c
J
Het nieuwe basnet van Groot-Haarlem
Zeven lijnen zorgen voor frequente verbindingen
Labour wil particulier monopolie uitschakelen
tot verhoging der productie
„Democraten uitstappen:
ruimte voor Dewey!"
DONDERDAG 28 OCTOBER 1948
-Vr-r-
M U MAANDAG AAN-
STAANDE de stadstram
verdwijnt en de bekende
groene bussen ook tussen
Haarlem en Heemstede
heen en weer zullen snor
ren, lijkt het ons dienstig
„op de valreep" onze
lezers een overzicht te
geven van het gehele bus-
net, zoals dat op 1 No
vember in dienst wordt ge
steld. Het hiernaast afge
drukte kaartje geeft een
duidelijk beeld hoe inten
sief zelfs de afgelegenste
wijken zullen worden be
diend.
SaVnenvattend kan men
zeggen, dat Heemstede in
plaats van door ééh tram-
Jijn, door twee buslijnen
met de stad wordt verbon
den, waarvan er één zelfs
tot het begin van de Ver-
gierdevyeg loopt. Tevens
zijn de Indische en de
schildersbuurt uit hun iso
lement verlost. Door mid
del van de tot de Lanck-
ho'rstlaan verlengde lijn 3
bestaat bovendien een
verbinding met de spoor
weghalte Heemstede-Aer-
denhout.
De bewoners van Haar
lem-Zuidwest hebben nu
een eigen lijn naar het
centrum en Noord, hetgeen
tengevolge heeft, dat de
Overveners in hun bussen
over meer zitplaatsen zul
len beschikken.
De Amsterdamse buurt
en het uiterste puntje van
Haarlem-Noord blijven
door lijn 5 verbonden, die
nu door de binnenstad zal
gaan.
Van morgen af zijn bij
alle conducteurs wijzigings
bladen op de zomerdienst-
regeling verkrijgbaar, die
détails over dienstregeling
en tarieven bevatten.
Het is te hopen, dat de
bewoners van Haarlem en
omgeving de nieuwe ver
voersmogelijkheden naar
waarde weten te sfchatten.
De service, die hen gebo
den wordt, overtreft bij
voorbeeld die van een
grote stad als Utrecht verre.
En het zou jammer zijn, in
dien bepaalde lijnen wij
denken bijvoorbeeld aan
lijn 6 wegens gebrek
aan belangstelling moesten
worden opgeheven.
Hieronder laten wij de volledige routes
van het nieuwe busnet volgen:
Lijn 1: Haarlem-Noord-Heemstcde. Be
ginpunt in Haarlem: Rijksstraatweg (R.K.
Kerk) bij de Vergierdeweg. Beginpunt in
Heemstede: Javalaan, voor sommige dien
sten de Glip. Route: Rijksstraatweg, Scho-
terweg, Kennemerstraat, Frans Halsstraat,
Frans Halsplein (terug Frans Halsplein,
Schoterweg), Kennemerplein, Stations
plein, Kruisweg en -straat, Barteljoris-
straat, Grote Markt, Koning- en Gierstraat,
Grote Houtstraat (terug: Grote Houtstraat,
Grote Markt, Jansstraat en -weg, Stations
plein), Plein, Dreef, Hertenkamplaan,
Kleine Houtweg, Vijverlaan, Middenlaan,
Prins Mauritslaan, J. Bosboomlaan, J. Is-
raëlplein, Rembrandtlaan, Paulus Potter-
laan, J. M. Molenaerplein, Pieter Aertz-
laan, Bronsteeweg, Binnenweg, Raadhuis
straat en -plein, Camplaan, Heemsteedse
Dreef, Cruquiusweg, Javalaan (met ver
lenging voor een aantal diensten: Sport
parklaan, Glipperweg tot de Glip). Tijdens
de wedstrijden in het Heemsteedse Sport
park zal het beginpunt Javalaan worden
verlegd naar het Sportpark.
Lijn 2: Haarlem (Station)Heemstede.
