Menten voor het Bijzonder Hof te Amsterdam
Dr. Sorge, een vermetele spion
voor Rusland, stierf aan de galg
Amsterdamse Beurs
MAANDAG 14 FEBRUARI 1949
HAARLEMS DAGBLAD
Woordengevechten inzake details in de ochtendzitting
merkte enigszins schei p
Vanmorgen is voor het Amsterdams Bij
zonder Hof een nieuw hoofdstuk doorzocht
over de zaak-Menten, thans wpct ir. het
bijzonder van de verdachte zelf. Men zal
zich herinneren dat deze industrieel uit
Aerdenhout indertijd ten laste werd ge
legd: dat hij in Duitse staatsdienst hulp en
steun aan de vijand heeft verleend als lid
van een Einsatzgruppe van de S.D. in Kra-
kau en dat hij als Verwalter van een vier
tal Joodse kunstzaken en een rijstpellerij
meegeholpen heeft aan de roof van waarde
volle, aan Poolse aristocraten toebehorende
goederen.
Bijgestaan door een drie man sterke ver
dediging heeft de thans 55-jarige P. N.
Menten, die uit de ziekenbarak van het
kamp te Vught was overgebracht, het zo
veelste vervolg van het rechtsgeding tegen
hem ondergaan. In de ochtenduren ont
stond een fel debat tussen verdediging, ver
dachte en hof over diverse détails van het
Verhoor, dat door de eerste getuige, mr. F.
P. Th. Rohling, die het vooronderzoek
tegen Menten leidde, werd naar voren ge
bracht. In een gespannen sfeer vuurde de
verdachte een aantal vragen af op getuige
mr. Rohling, daarin bijgestaan door mr.
G. Kortenhorst, een van de verdedigers.
Mr. B. J. Besier, de procureur-fiscaal
j aai in deze zaak
Feestvreugde bij
Nieuw Leven
In afwijking van de gewoonte is het jaar
lijkse bal masqué van de ledenrijke geheel-
at souplesse met de verdediging van onthouders-toneelvereniging Nieuw Leven
de ondergedoken verdachte is betracht en i deze keer gehouden op Vrijdag en Zater-
dat he-, geen woont" is -ie raadslieden dag, als vanouds in het feestelijk versierde
verdachten voort-
nondeling te woord
De nieuwste cijfers over
woningbouw in Nederland
40.900 huizen in aanbouw
Volgens de laatste cijfers (over December
1948) waren in ons land in aanbouw 40.900
woningen.
In 1948 werden in totaal 86.269 woningen
voltooid; alleen in December kwamen
er 6.557 klaar.
Over de provincies zijn deze huizen als-
volgt verdeeld:
Voltooid in In aanbouw
Groningen
1761
1190
Friesland
1711
1095
Drente
1686
1257
Overijsel
2364
2468
Gelderland
5261
5680
Utrecht
1099
1563,.
Noordholland
3599
5165'
Zuidholland
3404
9823
Zeeland
2412
2531
Noordbrabant
8297
6202
Limburg
4675
3899
In 1948 zijn dus 36.269 woningen vol
tooid. In 1936 was dit aantal 30.285 in 1937
29.119 en in 1938 38.375 en 1939 36.830.
Het totaal was dus hoger dan in 1936 en
1937 en maar iets lager dan over 1938 en
1939.
Wanneer het aantal in de provincies ge
durende het jaar 1948 gereedgekomen
woningen wordt vergeleken met het gemid
delde voor die provincie van de 10 voor
oorlogse jaren dan blijkt dat Friesland,
Drente, Gelderland, Zeelahd, Noordbra
bant en Limburg in 1948 boven het voor
oorlogse jaargemiddelde uitkomen. Noord
brabant bouwde daarvan bijna het dubbele
en Limburg bijna het drievoudige.
In deze cijfers zijn voor Noordholland
ook de aantallen van Amsterdam begrepen.
Daar kwamen 651 woningen klaar en 1553
zijn er nu in aanbouw.
Bij Overijsel zijn opgeteld de aantallen
Van de Noord-Oostpolder. Daar werden 194
woningen voltooid, trewijl er nog 446 in
aanbouw zijn.
De aantallen van Den Haag en Rotterdam
zijn begrepen in het totaal van Zuidholland.
In Den Haag werden 211 woningen vol
tooid, 2220 zijn er in aanbouw. In Rotter
dam zijn de cijfers: 579 voltooid, 3223 in
aanbouw.
Productie bouwmaterialen.
In 1948 werden geproduceerd 374.600.000
straatklinkers. De voorraad was in Decem
ber 19.700.000, maar orders tot een totaal
van 212.100.000 stuks waren nog niet uit
gevoerd.
De productie van metselstenen beliep in
1948 972.300.000 stuks. De voorraad was in
December 40.000.000 stenen, maar orders
tot een totaal van 310.500.000 stenen waren
nog niet uitgevoerd.
Voor kalkzandsteen zijn de cijfers: ge
produceerd in 1948 456.800.000 stuks. In
voorraad in December 2.100.000 stuks, nog
in voorraad orders tot een totaal van
201.900.000stuks.
Dakpannen. Geproduceerd 79.200.000
stuks. In December waren in voorraad
2 100.000 stuks, maar de nog niet uitgevoer
de orders beliepen 20.600.000 stuks.
In 1948 werden 589.000 ton cement ge
produceerd, de voorraad was in December
nog 10.000 ton.
