Naar de Doggersbank ter haringtrawl
Zwanenburgers hadden ruzie om een meisje
„Uit minne bevolen"
Kort en Bondig J
gezeefde bruinkool
VAN ALTENA
DONDERDAG 23 SEPTEMBER 1948
MET DE HAARLEMOM DE NOORD
Hflle trekke hale3 J^E HARING is als een zilveren stroom?
HAARLEMS DAGBLAD
ZEVEN DAGEN duurt een week en zeven
dagen of daaromtrent is een trawler
Van de wal, om in dit rumoerig herfstsei- a - - --
zoen de verse haring uit de Noordzee te stoomtrawler „Haarlem" hebben stoom?
uit een groene zee omhoog gehaald,
ter hoogte van Newcastle en aan de/
g modderige Westrand van de Doggers-j:
i bank. de winches van de IJmuidenseï
halen. Zeven lange, winderige dagen, die
vol zijn van ae dreun der machines, de glin
stering van het volle net en de zilte reuk
over het voordek, waar bezige handen de
vangst uitzoeken, voor ze in de ruimen kan
worden opgeijsd.
De „Haarlem" (IJmuiden 9) is voorwaar
een flink uit de kluiten gewassen stomer
van een dikke 400 ton, die achttien man
nen door de zware deining sleurt en die
voor het sleepnet uit over de Doggersbank
stampt. Twintig uren stomens benoorden
de veilige pieren van IJmuiden houdt de
zee de haring verborgen.
Schipper Leen Blok, die „de roestige"
genoemd wordt om zijn blozend aangelaat,
heeft de koers erheen uitgezet: „Noord-
Noord-West" en in de machinekamer jagen
de krukken de schroefas tot het uiterste op,
want het is nu de jiaringtüd en als je wat
geluk mag hebben,* kan er een stevige cent
worden verdiend.
Noord-Noord-West.
Met de kop in de bries en een eindeloos
lawaai van overstuivend water drukt de
trawler zich door de zeeën.
Jan Dop heeft de wacht op de brug als
het donkert over het water en in het ach
teruit rolt de mens irf zijn kooi heen en
weer met het vaste voornemen, nooit weer
ter haring te tijgen. Zelfs niet tegen de 5%.
die de schipper ontvangt als aandeel in de
besomming straks.
Maar alles gaat voorbij, ook een nacht in
een bries op een strozak, met gedachten vol
van levensgrote mijnen, die het op de
„Haarlem" voorzien hebben. Wanneer het
eenmaal voorbij is, heeft de schipper via
de radio die als een eeuwige metalen
klets-doos in de machinistenhut is opge
steld en waarover aan boord van een traw
ler geen aparte man, maar slechts de schip
per zelf het beheer voert eens tersluiks
afgeluisterd, hoe de andere boten op de
haringgronden het maken.
„Huile, hier"
„Hallo Bergen, hallo Bergen, hallo Ber
gen, hier is de Thorina. Ontvang je me
schipper? Over!"
„Hallo Thorina. Thorina, hier is de Ber
gen. ik ontvang je schitterend. Arie. Wat
is 'ter aan de knikker? Over!"
„Hallo Jaap, met de Thorina. Hoe gaat
het met de visserij daar bij jullie en waar
leg je zowat? Over!"
„Nou, Arie. het is huile. man, huile, zeg
ik. Twee pakkies haring en een paar groot-
koppe na anderhalf uur trekke. Hoe staat
de vlag er bij jou voor? Over!"
En uit dit stuk gesprek, zoals er dagelijks
hpnderden door de aether suizen op de 137
meter band, een gesprek, dat eindeloos kan
uitlopen in een scheldpartij op de „pokke-
bries", de „pokke-rederij" en „het „orgel",
dat niet genoeg stoom kan krijgen, heeft
onze. schipper zijn conclusie getrokken.
„Koers Noord-West verleggen" zegt hij
tegen de wachtsman op de brug, die het
rad een paar slagen draait en daarmee de
gehoorzame neus van de „Haarlem" meer
naar de Engelse kust opstuurt.
Magisch woord.
De-slingerende schuit maalt zich verder,
in afwachting van het moment, waarop het
bevel van de brug komt. dat het net kan
worden uitgezet. In het achteruit is er een
„bakkie" geschonken door de kok en de
mannen houden de mok met hete koffie
angstvallig in evenwicht, want een gloeien
de straal over je knieën is ook niet alles
en het „bakkie" is er veel te goed voor.
Dan steunt van het voordek de winch.
Het siddert door de scheepsromp.
De schipper raast naar beneden: „Lekko
as 't ie vrij komt!" En dat is het magi
sche woord, waarvoor deze trawlerjongens
zijn uitgevaren, want nu gaat het net voor
de eerste keer over boord.
De touw-massa, die gedurende de
heenreis gesjord hing te wachten in een
maststaag, ontpopt zich tot een om
vangrijk en zeer vernuftig gecon-
JENEVER VRIJ
Tijdens matinée zeer VERLAAGDE prijzen.
