Litteraire Kanttekeningen
Patiënt Europa blijft
gestadig vooruitgaan
Buépin van der Vlugt
Uit de schatten van het Frans Halsmuseum
Verhaart uw hond?
DOL'S CITY KENNEL
ZATERDAG 23 APRIL 1949
HAARLEMS DAGBLAD
ANNA BLAMAN: „Eenzaam Avontuur" (3. M. Meulenhoff,
Amsterdam).
De ORGANISATOREN van het Rotter
damse boekentribunaal, waarvoor als
„grap" Anna Blaman's „Eenzaam Avon
tuur'' door Helman „aangeklaagd" en
door Van der Woude „verdedigd" werd,
hebben deze roman een slechte dienst be
wezen, al verscheen er ook in een minimum
van tiid een tweede druk van. Het is nu
helaas een geruchtmakend boek geworden
en dat is het laatste wat men het moet
toewensen. Een werk dat uit zoveel span
ning en met een 'zo eerlijke overtuiging
werd geschreven is kwetsbaar: wie het
leest uit sensatielust misbruikt het en wie
het afkeurt vanwege zijn onverbloemdheid
miskent het. Zo zal de kring van lezers,
die het op goede gronden waarderen, vrij
beperkt zijn.
„Eenzaam Avontuur" dringt als een
steekvlam van passie dwars door alle lagen
heen die de menselijke drijfveren voor het
bewustzijn verborgen houden. Het ontmas
kert met een overbiddelijkheid, waaraan
Freud's „Unbehagen in der Kultur" niet
vreemd is. Het doorstormt de gehele scala
van menselijke gevoelens, van de zuiverste
tot de troebelste. Hier voltrekt zich in een
Inferno van zielsverwarring opnieuw de
zondeval, geanalyseerd met alle ontleed
messen die intuïtie en kennis deze auteur
in de hand gaven.
Een Amerikaans filosoof, Oliver Wendell
Holmes, merkte eens met een verrassende
scherpzinnigheid op dat er, indien er één
Jan en één Thomas zijn niet twee maar zes
personen zijn: Jan zoals hij is, Jan zoals
hij zou willen zijn en Jan zoals Thomas
hem ziet en insgelijks voor Thomas.
Men zou er nog, deze persoonsverveelvou-
diging tot een achttal opvoerend, aan kun
nen toevoegen: Jan zoals hij zichzelf en
Thomas zoals hij zichzelf ziet. In de draden
van dit ragfijne web der menselijke con
tacten heeft Anna Blaman met een on
weersprekelijke knapheid van compositie
het noodlottig verloop geweven van twee
mensenlevens: dat van de schrijver Kosta
en zijn vrouw Alide.
„Ik was een dromer en een vrager. Ik
was een woudloper in Ijet labyrint van
Eros. Zonder de draad van Ariadne
bekent Kosta en hij geeft daarmee uitdruk
king aan wat zijn heil was en zijn noodlot
werd. Alide is voor dezer dromer van het
volmaakte een ideaal en wordt voor hem
in zijn vereenzaming een idool. Maar
deze verafgode Alide is noodlottigerwijs
een dubbelnatuur: animaal èn vergeeste
lijkt, wreed èn lieflijk, gif èn balsem. Deze
tweede Alide, voor wie in Kosta's droom
geen plaats is, verraadt de eèrste, de be
geerte verloochent de geest. Kosta wordt
door zijn vrouw verlaten terwille van de
kapper Peps. Een imaginair geluk breekt
tot flarden van herinneringen, die van zoet
tot bitter en van bitter tot fataal worden.
Deze vernietigde dromer Kosta zal ze met
eigen hand uit zijn hart moeten rukken,
wil hij ontsnappen aan de ondergang in het
luchtledig. Zo heeft dan de droom-Alide
van „Mon Repos", de vrouw van een bril
liant fantasiespinsel, zichzelf gedood en
daarmee de droom-Kosta. Degeen die hem
zo nu en dan bezoekt is niet méér dan de
Alïde-van-Peps, een gevallen engel, een
doodsengel.