Beginpunt in Haarlem: Stationsplein. Be
ginpunt in Heemstede: Herfstlaan hoek
Valkenburgerlaan naast de begraafplaats.
Zodra de tramlijnen zijn opgebroken komt
het beginpunt nabij de Sportparklaan, het
geen reeds nu bij voetbalwedstrijden het
geval zal zijn.
Route: De route van lijn 1 tot Midden
laan. daarna Willem de Zwijgerlaan, Van
Ostadeplein, Jan van Goyenstraat, J. M.
Molenaerplein, Pieter Aertzlaan, Bronstee
weg, Binnenweg, Raadhuisstraat en -plein,
Valkenburgerlaan, Herfstlaan.
In afwachting van de verbetering van
de Dreef en van andere wegen in de Hout
en omgeving zal tijdelijk de volgende route
tussen Plein en Middenlaan worden ge
volgd:
Richting Heemstede: Wagenweg, Flora
park, Dreef, Hertenkamplaan, Kleine Hout
weg, Oosterhoutlaan, Linnaeuslaan.
Richting Haarlem: Vijverlaan, Zuider
Buitenspaarne, Oosterhoutlaan, Kleine
Houtweg, Baan.
Lijn 3. HeemstedeBloemendaalVel-
serend.
Beginpunt in Heemstede: Clivialaan hoek
Agenda voor Haarlem
DONDERDAG 28 OCTOBER
Stadsschouwburg: „Waar is mijn dochter",
8 uur. Gem- Concertgebouw: ,,Le chant de la
cloche'', 8 uur. Rembrandt: „Kruisverhoor",
18 j„ 2 00, 4.15, 7.00 en 915 uur- Palace: „Ari
zona", 14 j„ 2 00, 4 15. 7.00 en 9 15 uur. Luxor:
„Hellzapoppin", alle leeft., 2-00, 4.15, 7.00 en
9,15 uur. City: „Woeste hoogte", 14 j„ 2.15,
4.30, 7.00 en 915 uur. Spaarne: „Het geheim
van de dode stad", 14 j., 2 30. 7.00 en 9.15 uur.
Frans Hals: „Een wereldse vrouw", 18 j„ 2.30.
7.00 en 9.15 uur.
VRIJDAG 29 OCTOBER:*
Gem- Concertgebouw: Ledenconcert H-O-V.
8 uur- Frans Hals Museum: Tentoonstelling
„Kunst Zij Ons Doel", 10 tot 5 uur. Bioscopen:
Middag- en avondvoorstellingen,
Zandvoortselaan en Lanckhorstlaan nabij
de Bronsteeweg. Route voor de bussen naai
de Lanckhorstlaan van het 'station te
Heemstede af: Zandvoortselaan, Zandvoor-
ter Allee, Laan van Rozenburg, Adriaan
Pauwlaan, Bronsteeweg, Lanckhorstlaan.
Komende van de Lanckhorstlaan wordt
door deze laan en de Zandvoortselaan ge
reden. Overigens blijft de route van lijn 3
ongewijzigd.
Beginpunt in Bloemendaal: Bos en Duin
plein. In Velserend: Willém de Zwijger
plein.
De diensten zullen om de andere naar
de genoemde beginpunten rijden.
Lijn 4: OverveenHaarlem-Noord.
Beginpunten: Rollandslaan en Planeten-
plein. Tussen deze punten wordt de be
staande route gevolgd.
Bij voetbalwedstrijden op het Haarlem-
of EDO-terrein zal de dienst vermoedelijk
tot nabij de sportvelden worden verlengd.
Lijn 5: VondelwegAmsterdamse Buurt.
Tussen Stationsplein en Plein wordt de
route als volgt:
Richting Amsterdamse Buurt: Kruisweg,
Kruisstraat, Barteljorisstraat, Grote Markt,
Koningstraat, Gierstraat, Grote Houtstraat,
Plein.
Richting Vondelweg: Plein, Grote Hout
straat, Grote Markt, Jansstraat, Jansweg.
