A
De stucadoorsstaking
RADIO
Het huis aan de baai
Dinsdag 14 Juni 1949
Haarlems Dagblad
De verschillende standpunten toegelicht
Het bestuur van de afdeling Haarlem
van de Alg. Ned. Bouwarbeidersbond
verzoekt ons het vólgende te plaatsen:
Van begin Mei af is er buitengewone
beroering in het stucadoorsbedrijf. De ge
volgen zijn dat een aantal grote bouw
werken (volkswoningbouw) niet afge
maakt kan worden, en dat andere
bouwvakarbeiders worden ontslagen. De
oorzaak is het besluit van de Samen
werkende Stucadoors-Patroonsorganisaties
om geen hogere lonen meer te betalen dan
wat maximum door het college van Rijks
bemiddelaars is toegestaan.
Enige jaren achtereen hebben de stuca-
doorspatroons, vooral zij die in de ver
woeste gebieden werk hadden, de arbei
ders bij hun collega's weggelokt door
steeds hogere lonen te betalen.
Plotseling hebben zij daaraan een einde
willen maken, in vele gevallerr daalde het
weekloon met enkele tientallen guldens.
De arbeiders gevoelden zich gedupeerd,
de Alg. Bond van Werkers in het Bouw
bedrijf (onderafdeling van de E.V.C.)
spande zich voor het karretje en stakin
gen werden geproclameerd onder leiding
van zogenaamde Contact-Commissies,
waarin ook leden van de Unie-Bonden
waren opgenomen. Alles volgens het recept
zoals dit van 1946 af door de E.V.C. in
tientallen stakingen is toegepast.,,
De Unie-Bonden (Algemene, R.-K. en
Christelijken) kondeji zich met deze sta
kingen, welke geproclameerd zijn zonder
overleg met de bondsbesturen, niet ver
enigen, en dus worden deze noch. moreel,
noch financieel van bondswege gesteund.
Zolang er organisatie in het bedrijf is,
is de voornaamste grondslag van het loon
het tarief geweest. Dit was na de grote
stakingen en uitsluitingen in 1920 voor
gewoon vlak werk 30 ct. p. m2. (uurloon
90 ct.)
Destijds werd in de hoogconjunctuur
meermalen 50 a 60 cént per m2. betaald.
Maar, hoewel er toen geen prijs- en loon
politiek van de Overheid was, durfde toch
geen enkele boua-fide organisatie aan een
werkgever de eis te stellen dat hij meer
moest betalen dan de Coll. Arbeidsover
eenkomst aangaf. Een bona-fide vakorga
nisatie kan zich o.a. met het al of niet
betalen van loon dat boven het geldende
loon uitgaat om velerlei redenen niet be
moeien. Het is niet doenlijk tegen een
werkgever te zeggen: „U moet meer be
talen dan het loon", maar even ondoenlijk
is het om tegen een arbeider, die tenge
volge van alles wat hij sinds 1940 heeft
doorgemaakt aan velerlei zaken behoefte
heeft, te zeggen: „Je mag geen cent meer
aanpakken dan het officiële loon".
En iemand die daarvan de redelijkheid
inziet, zal ook niet verlangen dat de or
ganisaties zich met de „zwarte lonen"
bemoeien.
Maar, in 1932 was het tarief voor vlak
werk nog 30 cent per m2. Door de grote
werkloosheid was het in 1940 gedaald tot
20 cent. En in 1945 bij het vaststellen van
jle lonen voor alle bedrijven werden deze
met 25 pet. verhoogd en later nog eens
verbeterd tot een hoogte van 29 cent. Het
officiële loon (tarief) stond dus in 1948
nog lager dan in 1932. De „hoge" lonen
der stucadoors werden dan ook niet tegen
het officiële tarief verdiend.
En werkgevers en werknemersvertegen
woordigers in de Bedrijfsraad liebben dan
ook herhaaldelijk aangedrongen op ver
betering van uurlonen en tarieven. Maar
het college van Rijksbemiddelaars ver
langt, zoals bij alle loonregelingen, dat
deze wetenschappelijk worden vastgesteld
door middel van tijdmetingen en bereke
ningen.