Jonge jenever 35 cent van 4 uur tot 7 uur
met de Radio-Pianist A. Captijn.
PLEIN 27 TEL. 10912
(Adv.)
w.ter gezweet om dit zware kar-£
wei te volbrengen en later is het schipt
met een glinsterende lading onder hetv
dek de pieren weer binnengevaren. Enf:
er is een besomming gemaakt, wantj
daar ging het per slot van rekening om.
Maar dit simpele vertellen dekt aller
minst een reis naar De Noord of Dej
Zuid „achter de verse". Daar zit meerj
aan vast. Meer dan ge denkt, als de
panharing in de olie sist of de bokking
zo lekker smaakt op de twaalf-uurse
boterham. Onze IJmuidense redacteur
heeft in twee artikelen zijn ervaringen;
bij de haringvloot trachten weer te ge-
ven. Hier is het eerste.
strueerd sleepnet, dat via de „galgen"
(stalen, puntvormige opstanden, waar
van de trawler er aan bak- en stuur
boord twee heeft) in zee wordt gevierd.
De haringschubben van de vorige reis
spoelen er af en twinkelen in het
-transparant-groene water, de 850 paar
den van de ..Haarlem" werpen zich
grommend in de stalen sleeptrossen en
langzaam zinkt het net, dat door drie
scheerborden open wordt gehouden,
van ons weg.
De eerste trek is begonnen.
De haring wordt bijeen geveegd van de
Doggersbank.
De telegraaf rinkelt op „volle kracht".
De „Haarlem" vist, met de „Norma Ma-
dia", de „Batavia" en de „Thorina" als
naaste buren. Traag worstelt het schip met
de moeilijke zee, de sleepkabels gonzen in
opperste spanning en de schipper zegt tegen
de wacht: „Over anderhalf uur is het halen
Cor. Tot zolang gaan ik nog effe legge."
Rusteloos.
En daarmee is schipper Blok zijn laatste
werkelijke rustpoos van deze reis ingegaan,
want nu staat de lange reeks uren voor de
boeg boeg, die met trekken halen
trekken halen gevuld is tot de ruimen
vol zijn van het kostelijk zeebanket.
En de meester oftewel machinist vertelt
in het achteruit een sterk verhaal, waarbij
de lummel zogezeid de lichtmatroos
met de pet ondersteboven op het sproeterige
hoofd, toeluistert. Wat op de trawler het on
miskenbare teken is, dat de verteller aan zijn
eerste leugen niet is gebarsten. In de voor
uit of de „bak" zo ge wilt, ademen de
minderen goden der bemanning zwaar in
het nauwe onderkomen. De „Haarlem"
sleept zjjn net over de bodem.
Dan is het plotseling: „Haaalèèèèè". De
winch rammeit de slapers wakker, de ma
chine gaat op halve kracht, de eerste trek
gaat besloten worden. „Wat zou er in
zitten?" J. F.
De leerlingen van
het Kennemer Lyceum
Uit Bloemendaal 37%, uit
Haarlem komt 18%, uit
Heemstede 12.5
Laat voor het koud gaat worden Glas In Lood
hierin aanbrengen.
Uw kamers worden er ineens veel gezelliger
door.
Vraagt ons vrijblijvend inlichtingen.
Voor smaakvol Glas Sn Lood voor iedere beurs
Burgerlijke stand van Haarlem
HAARLEM. 22 September 1948
ONDERTROUWD: 22 Sept.. W. H. Wullems
en A. J. Verhappen; M. L. Sturnden J. Tanis;
A. van der Linden en A. G. Horst; W- C.
Vissers en C. J. M. Hoes: J. A. van den Hou
ten en H. J. C. van Hengel; D. Gravemaker
en H. Klee; J Kuiper en H. de Jong; A. van
Wonderen en L. G. van der Poorte; J. Swen
en M. H. de Jong: J.. A. Lohmann eh H. H. R.
van den Brakel; D. W. Hovenier en G. W. de
Vries; C. J. Vos en F. J. M. de Mooij; H. J.
Broek en H. B. Giljou; G. A. Kamoen en J.
C W van de Loo; C. A Biemans en C. Appel;
L P! Gerlagh en H. A. Troll; W. Janssen en
T. van den Berg; A. van Dorp e.n M. J. Ber-
lemon.
GEHUWD: 22 Sept W. Brasser en J. M.
van Vuuren; A. F Brinkhus en A. A. Bijl; J.
H. Scheffelaar en T. M. Clavaux; J J. Paap
en J. Wierda; G. Joustra en E. R. Bartels; J.
Uittenbogaard en F M. Hop; C. J. van der
Aar en A. L. Möhringer; C. F. Thoolen en G.
A de Mol; L Sieval en M. A. Dekker; N.
Miedema en A. C. Gouwentak: H. de Nijs en
G. Strijker; C. de Vries en L. A. Kuijk; A
Tiggeloven en H I^ornel; F. J. Bruins en O.
M. Collard; T. H. Meuwissen en W. Over-
stcegen
BEVALLEN van een zoon: 19 Sept.. G. H.