Overigens blijft ook deze lijn ongewijzigd.
Ljjn 6: Cln\ HuygenspleinSpaarnho-
venstraat.
Route: Chr. Huygensplein, Lorentzkade,
de Ruyterweg, Houtvaart, Bestevaerstraat,
Jan v. Galenstr.. Houtmankade, Brouwers
vaart (terug: Brouwerskade, Brouwers
vaart, Houtmankade, Jan van Galenstraat,
Bestevaerstraat, Houtvaart), Raaks, Ge
dempte Oude Gracht, Verwulft, Grote
Houtstraat, Grote Markt, Jansstraat, Jans
weg, Stationsplein, Viaduct Kruisweg, Ken
nemerplein (terug: Viaduct Jansweg, Sta
tionsplein, Kruisweg, Parklaan, Kenau
park, Nassaulaan, Raaks), Frans Halsplein,
Schoterweg, (terug: Kennemerstraat, Frans
Halsstraat), Schoterweg, Soendaplein,
Rijksstraatweg, Spaarnhovenstraat hoek
Rijksstraatweg.
Ook deze lijn zal vermoedelijk bij voet
balwedstrijden worden verlengd tot de
sportterreinen.
Lijn 7: Haarlem (Station)Spaarndam.
Deze lijn blijft haar bestaande route vol*
gen.
Met ingang van 1 November zullen de
A.N.W.B.-Wegenwachten op alle door hen
gepatrouilleerde routes langer op de weg
blijven. Tot dusverre begon hun dienst om 8
uur 's morgens en eindigde om 17 uur. Zij
zullen nu om 8.30 uur beginnen en tot 18 uur
dienst gaan doen.
Regering tegen Butlincamps
De kans, dat er binnen afzienbare tijd in
Zandvoort een Butlin-camp verrust, schijnt
niet erg groot te zijn. Wij vernemen name
lijk, dat deze kwestie in de ministerraad
besproken is en dat de meerderheid in deze
raad tegen Butlin-camps gekant is. De be
zwaren schijnen meer van morele dan van
materiële aard te zijn. Zijn wij wel inge
licht, dan is het verzet voornamelijk van
Rooms-Katholieke kant gekomen.
THOMAS UIT LABOUR-PARTIJ.
Ivor Thomas, Labourlid van het Engelse
parlement is uit de partij getreden, omdat
hij het niet eens is met de plannen van de
regëring betreffende de nationalisatie van
de staalindustrie en de hervorming van het
Hogerhuis. Thomas is onderminister voor
burgerluchtvaart geweest en tot October
van het vorig jaar parlementair onderse
cretaris voor koloniën. In een brief aan
premier Attlee schreef Thomas: „Ik ben
reeds lange tijd ongerust over vele dingen
in de binnenlandse politiek van de rege
ring".
ANTI-TITO JOEGOSLAVEN.
Volgens het persbureau Tanjoeg heeft de
Joegoslavische regering de Hongaax-se auto
riteiten verzocht om uitlevering van Bran-
cof, Vidivitsj en Kresyonosjitsj, respectie
velijk Joegoslavische gezantschapsraad tè
Boedapest, employé bij de Joegoslavische
missie en employé bij het persbureau Tan-
joeg.
Deze drie personen worden ervan be
schuldigd belangrijke geldsommen te heb
ben verduisterd en te weigeren nau- Bel
grado terug te keren.
Uit Boedapest was tevoren ^gemeld, dat
de drie Joegoslaven waren afgetreden, om
dat zii het niet eens waren met de politiek
van Tito.
Tien leden van het voorlopig republi
keinse parlement hebben een petitie inge
diend bij de president van de republiek,
waarin zij hem verzoeken terstond een ple
naire zitting van het voorlopig parlement
bijeen te roepen met het oog op het slechter
worden van de politieke toestand, zowel in
binnen- als buitenland. Zij zijn van mening,
dat in zaken, die het bestaan van de repu
bliek raken, de wil van het volk als grond
slag moet dienen, aldus meldt Antara.