Het gaat nu eenmaal anders dan vroeger
met de vaststelling van het loon, vroeger
was dit een zaak van werknemers- en
werkgeversorganisaties. Nu - hebben de
Contact-Commissies de eis van de E.V.C.
overgenomen: a. een uurloon van f 1.20;
b. een toeslag van 25 pet.; c. afschaffing
der tarieven wordt ook hier en daar ver
langd.
Dus 1.50 per uur. De Unie-Bonden
menen dat een dergelijke eis, die ingaat
tegen het tot dusverre door het parlement
gesanctioneerde regeringsbeleid, niet kan
worden gesteund. Maar wel dat door tijd
metingen kan worden aangetoond dat de
tarieven te laag zijn. En krachtig wordt
geijverd om liet loonplafond hoger te stel
len dan de toegestane 25 pet. bij aange
nomen werk. Doch zolang de stakingen
duren kunnen de onderhandelingen over
cle voorgestane verbeteringen niet door
gaan. Slechts dan, als de stucadoors be
grijpen dat het werk eerst moet worden
hervat, kan verder worden gewerkt aan
verbeteringen die ook de werkgevers no
dig achten. Zo is gesproken op een ver
gadering van de Uniebonden in verband
met de stakingen. Het is te wensen dat de
stucadoors hun verantwoordelijkheid om
het werk te hervatten zullen inzien en niet
door acties anderen zullen belemmeren te
doen wat dezen als hun plicht beschouwen,
Wij gaven dit stuk ter inzage aan het
bestuur dei- E.V.C te Haarlem. Dit schrijft
in zijn antwoord: De stucadoors hebben,
als antwoord, op het besluit der stuca-
doorspatroons ,0m slechts de vastgestelde
lonen te betalen, geantwoord door in alle
plaatsen commissies te vormen, terwijl
inmiddels ook een landelijke commissie is
gevormd. Een minimum programma is op
gesteld: voor de stucadoors 1.20 per uur
voor de opperlieden 1.10, met daar
boven 25 pet. vaste toeslag.
In de commissies hebben leden zitting
van alle organisaties, zodat de beschuldi
ging van de hand gewezen wordt, dat de
strijd die de stucadoors voeren een rel
zou zijn van de Eenheidsvakcentrale. In
de nieuwbouw wordt practisch overal ge
staakt, terwijl nu reeds vele patroons door
de knieën zijn, die tegemoet komen aan
de minimum seisen van de stucadoors.
Zoals bekend hebben de zogenaamde
Uniebonden direct na de bevrijding hun
sanctie gegeven aan regelingen voor het
bouwbedrijf, die in wanverhouding ston
den tot de eerste levensbehoeften. Het
gevolg was dat niemand zich aan deze
regeling hield en de bouwarbeiders zelf
hun lonen gingen vaststellen. Hieruit
blijkt dat de Uniebonden geen vat op liun
leden hadden, om ze voor lonen te laten
werken die door hun organisatie was
vastgesteld.
Er werd compensatie gevonden door
enige kunstmatige toeslagen, echter de
enig afdoende maatregel, verhoging van
het basisuurloon, werd resoluut van de
hand gewezen.
Inplaats de belangen van de arbeiders
te behartigen, namen de Uniebonden zit
ting in de Stichting van de Arbeid en pro
pageerden de arbeidsvrede. Deze tactiek
betekende, dat de ondernemers steeds
sterker te paard kwamen te zitten en dat
zij oogluikend de zwarte lonen toestonden.
Zo is te begrijpen, dat de Uniebonden na
3 jaar onderhandelen geen resultaat heb
ben kunnen bereiken, zodat zelfs de mo
derne bond heeft moeten verklaren op 20
Januari bij geen verder resultaat het sta
kingswapen te moeten hanteren.
Het wachten van de ondernemers was
op zogenaamde normale tijden, waarmede
zij bedoelde de crisis van voor de oorlog,
met haar ontzaglijke werkloosheid en leed
voor de arbeidersklasse.
Door de jongste maatregelen van mi
nister In 't Veld om de woningbouw te
beperken, achten de ondernemers de tijd
gekomen om de lonen omlaag te drukken.