Aan schelpkalk werd 84.100 ton gepro-
dueceerd, er was nog 2.100 ton in voorraad.
Er is niet opgegeven hoe groot de nog niet
Uitgevoerde orders zijn.
In 1948 zijn ingevoerd 1.168.175 M3 ge
zaagd naaldhout (26 M3 werd uitgevoerd),
119.470 ton betonijzer (uitgevoerd 713 ton),
74.951 ton hoekijzer (223 ton uitgevoerd) en
83.621 ton balkijzer (uitgevoerd 1388 ton).
In 1940/4J werkten aan 493 inrichtingen
waar bakstenen gemaakt werden 12.611
mensen. Zij produceerden tot 1.194.100.000
metsel- en straatstenen. De opbrengst was
19.666.000.
In 1947 waren er 465 inrichtingen, waar
10.173 werkkrachten waren. De productie
was 1.004.900.000 stenen en de" opbrengst
42.044.000.
van voortvluchtige
durend schriftelijk oi
te staan.
Doordat ver de ochtendzitting zes ge
tuigen a charge gedagvaard waren en de
eerste getuige reeds anderhalf uur opeiste
verliep de zitting zeer traag en het valt te
betwijfelen of de behandeling van de zaak-
Menten vandaag tot een einde komt.
(De zitting duurt voort)
De Vrijwillige
Ziekenfondsverzekering
Tegemoetkoming bij de
premieverhoging?
Het raadslid de heer G. Blokdijk heeft
de volgende schriftelijke vragen aan B. en
W. van J-narlem gesteld:
I. Is het B. en W. bekend, dat de pre
mies voor de vrijwillig verzekerden bij de
ziekenfondsen onlangs belangrijk zijn ver
hoogd?
II. Achten B. en W. het niet gewenst
om te trachten vanwege de Dienst voor
Sociale Zaken en/of de Geneeskundige
Dienst voor de minst draagkrachtigen hier
voor enige compensatie te vinden?
III. Achten B. en W. het verder niet
gewenst oni in samenwerking met de Ver
eniging van Nederlandse Gemeenten dit
vraagstuk bij de Regering aanhangig te
maken?
Nieuwe woningen in
Haarlem
Weer 56 woningen in
Haarlem-Noord
B. en W. van Haarlem hebben aan de
raad een plan overgelegd om over te gaan
tot bouw van 56 woningen en een kan
toortje op een terrein aan en nabij de
Vondelweg door de woningbouwvereniging
,Zorgvliet". Het plan omvat 19 beneden-
n 29 bovenwoningen, alsmede acht du-
plexhuizen( -de laatste elk voor twee ge
zinnen).
De woningen bevatten een woonkamer
van 15 m2, een kamer van 8 m2, een keu
ken, een W.C. en een doucheruimte; voorts
bevatten de benedenwoningen één, twee of
drie slaapkamers en de bovenverdiepingen
drie slaapkamers en een balkon.
De duplexwoningen en het kantoortje
zijn aan de Nachtegaalstraat ontworpen.
Zij bestaan uit, beneden: een woonkamer
van 15 m2, een slaapkamer van 8 m2, ee$
portaal, een gang, een keuken en
een W.C., en boven: een woon
kamer van 12 vierkante meter, drie slaap
kamers, een keukentje en een W.C. Zij
zijn later door het wegnemen van de por
taaldeur op de begane grond en van het
aanrecht op de verdieping tot normale
woningen in te richten. Het kantoortje be
staat uit een bestuurskamer, een wacht
kamer, een portaal en een W.C. Alle be
neden- en bovenwoningen hebben een
schuurtje; de benedenwoningen hebben
bovendien een achtertuin. De huur zal
vermoedelijk gemiddeld 5.40 per woning
per week bedragen.
De Provinciale Directie van de Volks
huisvesting, de Schoonheidscommissie en
de Commissie van bijstand in het beheer
der openbare werken en eigendommen der
gemeente kunnen zich met het plan ver
enigen. De stichtingskosten worden begroot
op 554.755. Terzijnertijd zullen B. en W.
een voorstel doen om de benodigde gron
den in erfpacht uit te geven.
W. stellen thans voor aan de Wo
ningbouwvereniging „Zorgvliet" een voor
schot te verlenen van 554.755 en steun
uit 's Rijks kas aan te vragen.
en verlichte Concertgebouw. Hoewel het
bezoek op de eerste avond enigszins bene
den de verwachting bleef, was de stemming
in beide gevallen geladen met ongeforceer
de vrolijkheid. Op de klanken van twee
orkesten The Merry Rowdies uit Am-
Moskou wist alles van
de Duitse en Japanse oorlogsplannen
Het Amerikaanse leger heeft onlangs een
rapport gepubliceerd over de activiteit, die
sterdam en The Rhythm Collegians uit ^n^ovjet-Ru&sische^ionn^e^oep c^r
Haarlem werd ook door de niet gemas- 1 T""
kerden tot diep in de nacht gedanst. De
musici droegen (buiten mededinging) voor
deze gelegenheid zelfs speciale samba-kle-
ding.
Speciaal op Zaterdagavond werd de uit
drie leden bestaande jury na de parade der
dikwijls zeer fraai gecostumeerden voor
bijna onoplosbare perikelen geplaatst wat
de toekenning van de tientallen prijzen be
trof. Het bestuur kon zich te goed doen aan
een stevige taart, door- dë feestcommissie
aangeboden als loon voor onbaatzuchtig
zwoegen om de naam en de eer der vereni
ging hoog te houden. D. K.