De 9 Muzen
Surréalisten. De Nederlandse schilders
Corneille. Karei Appel en Constant Nieuwen-
huys zullen op een door de Belgische „Sur-
réalistes révolutionnaires" in Brussel te hou
den tentoonstelling exposeren.
Giclen. Tot directeur van het Weense
Burgtheater is Josef Gielcn benoemd, een
bekend regisseur, niet te verwarren met
Nederlands vorige minister van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen.
Gedramatiseerde Pest. Een toneelwerk
dat ontleend is aan de roman „La Peste" van
de Franse schrijver Albert Camus, zal onder
de titel: ,,L' état de siège („Staat van beleg")
binnenkort in Parijs ten tonele worden ge
bracht.
Jean-Louis Barrault zal de regie verzorgen,
bijgestaan door de schrijver. Madeleine
Renaud en Pierre Brasseur zullen de hoofd
rollen vertolken.
Dag van leugen. De bekende Amster
damse advocaat en auteur mr. Francois
Pauwels ontving ter gelegenheid van zijn
zestigste verjaardag als jubileumgeschenk
een luxe-uitgave van zijn sonnetten bundel
„Dag van leugen".
Haagse Kleine Comedie. Van 1 Decem
ber af zal ook Den Haag zijn „Kleine Come
die" bezitten, een voor cabaret-programma's
geknipt zaaltje, dat in een voormalige fiet
senstalling op het Spui wordt gevestigd. De
directie wordt gevoerd door de actrice Coba
Kinsbergen.
Louis Salou overleden. De Franse toneel-
en filmspeler Louis Salou is in het laatst
van de vorige week tengevolge van een ver
giftiging overleden. Hij blonk uit in „Les
enfants du paradis" en in „Boule de Suif", in
Nederland uitgebracht onder de titel „De
vrouw die de moed had".
Een piano-recital wordt door Chrystal
Blomkamp gegeven op Dinsdag 2 November.
Deze Zuid-Afrikaanse pianiste Chrystal
Blomkamp zal in de Renaissance zaal van het
Frans Hals Museum werken van Mozart,
Schumann, Dubussy, Respighi en Zuid-
Afrikaanse componisten ten gehore brengen.
Een liederen-avond wordt door Jo Vin
cent gegeven op Woensdag 3 November in
het Gebouw van de Vrijz, Hervormden aan
de Jacobstraat. Aan de vleugel begeleid door
Emmy van Eden brengt zij liederen ten ge
hore van: Schubert, Moussorgsky, Wolf
en Pizetti.
ENGELSE STAALNA TIONALISA TIE
(Van onze correspondent te Londen)
De indiening van het wetsontwerp tot de
nationalisatie van een belangrijk deel van
de ijzer- en staalindustrie betekent het
begin van een politieke strijd, zoals Enge
land in jaren niet gekend heeft. Deze strijd
werpt reeds lange tijd zijn schaduwen
vooruit. Toen de eerste plannen twee jaar
geleden bekend werden, bliezen de conser
vatieven alarm. De onrust, ook in de in
dustrie zelf, was van die aard, dat de re
gering voorlopig retireerde. Dat kwam ook
omdat er in Labourkringen zelf twijfel be
stond, niet alleen of de voorgestelde maat
regelen wel juist waren, doch ook of het
ogenblik wel goed gekozen was. De grootste
twijfelaar was minister Wilmot zelf, die
het plan moest voorbereiden. Hij trad af
en werd opgevolgd door een heel wat radi
caler figuur, namelijk door George Strauss,
die tot de linkervleugel van de partij be
hoort. Hij overwon alle aarzelirtg en wist
het kabinet mee te krijgen voor zijn nieuwe
plannen, die elk compromis schijnen uit te
sluiten. De nationalisatie van de zware
industrie is de diepst ingrijpende maatregel
tot nu toe. Deze is allerminst uit de lucht
komen vallen, want het Labour-verkie-
zingsprogram van 1945 kondigde deze stap
reeds aan. Het argument van de conserva
tieven, dat de socialisten er geen mandaat
voor zouden bezitten, wijst de regering van
de hand. Labour voert als belangrijkste
motief voor de nationalisatie aan, dat de
staalnijverheid wat betreft efficiency ho
peloos achterop is geraakt en als particulier
monopolie, dat hoegenaamd geen enkele
deugd van de vrije concurrentie bezit, een
bedreiging vormt voor het algemeen eco
nomisch herstel. Voor de oorlog was het
Britse staalkartel reeds een obstakel, tegen
hetwelk allen ageerden, die behoefte had
den aan goedkoop staal en dat was eigen
lijk het hele land.