Hierop hebben de stucadoors geantwoord
door de strijd te aanvaarden.
De Uniebonden, waar regelmatig con
tact mee is opgenomen, verklaarden uit
drukkelijk de regeringspolitiek te blijven
steunen, zij waren alleen bereid te praten
over doorbreking van het loonplafond en
hieraan te verbinden tijdmetingen.
De strijdende stucadoors kunnen zich
hiermede niet verenigen, omdat het geen
zin heeft te praten over doorbreking van
het loonplafond zolang de tarieven op
vooroorlogse verhoudingen zijn gebaseerd,
waardoor alleen het jaagsysteem in het
leven zou worden geroepen. Te praten
over tijdmetingen heeft evenmin zin, al
vorens overeenstemming is bereikt over
de hoogte van het minimumloon.
Uit de huidige situatie blijkt, dat overal
In de nieuwbouw gestaakt wordt, waar
niet aan de minimum-eisen van de stu
cadoors is voldaan. Ondanks dep oproepen
van de Unie-bonden strijden de stuca
doors door en staan hecht aaneengesloten
rond hun zelf gekozen commissies.
Het is onredelijk te verlangen dat de
stucadoors eerst aan de,, gang moeten, al
vorens de onderhandelingen - weer kunnen
beginnen, die na 3 jaar onderhandelen geen
effect hebben gesorteerd.
Het zijn niet de stucadoors, die verant
woordelijk zijn voor stagnatie van de wo
ningbouw, doch de regering gesteund door
de Uniebonden.
„Caecilia" concerteert
voor de oboi d'amore
Vrijdagavond zal het Koninklijk Man
nenkoor „Caec^ia" in de Grote Kerk een
volksconcert geven met medewerking van
Jaap Stotijn, hobo en de organist Dolf Hen-
driksen.
Dit concert wordt gegeven ten bate van
het fonds, dat hier te stede is opgericht
voor de aanschaffing van twee stuks „oboi
d'amore" voor de Haarlemse Orkest-Ver
eniging. Het aanschaffen van deze instru
menten is voor de H.O.V. van zeer veel
belang, reden waarom wij voor Caecilia's
concert uw bijzondere belangstelling zou
den willen vragen.
TRIMTEITSLYCEUM
Voor het eindexamen gymnasium zijn aan
het Triniteitslyceum geslaagd: voor diploma
B: F. Alkemade, Nieuw-Vennep, E. Crabben-
dam, Zandvoort; G. Grimbergen, IJmuiden-
Oost; J. Roozen en J. van Wijck, Overveen;
H. Beukers,. A. Bosse, Haarlem en B. Lucas,
Bloemendaal. Afgewezen twee.
Na verlengd examen slaagde nog Voor
diploma A: J. Gigengaclc, Haarlem.
Ongeoorloofde pressie bij
toewijzing van woningen?
Raadslid Happé stelt vragen
Naar wij vernemen heeft het lid van de
Haarlemse raad W. F. H a p p (Partij van
de Arbeid) de raad verlof gevraagd de vol
gende vragen aan het College van B. en W.
te stellen:
1. Blijkens een door mij ontvangen
mededeling van het bestuur van de af
deling Haarlem van de Nederlandse Ver
eniging van Spoor- en Tramwegpersoneel
werd aan een Rooms-Katholielk lid van
deze organisatie, welk lid in aanmerking
kwam voor een woning van een Rooms-
Katholieke woningbouwvereniging door
het bestuur van deze vereniging de voor
waarde gesteld, dat hij lid moest worden
van de Nederlandse R.K. Bond van Spoor-
en Tramwegpersoneel „St. Raphael".
Is het B. en W. bekend, dat in dergelijke
gevallen zulk een pressie wordt uit
geoefend?
2. Zijn B. en W. bereid de nodige stappen
te doen om aan het toepasseri van deze
ontoelaatbare methode een einde te maken?