Populair H.O.V.-concert
Op Woensdag 16 Februari geeft de HOV
in de Concertzaal een populair concert, waar
aan solistische medewerking wordt verleend
door de bekende zangeres Lola van der Ben.
Als gastdirigent zal optreden Herman Wou-
stra, die in Haarlem geen onbekende is en
reeds meermalen de HOV heeft gedirigeerd.
Het programma vóór de pauze is gewijd
aan werken van Rich. Wagner; o.a. zullen ten
gehore worden gebracht de Ouvertures„Tann-
hauser" en „Die Meistersinger von Nürn-
berg", alsmede de Siegfried Idyll: Lola van
der Ben zingt een aria uit „Tannhauser". Na
de pauze vermeldt het programma werken
van Humperdinck (Hansel und Gretel)
Berlioz (Marche hongroise uit La Damna
tion de Faust), een werk van Rich. Strauss
(te zingen door Lola van der Ben) en ten
slotte twee werken van Joh. Strauss: Kaiser
Walzer en Tritsch—Tratsch Polka.
AAN ONZE ADVERTEERDERS
Onze redactie wordt voortdurend opgebeld
voor het opgeven van advertenties. Dat
geeft veel oponthoud.
Voor opgaaf van advertenties dienen de
nummers van de administratie:
10724 en 14825
Dit geldt ook voor inlichtingen over de
kleine advertenties.
Stichting van Kunstenaars „Pro
Deo, Pro Arte et Humanitate"
Met de vorming van de Stichting van
Kunstenaars „Pro Deo, Pro Arte et Huma
nitate", op 6 Januari van dit jaar is een
groepering tot stand gekomen, die voor de
velen van ons volk, door omstandigheden,
lichamelijke en geestelijke aanleg, buiten
het maatschappelijke leven geplaatst, van
buitengewone betekenis zal kunnen wor
den. De kunstenaars, die zich bij de stich
ting hebben aangesloten, behoren tot de
meest op de voorgrond tredende figuren
van de Nederlandse kunstwereld. Zoals uit
de naam van de stichting blijkt, is hun stre
ven idealistisch. Zij treden volkomen be
langeloos op en zij gevoelen hun optreden
n i e t als een daad van minzame, zich zelve
zoekende weldadigheid, maar als een voor-pseudo-journalisten
de oorlog in Japan heeft ontwikkeld,
die er tóe heeft bijgedragen dat de oor
logskansen zijn gekeerd.
In dit rapport van het commando in het
Verre Oosten van het algemeen hoofdkwar
tier wordt verteld, hoe een vermetele en
kundige spionnage-groep onder leiding van
een Duitse communist, dr. Sorge, negen
jaar lang het Japanse kabinet en de Duitse
ambassade beroofde van de meest voor
zichtig bewaarde geheimen.
Dr. Sorge was in staat de Sovjet-Unie
volledig op de hoogte te houden van het
Japanse militair en industrieel potentieel.
Het Russische leger was steeds op de
hoogte van de Japanse plannen en kon zijn
eigen plannen daarmee in overeenstem
ming brengen.
Sorge was een vertrouweling van de
Duitse ambassadeur te Tokio en diens staf
en zijn voornaamste medewerker, de Ja
panner Ozaki Hozoemi, stond op even ver
trouwelijke voet met de toenmalige minis
ter-president Prins Konoe.
Toen de Duitse legers in de zomer
van 1941 zich in ijltempo een weg
door West-Rusland sloegen en grote
installaties van het Russische leger
vernietigden, konden Sorge en zijn
medewerkers Moskou verzekeren, dat
Japan niet zou aanvallen en de Siberi
sche divisies konden worden gebruikt
voor de succesvolle verdediging van
Moskou.
De leiders van de groep zijn tenslotte
aan de galg gestorven.
Sorge werd in Zuid-Rusland uit een
Duitse vader en een Russische moeder ge
boren. Na in de eerste wereldoorlog te
hebben gediend, werd hij lid van de com
munistische partij. Hij doctoreerde in de
politieke wetenschap te Hamburg en na
in het Moskouse hoofdkwartier van de
Comintern te zijn opgeleid, werkte hij in
Scandinavië, Engeland en China, zoge
naamd als Duits journalist, doch in werke
lijkheid als Sovjet-Russische spion, aldus
het Amerikaanse rapport.
Voordat hij naar Japan werd gestuurd,
waai- hij het hoogtepunt van zijn loopbaan
bereikte, werkte hij enige tijd als journa
list te Berlijn om zich een journalistieke
dekmantel te verschaffen en om lid te
worden van de Nazi-partij.
In 1933 ging hij naar Tokio, waar hij uit
het niets een uiterst actieve spionnage-
groep schiep. Hozoemi, die tevens journa
list was, zei later zijn beroep vaarwel en
werd officieus adviseur van het Japanse
kabinet en vervolgens van de Zuid-Mands-
j oer ij se spoorweg.
Sorges nuttigste contact met de Duitse
ambassade was kolonel Ott, die later am
bassadeur werd en Sorge Ln 1939 als pers-
attaché aanstelde.