Maar de productie werd beperkt en de
prijzen werden kunstmatig opgevoerd.
Niemand minder dan Lord Nuffield, de be
kende autofabrikant, richtte in de krach
tigste bewoordingen protesten tot de staal
industrie. De regering beschouwt de
voorgestelde nationalisatie als het sluit
stuk van het in overheidsbeheer brengen
der vitale industrieën. De toestand is op
het ogenblik zo. dat 30 procent van de
staalfabrieken en 40 procent van de hoog
ovens in aanmerking komen voor de sloop.
Voor de algehele vernieuwing, welke daar
op volgen moet, is de industrie op een
enorme regeringssubsdie aangewezen. Van
een loutere controle, zoals die de laatste
IN ZIJN DINSDAG GEHOUDEN j
TROONREDE ter gelegenheid van de
opening van de nieuwe parlementaire
zittingsperiode de plechtigheid ge
schiedde voor het eerst sinds 1938 weer
met de traditionele Middeleeuwse praal
heeft koning George van Eftgeland
onder meer de spoedige indiening
van het lang-verwachte wetsontwerp i
tot nationalisatie der Britse ijzer- en
staalindustrie aangekondigd. Wat dit
betekent, licht onze correspondent in
Londen in nevenstaand artikel toe.
jaren al werd toegepast, verwacht de re
gering geen positieve oplossing van de
moeilijkheden. Zij eist daarom volledig
staatsbeheer, zij het in ietwat soepeler
vorm dan de tot nu toe uitgevoerde nationa
lisaties. De problemen zijn reusachtig groot
omdat ijzer en staal een zo veelzijdige
industrie vormen, die moeilijk als een een
heid is af te bakenen. In^plk geval zullen
kleine fabrieken buiten net plan vallen.
Een zekere concurrentie zal er dus blijven
bestaan.
Het is de bedoeling, dat alle firma's hun
oorspronkelijke handelsnaam behouden,
evenals hun eigen bedrijfsleiding. De in
vloed van de aandeelhouders zal echter
worden uitgeschakeld, natuurlijk op basis
van een ruime financiële compensatie.
De verbeteringen, die de industrie thans
zelf voorgesteld heeft, acht de regering on
voldoende. Maar nu is het opmerkelijke
verschijnsel, dat de industrie op het mo
ment alle productierecords slaat. Dit komt
hoofdzakelijk door het onlangs ingevoerde
continu-stelsel. De regering schrijft dit
echter toe aan het enthousiasme van arbei
ders en ingenieurs voor de komende natio
nalisatie.
In het Lagerhuis zullen de Conservatie
ven het ontwerp te vuur en te zwaard be
vechten. De oppositie zal trachten de wet
zo lang mogelijk tegen te houden, opdat de
kwestie in 1950 kan worden voorgelegd aan
de kiezers, die nationalisatie beu zouden
zijn en waarschijnlijk meer belangstelling
hebben voor de dingen, die hun dage
lijkse zorgen onmiddellijk kunnen verlich
ten.
Het is nog niet bekend, wat het Hoger
huis zal doen. Mogelijk zal het proberen
het ontwerp door amendering te verbe te
ren. Dit heeft het ook in vroegere gevallen
van nationalisatie gedaan, omdat het zich
toen bij de volkswil wilde neerleggen.
