cl 1
Spanje als hoeksteen van een
West-Europees defensiesysteem
HAAS'
Guépin van der Vlugt
Verliezen in Indonesië
Zakelijke factoren ter beurze
nagenoeg uitgeschakeld
Op elke wond
ZATERDAG 23 OCTOBER 1948
HAARLEMS DAGBLAD
Litteraire Kanttekening
De Zuid-Afrikaanse dichter N. P. VAN WYK LOUW
in ons land
Hv 'S NIET ALLEEN het verheugend
uj.'uurlogs herstel van de culturele be
trekke gen tussen ons land en de door
taal en historie verwante Zuid-Afrikaanse
gemeenschap, dat ons er trots op doet.zijn,
de dichter P. N. van Wyk Louw een korte
tijd in ons midden te mogen hebben. Het
onmiddellijk contact met zijn groot kun
stenaarschap, het horen van zijn zuiver en
schoon dichterswerk uit zijn eigen mond,
heeft, nu de invoer van boeken uit Afrika
nog zo beperkt is, ons een winst opleverd,
waarvoor wij niet dankbaar genoeg kunnen
zijn. Al behoort Louw naar jaren .tot een
vorig geslacht, hij geldt in zijn land als de
voorganger der jongere dichtergeneratie.
Wars van alle „kunst om de kunst", van
alle woordenpraal dus, heeft hij de schoon
heid van het gedicht weer tot voertuig ge
maakt van de zinrijkheid der gedachte, van
ie diepte van het menselijk hart. Vandaar
zijn eenvoud. Vandaar ook zijn menselijk
heid. En vandaar óók de zuiverheid en
grootsheid van zijn dichterschap, die hem
voor een ieder vei'staanbaar doen zijn.
Zijn werk gaat, ondanks een zeer eigen
toon en visie, ver boven het persoonlijke
uit. Het is niet enkel meer de dichter die
zingt, het is de mens die spi'ekend van eigen
strijd, uitdrukking geeft aan de tweespalt
die van alle tijden en van alle mensen is:
aan de strijd tussen het Boze en het Goede.
In „Raka" („die swart dier") krijgt, te
midden van een gulzige oerwoud-vegetatie,
de boze, vernielzuchtige en verderfelijke
macht van het Kwade gestalte in Raka die
ongelouterd door geweten en gebod
aan zijn oerinstincten, zijn brute levens
drang, de vrije teugel laat. Koki, zijn tegen
deel, de verpersoonlijking dus van de zui
verende en verinnigende Geest, waarin God
spreekt, wordt door hem vernietigd. Na
tuurdrang staat hier tegenover vergeeste
lijking, lichaam tegenover ziel, oerharts-
tocht tegenover bezinning op het hoogste,
chaos tegenover God's spiegelbeeld: de har
monische orde van het heelal.
Telkens weer wordt de dichter zich van
deze strijd bewust en tevens van zijn roe
ping, deze tot een verlossend einde te bren
gen. Doel blijft de door geen lagere krach
ten vertroebelde zuiverheid des harten, zo
als deze soms verschijnen kan in de ge
daante van „die swart luiperd" in het oer
woud, dat woekert in bestaanshonger,
maar de zoete vruchten van mededogen en
ootmoedigheid niet laat rijpen. Zij vallen
de mens alleen ten deel in een aanvaarding
van de strijd, in de diepste verzonkenheid
en eenzaamheid. Dan en daar staat hij te
genover zichzelf. In „Die Ballade van die
Bose" wordt de dichter, in een verstild
vertrek en omringd door spiegels, gecon
fronteerd met zijn eigen Ik. En ondanks de
wereld van schoonheid en vrijheid moet hij
ervaren, dat ook hier de boosheid loert als
een monster. Uit zijn jeugdherinnering ver
schijnt hem het beeld van de ..strandjut-
wolf", dat beangstigend gedrocht, dat zelfs
de wei-vertrouwde woning met schrik ver
vult. Want zij is overal, deze duistere boos
aardigheid, hoezeer de mens ook streven
mag naar „dat suiwer hart", dat God's den
ken wil doorschouwen, van God's heerlijk
heid wil proeven, alle vreugden, alle
schoonheid wil genieten en toch zich
soms voelt terugzinken in diep-duistere
wateren. Deze strijd tussen een hogere be
stemming als schepsel Gods en de verla
gende oerdrang, tussen bevrijding en on
volkomen-aardse gebondenheid, is Louw's
menselijke smart, die hem als dichter tel
kens nieuwe beelden, andere toonaarden
doet vinden, om er al dichtend zich boven
te verheffen.