STAD
Oprichting sociëteit
Een aantal kunstbeoefenaars, kunstmin-
nenden en in kunst belangstellenden, van
mening dat er te Haarlem ernstig behoefte
bestaat aaq een trefpunt voor gelijkgezin
den, heeft per circulaire, gericht aan daar
in eerste instantie voor in aanmerking
komenden, kennis gegeven van het plan tot
oprichting van een Sociëteit, die zal wor
den gevestigd in de kelders van het res
taurant Brinltmann aan de Grote Markt.
Reeds maakte de architect professor G.
Iiolt een ontwerp tot inrichting van dit
etablissement. Onder meer is aan de in
richting van een welvoorziene leestafel ge
dacht.
De verkiezing van een bestuur, het rege
len der huishoudelijke zaken en van de
frequentie der samenkomsten worden
overgelaten aan een algemene vergadering.
Een systeem van ballotage zal beslissen
over toetreding.
De Sociëteit zal de naam „Teisterband"
dragen, welke, overigens op betwistbare
historische gronden, gevoerd werd door de
dichter Willem Bilderdijk, die in het tot
domicilie te kiezen perceel leefde en stierf.
De voorlopige commissie van voorberei
ding bestaat uit de heren: mr. L. Ali Cohen.
M. S. Andriessen, H. P. Baard, C. Brants,
Godfried Bomans, J. Chapon, prof. G. Holt,
'Otto B. de Bat, David Koning, P. Leffelaar,
dr. A. Melchior, Jan Mul, Wim Paauw, A.
Planteydt, H. L. Prenen, L. Spierenburg en
W. Steyn.
Burgerlijke stand van Haarlem
HAARLEM, 13 Juni 1949
BEVALLEN van een zoon: 11 Juni, J. C.
Koelemeijervan Son; P. N. Leeuwerke-Koe-
lemeijer; C. H. Brammer—Le Noble; 12 Juni,
C. S. Udovan der Wurf; C. F. SernéLuke;
C. SchouteriDoes; A. G. SnoekKloot; 13
Juni, J. C. van SchootenMaarschalk; W.
MeijerGeurts.
BEVALLEN van een dochter: 10 Juni, W.
I-ïomanVisee; 11 Juni, J, RekmanSnoek;
J. KleinNijhuis; B. S. van EerdenRoe-
loffzen, 2 d.; H. Kessensvan Eerden; C. F.
E. M. Rolink—Kahmann; 12 Juni, C. E. Oling
Marchand.
OVERLEDEN: 11 Juni, G. R. Bosmanvan
Geenhuizen, 29 j., v. Nievèltstraat; J. F.
Kroon, 63 j., Westerhoutpark; H. van Eek, 1
d., Rijksstraatweg; 12 Juni, A. Janse, 71 j.,
Kedoestraat; H. D. Beekman, 66 j., Tempe
liersstraat; H, Smakman, 56 j., Hazepaters-
laan.
Communistische raadsleden
stellen vragen
De heren G. Mol en mr. M. D. Proper,
leden van de communistische fractie in de
Haarlemse raad, hebben verzocht hetCol
lege de volgende vragen te mogen stellen:
1. Is het Uw College bekend dat op 7 Juni
1949 uit het pand Schotersingel 55 te Haar
lem een moeder en drie kinderen krachtens
een ontruimingsvonnis zijn verwijdend zon
der dat enige woonruimte voor hen ter be
schikking was, terwijl deze bewoonster
geen aanleiding had gegeven tot deze ont
ruiming?
2. Zijn er nog andere van soortgelijke
uitzettingen te verwachten in de eerst
komende tijd?
3. Is Uw College bereid in daartoe ge-
eigende gevallen de te ontruimen woon
gelegenheid te vorderen voor de gedu
peerden?
4. Waarom heeft een dusdanige vorde
ring niet plaats gevonden in het hierboven
bedoelde geval?
De heer P. II. Vooren heeft de volgende
vragen gesteld:
1. Is het Uw College bekend dat het
College van Rijksbemiddelaars bij beschik
king' van 30 Mei 1949 aan de werkgevers
heeft toegestaan om de werknemers een
uitkering te verstrekken in de loop van
1949 van 2 procent van het jaarloon?
