschenen en daar begint de aubade met
het „Wilt heden nu treden". Het loopt aan
vankelijk wat stroef: maar het wordt ge
leidelijk beter. Met de twee volgende
Valerius-melodieën groeit de samenzang tot
een vast verband, om met „Hollands Vlag"
en „Wij willen Holland houden" een stevig
klankgeweld vol jeugdige geestdrift te
laten dreunen, even spontaan als het
„Oranje boven" van daar straks, En wat
daarna nog aan folkloristische en histo
rische liedjes volgde, was lang niet minder
stevig. De heer Van Meehelen heeft er
goed aan gedaan ook karakteristieke lied
jes als De Pinksterbloem, Schildwacht.)e en
„Wat zullen onze Patriotjes eten" op het
programma te nemen; dit gaf aan de
aubade een bijzondere fleurigheid.
JOS. DE KLERK.
Vrijheid, Vaderland,
Vorst en Volk
Een nationale avond
Op Woensdag 22 September wordt in de
grote zaal van het Gemeentelijk Concert
gebouw te Haarlem een door de Volksuni-
versiteit in samenwerking met „Geloof en
Wetenschap", de Haarlemse kunstgemeen-1
schap, het Instituut voor Arbeidsersontwik-
keling, de Maatschappij tot Nut van 't Al-
gemeen en de vereniging „Weten en Wer
ken" georganiseerde Nationale Avond ge
houden.
Drie sprekers, dr. K. H. E. Gravemeyer,
mr. G. J. van Heuven Goedhart en Anton
van Duinkerken (prof. dr. W. Asselbergs),
zullen respectievelijk het Protestantse, net
Confessioneel n iet-gebonden en het Rooms-
Katholieke volksdeel vertegenwoordigen.
Dr. Gravemeyer spreekt over de vrede
van Munster, mr. Van Heuven Goedhart
belicht de Grondwet van 1848 en Anton
van Duinkerken zal de regeringsperiode
van de Koningin herdenken.
De burgemeester van Haarlem, mr. P.
O. F. M. Cremers, zal een openingswoord
spreken.
De H.O.V. verleent belangeloze mede
werking. Mevrouw Mea Naberman, so
praan, zal als soliste optreden.
Gezelligheid in Heemstede
De dag begon te Heemstede^ met een
réveille door de georganiseerde jeugd,
waaraan de tamboercorpsen van de Heem-
steedse Padvinders en de R.K. Harmonie
„St. Michael" medewerkten. Deze werd
gevolgd door een toespraak van de burge
meester jhr. J. P. W. van Doorn.
Om negen uur werd door ongeveer 900
kinderen voor het raadhuis een aubade ge
bracht welke onder leiding stond van de
heer W. J. van Noppen. Ook hier sprak jhr.
Van Doorn de kinderen toe, die daarna in
optocht met de overige schooljeugd, voor
afgegaan door de plaatselijke muziekkorp
sen naar het Heemsteeds Sportpark trok
ken, waar zij zich met een kindervoorstel
ling buitengewoon amuseerden.
Des middags werden, eveneens in het
Sportpark, allerlei wedstrijden gehouden,
die de vele toeschouwers veel genoegen
schaften. Na afloop van deze wedstrijden
gaf de gymnastiekvereniging „Heemstede"
een demonstratie. Ook in de Jan v. Goyen-
straat werden kinderspelen gehouden.
Des avonds te ongeveer 7 uur was er een
onverwachte attractie in de vorm van een
luchtballon vermoedelijk te Haarlem op
gestegen die door de meest Oostelijke
wind zeewaarts koerste. In de Jan van
Goyenstraat was cabaret en op het Raad
huisplein werd een concert gegeven door
de R.K. Harmonie „St. Michaél" en het
Katholiek Gemengd Koor, terwijl in het
Sportpark de opvoering plaats vond van
het spel „Moeder des Vaderlands". Onge
veer 7000 toeschouwers waren daar aan
wezig. De opvoering werd zeer gewaar
deerd. De vertolkers der hoofdrollen kregen
bloemen.
Daarnaast trok de kermis op het Valken
burgerplein eveneens de aandacht van
velen, zodat er vertier genoeg was. Te elf
uur stroomde het publiek samen om het
grote vuurwerk te zien, dat met talrijke
donderslagen het einde van deze feestdag
betekende.
Dr. BEEL GKOOTOFFICIER.
Bij Koninklijk Besluit van 27 Augustus
is dr. L. J. M. Beel benoemd tot groot
officier in de Orde van Oranje Nassau.
Maandag is deze onderscheiding aan de
oud-minister-president uitgereikt in de
vergadering van de ministerraad.
Zuinige dief. Dezer dagen werd uit de
brandkast van een Chinese firma te
Batavia 109.000 ontvreemd. De dader
werd dezelfde dag gegrepen. Hij w&s
expediteur van de firma en broer van
de kassier. De avond tevoren nam hij
van zijn broer de sleutel van de brand
kast. De twintigjarige dader bekende en
gaf de plaats aan waar hij het geld
verborgen had. De dief bleek 60 gulden
opgemaakt te hebben.
Privé. Radio Moskou maakt bekend, dat
bij decreet van de Opperste Sovjet elke
staatsburger der Sovjet-Unie het recht
heeft gekregen „voor zichzelf een huis
te bouwenen dit privé te bezitten".
Artikel tien van de grondwet der
Sovjet-Unie luidt: „Het recht van de
staatsburgers op persoonlijk eigendom
van hun inkomsten en spaargelden ver
worven door hun arbeid, van hun
woonhuis en de nevenhuishouding, van
de artikelen voor het huiselijk gebruik
en gemak, zowel als het erfrecht van
het persoonlijk eigendom van de staats
burgers. wordt dcor de wet beschermd".
Diepe duik. Een jonge aspirant-officier
van de Britse marine heeft het wereld
record duiken gebroken. Dit is te
danken aan een nieuw apparaat, dat
door deskundigen van de Britse marine
is ontworpen en waarin een mengsel
van zuurstof en helium wordt toege
voerd. De duiker bereikte een diepte
van 162.5 meter; het vorige record
stond op naam van een Amerikaan met
133.5 meter.
Naampie." Uit een bericht in de „Frank
furter Rundschau" valt op te maken,
dat Frankfort zijn bekomst heeft van
„twaalf jaar Adolf". Sinds de dood
van de Führer in April 1945 is geen
enkel te Frankfort geboren kind meer
Adolf gedoopt. (United Press)