Steeds weer is hij in tweegesprek met
zijn geweten, zuivert hij zich in de schoon
heid van zijn vers en in de klaarte van
zijn denken. Want kristalheldere klaarte
is hem het hoogste. In „Die Hond van God"
een van zijn langere dichtwerken, dat
ik hem in ons Nederlands kunstenaars
tehuis „de Pauwhof" te Wassenaar hoorde
voorlezen wordt deze menselijke zelf
strijd gesymboliseerd in de figuur van de
Inquisiteur, die bij zijn ziel te rade gaat,
of hij er wèl aan gedaan heeft, een ketter
op de pijnbank op te voeren tot de Hemel.
God staat boven de sterveling, de hemel-
klaarte boven de aardse verdoofdheid
hij weet het. Maar was er tijdens de folte
ring nog niet een andere drang in hem?
Verlustigde hij zich niet heimelijk om de
pijnen, een ander aangedaan? De gefolterde
is tot de eeuwigheid ingegaan, de Inquisi
teur sjaat nog temidden van de aardse
verwarring in twijfel omtrent zijn hoog
ste bedoelingen, in twijfel om de Mens. Pas
na een volkomen zelfverwerping voelt hij
zich open voor de Genade: de mensen-
trots, de hoogvaardigheid is gebroken. Klein
is de mens geworden, maar groot in zijn
deernis, zijn mildheid de goedheid van
„een suiwer hart".
Een zuiver hart: het maakt deze mens
tot een groot dichter met wie men er
dankbaar voor mag zijn, dat hij, na een
zo diepe verzonkenheid in eigen ziel, zich
allengs meer richt op de schoonheid der
aardse dingen, waarin zich de eenheid van
al het bestaande meer en meer openbaart
als de helderheid, die zijn menselijk en
dichterlijk streven is.
Hij behoort, nu hij is opgenomen in de
redactie van het „Critisch Bulletin" tot de
onzen. Een cultiiurgemeenschap, die tot
over de grenzen der landen reikt, groeit,
ondanks alle politieke verwarring.
C. J. E. DINAUX.
Holland-Nautic
Ir. H. F. Ott de Vries te Haarlem is door
de Haarlemse Rechtbank benoemd tot
mede-bewindvoerder van de „Holland-
Nautic" te Haarlem, die surséance van be
taling heeft gevraagd.
leowe
Ui tg,
aven
Donderdag een demonstratie
'i nieuw banden-„heelmiddel"
een vloeistof die automatisch zelfs flinke lekken
in allerlei typen luchtbanden repareert. Een
der proeven bestond uil hel boren van een gal
met een diameter van bijna driekwart centi
meter in een \iutoband op normale spanning.
De lucht ontsnapte sissend door het gat,
maar dertig seconden later was het lek
dicht. Het „lekproof" maken van een autoband
mei dit nieuwe middel gaal in Engeland
ongeveer een tientje kosten.
Arbeiders vonden vliegtuig
bom van 500 kg.
In Doorwerth vonden grondarbeiders op
anderhalve meter diepte een vliegtuigbom
van 500 k.g. Onmiddellijk werd de Mijn-
opruimingsdienst gewaarschuwd, die de
omwonenden binnen een straal van 500
meter liet evacueren en daarna de bom
demonteerde.
Karei Albert. De Evolutie van de
Muziek. Uitgeversmaatschappij A.
Manteau N.V., Brussel.
Dit is een boek, dat, als kostbare wijn, met
spaarzame teugjes moet worden genoten. Het
is trouwens meer een leer- dan een leesboek,
maar met zo veel paedagogische tact samen
gesteld en in een zo levendige stijl geschre
ven. dat men niet merkt dat men. het lezen
de. bij de schoolmeester-muziekleraar op
visite is. Het boek behandelt in grote lijnen
de muziekgeschiedenis vanaf de Oudheid tot
en met Beethoven, aan de hand van gramo-
foonplaten. De kern van de discotheek, die
als onontbeerlijke illustratie bij dc tekst
hoort, is het bekende Polydor-album „2000
Jahre Musik" Doch daarnaast kan men in
het boek een uitgebreide catologus van ge
schikte gramofoonplaten vinden, die een
leerzaam overzicht geven van de leerstof. Dc
schrijver vertelt wat men zo te naastenbij
weten moet om in een bepaalde stijl door te
dringen: en dan ontleedt hij met de lezer een
bepaalde plaat, hij draait ze. als 't ware ver
schillende malen af. om nu op dit. dan op dat
de aandacht te vestigen. Het boek is in de
eerste plaats voor leken bestemd die hunke
ren naar een meer dan oppervlakkige kennis
van het wezen der muziek. Maar ook zij die
de toonkunst als vak willen beoefenen, kun
nen er een practische leiddraad in vinden,
vooropgesteld natuurlijk dat men over de
gewenste discotheek beschikken kan. Dit is
het kardinale punt om het smaakvol uitge
geven boek van Karei Albert volkomen ren
dabel te maken. Wie zijn cursus ,'oorloopt
zoals de schrijver het zich voorstelde, zal zijn
geest verrijken, niet alleen met veel wetens
waardigheden, maar met een ruim stijlbegrip
en een verantwoorde aesthetische zin.