Kosta's wanhopig verdriet brandt met
een vuur, waarvan de duivel der zelfkwel
ling de blaasbalg trapt. Anna Blaman be
spaart hem niets; alsof zij zelf het onver
murwbaar Lot was, drijft ze hem door alle
stadia der menselijke sentimenten heen
tot de toegangspoort van een ander Ik. De
schrijfster Blaman laat Kosta schrijven
aan een detectiveverhaal, waarin de speur
der King een met cynisme gewapend
ontmaskeraar van de schijn een
amourette voorwendt met de gifmengster
Juliette, om haar aan zijn opdrachtgever
(Kosta) te kunnen uitleveren, zodra ze
hem tot. slachtoffer zal maken. Kosta laat
zijn King een uiterst scherpzinnig en uiterst
geraffineerd spel spelen, dat hem meer en
meer boven het hoofd groeit naarmate
Kosta zich met zijn speurder vereenzelvigt:
King krijgt Juliette lief en moet deze liefde
vrezen, zoals Kosta zijn liefde voor Alide
moest gaan vrezen. Maar deze King is
bloediger dan Kosta; hij waagt immers het
uiterste: onder te gaan aan de gifdood of
zijn opdracht te volbrengen als een bevrijd
man, die de grensmuren van het erotisch
labyrint heeft geslecht. Kosta kan er niet
toe besluiten, King in de uiterste nood de
gifmengster Juliette te doen doden. Hij
zou niet de vergeestelijkte dromer zijn als
hij zijn speurder door een moord-op-papier
een ontzielde droom liet wreken. Deze
Kosta-King wreekt zich in het geheel niet.
Hij bevrijdt zich door Juliette er toe te
bewegen, hem de gifflacon af te staan en
haar dan te verlaten. Op het meer, dat hij
moet oversteken om aan de oever van zijn
nieuwe wereld te landen, werpt hij de
hartvormige flacon mèt de snippers van de
Heringa Wuthrich
HAARLEM
CENTRALE VERWARMING
3QHNSON OLIEBRANDERS
(Adv.)
Tweede concert Meester Serie HOV
Het tweede concert van de Meester-
Serie, dat op Dinsdag 26 April door de
H.O.V, zal worden gegeven, vermeldt een
drietal werken van Wolfgang Amadeus
Mozart Dit Mozart-concert zou oorpsron-
kelijk op 19 April hebben plaats gevonden,
doch dit is omgewisseld met het Beethoven-
concert, dat thans op laatstgenoemde datum
is gegeven.
De solist van dit tweede concert van de
Meester-Serie is Theo van der Pas, die
met orkestbegeleiding Mozart's pianocon
cert in A gr. terts K.V. 488 zal spelen. Als
omlijsting zal door het orkest, dat weder
om onder leiding van Kees Hartvelt staat,
de Balletmuziek Les petits riens en de
Symphonie in Es-dur ten gehore worden
gebracht.
Een opera-fragmentenconcert
Door Haarlems Gemengd Koor, dirigent
Jan Booda, zal Maandagavond 25 April in
de Gemeentelijke Concertzaal een opera
fragmenten-concert worden gegeven.
Door het koor zullen o.m. fragmenten
worden gezongen uit „Lohengrin, Der Flie-
gende Hollander" van R. Wagner, en het
tot belijdenis geworden, onvoltooide speur
der-roman in het water. King is dood. Ook
van de herinnering aan een illusie is af
stand gedaan; en als Kosta aan de over
kant aan wal gaat, wacht er ergens een
Juliette-Alide, zonder hart.
Ondanks alle bewondering voor de on
gemeen knappe compositie en de feilloze
intuïtie voor de fijnste en verborgenste
zielsroerselen, ondanks alle bewogen me
deleven in deze wanhopig-eenzame strijd
om het behoud van een droom waaraan
een mens zijn leven heeft toevertrouwd,
kan ik de lof, die dif „Eenzaam Avontuur"
is toegezwaaid, niet ten volle delen. Dat
deze roman niet terugdeinst voor onthul
lingen, waaraan menig auteur zich niet zou
wagen, mag als punt van critiek niet in het
geding worden gebracht. Wie dit wel doet,
heeft zomin van dit boek als van de bron
waaruit het voortkwam iets begrepen. Mijn
bezwaren zijn dezelfde, die ik twee jaar
geleden tegen Anna Blaman's „Vrouw en
Vriend" uit sprak: deze vulcanische schrijf-
stersnatuur verzwakt het tragisch effect
door een teveel. Eenmaal aan het werk,
dunkt mij, laat zij zich door de onstuimige
en brede stroom van haar emotionele fan
tasieën meevoeren. Sterker in de analyse
dan in de synthese, wikkelt zij met een
uniek associatief vermogen draad voor
draad af zonder dat er haar één uit de
hand glipt; maar zodra het er op aankomt,
al dat spinsel tot een hoofdpatroon te ver
weven, is de veelheid haar soms te mach
tig. Er is moed toe nodig om te schrappen
in wat men met zijn hartebloed heeft ge
schreven, evenveel moed wellicht als Kosta
De 9 Muzen
Doek. De Belgische kunstschilder James
Ensor zal zijn meesterwerk „De intrede van
Christus te Brussel" ter beschikking stellen
van de organisatoren der internationale
kunsttentoonstelling, welke van 21 Juli tot
25 Augustus te Oostende zal worden ge
houden.