KemperLasschuit; 21 Sept., A. C. J. Schar-
wachterVreulink; G. W. van der Lit
Seders; Z. Kareivan Dijk. 2 H. S. W.
BladKanne; D. DammannVos: C. Ver-
booyLangerak; J. C GoedmanWestra; 22
Sept. M. GrootveldNagel; L. Sieraad
Meiier; C. J. R. M. de VriesJansen.
BEVALLEN van een dochter: 21 Sept., W.
J. M. de JagerVermeulen: M. E. G. Evers
Dornseiffen: J. GrasMoInAr; E. van Wijn
gaarden—Koetsier; K. Kamoert—Platjtinga:
M. J. A van AssemaKenter; 22 Sept.. A M.
StrengBleijswijk; I van DorpMarse
OVERLEDEN: 20 Sept., G. van Straaien,
60 jIordensstraat; 21 Sept. A. M. Dinger
Lous, 81 j., Kamperlaan.
In ons nummer van Maandag gaven wij
bijzonderheden over het aantal jongelui
uit Haarlem dat de HBS-en, Lycea en
Gymnasium te Haarlem bezoekt.
Er ontbraken de gegevens van het Ken-
nemer Lyceum. Tevoren is nooit een sta
tistiek gepubliceerd over de woonplaatsen
der 'leerlingen die deze school bezochten.
De directie stelde ons in staat uit de leer-
lingenlijsten een statistiek te maken. Deze
geeft de volgende cijfers:
Bloemendaal 380
Haarlem 186
Heemstede 127
Velsen 91
Beverwijk 37
Zandvoort 16
Ajidere gemeenten 182
Onder de laatste groep is een groot aan
tak jongelui uit Indonesië afkomstig.
Uit deze cijfers blijkt dat 186 leerlingen
uit Haarlem komen. Dit is een groot aantal
in vergelijking tot de 1046, die de gemeen
telijke scholen voor Middelbaar- en Voor
bereidend Hoger Onderwijs bezoeken.
Het aantal leerlingen uit Heemstede dat
het Kennemer Lyceum bezoekt is ook ver
rassend groot, namelijk 127. Daartegenover
staan ongeveer 375 Heemsteedse jongelui
die aan de gemeentelijke scholen in Haar-
lèm wijsheid vergaren. Men moet bij de
beoordeling in acht nemen dat de Haar
lemse scholen veel dichterbij zijn. Van
Heemsteedse zijde maakt men de opmer
king dat herhaaldelijk gebleken is dat de
lycea bij vele ouders een voorkeur ge
nieten. Haarlem is pas verleden jaar weer
overgegaan om dit schooltype weer in te
voeren, maar het is aan te nemen dat vele
kinderen uit Heemstede die toen al een
lyceum volgden op de school gebleven zijn
die zij bezochten. Daarom z^l eerst na
enige tijd de invloed van de reorganisatie
van het Haarlemse onderwijs blijken wat
de Heemsteedse leerlingen betreft. Ook op
het Christelijk Lyceum en de R.K. Lycea
voor jonges en meisjes gaan vele jongelui
uit Heemstede.
De omstandigheid dat 91 jongelui uit de
gemeente Velsen het onderwijs aan het
Kennemer Lyceum volgen wordt ongetwij
feld ook beïnvloed door de omstandig
heden dat de Rijks HBS in Velsen geen
lyceum-afdeling heeft.
Het totaal aantal leerlingen van het
Kennemer Lyceum (met inbegrip van de
Montessori en de A.V.I.O.-afdelingen) is
dus 1019.
Dit is voor Haarlem en omgeving het
grootste aantal. Het Christelijk Lyceum
volgt dan met 919. Voor de andere scholen
zijn de cijfers: Gymnasium 372. Lorentz-
lyceum 330. Coornhert-lyceum 53, HBS A
496. HBS B 546, HBS voor meisjes 269,
R.K. lyceum voor meisjes 334. R.K. lyceum
voor jongens 712.
ZES MAANDEN VOOR OPRUIING
De Haarlemse rechtbank heeft uitspraak
cedaan in de zaak tegen de 55-jarige fabrieks
arbeider C D. V. uit Zaandam, die terecht
heeft gestaan wegens belemmering, mishan
deling en opruiing. In de nacht van 19 op 20
Juni zag hij dat politie-agenten in Zaandam
bezig waren zijn zoon naar het bureau van
politie over te brengen. De man werd kwaad
en stormde op een van de agenten af Deze
kreeg een klap, waardoor hij bewusteloos
■cakte Ook heeft de man geroepen ..Sla ze
dood die S S ploerten Wacht maar tot de
communisten komen, dan slaan wij ze allen
achter prikkeldraad dood
De uitspraak luidde zes maanden met af
trek.