JOS. DE KLERK
In Amerika voelt men voor „Real-politik"
Agenda voor Haarlem
ZATERDAG 23 OCTOBER
Stadsschouwburg: „Geef mij maar een
«chip". 8 uur. Rembrandt: „Kruisverhoor", 18
j., 2.00, 4.15, 7.00 én 9.15 u. Palace: „Arizona",
14 j„ 2.00, 4.15, 7 00 en 9.15 uur. Luxor; „Heli-
zapoppin", alle leeft., 2.00, 4.15, 7.00 en 9.15 u.
City: „Woeste hoogte". 14 j.. 2.15, 4.30, 7.00 en
9.15 uur. Spaame: „Het geheim van de dode
stad". 14 j„ 2,30. 7.00 en 9.15 uur. Frans Hals:
„Een wereldse vrouw", 18 j., 2.30, 7.00 en
9.15 uur.
ZONDAG 24 OCTOBER
Stadsschouwburg: „Geef mij maar een
schip", 8 uur. Gem. Concertgebouw: „Tom
Poes". 2.30 uur; „Kilima Hawaiians", 8 uur.
Bioscopen: Middag- en avondvoorstellingen.
MAANDAG 25 OCTOBER
Gem. Concertgebouw: Nederlandse Blin-
denbond propaganda-kunstavond. 8 u Frans
Hals Museum: Tentoonstelling „Kunst, Zij
Ons Doel", 10 tot 5 uur. Bioscopen: Middag-
Ui avondvoorstellingen.
(Van onze correspondent te New York)
Wie in het grote politieke spel niet snel
vergeten kan (vergeven is weer een an
dere zaak) loopt de kans hopeloos achter
op te raken bij de snelle ontwikkeling der
gebeurtenissen.
Het is nog geen vier jaar geleden dat de
grootste koppen, welke de Amerikaanse
pers kon opmaken, de glorie verhaalden
van de Amerikaanse luchtmacht, die op
een dag 5000 ton bommen op Berlijn had
gegooid. Thans worden niet minder grote
koppen gebruikt om te vermelden dat de
Amerikaanse luchtmacht op één dag 5000
ton voedsel en brandstof in Berlijn heeft
aangevoerd.
Een zelfde „changement de spectacle"
zien wij thans voltrekken in de verhou
ding van de Verenigde Staten tot Franco-
Spanje.
Toen Duitsland de oorlog verloor, zat
Franco uiteraard in een kwaad schuitje
en toen de Verenigde Volken hun eerste
discussies hielden, is er heel vaak gespro
ken over de liquidatie van het Franco
régime. Maar toen de heren Gromyko en
Molotof steeds verder afdwaalden van de
eensgezindheid, die men van de Verenigde
Volken mocht verwachten toen begon men
in Amerika hoe langer hoe minder haast te
krijgen met de liquidatie van het laatste
restant Europees fascisme. Spanje's naam
kwam steeds minder in de pers voor en
verdween uiteindelijk vrijwel geheel uit
de krantenkolommen. Maar nu komt
Spanje weer terug in de openbare discus
sie en niet langer als liquidatie-object,
doch als hoeksteen voor de Europese de
fensie. Franco is klaarblijkelijk door zijn
dieptepunt in buitenlandse appreciatie heen
en zijn hoofd staat thans heel wat steviger
op zijn schouders dan een drie jaar geleden.
Stemmen gaan er reeds op om Spanje op
de een of andere wijze in het Marshall
plan te betrekken, om de diplomatieke be
trekkingen met Spanje te verbeteren en
om Spanje in te lijven in het Europese
verdedigingssysteem.
Amerika gaat niet zo ver om Franco
en zijn systeem als voorbeeldig te be
schouwen. Men is zich maar al te wel be
wust, dat wat zich in Franco-Spanje af
speelt, bezwaarlijk te verenigen is met
democratische beginselen. Maar men is
realistisch genoeg om in te zien dat het
systeem van een zekere Josef Stalin ook
weinig met democratie heeft en had uit
te staan en dat men toch rustig met Stalin
heeft samengewerkt om Hitler-Duitsland
te verslaan. Hitier zou zo iets waarschijn
lijk „realpolitik" genoemd hebben.