Volgens het rapport waren andere
vajn Sorges groep
Tot wederdienst bereid"
Agenda voor Haarlem
MAANDAG 14 FEBRUARI
Gem. Concertgebouw: „Het jónge geluid",
concert met Annie Woud, Marinus Voor
berg, Joris de Lange en zangkoren, 8 uur.
Frans Hals Museum: Dans-miniaturen, te
leven door Lissi May. 8 uur. Frans Hals:
..Keizerwals", alle leeft., 2.30, 7.00 en 9.15
uur. Rembrandt: „Green Dulphinstraat", 14
I., 2.30 en 7.30 uur. Palace: „Ditte", 18 j., 2.00,
4.15, 7.00 en 9.15 uur. Luxor: „Het leven
roept", 18 j„ 2.00, 4.15, 7.00 en 9.15 uur. City:
..Robin Hood", 14 j., 2.15, 4.30, 7.00 en 9.15 u.
Spaarne: „De godin der wildernis", 14 j„ 2.30,
700 en 9 15 uur.
DINSDAG 15 FEBRUARI
Gem. Concertgebouw: Gamelang orkest
i,Babar Layar", 8 uur Stadsschouwburg: Mij.
tot bevordering der toonkunst, Julius Kat
oen", 8 uur. Bioscopen: Middag- en avond-
Veorstellingen.
Donateurs en leden van de Haarlemse To
neel Vereniging „Vriendschap zij ons Doel"
hebben Zaterdagavond veel plezier beleeft
aan een opvoering van het blijspel „Tot
Wederdienst Bereid" in de Kegelbond. Een
genoeglijk pretentieloos geval over min of
meer amusante familieverwikkelingen zoals
er dertien in een dozijn gaan. Wij zullen onze
lezers de weinig priginele intrige tussen
diverse tantes, neven, schoonmoeders en an
dere personages besparen, maar niet in ge
breke blijven regisseur en spelers een be
scheiden pluim op de hoed te steken voor de
wijze waarop zij van de meeste rollen nog
betrekkelijk veel hebben gemaakt. Goede
rolvastheid en veel enthousiame vormden
overigens mede de grondslagen voor een
succesrijk resultaat. Zonder de andere
krachten te kort te doen moet Leen van
Meerem genoemd worden voor zijn vertol
king van een oude butler die alle voor
naamheid welke des butlers behoren te zijn
missend uiterst gemoedelijk over het
toneel scharrelde. In de pauze werd de tradi
tionele verloting gehouden en na afloop van
de voorstelling heeft men nog enige uren
met animo gedanst.
S. Crommelin
In de ouderdom van 71 jaar is Donder
dag overleden de heer S. Crommelin, ii
Haarlem een bekende persoonlijkheid in
het verenigingsleven. Hij gaf o.a. zijn
krachten aan de vereniging „Liefdadigheid
naar Vermogen", waarvan hij bijna 40 jaar
penningmeester was. In 1945 moest hij dit
werk dat hem zeer lief was, aan jongere
krachten overgeven. Ook was hij vele
jaren kerkvoogd der Ned. Hervormde
Kerk, in welk college hij optrad als secre
taris. Van het hofje van Heijthuysen aan
de Kleine Houtweg was de heer Cromme
lin ook zeer veel jaren regent. Bovendien
was hij indertijd secretaris van de Ver-
niging tot bestrijding der tuberculose te
Haarlem.
De crematie heeft heden in stilte plaats
gehad.
Burgerlijke stand van Haarlem
HAARLEM, 12 Februari 1949
ONDERTROUWD: 11 Febr., A. J. van
Breemen en U. Visser.
GEHUWD: A. J. van Breemen en U.
Visser
BEVALLEN van een Zoon: 11 Febr. F. van
der WalKamphuis; 12 Febr., A. A. Koster
—de Jong,
BEVALLEN van een dochter: 10 Febr. A.
M. E. RosierKrom; E. M. WestJansen;
J. M. GoemansBuschman; 11 Febr., G. M.
H. van der HorstSchouten.
OVERLEDEN: 9 Febr., H. Drenth, 70 j.,
Kamerlingh Onnesstraat; 10 Febr., H. B. Hes-
seling, 4 i.. 2e Zuidpolderstraat: J. F, Pee
lers, 73 j., Wiligenstraat: E. van den Eshof
69 j.. Gasthuissingel: 11 Febr., M. Otger. 70
j„ Potgieterstraat: W. J. Tarner, 72 j„ Mars
straat; S. A. H, Stokman, 21 m., Kamperlaan;
F. SwierErbrink, 78 j„ Schotersingel;
Feddema—Dolstra, 88 j., Lorentzkade.
recht, omdat het gaat om het contact met
het beste, dat in de menselijke geest leeft.
Zondagmiddag is de Stichting in deze
zin haar arbeid begonnen met een concert
in de strafgevangenis te Haarlem, waar de
gedetineerden verzameld waren om te
luisteren naar de zang van Annie Woud, die
begeleid werd door de pianiste Emmy van
Eden, en naar het spel van het Röntgen-
kwartet.
Voor een voortreffelijke inleiding van de
kunstenaars zorgde de adjunctdirecteur van
de gevangenis, de heer R. S. Wierda. Hij
wees de mannen op het doel van de Stich
ting, die beoogt hen het beste op kunst
gebied te brengen en daarmee de sleur van
alle dag te breken. Daarna sprak de be
stuurder van de Stichting de heer Paul
Boswinkel een enkel woord om de toehoor
ders een richtlijn te geven bij het luisteren
naar de uitgevoerde muziek.