Rechtspleging
In het duistere zaaltje van het Kanton
gerecht aan de Jansstraat worden twee keer
per week een paar alinea's aan het laatste
hoofdstuk van de Bijzondere Rechtspleging
gebreid. Eens in de drie dagen vindt daar
een parade van lieden plaats aan wie ten
laste wordt gelegd, dat zij zich aangesloten
hebben bij de Nationaal Socialistische Be
weging der Nederlanden, dat zij lid zijn
geweest van één of ander Front of Gilde,
dat zij een driehoekig speldje hebben ge
dragen, dat zij een rood-zwarte vlag hebben
uitgestoken, dat zij een kleurig affiche
voor hun venster hebben geplakt, dat zij
„Hou Zee" onder hun brieven hebben ge
schreven, dat zij een bewijsje^kregen dat
zij hun radiotoestel "mochten behouden en
nog een dozijn andere vergrijpen van dit
ka'ioer. En als ze een beetje temperament
hadden, dan liggen er al gauw de boze
briefjes van de buren in het dossier, epis
tels die gewagen van de vele kleine en de
enkele grote conflicten die de „buurt" ge
durende de jaren dat Londen gehavend,
Stalingrad omsingeld en Parijs bevrijd
werd, in opschudding brachten en waarin
het verschil tussen „goed" en „verkeerd"
op simpele wijze wordt gemarkeerd.
Nu de „grote" zaken de paarse tafel van
het Bijzonder Gerechtshof bijna alle ge
passeerd zijn, nu „Zwarte Ali" en „Roode
Sien" via het Tribunaal hun schrobbering
en internering te pakken hebben, is het
daar aan de Jansstraat maar een schamele
revue geworden van figuren die heel goed
beseffen, dat in de twee resterende bewa-
ringskampen niet te veel ruimte is, zodat
hun verdediger met een gerust hart „on
middellijke invrijheidstelling" kan vragen.
Niettemin zijn we er Dinsdag weer eens
binnengelopen. Er zat een Bloemendaler
terecht. De man zat, want hij had een
lichaamsgebrek. En wie weet was het juist i
die misvorming, die hem een beetje aggres-
sief had gemaakt. Dat is in vredestijd niet I
goed en in oorlogstijd bepaald misdadig.
Er was een paar mensen geweest, die
door die eigenschap bij de Duitsers op het
matje hadden moeten komen, maar de
advocaat legde haarfijn uit, dat dat alle
maal een samenloop van omstandigheden
was geweest. En we hadden zo het gevoel,
dat de delinquent meteen de vrijheid had
mogen smaken, als hij er minder bezwaar
tegen had gehad zijn ongelijk te bekennen.
Nu moet hij nog twee weken met zijn ge
brek achter het prikkeldraad blijven.
De volgende patiënt was een 29-jarige
Haarlemmer, waarvan als belangwekken
de bijzonderheid vermeld werd, dat hij
twee keer gescheiden was.
„Hij komt uit een communistisch milieu"
verklaarde de verdediger.
Een Hoge Autoriteit vond drie jaar inter
nering voor <^ze „kleine verrader" niet
zwaar genoeg, want hij had eens met zijn
pistool een schot in de lucht gelost, het
geen blijk gaf van een „terroristische ge
zindheid"
„Er was een vent die een oogje op m'n
vrouw had en die wilde ik waarschuwen",
lichtte de beschuldigde toe.
„Dat is geen politiek delict", besliste de
Kantonrechter.
„Wat is uw laatste woord?" vroeg de kadi
aan de „terrorist".
„In het kamp ben ik tot de conclusie ge
komen dat geen enkele ideologie een oor
log waércf is", kwam er als verrassend
sloteffect, waarvoor de rechter bezweek:
de man werd onmiddellijk in vrijheid ge
steld.
„Deurwaarder, volgende zaak!"
J. H. B.
Steekpartij het gevolg
Het boterde al een hele tijd niet tussen
de 23-jarige bakkersknecht H. V. en de bijna
even oude los werkman G. S. uit Zwanen
burg. De oorzaak van de ruzie vormde
Aagje, de dochter van de hospita van de
jonge bakker, waarmee deze reeds geruime
tijd omging. S. mocht het meisje echter
ook wel, hetgeen V. niet aanstond. Toen
zijn rivaal Aagje eens in een ca'é een bier
tje offreerde, was hij deze al eens te lijf
gegaan.
Van dat ogenblik werd V. door zijn om
geving in het oog gehouden. De moeder
van Aagje betrapte hem er op, dat hij eens
een beitel sleep, waarschijnlijk om zijn
woorden „Ik steek 'm overhoop" waar te
maken. Die beitel werd hem afgenomen
en zo ging het ook met het mes, dat een
tijd later op hem gevonden werd.
Op Tweede Pinksterdag ging Aagje met
S. naar de kermis. V. bleef mokkende
thuis en zat 's avonds met de moeder van
Aagje in de keuken, toen het meisje met
haar vriend binnenkwam.
Toen V. opstond, nam S. geen risico en
stompte de bakkersknecht op de grond.
Even later kwam deze weer overeind, met
een groot scherp geslepen beschuitmes in
zijn hand. Maar voor hij hiermee onheil
had kunnen stichten, hadden de twee vrou
wen en de inmiddels toegeschoten broer
van Aagje hem bedwongen en hem het mes
ontfutseld.