Dit schilderij van de tachtigjarige kunste
naar heeft slechts één keer zijn woning ver
laten. Uit Amerika werd destijds 5 millioen
francs voor dit doek geboden.
Lucas-passie van Bach? Twee toon
kunstenaars. namelijk de componist Piet
Ketting en Henk Dieben zijn bezig een we
tenschappelijke verhandeling te schrijven
over de Lucas-Passie. waarin zij willen aan
tonen. dat deze compositie een jeugdwerk
is van J. S. Bach, daterende uit 1704. Zij zijn
namelijk na langdurige bestudering van de
partituur van de Lucas-Passie, waarbij zij
ondermeer bijzondere aandacht besteden aan
het aantal maten, tot de conclusie gekomen,
dat dit werk van de schepper van de
Mattheuspassie moet zijn.
In musicologische kringen werd tot dus
dusverre aangenomen, dat de Lucas-Passie
van een onbekende auteur moest zijn, hoe
wel een door Bach eigenhandig geschreven,
maar ongesigneerde partituur bekend is.
moest opbrengen om eerst een illusie en
dan de herinnering aan een illusie op te
geven. Anna Blaman, die aan Kosta deze
moed der wanhoop meegaf, zal er eens toe
kunnen besluiten, de weg der heldere so
berheid te gaan. Men betaalt de voor elke
vertroebeling gevrijwaarde klaarheid van
ziel en werk nu eenmaal met offers. De
bereidheid daartoe wens ik een zo begaaf
de auteur als Anna Blaman van harte toe.
C. J. E. DINAUX.
De Haarlemse subsidies
Worden uitbetaald al is de
begroting nog niet goed
gekeurd
Wij wezen er enige tijd geleden op dat
de Haarlemse begroting voor 1948 nog niet
door Gedeputeerde Staten was goedge
keurd.
Ook heden is dit nog niet geschied.
De besturen van verenigingen en instel
lingen die door de gemeente financieel ge
steund worden, hebben evenwel ervaren,
dat dit geen moeilijkheden geeft met de
uitbetaling der subsidies. Deze gaan ge
woon door alsof de begroting al goedge
keurd was. Dit is trouwens logisch, anders
zouden nu nog niet de gelden uitbetaald
kunnen zijn waarmede de verenigingen en
stichtingen in 1948 hun werk moesten fi
nancieren.
Niet alleen is dit zo over 1948 gegaan,
maar ook over 1949.
Gedeputeerde Staten hebben namelijk
goed gevonden dat de jaarlijkse subsidies
kunnen worden uitgekeerd omdat daar
tegen geen bezwaar te verwachten is. Al
leen in het uitbetalen van nieuwe subsi
dies moet het college van te voren gekend
worden.
Hardnekkige bunkerbrand
Reeds Dinsdagmorgen werd de Zand-
voortse brandweer gealarmeerd voor een
brand in een grote bunker aan het einde
van de Brederodestraat, door de Corodex
N.V. in gebruik als opslagplaats voor ma
terialen. Waarschijnlijk tijdens de drukke
Paasdagen is docr onvoorzichtigheid van
bezoekers met vuur, deze brand ontstaan.
De aanwezigheid van grote hoeveelheden
houtvezelpoeder brachten een grote rook
ontwikkeling. De brandweer was niet in
staat de bunker binnen te dringen, en toen
men dit met zuurstof-apparaten probeerde,
raakte een der brandweerlieden bedwelmd.
Daarop besloot men de bunker met zand
dicht te gooien, teneinde het vuur te ver
stikken, maar Donderdag bleek dit nog
niet het geval te zijn. Men is daarop weer
begonnen water in de bunker te spuiten,
en men hoopt thans het vuur bedwongen
te hebben.
De avond-orgelconcerten
B. en W. van Haarlem hebben voor uit
jaar de uren, waarop de kosteloos toegan
kelijke orgelconcerten in de Grote- of St.
Bavokerk gedurende de maanden Mei tot
en met September op Dinsdagavond wor
den gegeven, vastgesteld op 89 uur.