Amerika Dinsdag
ter stembus
Van onze correspondent te New York)
Langzaam maar zeker komt de grote dag
van 2 November naderbij. Dan nadert de
politieke trein een belangrijke stopplaats
en als de voortekenen niet bedriegen, dan
zal de roep van de conducteur klinken:
„democraten uitstappen".
Het was in November 1932 dat Roosevelt
bezit nam van het Witte Huis, toen hij Her-
bert Hoover versloeg met een meerderheid
van ruim 7 millioen stemmen en sedertdien
is een democratisch candidaat bewoner van
het Witte Huis gebleven. In 1936 met een
meerderheid van bijna 11 millioen stem
men, in 1940 met bijna 5 millioen en in
1944 met ruim 3.5 millioen. Maar dit jaar
zal de balans waarschijnlijk naar republi
keinse zijde omslaan. Al het gedaver, dat
thans nog opklinkt uit de politieke bijeen
komsten, is nog maar een klankspel. Er is
nog maar één man in Amerika, die in een
overwinning van president Truman ge
looft: dat is Harry S. Truman zelf.
Nuchtere en zakelijke waarnemers vra
gen zich al niet eens meer af of Thomas
Dewey zal winnen. De enige vraag, die nog
beantwoord moet worden, is: hoe groot
wordt de meerderheid, die Dewey ver
werft?
Momenteel telt Amerika ongeveer 90
millioen inwoners van stemgerechtigde
leeftijd. Het aantal thuisblijvers is echter
altijd zeer groot: in de buurt van 40 procent
Gebaseerd op de ervaringen uit het ver
leden zou een opkomst van circa 58.000.000
kiezers normaal zijn.
Wanneer die kiezex-s op 2 November hun
stem uitbrengen, dan zijn wij eigenlijk pas
halverwege de presidentiële verkiezing. De
president wordt namelijk niet gekozen op
basis van de in totaal uitgebrachte stem
men, maar op grond van de stemmen van
het zogenaamde „electoral college", het
college van kiesmannen. Ieder der 48 staten
heeft zulk een college. De grootte daarvan
wordt bepaald door het aantal afgevaar
digden, dat de betreffende staat in het Con
gres in Washington heeft. Zo heeft bijvoor
beeld de staat New York 45 afgevaardig
den in het Huis van Afgevaardigden plus
twee senators in de Senaat. Het college van
New York is derhalve 47 man sterk, die
allen een stem hebben, zodat de staat New
York 47 „electoral votes" heeft. Bevolkings-
arme of kleine staten leggen veel minder
gewicht in de schaal: Delaware, Nevada,
Vex'mont en Wyoming hebben maar drie
„electoral votes", omdat zij slechts drie
lieden in Washington hebben, twee senators
en eon afgevaardigde in het Huis.
Volgens deze opzet is het totale aantal
„electoral votes" in Amerika 531 stuks. Het
kan voorkomen dat de beide candidaten
Dc drie candidaten vóór het Witte Huis, van
links naar rechts Thomas Dewey (Republikein),
Harry S. Truman (Democraat) en Henry
Wallace („Derde Partij").
elkaar in totaal stemmenaantal, uitgebracht
door het publiek, weinig ontlopen, en dat
toch de uitslag, uitgedrukt in „electoral
votes", hemelsbreed komt te verschillen.
De „electoral vote" van een staat gaat
namelijk geheel naar die candidaat, die in
de betreffende staat de meeste stemmen
van het publiek krijgt. Splitsing der „elec
toral votes" tussen de twee candidaten
heeft niet plaats. Indien bijvoorbeeld De
wey in de staat New York 2.000.000 stem
men verwerft en Truman 1.995.000 (een
zeer gering verschil dus) dan wordt de ver
deling van „electoral votes" in New York:
Dewey 47 tegen Truman 0.
Wat het publiek dus eigenlijk ter stem
bus doet is het aanwijzen van een repu
blikeins of democratisch kiesmannencoi-
lege. De kiesmannen kiezen vervolgens
president.
Geweldige meerderheden verklaard
Dit verklaart nu meteen de geweldige
meerderheden waarmede Roosevelt vier
maal won.