Met de uitvoering van twee delen van het
Kwartet in Bes (K.V. 458) van W. A. Mo
zart, het zogenaamde Jacht-kwartet, werd
hierna het muzikale gedeelte van de mid
dag door het Röntgen-kwartet begonnen.
De acoustiek van het kerkgebouw van de
gevangenis, waar het concert werd gege
ven, bleek verrassend goéd te zijn. Bijzon
der doorzichtig was de samenklank van de
violen, bespeeld door Joachim Röntgen en
Piet Nyland, van de alt-viool in handen
van Wim de Soete en de violoncel, die
Corn. Pruyt bespeelde, waarmede de fijne
structuur, het kantwerk van Mozarts mu
ziek uitnemend gediend werd.
Een ander genre muziek, door haar vol
heid en warmte van klank en romantische,
spanningen ongetwijfeld zeer gewaardeerd,
kwam er met de voordracht van drie frag
menten van Dwowjall's Kwartet in F. De
prachtig gespeelde violoncel-solo hierbij
verdient afzonderlijke vermelding.
Annie Woud wisselde de instrumentale
uitvoeringen af, allereerst met acht Zigeu
nerliederen van Joh. Brahms. Haar zingen,
dat zich kenmerkte door klank, schoonheid
en expressiviteit, maakte diepe indruk en
de tekstgedachte kreeg vaak in deze kring
een niet vermoede, diepe zin. Haar tweede
optreden gold enige Nederlandse liederen
van Kuiler en Zweers, alsmede een paar
bewerkingen van oud-Nederlandse liederen
van H. Schouwman en Alb. de Klerk. Annie
Woud, die in Emmy van Eden een uit
nemende steun vond, ontkwam niet aan een
toegift: „De nacht is gezonken" van Cath.
van Rennés.
Er was op dit concert een verheugende
aandacht. De heer Wierda gewaagde er
van in een slotwoord dat in het bijzonder
van dank jegens de solisten getuigde.
P. ZWAANSWIJK
staat inlichtingen uit de Amerikaanse,
Franse en Britse ambassades te Tokio te
winnen, wat als weerlegging kon dienen
van eventuele conclusies, die de Duitsers
zouden trekken.
In Mei 1941 waarschuwde Sorge Moskou,
dat de Duitsers 170 tot 190 divisies aan de
Russische grens zouden samentrekken en
dat zij op 20 Juni zouden aanvallen. Zoals
bekend vielen de Duitsers op 22 Juni de
Sovjet-Unie binnen.
De spionnage-groep werd opgerold, toen
de Japanse communist Ito Ritsoe, die in
het rapport als de huidige leider der Ja
panse communisten genoemd wordt, na
gearresteerd te zijn, doorsloeg en als mede-
communist een vrouwelijk lid van Sorges
groep noemde. Zij verraadde zichzelf en
anderen, en in October 1941 waren alle
voorname leden van de groep gearresteerd.
Van de 35 verdachten werden 20 ver
oordeeld. Sorge en Hozoemi tot de strop
en anderen tot gevangenisstraffen. Zij die
niet in de gevangenis stierven werden door
de geallieerden bevrijd.
Publiek bekroonde schilderij
Gedurende twee weken is in de zalen van
Heerkens Thijssen aan het Plein een expo
sitie van werken van Haarlemse kunste
naars gehouden. Iedere bezoeker kon op
een stembiljet zijn voorkeur voor het naar
zijn mening mooiste stuk kenbaar maken.
De grote zilveren beker, door de initiatief
nemer beschikbaar gesteld, werd Zondag
middag door de voorzitter van de afdeling
Haarlem van het Nederlands Kunstverbond,
Jhr. F. Teding van Berkhout, uitgereikt
aan-mevrouw E. L. H. Woutersen van Does-
burgh. Haar schilderij „Roman" (voorstel
lende een lezende vrouw, zittend op een
rustbank) lokte zestig stemmen van het
publiek uit.
Veel waardering kwam voorts tot uit
drukking voor een landschap van A. Pot
gieter, dat 47 stemmen incasseerde, even
als het portret van dr. A. R. de Jong door
Simon de Heer, dat door 40 personen werd
uitverkoren. Een damesportret van Frans
Funke stond als vierde op de ranglijst, de
beeltenis van een meisje met rood haar door
mevrouw >H. DingemansNumans als
vijfde.
Bij de prijsuitreiking bracht jhr. Teding
van Berkhout dank aan de heer Frans
Heerkens Thijssen en richtte zich verder
tot de heer J. D. Voskuil, die ook deze ten
toonstelling, welke in veertien dagen tijds
vijftienhonderd bezoekers trok. heeft inge
richt.
De conservator van Teylers Museum, de
heer H. van Borssum Buisman heeft voor
het museum aangekocht een tekening van
de oud-Haarlemmer Herman Vredenburgh.
Het werkstuk is een expressief getekend
stilleven met een karper, een kunstwerk,
dat zeer zeker een waardevolle aanwinst
voor de beroemde Teyler collectie genoemd
mag worden.