Effecten- en
Geldmarkt
In Londen neemt men op het ogenblik proeven met vloeibaar plastic voor liet aangeven
van verkeerstekens op de wegen. Dit nieuwe materiaal behoeft zelfs op druk bereden
wegen veel minder vaak vernieuwd te worden dan kalk of witte verf en bovendien
kan men er lichtgevendeverf doorheen mengen.
ZOJUIST VERSCHENEN ONZE
ANTIQUARIAATS-CATALOGUS nr. 8
Nederlandse romans
en Kinderboeken
OP AANVRAGE GRATIS TOEZEN
DING DOOR
BOEKHANDEL
H. DE VRIES
GEDEMPTE OUDE GRACHT 27
Muziek
Gijs Beths was solist bij
symphonie-orkest
„Haerlem"
Het Symphonie-orkest „Haerlem", onder
leiding van Piet Halsema, coneertee. ie dit-r
maal te Haarlem in de grote concertzaal en
voor een talrijk gehoor. Het is nu aange
groeid tot een ensemble van 57 executanten,
die allen de muziek als liefhebberij beoefe
nen. Er was aldus een flink bezet podium
en op de 3e en 4e hoorn na (in het viool
concert van Bruch) en de contrafagot (in
de vijfde symphonie van Beethoven), waren
alle partijen bezet. En dit waarlijk niet on
verdienstelijk. Er is met deze amateurs heel
wat te doen en er werd ook menig verras
send resultaat bereikt in de Onvoltooide
Symphonie van Schubert, het Vioolconcert
in g van Max Bruch en de Vijfde van Beet
hoven. De uitvoering getuigde van zeer ern
stige studie onder vakkundige leiding. Maar
toch was dit programma van orkestwerken
uit het grote répertoire lang niet zo geschikt
als dat waarop men verleden jaar het pu
bliek vergastte. Toen was een prachtige
keuze gemaakt uit „voor-klassieken" en
Mannheimers tot en met de jonge Mozart
en Haydn, wat alles te zamen weinig bra-
vour, maar des te meer fijne smaak open
baarde en dat men zo goed als volledig
onder de knie kon krijgen. Met alle waar
dering voor hetgeen nu bereikt werd, kun
nen wij het resultaat toch niet gelijk stellen
met dat van 't vorige, meer bescheiden pro
gramma, waarbij nog komt dat onze oren
verwend zijn door prachtige uitvoeringen
dezer werken uit het standaardrépertoire
van alle grote orkesten. Waarmee ik maar
bedoel dat men het beter kan zoeken in
composities die niet zo algemeen bekend
zijn. De grote moeilijkheid is natuurlijk dat.
wanneer een vereniging een volledige be
zetting heeft, er voor allen wat moet te
doen zijn en men zo allicht bij Beethoven
en in de romantiek terecht komt.
Gijs Beths moet wel het volle vertrouwen
gehad hebben in de capaciteiten van het
dilettanten-orkest van Halsema, om het aan
te durven hiermee het vioolconcert in g van
Bruch te spelen. Het resultaat bewees dat
hii niof WT-5TÏ51 haH Hii vertolkte het I
Tien jaar Z.I.G.E.A.
Op Dinsdag 26 April geeft het dameskoor
Z.I.G.E.A. onder leiding van Rie Schouten
ter gelegenheid van zijn 10-jarig bestaan een
jubileumconcert in het gebouw van de Ver
eniging van Vrijzinnig Hervormden aan de
Jacobstraat te Haarlem.
Tien jaar geleden nam de eveneens jubi
lerende diligente het initiatief tot oprichting
van bovengenoemd koor.
Begonnen werd met een tiental dames, het
aantal leden bedraagt thans ongeveer dertig.
Z.I.G.E A. beweegt zich hoofdzakelijk op
liefdadig terrein, door het geven van con
certen in sanatoria, ziekenhuizen, instellingen
en dergelijke zowel in Haarlem als omgeving.
Dat dit werk op hoge prijs wordt gesteld
blijkt wel uit de vele aanvragen die steeds
worden ontvangen.
Prix Rivarol. Een jury bestaande uit
negen bekende Franse schrijvers heeft de
Rivarol-prijs ter onderscheiding van een
buitenlaandse, in het Frans publicerende
auteur toegekend aan de van origine
Russische journalist Wladimir Weidié en aan
de Libanese romancier Farjallah Haile. Niet
minder dan 130 candidaten van 24 verschil
lende nationaliteiten dongen mee.