Nadat V. zijn jas had gehaald en in de
duisternis was verdwenen, praatte de fa
milie bij een kop koffie nog wat na over
de kermis.
Maar zo gemakkelijk nam de Officier
van Justitie de zdak niet en hij vervolgde
V. wegens poging tot moord, waarvoor hij
zich vanmorgen voor de Haarlemse Arron
dissementsrechtbank had te verantwoorden.
„Wou je 'm dood steken?" vroeg de pre
sident.
SCHEEPVAART
Alderamin, BombayRotterdam 22 Sept.
van Aden. Alcyone, RotterdamCuba, 23
Sept. te Tunas de Zaza. Alwaki, Rotterdam
Buenos Aires 23 Sept. te Las Palmas. Bloem
fontein, MombassaAmsterdam 22 Sept. van
Marseille. Congostroom, 22 Sept. van Port
Ambriz naar Pointe Noire. Garoet, Java-
Rotterdam 23 Sept. van Suez. Japara, 23 Sept.
van Manilla naar Balikpapan. Maetsuycker.
23 Sept. van Fremantle te Singapore verw.
Oranjefontein. 22 Sept. van East Londen n.
Durban. Rempang. 22 Sept. van Amsterdam
te Batavia. Sommelsdijk. New YorkJava 22
Sept. van Suez. Stuyvesant, Amsterdam
Paramaribo 22 Sept. van Madeira. Zuider
kruis, 23 Sept. van Batavia te Rotterdam.
Amsteldiep, AmsterdamJava 23 Sept. van
Port Said. Kota Inten. QuebecRotterdam
pass. 22 Sept. Heath Point. Volendam, 25
Sept. van New York te Rotterdam verwacht.
Westerdam. 22 Sept. van New York naar Bal
timore. Willem Ruys, BataviaRotterdam
pass. 22 Sept. Daedalus Bank (Rode Zee).
„Nee, alleen maar bedreigen", antwoord
de de verdachte, waarop de griffier de ver
klaring van V. voor de reehter-commis-
saris voorlas: „Ik heb het plan gemaakt S.
te doden. Daarom heb ik aan het mes een
scherpe punt geslepen. Toen S. mij in het
gezicht sloeg, heb ik het mes te voorschijn
gehaald om hem te doden!"
De Officier achtte de daad een uitvloei
sel van jaloersheid en de opzet bewezen.
Een psychiatrisch rapport had uitgewezen,
dat de verstandelijke vermogens van de
verdachte die van een kind van twaalf
jaar nauwelijks benaderden. Met deze om
standigheid zou ongetwijfeld bij de straf
bepaling rekening worden gehouden. De
Officier eiste twaalf maanden gevangenis
straf, waarvan zes voorwaardelijk, met
aftrek.
De verdediger, mr. O. H. van Wijk, vond
dat de zaak erger leek dan zij was. Ook uit
de houding der getuigen bleek dat deze de
zaak niet au sérieux hebben genomen.
Anders zouden ze toch niet rustig een kopje
koffie zijn gaan drinken. Het was pleiters
overtuiging, dat zijn cliënt een spelletje
had willen spelen om indruk op het meisje
te maken en bij de Rechter-commissaris
had hij dit spelletje voortgezet. Van „po
ging tot moord" kon dan ook niet gespro
ken worden, ten hoogste van „poging tot
indruk maken". Mr. van Wijk verzocht de
rechtbank hiermee rekening te houden.
Uitspraak op 7 October.
Friese „Fakir" trad op
Een volle zaal in gebouw „Domi" te Over-
veen werd Woensdagavond in verbazing
gebracht, toen de Friese „Fakir" een
demonstratie van zijn experimenten gaf. Zijn
eigenlijke naam is gewoon J. Riemersma, een
eenvoudige boerenzoon uit Grouw in Fries
land. Als militair vocht hij gedurende de
oorlogsjaren aan de zijde van onze bond
genoten: na de bevrijding gaf hij vijfhonderd
voorstellingen voor onze militairen in Indo
nesië. Thans is hij op tournée door ons land
om belangstelling voor zijn werk op te wek
ken. Hij wil demonstreren welk 'n dankbaar
gebruik de wetenschappelijke wereld van
werkelijke telepathie en hynoste volgens hem
kan maken. Dit optreden vindt plaats in het
kader van de actie voor 't Katholieke Thuis
front.
Van de vele overigens niet door de lust
tot sensatie geïnspireerde gedemonstreer
de hypnose-effecten, had vooral dat met het
„ingeslapen" meisje, dat een massa-zang
dirigeerde groot succes.
DRIE JUBILEA BIJ HILARIUS
Zaterdagochtend aanstaande worden bij
„Hilarius Draad industrie en Handelmaat
schappij N.V.", drie jubilarissen gehuldigd.
In volgorde van anciënniteit zijn dat de
werkmeester L. v. Buuringen, die al 35 jaar
bij de zaak is, het directie-lid de heer R.