Haarlemse kinderen naar
het Bio-vacantie-oord
Brandweer in actie
De brandweer is in het afgelopen week
einde twee maal uitgerukt. Zaterdagmorgen
speelde een driejarige jongen op de slaap
kamer van een woning aan de Dr. Leyds-
straat met lucifers. Een matras raakte in
brand. Met enkele emmers water heeft de
brandweer het vuur geblust De matras en
-•en deken verbrandden en hehang 'iep
ichade op. In de nacht van Zaterdag op
Zondag is brand ontstaan in een brand-
stoffenpakhuis aan de Hooimarkt. Met één j deling. Donderdag^vertrekken de kinderen en
A. I straal heeft de brandweer het vuur geblust, de directies van de bioscopen zullen hen nog
Kisten en papieren zakken zijn verbrand. 1 41"'-
Ruim twintig meisjes en jongens uit Haar
lem worden in de gelegenheid gesteld wat
aan te sterken in het Bio-vacantie-oord te
Bergen, uitgaande van de Nederlandse
Bioscoopbond. Het werk wordt voor een
belangrijk deel in stand gehouden door het
'jioscooopubliek dat met gulle hand aan
■ollecten geeft Dat de opbrengst ook be
stemd is voor stadgenoten blijkt uit de mede-
I een extra-pakje meegeven.
Een woordvoerder van de Japanse com
munistische party heeft het Amerikaanse
communiqué tegengesproken, volgens het
welk een lid van het hoofdbestuur zou zijn
betrokken bij een spionnagezaak.
Hij heeft verklaard dat uit het onder
zoek, dat na de ooi-log door de party is in
gesteld, gebleken is dat de communisten
hoegenaamd niet in dienst hebben gestaan
van het Russische spionnagenet.
De zegsman heeft voorspeld, dat minis
ter-president Josjida het Amerikaanse
communiqué zal gebruiken om de Landdag
te verzoeken een commissie van onderzoek
inzake anti-Japanse gedragingen in te
stellen naar het voorbeeld van de com
missie voor anti-Amerikaansegedragin
gen in de V.S. Hij wees er op, dat de libe
ralen eergisteren een resolutie hebben
goedgekeurd, waarbij de oprichting van
een dergelijke commissie wordt aanbevolen.
De communist Ito Ritsoe wiens naam
genoemd wordt in het Amerikaanse rap
port, heeft geweigerd enige verklaring af
te leggen. (Reuter)
Paus Pius: „Mindszenty
moet beïnvloed zijn"
Buitengewoon geheim consistorie
in Vaticaanstad bijeen
Vaticaanstad, 14 Februari (Reuter). Het
buitengewoon geheim consistorie, dat on
middellijk na het uitspreken van de levens
lange gevangenisstraf over kardinaal
Mindszenty is bijeengeroepen door Paus
Pius XI, is hedenochtend in Vaticaanstad
geopend.
Zestien kardinalen woonden het consisto
rie bij.
De Paus en de kardinalen droegen paarse
gewaden ten teken van rouw. Tijdens het
consistorie sprak de Paus van zyn „bitter
verdriet" over de levenslange gevangenis
straf, die tegen kardinaal Mindszenty is uit
gesproken. Hij herhaalde zijn plechtig pro
test hiertegen en verklaarde, dat het proces
tegen de kardinaal „niet te verklaren was
tenzij men aanneemt dat er gebruik is
maakt van een geheime invloed, die niet
openlijk blijkt".
„Als bewijs hiervoor kan worden aange
voerd het feit, dat een man, begiftigd met
rijke energie en een krachtige natuur plot
seling zo zwak en geestelijk onevenwichtig
is geworden".
De Paus zeide voorts: „Gij zult maar al
te goed de reden van ons verdriet begrij "•en
zij betreft een allerernstigste schanddaad,
die een diepe wond heeft geslagen niet
alleen in uw eerwaardig college en de kerk,
doch eveneens in een ieder, die de waardig
heid en de vrijheid van de mens hoog
houdt."
Spaak is optimistisch
De Belgische minister-president, Paul
Henri Spaak, heeft op een bijeenkomst van
3000 Belgische socialisten te Luik verklaard
overtuigd te zijn, dat „er zeker mogelijk
heden zijn, evenwicht te scheppen tussen de
door de communisten beheerste wereld van
het Oosten en de door de democratieën be
heerste wereld van het Westen."
„Wy staan niet aan de vooravond van een
derde wereldoorlog", aldus Spaak.
West-Duitse premier over
de grenscorrecties
Tijdens een te Hamburg uitgesproken ra
diorede, heeft Karl Arnold, minister-pre
sident van Noord-Rijnland-Westfalen er
de nadruk op gelegd, dat de door de Be-
neluxlanden geëiste grenscorrecties „in
werkelijkheid een verlies van grondgebied
betekenen ten koste van Duitsland". HU
herinnerde er aan dat de geallieerden in
1918 elke gedachte aan gebiedsafstand van
de hand wezen, indien zij door de betrokken
bevolking niet werd goedgekeurd.
Hij was echter van 'oordeel, dat het af
staan van gebieden, waardoor een gedeelte
der Duitse grensbevolking verplicht zou
zijn van nationaliteit te veranderen, strij
dig was met de beginselen van het Atlan
tisch handvest.
Dorst en hongersnood
in gebied van Bombay
In Goedjerat, het Noordelyke deel van
het gebied van Bombay, heerst hongers
nood en dorst. Het leger heeft hier meer
dan 1000 putten geslagen en het drassige
veen en de melkkoeien worden bijeenge
bracht om behoed te worden voor de dood.