De plaats, die Spanje in een nieuw
Europees conflict zou innemen, is uiter
mate belangrijk. In Washington bakke
leien politici en strategen reeds over het
Europese veldplan. In geval van een Rus
sische aanval is Duitsland zelf nauwelijks
te houden. Politici spreken van een terug
trekken achter de Rijn, daar het houden
van de Rijn-linie absoluut noodzakelijk is
voor het moreel der bevriende West-Euro-
pese volken. De militairen in Washington
hebben alle oog voor deze politieke wense
lijkheid, maar betwijfelen of zelfs deze
Rijn-linie gehouden kan worden. Wel zijn
zij ervan overtuigd, dat Spanje gehouden
kan worden, dat beschermd ligt achter de
Pyreneeën. Spanje moet het grote Ameri
kaanse vliegveld worden op het Europese
vasteland, van waaruit bommenwerpers
een groot deel van Rusland zouden kunnen
bestrijken. In de leidende Amerikaanse
bladen kan men thans lezen dat Amerika,
nu het zich eenmaal tot de hals in de Euro
pese problemen heeft gestoken, zoveel
bondgenoten dient te maken als maar
enigszins mogelijk is. ook al zijn dit bond
genoten van het kaliber Franco. Er is in
de laatste maanden heel wat contact met
Spanje geweest, al was het merendeels
niet van officiële aard. Maar de voelhorens
zijn uitgestoken en het zou waarlijk niet
behoeven te verbazen, wanneer eerlang
Spanje als bondgenoot in de zaak voor het
grote gemeenschappelijke West-Europese
belang wordt binnen gehaald.
Nelly Koeman, een Amsterdams meiske, was
tot de ontdekking gekomen, dat zij negen jaar
werd op dezelfde dag, waarop Koning Gustaaf
van Zweden 90 werd. Dus ging er een briefje
naar Zweden, waarin zij dit belangrijke feit
vermeldde. Eerst kwam er een bedankbriefje,
maar hoe groot was de verrassing, toen de
Zweedse gezant in eigen persoon bij Nelly
kwam om haar een mooie pop te overhandigen,
die de naam van hel jongste Zweedse prinsesje,
Margarelha, zal dragen.
Postduiven verspreiden
vredesmanifest
Ter gelegenheid van de herdenking van
de Westphaalse vrede in Munster zal, mor
gen Zondag 24 October een vredesmani
fest opgesteld door de Unie van Europese
Federalisten, door middel van een hon
derdtal postduiven over geheel Europa
worden verspreid. Bovendien zal het ma
nifest met een ruiter-estafette naar Den
Haag worden gebracht
Mr. M. Smeding zal op 1 November 25
jaar gemeentesecretaris van Rotterdam zijn.
Anno 1804
Spaame 56 - Telefoon 11896
Effecten - Safe
Assuranties
De regering maakt bekend, dat tot haar
leedwezen in de afgelopen week de navol
gende verliezen zijn gerapporteerd:
Koninklijke Landmacht: Korporaal W.
Achterhof uit Zuidbroek. Gesneuveld 15
October 1948. Soldaat J. Beumer uit Amers
foort. Gesneuveld 13 October 1948. Korpo
raal W. Binnema uit Barradeel (Fr.). Ge
sneuveld 17 October 1948.
Koninklijk Nederlands-Indisch Leger:
Res. 2e luitenant J. G. de Nijs, uit Bergen
op Zoom. Gesneuveld 13 October 1948. Ser
geant-majoor A. L. Zimmerman uit Indo
nesië. Gesneuveld 13 October 1948.
De Koninklijke Marine heeft in de perio
de van de afgelopen week geen verliezen
gerapporteerd.
Twee kinderen op trottoir
overreden
Op de Zijlsingel te Leiden is gisteren een
tractor met aanhangwagen het trottoir op
gereden en tegen een lantaarnpaal gebotst.
Twee jongetjes van respectievelijk negen
en zes jaar werden overreden. Het oudste
knaapje was op slag dood, zijn vriendje
werd ernstig gewond.
De tractor werd bestuurd door een 25-
jarige Leidenaar.
Van tweeën een: of de jongste conferen
ties inzake de economische samenwerking
tussen de Beneluxlanden en in breder ver
band tussen de landen van West-Europa
is een grote comedie van mensen, die een
hersenschim najagen, of ze is ook voor ons
land en zijn economische toekomst van zo
grote betekenis, dat de Amsterdamse beurs,
die in de waardering der fondsen die eco
nomische toekomst registreert en verdis
conteert, althans enig optimisme zou moe
ten weerspiegelen
We zijn de laatsten om te menen dat de
Benfelux-overeenkomst, die ons in 1950 de
Economische Unie en in 1952-'53 de even
wichtige betalingsbalans en de convertibi
liteit der valuta moet brengen, een panacée
zal zijn tegen alle kwalen, waarmee we
thans nog te kampen hebben. En nog min
der geven wij ons over aan hallucinaties
over de economische wonderen, die van de
samenwerking tussen de zestien landen
mogen worden verwacht.