Er is dezer dagen een uitvoerig rapport
gepubliceerd over de resultaten van de
Organisatie voor Europese Economische
Samenwerking (O.E.E.S.) gedurende het
eerste jaar van haar bestaan. Negentien
landen zijn in deze organisatie verenigd en
wanneer men kennis neemt van de cijfers
en feiten, welke in het rapport worden
verstrekt, kan men zich niet aan de indruk
onttrekken dat, hoewel er op economisch
en financieel terrein nog veel te wensen
overblijft, het totale beeld toch een gunstige
verandering heeft ondergaan. Met alle
cijfers van productie en export, van im
port, van scheepvaartverkeer, etc. zou een
krant zijn te vullen, maar de hoofdzaak is
toch wel dit, dat Europa langzamerhand
van Amerika minder afhankelijk begint te
worden.
Hier ligt immers het kernprobleem van
heel de economische situatie, zoals die door
de oorlog is ontstaan en waaraan men nu
vier jaar heeft gedokterd, maar waarmee
dan toch ook tastbare resultaten konden
worden bereikt.
Zomin men mag verwachten dat iemand,
die enige jaren in het concentratiekamp
heeft doorgebracht, na een korte medische
behandeling weer over zijn vroegere geest
kracht en arbeidsvermogen beschikt, zo
min kan aan ons werelddeel de eis worden
gesteld dat het vier jaar na de bevrijding
economisch weer op eigen benen kan staan.
De patiënt uit het concentratiekamp moet
in gezin of sanatorium langzamerhand weer
óp krachten komen en zo bevindt ook
Europa zich bij wijze van spreken nog in
het economisch sanatorium van de V. S.
en kan men zich er slechts over verblijden
dat de patiënt van jaar tot jaar vooruit
gaat al kan hij dan zich niet als genezen
ontslagen worden.
Als bewijs van de belangrijke economi
sche vooruitgang valt er op te wijzen dat
het deficit van Europa in de handel met de
rest van de wereld in 1947 bijvoorbeeld
nog 7 milliard dollar bedroeg, maar dat dit
tekort in 1948 tot 5 milliard kon worden
verminderd. Beliep de export van de 19
landen in het eerste kwartaal van 1946 nog
slechts 40 pet. van die in dezelfde periode
van 1938, reeds in het eerste kwartaal van
1948 was die export weer aan die van het
eerste semester van 1938 gelijk en thans
kan worden gezegd dat de productie in
verschillende Europese landen die van
voor de oorlog overtreft. Dit geldt bijvoor
beeld van staal en electriciteit en van in
dustriële producten. Wel is het herstel in
de landbouw geringer dan dat in de in
dustrie, maar toch stond de'oogst van 1948
weer ongeveer op het peil van voor de
oorlog en worden er krachtige pogingen
gedaan om de landbouwproductie te ver
hogen. Zo is het aantal tractoren in West-
Europa van c.a. 200.000 voor de oorlog tot
bijna 600.000 gestegen.
Van belang is ook dat het percentage
van de Marshall-hulp voor productiemid
delen geleidelijk toeneemt naamate de be
hoefte aan voedsel en kolen vermindert.
Hoe belangrijk intussen de Amerikaanse
hulp is, blijkt wel uit een recente mede
deling in het Amerikaanse Huis van Afge
vaardigden, dat inclusief de onbetaalde
termijnen van de in de eerste wereldoorlog
verstrekte leningen en met inbegrip van de
5.580 millioen dollar voor de tweede pe
riode van het Marshall-plan, thans in totaal
9.2 milliard dollar door Europa is ontvan
gen. Wanneer men ziet dat ondanks deze
„liefdadigheid" de welstand in de V. S. is
toegenomen, kan men de conclusie trekken
dat men ook in economisch opzicht van
geven niet altijd armer wordt.
Nederland krijgt, zoals bekend, per hoofd
het grootste bedrag aan Marshall-hulp.
Een hoopvol verschijnsel daarbij is dat van
het op 15 April jl. toegewezen bedrag van
rond 400 millioen dollar, slechts ruim 150
millioen dollar aan voedsel en landbouw
producten en 242 millioen dollar aan in
dustriële producten is verstrekt, waardoor
de mogelijkheden van productie en export
aanmerkelijk zijn vergroot, terwijl voorts
de investeringen in de industriële sector
een opgaande lijn vertonen.