Het ziet er naar uit dat Truman en De
wey elkaar in totaal aantal stemmen niet
veel zullen ontlopen (Wallace en Thurmond
zijn beiden kansloos). Een meerderheid ten
gunste van Dewey van 3.000.000 stemmen
is reeds aan de hoge kant te achten, maar
door het kiesmannensysteem zal Dewey
waarschijnlijk een grote overwinning be
halen.
Smldcr^uur
Het is alleszins behaaglijk voor de foi'ens,
om van zijn rillerig ochtendontbijt, dat
wegens de twaalf mud alleen na nachtvorst
wordt opgeluisterd met een smeulende pe-
ti-oleumkachel. in een tropische Dieseltrein
naar Den Haag te verzeilen. Dan begint de
slaap u weer in de leden te zakken en ter
hoogte van Noordwijkei'hout zijt ge in uw
droom terug op het bridgeavondje van de
vorige dag.
Onvergelijkelijke heerlijkheid van de
Nederlandse Spoorwegen.
Maar dan komt in dc vallende scheme
ring de terugreis. En die hele lange dag
hebben de treinkaehels hun uiterste best
gedaan en vele kilowatten in calorieën om
gezet, Na de stompen van het folkloi'istische
en aai'dige gevecht op het Haagse perron
wacht de lauwe zetel der derde klasse
„assie tenminste massel en een net voor
komen heb", zoals de reiziger in heren-
borstrokken ons tijdens een vertrouwelijk
gesprek over het onuitputtelijke onderwei-p
„staan-in-treinen" verklaarde, of de staan-
debeense persing van het middenpad.
Maar met vriendelijke onpartijdigheid
jagen de N.S.-kachels hun hittegolven naar
de zitters en de staanders.
Bij de halte van N.O.-Indië gaat er al een
raampje open en bij Warmend wap
pert ook het haar van de Rijksbureau
secretaresse monter in de avondbries.
Maar we zijn er nog niet.
Want de dame met het voorkomen van
het pas-gerepatrieerd-zijn vindt het net
lekker worden, dus „wil meneerr misschien
even die rrraam dichtdrrrraien, ja?" Me
neer draait en de coupés zuchten in opper
ste nood. De conducteur komt de warrnte-
waanzin vergroten door in te gaan op een
krasse klacht, dat het tocht en gelast on
middellijke sluiting van alle ramen op
poene van een plaatselijke ^hx'obbering.
En omdat die functionaris io dreigend
rondblikt, verheffen zich verscheidene lie-
den-in-hemdsmouwen om hun ventilatie
zuchtend de handle om te draaien, daarmee
zichzelf weerloos overleverend aan het
sudder-uur van Den Haag naar Haarlem,
met als kookpunt het station Leiden, waar
de verwarining het plotseling op haar elec-
tfische heupen krijgt en met verdubbeld
élan de reizigers' in de smeltkroes loutert.
Wanneer de broeikas tenslotte onder de
kap van het Haarlemse station duikt, komt
de borsti-okken-reiziger bij en hij uit de
profetische woorden:
„Assut zo door gaat, en we krijge een
strenge winter zonder kolen, dan zet ik me
stalletje op het perron hier."
J. F.
Jeugdconcert
in Bloemendaal
Woensdagnamiddag was in het Jeugd
huis te Bloemendaal een groot aantal leer
lingen bij elkaar van de Chr. U.L.O., de
Hartelustschool,. de U.L.O. Haarlem, Het
Kopje en Kenr^emer Lyceum, om het pae-
dagogisch concert bij te wonen, dat daar
ter plaatse door de V.A.R.A. voor het ge
zamenlijk programma uitgezonden werd.
Zij hadden het dus ook thuis aan de radio
kunnen horen, maar dan hadden zij die bij-
zqndere factor: het persoonlijk contact met
de uitvoerende kunstenaars moeten missen.