Het leger voert water, voedsel en voer
aan. De bevolking krijgt vitamine-tabletten
en melkpoeder.
Pandith Nehroe, de premier van India,
zou dit weekeinde een bezoek aan de
rampspoedige streek brengen.
„Principieel onjuist"
Verklaring van Voormalig Verzet
over vrijlating van Schreieder
De Nationale Fedex-atieve Raad van het
Voormalig Verzet in Nederland heeft een
verklaring gepubliceerd naar aanleiding van
de sententie van het Bijzonder Gerechtshof
te Leeuwarden in de zaak-Schreieder.
Naar gemeld is, stelde het Hof de ge
wezen „Kriminaldirektor" buiten vervol
ging en begon de Nederlandse justitie
onderhandelingen te voeren met de Britse
bezettingsautoriteiten in Duitsland met het
doel Schreieder als ongewenste vreemdeling
over de grens te zetten. Intussen tekende
de procureur-fiscaal bij het Leeuwarder
Bijzonder Hof cassatie aan.
In de verklaring spreekt de Raad zyn
ernstige bezorgdheid uit over de bijzondere
rechtspleging in Nederland, „die nu weer
Schreieder zijn straf laat ontlopen". De
Raad critiseert het tijdsbestek van vier
jaar, dat verlopen is tussen de „door
Schreieder bedreven misdaden en zijn be
rechting" en beschuldigt de autoriteiten
„Schreieder de gelegenheid te hebben ge
geven zijn medeplichtigen direct of via een
omweg te instrueren" Volgens de Raad is
hiervan het gevolg geweest, „dat de ver
dachte wegens gebrek aan bewys" van
rechtsvervolging is ontslagen. „Als de Ne
derlandse regering te Londen een overeen
komst sluit, waarin zy zich verplicht, leden
van een organisatie later door het inter
nationale gerechtshof te Neurenberg als
misdadig beschouwd, als oorlogsmisdadigers
te vervolgen, wanneer dan de procureur
fiscaal Schreieder als zodanig beschuldigt
en hel Bijzonder Hof ontslaat hem des on- I
danks van rechtsvervolging, dan geschiedt
er iets, dat principieel onjuist is", aldus be
sluit de verklaring.
Gebroeders De V. worden
opnieuw berecht
De Bijzondere Raad van Cassatie deed
hedenmorgen uitspraak in de zaak tegen
de gebroeders A. F. en C. F. de V., direc
teuren van de N.V. Amsterdamse Ballast-
maatschappy en L. D„ directeur van de
N.V. Hollandse Betonmaatschappij.
Aan de gebroeders De V. en aan D. was
ten laste gelegd, dat zy leveranties had
den gedaan aan de Duitsers en werkzaam
heden aan vliegvelden hadden verricht.
Het Haagse Byzondere Hof heeft deze fei
ten voor bewezen verklaard, doch hen van
alle rechtsvervolging ontslagen omdat de
bewezen verklaarde feiten naar het oor
deel van het Hof geen grond voor rechts
vervolging vormden.
Tegen deze sententie ging de procureur
fiscaal by het Haagse Bijzondere Gerechts
hof in cassatie. Zyn .beroep werd heden
door de Raad van Cassatie gegrond ver
klaard. Overeenkomstig de conclusie van
de procureur-fiscaal bij de Raad werd de
sententie vernietigd en de zaak verwezen
naar het Arnhemse Byzondere Hof ten
einde op de bestaande tenlastelegging op
nieuw te worden berecht.
„Advies van dr. Hirschfeld
onjuist".
Ten aanzien van de gebroeders De V.
was de raad van oordeel, dat zij zich had
den schuldig gemaakt aan de in de ten
laste legging omschreven feiten. Zij heb
ben zich beroepen op het advies van dr.
Hirschfeld, dat de raad echter onjuist en
in strijd met het Landoorlogsreglement
acht. Q.e gemiddelde staatsburger kon in
de oorlog, aldus het arrest van de Raad,
moeilyk bepalen, wat wel en wat niet ge
oorloofd was. Dit wil echter niet zeggen,
dat iedereen daarom te verontschuldigen
is. De dwaling van de gerequireerden was
naar het oordeel van de Raad niet ver
schoonbaar. Zij hadden rekening moeten
houden met de mogelijkheid, dat werken
aan vliegvelden de oorlogvoering van de
vyand zou vergemakkelijken. De Raad ge
lastte bii het hernieuwd onderzoek na te
gaan of de gerequireerden zich strikt heb
ben gehouden aan het advies van dr.
Hirschfeld en of zij zich later nog beraden
hebben op dit advies. Dit onderzoek zal,
aldus de Raad, van grote waarde zijn bij
het bepalen van de strafmaat.
Ten aanzien van D. golden in hoofdzaak
dezelfde overwegingen.
Verder gelastte de Raad een onderzoek
naar het verweer van D., dat hy in 1942
zyn werkzaamheden aan het vliegveld
Gilze-Ryen had geëindigd en later niet
meer voor de Duitsers heeft gewerkt.
Mijnramp in Moravië
In een kolenmijn te Ostrava in Noord-
Moravië is brand uitgebroken. 19 mijnwer
kers worden vermist. 9 zyn in een zieken
huis opgenomen.