Een en ander magons natuurlijk de
ogen niet doen sluiten voor de grote moei
lijkheden, welke nog moeten worden over
wonnen alvorens de Marshall-hulp kan
aflopen. Wanneer Engeland echter het
evenwicht in zijn betalingsbalans nadert en
Frankrijk straks allicht, zij het op een
lager niveau, kan komen tot stabilisatie
van de franc en de zwarte dollars, zowel
tegenover de Franse en, de Belgische franc
als tegenover de Nederlandse gulden in
prijs dalen, kan toch niet worden ontkend
dat Europa economisch op de goede weg
is en er redelijke kansen bestaan, dat de
Amerikaanse dollarhulp en de Europese
samenwerking aan hun doel zullen beant
woorden.
Professor Scharoff waarschijn
lijk in Januari bij Comedia terug
Professor Scharoff, die Zondagmiddag
naar Rome is teruggekeerd, uitgeleide ge
daan door de leden van Comedia die onder
zijn leiding het toneelstuk „Nachtasyl"
hebben ingestudeerd, zal zo goed als zeker
weer spoedig in ons midden zijn. Het is de
bedoeling, dat hij in Januari het meester
werk van Tsjechow „De drie zusters" komt
regisseren.
De acteur Guus Hermus gaat binnenkort
naar Engeland, waar zijn echtgenote, Fran-
goise Flore, in een grootscheepse revue
optreedt. Hij hoopt daar een engagement
te kunnen krijgen en blijft vermoedelijk
een jaar weg. Omtrent zijn plaatsvervanger
worden nog onderhandelingen gevoerd.
Anno 1804
Spaarne 56 Telefoon 11896
Effecten - Safe
Assuranties
De rehabilitatie, waarin zich de Roman
tische School sedert de tweede wereld
oorlog heeft mogen verheugen, is zowel
begrijpelijk als billijk, mits de juiste pro
porties in acht worden genomen. Begrijpe
lijk, omdat de vlucht uit barre werkelijk
heid en onbarmhartige zakelijkheid in de
romantische sfeer der 19e eeuw onze geest
de rust verzekert, die deze generatie zo
zeer ontbeert: aanvaardbaar, omdat een
algemeen geldende critiek op de zwakke
zijde der Romantische School werd uitge
oefend ten koste van persoonlijke elemen
ten, die bij de besten onder haar volgelin
gen toch te waarderen bleven.
Dat de herwaardering der Romantiek
binnen de proporties van het redelijke
moet blijven, gebiedt het onloochenbaar
bezwaar, dat deze kunstrichting haar
krachten ontleende aan de verworvenheden
van voorbije tijden, zodat haar gemis aan
eigen kracht en visie te verwijten blijft.
Zo herkennen we ook in Springers
stadsbeeld de taaie traditie die de voedings
bodem vormde van de 19e eeuwse roman
tiek. Doch dank zij de persoonlijkheid van
rie kunstenaar weerspiegelt het óók de
sfeer van eigen tijd en beantwoordt het
aan de voorwaarden, die het tafereel een
eigen karakter verlenen. Het zij toegegeven,
dat dit paneeltje als zodanig een gelukkige
schakel vormt in het omvangrijke werk mijne vrienden? het stormt. De wind is storm, onweerstaanbaar element in de
van Springer, die dikwerf toegaf aan de verschrikkelijk: vlaag om vlaag; hij loeit nimmer ondergaande wereld der Roman-
eis van zijn tijd door grachten en pleinen om Uw dak, hij fluit door iedere opening, tiek. H. P. BAARD,
te bevolken, met oud-Hollandse figuren in door eiken doortocht. Hij schudt uwe deu-
Raamgracht te Haarlem bij de Doelstraatop de achtergrond de toren van de Nieuwe
Kerk. Geschilderd door Cornelis Springer (geboren te Amsterdam in 1817, overleden
te Hilversum in 1891). Ook dit is een aanwinst die het Frans Halsmuseum kreeg uit
Duits kunstbezit.
sencie xxoiianciei vdn dDucitu ut, diuui ic v T
kerkkoor lot Cavaleria Rusticana" van hit zich niet vergist had. Hij vertolkte het de verheerlijkende sfeer van de gouden ren en vensterramen. Het is noodweer.