Bovendien was er nog een staartje aan het
programma voor het publiek in het Jeugd
huis en dat staartje werd zelfs een staart,
nadat bleek dat de leergierige jeugd liever
een hele sonate hoorden dan een paar frag
menten dat het progi-amma voorzag.
De middag was gewijd aan muziek voor
clavecimbel en fluit, en wei'd verzorgd
door de heer en mevrouw Gusta en Everard
van Royen. Het jeugdige publiek kreeg nu
eens volop te constateren dat een clave
cimbel, al ziet het er dan enigszins uit als
een vleugelpiano, toch heel iets anders is,
met een aantal mogelijkheden die dé piano
niet bezit. Het gx*ote verschil is, dat het niet
een mechanisch slaginstrument is zoals de
piano (immers daar slaan de hamers, in
beweging gebracht via de toetsen op de
snaren), doch een mechanisch tokkel-
instrument, want de snaren worden door
pennetjes getokkeld. Dan heeft het clave
cimbel niet één klavier zoals de piano,
maar twee, een licht en een zwaarder; deze
kunnen ook gekoppeld worden. Ook kan
kunstmatig het octaaf van het gespeelde
tot meeklinken worden gebracht en ook
kan de klank gewijzigd worden, bijvoor
beeld zodanig dat men meent een luit te
horen. Wat op de piano wel en op het cla
vecimbel niet mogelijk is, dat is de dyna
miek van de aanslag, waarvandaan het
modei'ne instrument zijn naam piano-foxde
draagt. Mevrouw van Royen typeerde heel
goed de periode waarin het clavecimbel
zijn glorietijd kende, als een van overvloe-
dige versiering in kleeding, kapsel, meu-
bels, behang, enz. Geen wonder dat .dit ook
in de muziek van de 17e en 18e eeuw zijn
weerslag vindt. Vandaar al die kunstige
tierlantijntjes in de zogenaamde barok
stijl. Een voorbeeld toonde dit duidelijk
aan: „Les Bergeries" van Couperin, eerst
gespeeld zonder, en daarna met versierin
gen, liet horen'dat het die stijlbloempjes
niet missen kan. Alleen Bach en Handel
dorsten wel eens tegen de mode van hun
tijd te zondigen en hun muzikale krullen-
pruik af te zetten. Zulks kon men. wat
Bach betreft, ervaren uit diens Sonate in Es
voor fluit en clavecimbel. Daar komen geen
versieringen in voor. Dit werk is nog op
een ander punt belangrijk: beide partijen
concerteren met elkaar op voet van gelijk
waardigheid. Dit is niet het geval bij de
fluit-sonates van Blavet, van wie er een
(La Lumague) ten gehore werd gebracht;
daar is de clavecimbel gewoon begelei
dingsinstrument, waarvoor de componist
enkel de partij voor de linkerhand schreef
met cijferaanduidingen voor accoorden in
de rechter. Everard van Royen vertelde dat
Blavet, die in zijn tijd een beroemd fluitist
was, zijn sonates voor eigen gebruik com
poneerde; wat ook andere fluitisten deden.
Doch wij weten ook dat Blavet steeds het
goede werk van zijn collega's op :"'jn re
pertorium nam.
Over de fluit zelve werd op deze middag
weinig gezegd maar het beschaafde spel
van Everard van Royen betekende meer
dan een hele hoop wetenschap omtrent het
fraaie instrument.
Met de uitvoering van drie stukken van
Couperin en Handel's Va/iaties over The
harmonious blacksmith gaf mevr. v. Royen
een ruim inzicht betreffende het clavecim
bel als solo-instrument en een smaakvol
artistiek gebruik er van. Tot slot werd de
fluitsonate in a kl. t. van Handel (evenals
die van Blavet een sonate voor solo met
begeleiding) ten gehore gebracht.
JOS. DE KLERK.
Het feit. dat een eeuw geleden de Grond
wetsherziening van 1848 werd afgekondigd,
zal ook op de Nederlandse onderwiisinrich-
tingen worden herdacht. Aan de scholen is
overgelaten daarvoor de geschikte vorm t«
vinden.