Volgens een officiële verklaring is er
geen hoop, dat de 19 ingesloten arbeiders
kunnen worden gered. Gasontwikkeling
maakt verdere reddingspogingen onmoge-
lyk.
Zondagochtend waren 61 redders in de
schacht afgedaald toen zich een nieuwe
ontploffing voordeed, die 5 man van de
ploeg het leven kostte. Daar de schacht vol
ledig in "brand staat heeft men besloten haar
dicht te metselen.
Zondagochtend is een Amerikaans leger
vliegtuig nabij Omaha (Nebraska! te pletter
gevallen. Zeven personen kwamen hierbij
om het leven. Het vliegtuig dat deelnam aan
de ravitaillering van ingesneeuwde dorpen,
vloog van Chicago naar Omaha. Vier leden
der bemanning werden slechts licht gewond.
SCHEEF V AARTMEUWS
Abbedijk, New YorkMontevideo, 13 Febr.
van Santos; Alcynous, Singapore—Amsterdam
13 Febr. te Aden; Alphena, Buenos Aires—
Rotterdam 13 Febr. van Las Palmas; Amstel-
diep, Amsterdam—Java pass. 12 Febr. Gi
braltar; Amsteldijk, 13 Febr- van Pon Swc-t-
tenham naar Penang; Arendsdijk. Rotter
damNorfolk pass. 13 Febr. Lizard; Arnedijk,
Rotterdam—New York, 12 Febr. van Antwer
pen; Alchiba, CalcuttaRotterdam, 13 Febr.
van Marseille; Bacchus, 12 Febr. van Para
maribo naar Buenos Aires; Bengkalis, New
Orleans—Java 12 Febr. van Colombo; Cotti-
ca, 13 Febr. van Trinidad naar Paramaribo;
Congostroom, 12 Febr. van Havre naar Ant
werpen; Garoet, 13 Febr. van Soerabaja naar
Semarang; Groote Beer pass. Daedalusbank
(Rode Zee) AmsterdamJava; Kamerlingh
Onnes 12 Febr. van Batavia naar Cheribon;
Kertosono 14 Febr. van Soerabaja te Batavia
verwacht; Kota Gede 14 Febr. van Halifax
te Boston; Kota Inten, RotterdamJava,
Chittatong; Loosdrecht, SingaporeRotter-
pass. 13 Febr. 13 uur Ouessant; Lievevrouwe-
kerk, Calcutta—Rotterdam, 12 Febr. van
dam pass. 13 Febr. Kaap St. Vincent; Meer
kerk, JapanRotterdam, 12 Febr. te Port
Swettenham; Molenkerk, Colombo—Rotter
dam 13 Febr. van Port Said; Muiderkerk,
AmsterdamWest-Afrika 13 Febr. te Bor
deaux; Nieuw-Holland 13 Febr. van Singa
pore naar Brisbane; Nigerstroom 12 Febr.
van Tacoradi naar Grand Bassa; Oranje,
BataviaAmsterdam 13 Febr. van Port Said;
Oranjefontein, 13 Febr. van Tanga te Mom-
bassa; Prins Frederik Hendrik. 12 Febr. van
Carthagena naar Rotterdam; Sloterdijk,
JavaNew York 13 Febr. van Port Said;
Stentor, ValenciaRotterdam pass. 13 Febr.
Ouessant; Tabinta, Amsterdam—Java, 13
Febr. te Port Said; Tjisadane 12 Febr. van
Hongkong naar Amoy; Van der Waals, Am
sterdamJava pass. 12 Febr. Malediven)
Veendam, 14 Febr. van Bermuda te New
York; Volendam, SydneyRotterdam, 13
Febr. 300 mijl Zuid Malediven; Weslland,
Buenos AiresAmsterdam pass. 12 Febr.
Fernando Noronha; Zeeman, 12 Febr. van
Tarakan te Makassar; Zuiderkruis, Soera
bajaAmsterdam pass. 12 Febr. Straat Soen-
da; Kota Ago.eng, JavaRotterdam pass. 13
Febr. 12 uur Finisterre, wordt 16 Febr. 12 uur
aan Hoek van Holland verwacht; Sibajak,
Rotterdam—Batavia pass 14 Febr. 7 uur
Point de Galle; Van 't Hoff, JavaRotterdam
pass. 13 Febr. 9 uur Kaap Bon; Willem Ruys
Rotterdam—Batavia pass. 13 Febr. 15 uur
Kaap Bon. Zeeland (K.R.L.) RotterdamJava
13 Febr. te Suez.
Nieuw Amsterdam, 14 Febr. van New York
te Cap Haitoen. Aalsdijk, New YorkRot
terdam 14 Febr. te Antwerpen, Joh. van Ol-
denbarnevelt, 11 Febr. van Batavia naar
Amsterdam. Klipfontein, Beira—Amsterdam
13 Febr. te Genua. Zeeland, Rotterdam
Java 14 Febr. van Suez.
Slotkoers
Openings
Vrydag
koersen
Koninklyke Olie
299
295%
242%
241
215%
215%
A. K. U
159%
157%
Fokker
130
Nederlandse Ford
250
Nederlandse Kabel
260
v. Berkel's Patent
108
Scheepvaart-Unie.
157%
158%
Holl.Amerika Lijn
165
Deli Maatschappij
131
137%
H. V. A
157%
152%
A'dam Rubber
151%
146
Ned. Handel Mij.
159%
N.-I. Handelsbank
116
Biliton My. U
350