Mascaani Daarnaast zullen drie bekende dankbare stuk met volle overgave, brillant eeuw-cultus. Hier echter is de tijdssfeer Zegt niet: „laat ons opstoken en bijeen
solisten van de Amsterdamse Opera. n.l. wan techniek en warm van toon. Zijn succes tastbaar gemaakt in dezelfde novellistische schikken, en eten en drinken en zoo luid
Greet Koeman (sopraan). Jan van Mant-
gem (tenor) en Theo Baijlé (bariton), be
kende aria's ten gehore brengen, o.m. het
beroemde duet uit de „Parelvissers" van
Bizet en de Barbier-aria van Rossini.
was groot. En ook de bijval die Halsema I geest als Hildebrand het deed in deze spreken, dat wij den wind niet hooren"
met zijn orkestprestaties oogstte getuigde j zelfde stad. Zou ons paneel niet ter illustra- enzNatuurlijk zullen wij stil zijn,
van veel waardering en sympathiek reage- tie kunnen dienen van het opstel, dat de omdat wij, eeij eeuw later, nog even gretig
ren van het publiek, auteur van de Camera wijdde aan de wind: met Hildebrand meeluisteren naar de storm,
JOS, DE KLERK. .„Het stormt buiten. Hoort gij het, zoals Springer die vereeuwigde de
Wij herinneren aan de rondleidingen
die elke Woensdagmiddag (om 2, 2.30 j
en 3 uur) in het Frans Halsmuseum
gehouden worden. De deelnemers be-
talen slechts de gewone toegangsprijs
j van 0.25.
OVER MUZIEK
VOORUITGANG
In het tijdschrift „Mens en Melodie" van
Februari j.l. las ik een verstandig woord
van Frank Onnen: „De theorie der pro
gressiviteit verdient in het belang der mu
ziek grondig herzien te worden". Dit was
de laatste zin van een artikel „Strawinsky
en de vooruitgang", waarin de schrijver
stelling neemt tegen hen, die de latere wer
ken van Strawinsky veroordelen. Wat zij
de merkwaardige meester verwijten is dat
hij na zijn roemruchtige „Sacre du prin-
temps" de weg van de muzikale vooruit
gang heeft verlaten en zogenaamde neo
klassieke muziek is gaan componeren. Zij
menen in de „Sacre" een wilde bevrijding
te hebben gehoord, zij kunnen de schijn
bare vereenvoudiging in Strawinsky's
componeren niet als artistieke vooruitgang
zien en daarom veroordelen zij zijn wijze
van werken. Wie echter de Sacre du prin-
temps bestudeert en de werken die er op
volgen met de constructie van het aan
vankelijk overrompelende stuk vergelijkt
komt tot de conclusie, dat Strawinsky
sindsdien nooit iets verloochende, maar na
zijn jeugdperiode steeds streefde naar een
verantwoorde evenwichtige realisatie van
zijn muzikale invallen. De schijnbaar ruwe
en losgeslagen muziek der „Sacre" heeft
goed gehoord en bekeken voor de mu
zikale belangstellende reeds duidelijk de
elementen, die in latere werken zonder
wilde haren tot hun recht komen. Stra
winsky heeft zoals men weet ver
schillende composities herzien, opnieuw
georkestreerd, enz. In deze wijzigingen
ligt blijkbaar een tendenz: namelijk het
schrappen van overbodigheden die de com
positie wel uiterlijk brillant, maar naar het
innerlijk onduidelijk maakten, het nadruk
kelijk accentueren van de werkelijke
muzikale mededeling. Dit betekent een
vereenvoudiging met het risico, dat de
muziek minder bravour zou vertonen, min
der „modern" zou lijken.
En dit punt van schijnbaar wankelende
moderniteit heeft veel musici en critici in
onze dagen geïrriteerd. Willem Pijper was
de eerste in ons land, die zich ergerde aan
de zogenaamde neo-klassistische werk
wijze van Strawinsky. Ik heb 't altijd een
zwak moment in zijn denken gevonden.
Het hinderde hem dat de opkomst van de
moderne muziek gestoord werd door een
manier van componeren, die naar zijn
idéé geen vooruitgang was. Ik blijf ervan
overtuigd dat Pijper de in wezen zeer
muzikale en artistieke bezinning van Stra
winsky heeft miskend. Pijper heeft vele
anderen beïnvloed en de omstandigheden
waren hem gunstigè Al te gemakkelijk is
de moderniteit verward met het toepassen
van bepaalde systemen, die sinds Schön-
berg aantrekkelijk waren omdat ze een
nieuw, een ander klankbeeld gaven. Zeker
sinds meer dan dertig jaren is de aanwen
ding der zogenaamde atonale chromatiek
als een nieuwe dogmatiek gangbaar, en
men heeft sinds dien vele musici en schrij
vers zien tasten en bepalen, speculeren en
oreren; en de woorden „eis van deze tijd"
waren niet van de lucht. Al deze jaren leeft
een deel van de muziekwereld in een soort
waan over het verband van deze tijd en
deze systemen. Dat deze ideeën artistiek
beschouwd niet eerste-rangs zijn wordt
maar a! te zeer vergeten.