Dit wil echter niet zeggen, dat zowel het
een als het ander naar ons oordeel als een
zinloze en onvruchtbare vertoning mag
worden beschouwd. Integendeel, reeds het
feit dat er in alle landen van West-Europa
en met name in de Beneluxlanden bij de
leidende figuren eert krachtig streven is tot
co-ordinatie van de economische en finan
ciële politiek en dat men daaraan de Mar
shall-hulp dienstbaar wil maken, moet ons
met grote dankbaarheid vervullen en wet
tigt de verwachting dat, ook al worden niet
alle gekoesterde idealen bereikt, men toch
allengs zal kunnen komen tot afdoening van
vele nationale en internationale problemen,
die thans nog aan een gezonde ontwikke
ling van het economisch leven en al wat
daarmee verband houdt, in de weg staan.
Wanneer in het kader ener gerichte econo
mie alleen reeds het inflatiespook zou kun
nen worden bezworen, zodat voor het geld
weer een betrekkelijke waardevastheid zou
ontstaan, waarop de handel zich nationaal
en internationaal zou kunnen baseren, ware
dat'reeds reden genoeg om met vertrouwen
de economische coördinatieplannen in ons
werelddeel tegemoet te zien.
In dit licht bezien, is het recente koers
verloop op de Amsterdamse beurs, waar nu
reeds enige maanden een afbrokkelings
proces valt te'constateren, een anomalie.
Deze kan niet uitsluitend worden ver
klaard door de politieke onrust, gewekt
door de houding van de Sovjet-Unie en de
van haar uitgaande communistische agita
tie. En evenmin door de verwachting dat
in ons land als gevolg van Marshalldollars
en een bezuinigingspolitiek der regering
een verdere inflatie zal worden tegenge
gaan. Want wat de buitenlandse politiek
betreft, is ondanks al het geharrewar op
de vergadering van de U.N.O. de vrees voor
een oorlog verminderd en wat het geringere
inflatiegevaar aangaat, dit is over nagenoeg
geheel de linie in het koersniveau ter beurze
van Amsterdam volkomen verdisconteerd.
Met andere woorden, de Amsterdamse
beurs staat niet op een inflatie-niveau.
Wanneer men ziet dat het alge
mene indexcijfer voor de aandelen
van 183 (begin Mei) tot 164 is ge
daald, en zich herinnert dat het op 1
Mei 1940 106 bedroeg, dan is het duidelijk
dal de verminderde koopkracht van het
geld in de waardering der fondsen slechts
zeer ten dele tot uitdrukking komt en dat,
ook al zou er een deflatieperiode voor de
deur staan wat nog allesbehalve zeker
is dit toch op de beurs geen daling van
betekenis zou behoeven te veroorzaken.
Waarbij dan niet mag worden vergeten
dat door een lichte deflatie de financiële
positie van het Rijk zou worden vergemak
kelijkt en de kans groter zou worden dat de
bedekte ministeriële belofte van belasting
verlaging voor het bedrijfsleven in vervul
ling gaat. Devaluatie, zoals die thans weer
in Frankrijk is geschied, blijft altijd een
lapmiddel, waarmee ook het bedrijfsleven
niet blijvend gebaat is. Wat we nodig heb
ben is een stabiele geldswaarde, een vrije
uitwisseling der valuta, sluitende begrotin
gen en evenwichtige betalingsbalansen en
wanneer, zoals thans, het streven daarop
gericht is. kan dat toch feitelijk geen reden
voor een koersdaling zijn.
Trouwens ook wanneer we de kring
kleiner trekken, is het. bevreemdend, dat de
aandelenkoersen steeds dalen. We lezen van
toenemende omzetten in de industrie, van
een grotere arbeidsproductiviteit, van een
verblijdende opleving der Indonesische eco
nomie, die haar export van maand tot
maand ziet stijgen en daardoor in staat is
in toenemende mate de kapitaal- en con
sumptiegoederen te importeren, onderne
mingen als de Leverbros, de Amsterdam
Rubber, de H.V.A. publiceren moedgevende
beschouwingen over hun bedrijfsmogelijk-
heden etc.. maar nietteminde koersen
dalen.
Heeft minister Lieftinck hieraan schuld,
omdat hij nog voortdurend bezig is, het
spaarkapitaal ten behoeve van de schatkist
af te romen? Dan draagt hij wel een zeer
grote verantwoordelijkheid en moge de
apathie op de geld- en goederenbeurzen
hem een „mene tekel" zijn om zo spoedig
mogelijk de belastingdruk te verlichten en
daardoor de geneigdheid tot sparen en in
vesteren bij onze bevolking te bevorderen.