2. Is Uw College van Burgemeester en
Wethouders "bereid aan de Raad een voor
stel te doen toekomen krachtens hetwelk
een dergelijke uitkering aan het personeel
van de Gemeente op korte termijn zal wor
den verstrekt?
Heemsteedse raad vergadert
Donderdagmiddag vergadert de gemeen
teraad van Heemstede in het Raadhuis. De
agenda vermeldt zeven punten.
B. en W. stellen de gemeenteraad voor
medewerking te verlenen aan de Vereniging
„Bijzondere Protestantse School te Heem
stede" voor uitbreiding van de Nicolaas
Beetsschool met een leslokaal voor handen
arbeid en zolang het lokaal niet kan wor
den gebouwd, de uitbreiding tijdelijk onder
te brengen in het gebouw voor Christelijke
Belangen.
Voorgesteld wordt de löontabellen voor
gemeentewerklieden te wijzigen en die aan
te passen aan het loonpeil van het rijk. Er
mag in geen geval meer betaald worden
dan door het rijk. Lonen, welke op het
ogenblik hoger liggen, kunnen voor dat
hogere in de vorm van een persoonlijke
toelage worden gegarandeerd. Echter ware,
aldus een brief van de minister van Bin
nenlandse Zaken, in geen geval het uitzicht
op een hoger loon te garanderen.
B. en W. stellen verder vbor in te trekken
het besluit van 22 September 1938, inzake
vaststelling van een uitbreidingsplan voor
de terreinen, gelegen Westelijk van de
Crayenestersingel en Noordelijk van de
Lanckhorstlaan en te bepalen, dat een her
ziening wordt voorbereid.
Anti Revolutionnaire
Gemeentepolitiek
W. C. BAKKER li
Hollanders in Indonesië
twijfelen
Zij willen zekerheid
voor de toekomst
Het is een somber lied, dat de Europeaan
in Indië nu en dan door het hoofd speelt.
Overal waar blanken elkaar treffen,
praten zij over dezelfde onderwerpen. Er
zijn gebrek en economische chaos op ve
lerlei gebied. Maar dat kan allemaal tijde
lijk zijn; het is een verschijnsel, de uiting
van een algemene na-oorlogse crisis, die
in andere omstandigheden met enige moei
te zeker overwonnen zou kunnen worden.
Want heeft dit land niet nog steeds zijn
enorme rijkdom aan producten en zijn on
gelofelijke vruchtbaarheid.
Maar de omstandigheden doen de men
sen dan weer aarzelen ïh die gesprekken.
Wat is de toekomst van dit land? Hoe lang
blijven hier nog Nederlandse troepen? En
als die weg zijn, wat gebeurt er dan met
de .burgers in het zakenleven en de amb-
tenaren?
Dat zijn allemaal open vragen, die het
leven van de Nederlandse burger in In
donesië niet eenvoudiger maken. De toe
komst is voor hem een grote bron van on
zekerheid. Hij twijfelt met die twijfel
die alle Nederlanders hier hebben aan de
.vooruitzichten van „dat kleine polder
landje" aan zijn mogelijkheden in Ne
derland. De berichten, die hij krijgt over
de arbeidskansen in het moederland, zijn
niet overdreven gunstig verre van dat
enJa, en.... Ligt de toekomst
voor al die Nederlanders, die van dit zon
nige land zijn gaan houden, hier of in
Holland, dat sommigen zijn ontwend en
waar ze de meeste van hun relaties uit het
oog hebben verloren?
De meeste Hollanders, die, voor dit pro
bleem komen te staan, kiezen de eerste
weg: zij blijven hier. Want zij houden
hoop en zij weten, dat het hun moeilijk
zal vallen om weer iri Holland te aarden.
Maar de animo ontbreekt velen om in de
onrustige en onveilige sfeer van de onder
nemingen diep in de rimboe een bestaan
te zoeken. Zij zijn er hun leven niet ze
ker. Nooit. En zolang de bevolking niet
rustiger wordt zullen ook de militairen er
nooit in kunnen slagen overal in dit
enorme land, tot op de meest afgelegen
posten, veiligheid te brengen. Daar zullen
wij nimmer genoeg militairen voor op de
been kunnen brengen, Nederlandse noch
Indonesische (die dan binnenkort samen
gevoegd zullen worden in het federaal
leger).