Inderdaad, de theorie der progressiviteit
verdient in het belang der muziek grondig
herzien te worden. De waarde van eei\
compositie wordt niet door systemen en
niet door het tijdseigen, maar alleen door
de muzikale betekenis van de persoonlijk
heid van de componist bepaald. Het is niet
waar dat het er op aankomt, muziek van
deze tijd te maken. De componist moet vrij
en zelfs critisch staan tegenover de tijd;
slechts de natuur en het organisme van
het kunstwerk stellen hun eisen. En slechts
door de mate van kracht tegenover tijd en
systeem kan een kunstwerk duurzaam zijn.
Het is curieus dat mensen, die in levens
beschouwing alle zogenaamde vrijheid wil
len toepassen, met fanatisme afhankelijk
heid en gehoorzaamheid eisen aan deze
tijd. Het klinkt vooruitstrevend, maar het
is benauwd. Het is bovendien ten opzichte
van de ontwikkeling der kunst onhisto
risch; want niet de tijds-kenmerken van
oude werken (bijvoorbeeld bij Bach) zijn
de duurzame waarden dier muziek, maar
datgene wat onafhankelijk van de tijd is.
Dat Strawinsky het risico neemt, niet mo
dern te zijn naar de opvatting zijner bela
gers, is in hem volkomen te prijzen. Het is
een edeler risico dan de zorg om zoveel
mogelijk aan nieuwe eisen te voldoen. Een
componist is pas echt modern als hij alle
risico neemt en vast gelooft in de oorspron
kelijke eisen van evenwicht en zelfstan
digheid van ieder werk.
Wat ik hier meen te mogen schrijven is
niet reactionair al heeft het er voor som
mige kunst-supporters iets van. De wens,
vrij te zijn ten opzichte van de geest van
de tijd, beduidt een positieve actie, die de
orde der natuurlijke schoonheid als ideaal
heeft. De tijdliefhebbers mogen zich bezin
nen op alles wat deze tijd de mens biedt
en zich afvragen welke waarborgen voor
schoonheid er schuilen in deze aanbie
dingen. Een zogenaamde weergave van
onze tijd mag zich met een soort drama
tische oprechtheid als deugd roemen;
streng artistiek gesproken zal zij juist een
reactie tegen ieder natuurlijk schoonheids
ideaal zijn. Evenals het beperkt is om oude,
maar levende muziek als historische ten
toonstelling te verwezenlijken, is het gebor
neerd om aan nieuwe muziek de eis van de
tijd te stellen. HENDRIK ANDRIESSEN
Vakk plukken, scheren, wassen enz. van alle
soorten honden. Poedels modern toiletteren.
Warmoesstraat 2
De enige spec, zaak
Telefoon 17254
(Adv.)
Agenda voor Haarlem
Stadsschouwburg: „Hotel 't Gulden Vlies"
8.15 uur. Frans Halsmuseum: Causerie en
costuum-show Cruys Voorbcrgh, 3 uur.
Frans Hals: „Die Mördcr sind unter uns". 13
j„ 2.30, 7.00 en 9.15 uur. Rembrandt: „De
wraak van een vrouw", 18 j,, 2.00, 4.15, 7.00 en
9.15 uur. Palace: „Warschau concerto", 14
j., 2.00, 4.15, 7.00 en Ü.15 uur. Luxor: „Opdat
recht geschiede", 14 j., 2.00, 4.15. 7.00 en 9.15
uur City: Joe Brown in „Dc Zesdaagse",
alle leeft. 11.00 2.15. 4.30. 7 00 en 9.15 uur.
Spaarne: De duivels van het Wildi "r»sten".
14 j.. alle leeft2.30, 7.00 en 9 15 uur
ZONDAG 24 APRIL
Stadsschouwhurg: „Vogel vlieg de wereld
in". 8 uur Gem. Concertgebouw: film „Trou
we kameraden". 2 en 4 uur; Kees Pruis. mr.
Doodle en de Wama's, 8 uur. Bioscopen: Mid
dag- en avondvoorstellingen.
MAANDAG 25 APRIL
Gem. Concertgebouw: Haarlems Gemengd
Koor, opera-concert, 8 uur. Bioscopen: Mid-f
dag- en avondvoorstellingen.