Clandestiene eierliaudel
op grote schaal
Voor de tuchtrechter te Barneveld heb
ben een eierhandelaar uit Barneveld en
een eierhandelaar uit Putten terechtge
staan. Van eerstgenoemde werd aangeno
men, dat er ruim 120.000 eieren niet ver
antwoord konden worden. De eis was
20.000 boete met intrekking van de er
kenning als handelaar, grossier en verza
melaar en de sluiting van het bedrijf ge
durende een jaaf. De uitspraak was 10.000
boete met voorwaardelijke intrekking en
sluiting.
De handelaar uit Putten zou 40.000 eieren
clandestien vervoerd hebben, verder een
groot aantal eieren zonder afgifte van
pluimveezegels in ontvangst genomen en
vals boek gehouden hebben. De eis was
f 20.000 boete en intrekking van de erken
ning als handelaar en sluiting van de zaak.
Deze zaak werd voor nader onderzoek aan
gehouden. Verdachte werd echter verbóden
als eierhandelaar op te treden.
I :<L«J 1
—(rag M UNHAR PTjjttBKM
Geheime bergplaatsen
in auto's
„Hebt u uw automobiel wel eens onder
zocht op een geheime bergplaats?" vraagt
de K.N.A.C. Die vraag geldt de koper van
een tweedehands wagen, want nieuwe
auto's hebben geen geheime bergplaatsen.
Men kan nooit weten, of een auto van een
oudere jaargang, die al in verschillende
handen is geweest, niet ergens een verbor
gen hoekje heeft, dat kennelijk een bestem
ming heeft gehad, waartegen douane
beambten ernstige bezwaren hebben. De
aanwezigheid van zulk een geheime berg
plaats kan op zichzelf al aanleiding zijn
voor de Nederlandse douane, de auto in
beslag te nemen, ook al bevindt zich er
geen smokkelwaar in. Vandaar de waar
schuwing, dat men goed doet zijn auto eens
goed te onderzoeken.
Fabrikanten van damesmantels
maakten het te bont
Na een klacht, dat vele damesmantels
door het aanbrengen van bont waarvan
de prijs vrij is zeer hoog in prijs waren,
heeft de minister van Economische Zaken
verleden jaar bepaald, dat door de confec
tiebedrijven slechts voor een zeer beperkt
aantal mantels het verwerkte bont extra
in rekening mocht worden gebracht. In de
practijk is echter gebleken, dat men zich
aan deze bepaling onttrekt door anderen
het bont te laten verwerken.
Vooral in de laatste weken is dit euvel
sterk aan de dag getreden. Door wijziging
van het desbetreffende prijsvoorschrift is
thans hieraan een einde gemaakt. Aange
zien ook overigens is gebleken dat aan de
naleving der prijsvoorschriften in deze sec
tor slecht de hand wordt gehouden, terwijl
de vraag naar damesmantels op het ogen
blik zeer groot is, is de prijscontróledienst
een scherpe controle begonnen, zo deelt het
ministerie van Economische Zaken mee.
Gevecht met een snoek
Een Amsterdamse visser heeft in een polder
sloot bij Wilnis een snoek van ruim een
meter lengte gevangen, die een gewicht had
van 20 pond. - Deze vangst is de fortuinlijke
visser echter niet in de schoot geworpen.
Hij heeft een verwoede worsteling moeten
voeren met de snoek, die om zijn leven
vocht. Nadat hel hengelsnoer gebroken was,
is de visser, die zich tiin buil al zag onl- j
schieten, met een „snoekduik" op zijn prooi
gesprongen. Hij vatte de snoek achter de
kieuwen en wist hem in een bootje te trek-
ken. Dc snoek is nu tentoongesteld bij een j
Amsterdamse vishandel.
Scherpe correspondentie
tussen Stalin en Tito
„Joegoslavische communisten
zijn ingebeelde provincialen"
In een reeks brieven aan maarschalk
Tito beschuldigt Stalin de Joegoslavische
communisten van ingebeeldheid. Zij zijn
niet slechts ingebeeld, schrijft, hij doch zij
propageren deze verwaandheid nog. Zij
spreken over niets anders dan hun succes.
De bovenstaande beschuldiging is te le
zen in een reeks tussen Stalin en Tito ge
wisselde brieven, die een diplomatieke cor
respondent van de „Daily Telegraph" heeft
gepubliceerd. De brieven zijn reeds eerder
in Joego-Slavië gepubliceerd, doch zijn
thans voor publicatie in het Engels vrij
gegeven.