Zij zoeken werk in de stad; vaak tot
wanhoop'van Amerikaanse financiers, die
hun geld in de republiek steken, maar
daar dan ook een zo groot mogelijke op
brengst van verwachten. Een opbrengst
die althans voorlopig door Indone
sische planters niet geleverd kan worden
En dat weten die Amerikanen. Dat zal
meneer Fox ook wel weten.
Militairen.
Enige tijd geleden heeft men hier plot
seling een grote campagne op touw gezef
om demobiliserende militairen er toe over
te halen niet terug te keren naar Holland
„de kansen zijn daar slecht" maar
hun toekomst onder- de tropenzon te zoe
ken. Dit voorstel tot al die demobiliseren-
den werd nogal aantrekkelijk voorgesteld.
Maar men vergat hierbij te vermelden
dat slechts die Europeanen in dit land een
kans hebben, die kennelijk beschikken
over de capaciteiten, en de ontwikkeling
om leiding te geven: leiding op velerlei
gebied en vaak over zeer vele mensen. En
het is nu eenmaal zo, dat talloze van die
Hollandse militairen vermogen zowel als
ontwikkeling voor deze posten missen. Zij
zijn geschapen voor meer ondergeschikte
functies op kantoren en fabrieken, en voor
dergelijke werkzaamheden heeft dit land
zelf vrijwel onuitputtelijke arbeidsre
serves.
Een paar weken na het begin van bo
vengenoemde campagne is men dan ook
in iets minder extatische bewoordingen
gaan schrijven over de kansen voor blij
vers. Maar met dat al staat de Neder
landse militair voor ongeveer dezelfde
moeilijkheden als de burger. Kan dit land
hem de zo begeerde bestaanszekerheid
bieden? Kan Holland dat? Kan Holland dat
bieden aan hem en aan zijn duizenden
collega's, die op ongeveer hetzelfde tijd
stip óp de burgermaatschappij zullen wor
den losgelaten? Kan het dat verzekeren
aan fhensen die sinds drie of vier jaar, of
al sinds 1941 of 1942, aan het normale
burgerleven zijn onttrokken? Die vaak nog
maar weinig kunnen, behalve - patrouille
lopen en met een geweer op wacht staan?
Dit jaar zal de militaire dienst zeker
dertigduizend mannen' laten gaan. Waar
komen zij terecht? Zij willen geenszins
aanspraak maken op betere kansen dan hun
gelukkiger tijdgenoten, die niet of die in
De speciale aardbeienveilingen zijn weer begonnen en vier weken lang zullen de
sappige vruchten onder de veilingklok doorgaan om hun weg te vinden naar de
consument. De kwaliteit is prima door het goede weer en als de prijs meevalt kunnen
velen weer gemeten, want de export is niet groot. Voor het eerst bestaat er geen
verplichting om 40 procent aan de fabriek te leveren.
Een oude waarheid
Wanneer wij zeggen dat het beste middel
om iets op te ruimen, een Groentje in
Haarlems Dagblad is, dar» is dat geen
nieuwtje.
Het is een oude waarheid, maar een die
verdient telkens herhaald te worden.
ERRES en PHfLIPS
BETALING IN OVERLEG
HAGEMAN
GED. OUDE GRACHT 52
tegenover de kerk TEL. 12762
(Adv.)
Holland in dienst zijn geweest. In een
democratisch land moet iedereen dezelfde
kansen hebben. Maar dat „moet" is dan
ook een dringend „moet".
Een conclusie.
Bij dit alles bestaat voor hen één voor
waarde. Er is maar één ding, dat aan deze
mensen die zekerheid kan geven, die zij
meer dan iets anders willen hebben: een
regeringspolitiek met een zeer doelbewust
streven, Een politiek, die op een bepaald
doel is' gericht. En daar wachten al die
tienduizenden Nederlanders in Indonesië
op. Daar zien zij naar uit.
Reikhalzend.