Hoogerbeets die 25 jaar geleden bij Hilarius
kwam en de heer J. A. Vrugt, die al sinds 25
jaar bij de boekhouding is. Ook de perso
neelsvereniging heeft grootse plannen om
deze heren in het zonnetje te zetten.
Een Parijse poes is met haar jong bij het Palais de Ghaillot waar de UNO-zittingen zullen
worden gehouden, komen aanlopen en heeft bezit genomen van een hoekje op het toneel in
de grote zittingszaal. Daar zij geen neiging vertoonde weer te vertrekken en zich gedurende
de besprekingen „muisstil" houdt, is zij eenstemmig door de gedelegeerden als mascotte van
de UNO geaccepteerd. In haar hoekje bij twee naambordjes, die een minder vredig beeld'
voor ogen roepen.
Een boek over ivezenkindermoeders en regenten
(Ter gelegenheid van het 550-jarig
bestaan van het Gereformeerde of
Burgerweeshuis te Haarlem schseef
onze stadgenote mevrouw Maria
Schröder-van Gogh onder de titel
„Uit minne bevolen" een boek, dat
dezer dagen verschijnt bij hl. D.
Tjeenk Willink en Zoon N.V. te
Haarlem.)
De schrijfster stond voor een moeilijke
taak: de rijke geschiedenis van dit wees
huis samen te vatten in een graag-gelezen
boek; dus geen opsomming te geven van de
dorre feiten, die vrijwel elk historisch ge
schrift kenmerkt, maar die te verwerken
in roman-vorm. Zij is daarin op uitnemen
de wijze geslaagd, omdat het haar gelukt is
haar stof te bezielen. De gebeurtenissen in
het weeshuis zijn daardoor een stuk leven
geworden. De lezer wordt er door gepakt,
zó dat hij zich gaat interesseren -voor de
regenten, de wezen en hun verzorgers. Er
zit, dank zij de opbouw van het werk, span
ning in de beschrijving van de lotgevallen
der kinderen; toch krijgt de lezer de over
tuiging, dat de schrijfster de historie
in geen enkel opzicht geweld heeft aange
daan. Integendeel! Om dat te bereiken
heeft de schrijfster haar hoofdpersoon, de
regent Otto van Reewyck, aan het dromen
gezet," waardoor het mogelijk werd de ge
beurtenissen uit vroeger eeuwen in het
weeshuis opnieuw voor zijn geestesoog te
laten afspelen. Zij schetst daarbij de ge
brekkige verzorging die de eerste wezen
ontvingen, de lichamelijke tuchtigingen die
zij kregen, maar doordat die dingen in het
raam van de tijd gezet worden, een tijd
waarin de zeden zo geheel anders waren,
gaat men die feilen anders zien, milder be-
oordelen.De omstandigheden waren niet al
leen anders, maar ook de kinderen, ook de
regenten en ook' de verzorgers. De wees
huisvaders en moeders hadden geen en
kele opleiding genoten, wisten niets van de
kinderziel af. Bovendien waren onder de
verzorgers soms zeer verkeerde elementen,
wij denken aan moeder Hermien, die de
dood van het arme gebrekkige Joostje op
l haar geweten had en nog veel meer ander
kinderleed. De regenten uit die tijd waren
ongenaakbaar streng, ook al blijkt bij velen
i liefde voor het ouderloze kind aanwezig te
zijn.
Allengs komen er verbeteringen, niet
alleen in de uiterlijke verzorging der we
zen, maar ook in geestelijk opzicht. Er
komen regenten en verzorgers die de kin
derziel gaan peilen. Heel goed is getekend
de figuur van Confucius, de voorzitter van
het college van regenten in 1822, die als
een leeuw gevochten heeft om het onheil
dal de wezen bedreigde opzending naai
de werkkolonie Frederiksoord af te
wenden. Het is hem gelukt, het weeshuis
bedankte voor de overheidssubsidie, het
geen mogelijk was toen de Ned. Hervormde
Gemeente financiële steun toezegde. De
banden met de burgerlijke overheid wer
den verbroken, voortaan was het weeshuis
van de genoemde kerk.
De lezer geniet bij de voortschrijdende
belangstelling in het lot der wezen. Hij
verheugt zich met de regenten en de we
zen als die, nu juist 40 jaar geleden, de
oude, uitgewoonde gebouwen aan de Hei
lige Landen (sindsdien verbouwd tot
Trans Halsmuseum) gaan verlaten en de
nieuw gebouwde inrichting aan de Olie
slagerslaan betrekken, waar alles licht en
zon is. Maar meer nog bij het ontdekken
dat de vroegere wezenvader of moeder, die
klaar stonden om voor het minste vergrijp
klappen uit te delen, vervangen is door
mensen die, dank zij hun opleiding en aan
leg, echte jeugdleiders zijn. De uniform
der wezen (een rode en een blauwe mouw)
werd afgeschaft, de kinderen voelden zich
niet meer getekend. Zij vinden in het huis
inderdaad een thuis, waar zij opgevoed
worden tot bruikbare leden der samen
leving. Enkele zelfs tot uitblinkers.