Tito verklaart in een brief, dat de mili
taire vertegenwoordigers der Sovjet-Unie
in Joego-Sslavië zich niet altijd zoals het
hoort gedragen en dat hun tegenwoordig
heid een financiële last voor het land is.
Hun aanwezigheid was een „politieke on
regelmatigheid". Op de vraag wie de „on
ware" verklaring had afgelegd, dat Sovjet-
Russische deskundigen door de Joegoslavi
sche veiligheidsdienst werden gevolgd,
antwoordde Stalin, dat deze inlichting af
komstig was van de Sovjet-ambassadeur,
Lavrentief.
Tito schreef, dat zijn regering niet toe
kon staan, dat de Sovjetveiligheidsdienst
zich in het land vestigde. Het land had zijn
eigen veiligheidsdienst om de „buitenland
se kapitalistische elementen en de klasse
vijanden" te bestrijden. In antwoord hierop
zeide Stalin, dat de Joegoslavische com
munisten Marxistische critiek ontvingen
als provincialen en deze krenkend achtten
voor hun prestige.
Tito had te Ljubljana een tegen de Sov
jet-Unie gerichte rede gehouden in ver
band met Triest. Hij had blijkbaar niet
ingezien hoeveel moeite de Sovjet-Unie
zich getroost had om Triëst aan Joegoslavië
terug te geven. De Joego-Slavische com
munisten zien blijkbaar niet in, aldus Sta
lin's brief dat de Sovjet-Unie na een zo
verschrikkelijke oorlog niet een nieuw
kan beginnen.
Stalin hekelde voorts de opneming van
de communisten in het nationale front. Tito
hing volgens Stalin de theorie aan van een
vredelievende overgang van kapitalisme
naar socialisme. Inmiddels leert het Marx-
Leninisme ons dat de klassestrijd niet al
leen voort moet gaan, doch heviger moet
worden, aldus de brief. Dat maarschalk
Tito besloten heeft deze brieven te publi
ceren wijst er op, aldus de correspondent
van de „Daily Telegraph", dat hij niets te
vrezen heeft wat de opinie in zijn land
betreft.
Over Muziek
VERANDERL'J. 'EID
Men spreekt dikwijls over he v.ide-
•en van muziek. Deze opvatting m ver-
opderen is een verouderde oovatting.
Het argument is meestal dat -malde
composities goed waren in hun t <-!. maar
•en andere tijd niet kunnen vcklo Dit
argument wijst op de mening dat hei vol
doen aan dc wensen van een bepaalde tijd
een positieve, beslissende maatstaf is voor
de waarde van de muziek. De muziek
echter is een vrije kunst: zij is geen staat
kunde. geen systeem van maatschappelijke
economie, zij is evenmin een voedsel voor
lijdelijke, veranderlijke geesteshoudingen.
De muziek behoeft geen verantwoording
af te leggen aan wisselende smaken: zij is
goed voor altijd of deugt voor geen enkele
tijd. Zij verandert niet van waarde. Zij is
niet goed omdat zekere opvattineen met
haar karakter overeenstemmen, zij wordt
niet slecht omdat bepaalde opvattingen
zich van haar afwenden. De muziek van
Palestrina voldeed aan de practische eisen
van muziekbeoefening in de 16e eeuw.
Maar niet daarom is zij van artistiek be
lang. Palestrina's muziek heeft vandaag
dezelfde waarde, omdat zij in zichzelf goed
is. De Lieder ohne Worte van Mendelssohn
zijn bijna allemaal vervelend, niet omdat
wij tegenwoordig zo vreselijk artistiek zijn,
maar omdat deze muziek in zichzelf ver
velend is. Dat deze liederen in Mendels
sohn's tijd en nog lang daarna zeer gewaar
deerd werden betekent alleen dat zoveel
mensen in al die jaren door een vervelend-
smeltende muzikaliteit waren bezield. De
instrumentale stukken van Couperin en
Rameau vertegenwoordigen door hun stijl
precies de levenshouding der Fransen van
hun tijd. maar het is niet hierom dat deze
muziek van grote waarde is. Deze muziek
der Franse clavecinisten is vandaag niet
minder mooi dan in de tijd waarin ze ont
stond. En zo moet men ook vaststellen dat
de hedendaagse muziek goed is voor zover
ze in wezen goed is en niet voor zover ze
precies actueel is. Toekomstmuziek is al
evenzeer goed voor zover ze om haar eigen
deugdelijkheid goed zal zijn. Overigens
eet ik niet wat toekomstmuziek is. Mu
ziek die alleen in een bepaalde tijd bete
kenis had, of heeft, is in zich zelf van ge
ringe waarde. Ook hier past 't woord ver
ouderen niet.