E. P.
Werkstukjes van leden der
technische Marine-opleiding
In een der etalages van een kleermakers-
firma in de Zijlstraat te Haarlem'heeft de
Koninklijke Marine een aantal werkstukken
tentoongesteld die zijn vervaardigd door
deelnemers aan de technische opleiding der
Marine. Het gaat er hier niet in de eerste
plaats om de algemene belangstelling te
wekken voor onze defensie, maar vooral
om ambachtsscholieren en adspirant-tech-
nici een indruk te geven van het peil dezer
technische opleiding. Er zijn dan ook een
aantal keurige staaltjes van metaalbewer
king te bewonderen, werk van een ser
geant-machinist, van een stoker eerste Idas
voor zijn opleiding tot korporaal-machinist
en oefenwerk van een torpedomaker-ge-
scl&tmaker.
ifkarnaast is echter nog een drietal
modellen geëxposeerd, die ook de leek op
hun waarde zal kunnen schatten. Het
pronkstuk van de kleine collectie is onge
twijfeld een groot model van de kruiser
„Sumatra", die na een 19-jarige trotse
dienst nog een vrij roemloos einde vond bij
de invasie van Juni 1944, toen het schip
tot zinken werd gebracht om als golfbreker
dienst te doen. Verder is er een model op
kleinere schaal van de bekende onderzee
boot K 18 en van een moderne „Firefly"
van de Marine-Luchtvaartdienst.
.Spoorverkeer Amsterdam-
Haarlem twee uur gestremd
Op de spoorlijn HaarlemAmsterdam
brak hedenochtend om ongeveer half zeven
nabij Halfweg een „versterkingsdraad",
waardoor het verkeer van Amsterdam naar
Haarlem gestremd werd.
Het reizigersverkeer van Amsterdam
naar het Westen werd over Uitgeest geleid.
Een en ander heeft vele forensen gedu
peerd, aangezien de stremming juist tijdens
het ochtend-spitsuur viel.
Omstreeks kwart ovè-r acht Icon men het
verkeer weer langs norrriale banen leiden.
Paratyphus in Rijnsburg
Vast is komen te staan,' dat de ongeveer
300 inwoners van Rijnsburg (Z.H.), die
van het eten van leverworst ziek zijn ge
worden tengevolge van vergiftiging, para
typhus hebben.
De ziektegevallen zullen waarschijnlijk
geen van alle een ernstige afloop hebben,
zo verklaarde de behandelende genees
heer.
SCHEEPVAART
Amsteldijk, Rotterdam—Japan 13 Juni van
Aden. Aldabi, Buenos AiresRotterdam 14
Juni te Santos; Alhena, RotterdamBuenos
Aires 13 Juni te Fernando. Boissevain, 13
Juni van Tanga naar Lorenzo Marquez.
Congostroom, DakarAmsterdam 14 Juni te
Antwerpen verwacht. Delfshaven, 14 Juni van
Lagos te Grandbassam. Grootekerk, Amster
damBeira pass. 13 Juni Ouessant. Gaaster-
kerk, 12 Juni van Mombassa naar Amsterdam.
Kedoe, JavaRotterdam 14 Juni te Suez.
Lievevrouwekerk, RotterdamCalcutta pass.
13 Juni Aden. Maetsuycker, pass. 13 Juni
Straat Soenda. Manoeran, 13 Juni v. Bahrein,
naar Muscat. Marpessa, 13 Juni van Singapore
naar Aden. Meerkerk, RotterdamJapan 13
Juni van Hongkong. Molenkerk, JapanRot
terdam 14 Juni te Singapore. Mijdrecht, 13
Juni van Pórt Arthur te Londen. Rotti, New
YorkBahrein pass. 13 Juni Gibraltar. Rijn
land, Buenos AiresAmsterdam 13 Juni van
Santos. Ruys, 13 Juni van Mombassa naar
Mauritius. Schiedijk, 13 Juni van Singora te
Singapora. Stad Leiden 14 Juni van Houston
te Hamburg. Tegelberg, 13 Juni van Hong
kong naar Yokohama. Triton, 14 Juni van
New York te Puerto Cabello. Van Oudshoom,
13 Juni van Batavia naar Palembang. Van 't
Hoff, 14 Juni van Durban te Lorenzo Mar
quez. Westerdam, 13 Juni van Rotterdam te
New York. IJsel, AmsterdamParamaribo
pass. 13 Juni Ouessant. Zwijndrecht, Lulea
IJmuiden pass. 13 Juni Brunsbuttel. Bantam,
12 Juni 19 uur van Abadan naar Basra. Lim
burg, 14 Juni van Tanga te Rosario verwacht.