.Uit minne bevolen", de titel van het
boek, is gekozen omdat dit het motto was
waaronder ridder Coen Cuser in 1394 een
groot deel van zijn vermogen beschikbaar
stelde om daarvoor het Heilige Geesthuis
te bouwen, in welke stichting de eerste
Haarlemse wezen werden gehuisvest.
Haarlem deed daarbij pionierswerk, niet
alleen wat Nederland betreft,maar zelfs
voor heel West-Europa.
Maaike, de vrouw van Otto van Ree-
wijck, betreurt het dat er nu geen mild-
dadigen meer zijn, die een vermogen nala
ten om daarvan weeshuizen of hofjes te
stichten. Nu worstelen vele instellingen met
geldzorgen, doch haar man heeft vertrou
wen in het huidige geslacht; hij is over
tuigd dat ook nu de steun der gegoeden
niet zal uitblijven, als hun duidelijk wordt
gemaakt dat de inrichtingen deze nodig
hebben.
Ook het nu jubilerende weeshuis ver
dient die steun. Nog te meer nu 'zijn taak
in de laatste jaren sterk gewijzigd is. Het
aantal wezen is verminderd, maar nu vra
gen andere kinderen, die dreigen te ont
sporen door hun a-sociale omgeving, of
doordat het huwelijk der ouders op een
mislukking is uitgelopen, hulp en steun.
Er moeten jonge levens gered worden.
Mevrouw Schröder-van Gogh vraagt ook
voor dezen belangstelling. En zij doet het
zo, dat niemand die kan weigeren.
Jammer is dat aan het werk te zien is,
dat de schrijfster, om het boek te laten
uitkomen voor de viering van het jubilé,
in tijdnood verkeerd heeft. Daarom zijn
enkele onzuiverheden op het gebied van
taal en stijl te verontschuldigen.
De regenten van het Weeshuis schreven
voor dit boek een korte inleiding. Daarin
wordt gezegd: „Uit minne bevolen" brengt
het werk der kinderbescherming dicht bij
zijn lezers en het doet dit overtuigend en
op vele ogenblikken ontroerend. Dit boek
is een oproep tot bewustwording en erken
ning van de enorme taak, die ons allen op
maatschappelijk terrein wacht: de inzet
van krachten, tijd, middelen en bovenal
van liefde tot het beschermen en het ver
zorgen van het kleine en het grote kind.
Dit boek is een oproep: het vraagt om uw
medewerking, om uw hart, „om des kinds
wil". Het vraagt uw liefde, uw warmte,
het vraagt naar een thuis voor kinderen
zonder „thuis". U kunt deze oproep ver
staan en aanvaarden langs allerlei wegen:
u kunt financiële middelen verschaffen,
daadwerkelijk in de praktijk meedoen, uw
huis voor een voogdijkind openstellen.
Wij hopen dat deze oproep verstaan
wordt".
BINNENLAND
Morgen, Vrijdag, vertrekt het m.s. „Jotj
van Oldenbarneveld" met aflossingsdetachej
mentcn van het K. N. I. L. en van de Koj
ninklijke Landmacht uit Amsterdam naa
Indonesië.
Dc S.D.'er Ahlbrecht is conform de ea
door het Bijzondere Gerechtshof te Arnheq
tot de doodstraf veroordeeld.
In Ottersum kreeg een visser een gewelJ
dige rat aan de hengel. Het bleek een bevert
rat te zijA, welke hier te lande sporadisd
voorkomt.
Koningin Juliana en de oudste drie priiyr
sesjes hebben op het Houtrustterrein in De:
Haag de voorstelling bijgewoond van he
openluchtspel „Wij herdenken".
Doordat de ketting brak, waaraan in eerj
ijzergieterij te Bergen op Zoom een giet
vorm van 1400 kg. werd opgehesen, stortte,
het gevaarte neer. Een 45-jarige arbeider, dis
er onder stond, werd op slag gedood.
Op 24 September is mej. H. van Blade!
7,estig jaar werkzaam op het kantoor van de:
wollenstoffenfabriek Mutsaerts te Tilburg),
De 81-jarige wil er nog niet van horen haaij,
werk op te geven!
Aan gedemobiliseerde militairen, die ic
het bezit zijn van een militair rijbewijs, wordt
ter verkrijging van een burger-rijbewijs een
maal ontheffing van betaling van het!
examengeld verleend. i
Tegen 200 Nederlandse „grensarbei
ders". die in België werken, is proces-verbas],
opgemaakt, omdat zij in plaats van de toe-
gestanc 25. pet., hun gehele loon in België
besteedden. J
De minister van Financiën, prof. mr. P
Lieftinck. is Woensdag op het vliegveld vai
New York gearriveerd- Hij zal de bijeen-:
komsten bijwonen van de raad van gouver
neurs van het Internationale Monetairs
Fonds en de Internationale Bank voor Her-
stel en Ontwikkeling te Washington.