De opvatting over de betrekkelijke tijds
waarde van bepaalde muziek heeft niet
altijd bestaan. In de tweede helft van de
19e eeuw kwam deze wijze van oordelen
meer en meer in zwang. Het is een typische
geesteshouding van de tijd na de Franse
revolutie, maar de uiterlijke verschijnselen
schijnen hiermee in tegenspraak te zijn:
Vóór Beethoven hadden de componisten,
ook de genieën, zich altijd gehouden aan
de levensstijl van hun wereld, na Beet
hoven schijnt de persoonlijke vrijheid voor
't eerst te leven. En toch komt in de 19e
eeuw juist de heerszucht van de smaak op.
De oude componisten mochten al gehoor
zaam zijn aan hun tijd, in werkelijkheid
noteerden zij muzikale waarden die van
buiten hun tijd waren. Het doet er niet toe
in hoeverre zij zich een en ander bewust
waren of niet. De latere componisten met
Beethoven te beginnen waren aan niets
gehoorzaam dan aan zichzelf, maar ze wa
ren overgeleverd aan de smaken van het
publiek dat om de vijf-en-twintig jaar van
levenshouding of wereldbeschouwing ver
anderde en alle geestesproducten naar
eigen idee aanvaardde of verwierp. De op
vattingen verouderen dus; maar uit opvat
tingen komen geen kunstwerken voort. De
waarde der kunstwerken komt uit onver
anderlijke, natuurlijke waarheden voort;
en de natuur gaat boven de leer. Geen
mens ter wereld heeft te voren vast te stel
len hoe een kunstwerk moet zijn; geen
mens ter wereld kan na de verschijning
van een kunstwerk op grond van een tijds
opvatting beoordelen of het product goed
is of niet. Over ieder verschijnsel valt in
aesthetische en technische zin te praten,
maar de tijdsopvatting is geen beslissend
criterium.
Dit is het geluk der symphonïeën, dat
zij niet afhangen van wijsgerige stelsels,
niet van idealen, niet van existentialisme,
niet van cultuurkamers of dictatoren, niet
van oudheidsmaniakken of artistieke
nieuwlichters. De muziek hangt in de lucht
als de lente in het voorjaar cn er is geen
mens tegen opgewassen, wat er ook gepro
beerd wordt. Geen enkel muziekliefhebber
wordt dan ook voor geestelijke plichten
gesteld: hij is even vrij als de componist.
De liefhebber mag blij wezen dat hij voor
zijn keuze-van-genieten tenminste geen
examen behoeft tc doen, dat hij mag mooi
vinden wat hij wil, hij mag van geluk ver
vuld door de avondlucht naar huis wan
delen en vaststellen: ik weet niet waarom,
maar ik vond 't verrukkelijk vanavond.
Zijn artistieke welbewuste buurman zal
misschien nog eenmaal trachten, de la
chende onnozele wegwijs te maken, het zal
niet baten, hij gelooft 't wel, hij wil niet
wijzer wezen dan Mozart.
Mijn opvatting is, dat men tegen opvat
tingen moet zijn die de muziek ten opzichte
van de tijd ter verantwoording roepen,
dat men niet Sweelinek moet mooi vinden
omdat hij 17e eeuws, en Strawinsky omdat
hij nieuw is; dat men niet Brahms moet
mooi vinden omdat hij 19e eeuws is en
Josquin de Prés omdat hij nog ouder is
dan Palestrina, dat men niet Rossini moet
uitlachen omdat later Verdi kwam, dat
men niet op een Sonate van Grieg moet
neerzien omdat er nu ook Sonaten worden
geschreven, enz. Het is aardiger om de
componisten als tegelijkertijd levende mu
zikanten in een soort on-gcorganisecrde
sociëteit van vrijbuiters te zien: Vandaag
een praatje met die, morgen een ander uit
de weg blijven omdat hij uit zijn humeur
is, overmorgen een wandelingetje met de
een en in de loop van de week een spel
letje met weer een ander.
HENDRIK ANDRIESSEN.
Jan Keessen solist op het
H O.V.-volksconcert
De violist Jan Keessen. 2e concertmeester
van het Concertgebouw Orkest, is voor het
Haarlemse concertpubliek geen onbekende.
Reeds meer malen trad hij met de H. O. V.
op en thans zal hij op het Volks-coneert van
Dinsdag 26 October wederom zijn solistische
medewerking verlenen, ditmaal met het
vioolconcert van Dvorak.
Als omlijsting hiervan zal het orkest onder
Marinus Adam ten gehore brengen de Ouver
ture Euryanthe van Carl M. von Wcber en
I de Zesde Symphonie va* Bruckner.