HAARLEM EN OMGEVING
De heer J. Overbeek, Rozenhagestraal
46, herdenkt Vrijdag 24 September - de daj
waarop hij 25 jaar geleden als besteller ii
dienst trad hij fijnwasserij Haak, Mr. Con
nelisstraat te Haarlem. In het bedrijf zal di
jubileum op 8 October gevierd worden, ge
lijk met het feest van mejuffrouw Essenbers
die kortgeleden ook 25 jaar aan het bedrijj
verbonden was. met een feestavond\ die door
de directie in hotel Brinkmann aangeboder
wordt.
Ds. D. Broer te Haarlem, de vroeger!
legerpredikant, heeft bedankt voor het bi
roep van de Gereformeerde Kerk
Heerlen.
Een gezelschap van ongeveer 100 persi
ncn uit Heemstede bracht Woensdagavonc
met drie touringcars, onder leiding van di
heer G. Wouters, een bezoek aan de K. R. O.
studio, tot het bijwonen en medewerking vr
een klankopname ..De klok heit negen" well
iedere Zaterdagavond wordt uitgezonden, j
In het O. R. G. Centrum te Haarlem
wordt Maandagavond 27 Sptember een lezing
gehouden door.ds. A. R. de Jong over: „Will
lem van Oranje".
Woensdagmiddag stopte op de Bloemen-
daalse weg in het dorp van Bloemendaal eet
auto, hetgeen een dertienjarige jongen, dit
er achter reed, te laat opmerkte. Hij botst»!
tegen de auto op en bleef bewusteloos liggen)
Met een lichte hersenschudding is hij per,
ziekenauto naar zijn woning in Bloemendag
vervoerd.
Dc Bloemendaalse politie beeft twee
jongens van 14 en 16 jaar naar het bureau
van politie te Overveen overgebracht, omdat
zij in Aerdenhout albums, bevattende foto's
van de feestelijkheden te Amsterdam ver
kochten. met de mededeling, dat de helft van
de opbrengst bestemd was voor het Rode
Kruis. Het lag niet in hun voornemen het
geld voor dit doel af te dragen. Vermoedelijk
hadden de jongens pas één exemplaar ver
kocht.
De kantonrechter, belast met de afwik
keling van tribunaalzaken heeft de uitspraak
in de zaak tegen de oud-inspecteur van poli
tie Van M. uitgesteld, omdat nog een nader
onderzoek ingesteld moet worden.
Mej. L. C. Piso te Beverwijk is benoemd
tot onderwijzeres aan een Chr. school tt
Breezand
De Kring Kennemerland van de Ko
ninklijke Nederlandse Maatschappij voor
Tuinbouw en Plantkunde houdt op Dinsdag
28 September in de muziekzaal van restau
rant Brinkmann te Haarlem een bijeen
komst, waarop dr. S. Leefmans Sr„ entomo
loog, zal spreken over enige reizen door de
Verenigde Staten. Lichtbeelden zullen het
gesprokene verduidelijken.
De voordrachtskunstenaresse Georgette
Hagedoom zal op 2 October in een geheel
nieuw programma voor de Haarlemse Kunst
gemeenschap optreden.
Verdubbel Uw kolenrantsoen door uw
bonnen 3 en 4
te bestellen.
N.V. Anthraciethandel
KLEVERPARKWEG 21B - TELEFOON 11716
(Adv.)
Sc/taken
Kampioenswedstrijden
vorderen langzaam
De strijd om het persoonlijk kampioen
schap van Haarlem is een groot fiasco. In de
hoofdklasse is het aantal finalisten door het
terugtrekken van P. A. v. Driel en W. Burger
teruggebracht tot zeven spelers, die moeizaam
het nog te spelen programma doorworstelen.
De finale duurt nu al ruim twee maanden en
het einde schijnt nog steeds niet in zicht. In
de 2e klasse werd nog de meeste voortgang
geboekt en de kampioen is bekend. J. Son-
dorp (H.S.G.), toonde zich met 5!i> punt uit
7 partijen in deze klasse de sterkste.
De resultaten van de partijen, die de laatste
weken gespeeld werden, luiden:
Hoofdklasse: A. VerhoeffJ. de Vries 10;
F. A Spinhoven—J. Nijman 10; G. B. v. d.
Velde—J. Nijman 10; H. BouwmeesterF.
A. Spinhoven 10.
Ie klasse: N. C. de TombeD. Wielinga
0—1.
2e klasse: J. M. PostJ. Sondorp 01; J.
M. Post—A. v. d. Deyl 1—0; J. P. v. Beem—
Ch. Schaveling LCh. Schaveling—E. F.
v. Beem !rh; J. SondorpJ. L. Wijdoogen
0—1.
Amsterdamse Beurs
Slotkoers
Openings
gisteren
koersen
Koninklijke Olie
339%
341%
288%
289%
Philips
249%
A. K. U
160
160%
169%
Nederlandse Ford
325
Nederlandse Kabel
280%
v. Berkel's Patent
124%
Scheepvaart-Unie
177
177%
Holl.-Amerika Lijn
182
Deli Maatschappij
157%
157%
H. V. A
261
261
A'dam Rubber
167%
168%
Ned. Handel Mij
163
N.-I Handelsbank
119%
Billiton Mij II
390