Salatiga, vermoedelijk 18 Juni van Calcutta
naar Pacific. Sarangan, 4 Juni van Lo£'
Angeles te San Francisco, Waterman, Java-
Rotterdam pass. 13 Juni 10 uur Malta. Wil
lem Ruys, pass. 13 Juni Gibraltar, wordt 16
Juni 8 uur te Southampton verwacht. Zui
derkruis, RotterdamJava pass. 12 Juni Suez.
FEUILLETON
door ANDREW MACKENZIE
vertaald uit het Engels.
61)
Wat mij bezig houdt, is hoe mijn oom
het voor elkaar kreeg zijn indentiteit als
hoofd van de chanfftge-beweging geheim
te houden voor zijn zuster Edith en Fello-
wes, zei Judith.
Enige ogenblikken later liet juffrouw
Clithervvood, die tijdens mijn ziekte als
een moeder voor mij gezorgd had, inder
daad de inspecteur binnen; die gevolgd
werd door de dominee
Braiyngaii drukte mijn hand in zijn ge
weldige handen op een wijze, dat ik in
elkaar kromp.
Het spijt me ontzettend, dat ik met
eerder hierheen kon komen, Bob, zei hij.
Maar zodra een politieman één geval ach
ter de rug heeft, ligt er al weer een vol
gend geval op hem te wachten. Ik ben
intussen al een heel eind gevorderd met
de oplossing van een nieuwe affaire, sinds
het drama van het Huis aan de Baai zijn
einde vond.
Is Scotland Yard dus van oordeel,
dat die geschiedenis bevredigend is opge
lost? vroeg ik.
Zeer zeker. Mijn chefs zijn zeer te
vreden. De hoofdfiguren zijn dood, de
handlangers in verzekerde bewaring, het
materiaal, waarmee de chantage gepleegd
werd is vernietigd en het Huis aan de Baai
Mif omgeblazen.
Dat laatste vind ik jammer, mom
pelde de dominee.
Dank zij u, zijn wij gelukkig niet
allemaal met het Huis de lucht 'ingegaan,
zei Brannigan. Ik heb nog nooit iemand
met zoveel enthousiasme en opluchting
begroet, als u, dominee, toen u daar om
die deur keek!
Ik had u veel eerder in vertrouwen
moeten nemen, merkte de dominee op. Ik
koesterde al lange tijd argwaan tegen de
kolonel. Instinctief voelde ik, dat hij slecht
was. Ik kan niet zeggen, wat precies mijn
arg\yaan gewekt heeft, maar ik was ervan
overtuigd, dat in het Huis aan de Baai
kwade dingen gebeurden. De verschijning
van de gemaskerde figuur gaf mij toen
een eerste aanwijzing.
-L- Het Huis aan de Baai was eens in
vroeger tijden het hoofdkwartier van een
smokkelaarsbendè, légde Brannigan uit.
Na de dood van de eerste eigenaar, liet
die émekkelaarsbende de legende van een
spookfiguur met een maslcerkap voort
leven, om de dorpelingen Uit de buurt
van het Huis te houden. En deze legende
paste uitstekend in de plannen van Simp-
kïhs, toen hij dit huis uitzocht om als
hoofdkwartier van zijn chantagebeweging
te dienen. Hij spookte zelf wat rond met
een maskerkap over zijn hoofd om de le
gende weer nieuw leven in te blazen. Daar
na gaf hij Job en Bartholomeus opdracht
om bij het huis de wacht te houden, onder
het voorwedsel. dat anders zijn personeel
niet zou willen blijven. U moet een doorn
in zijn oog geweést zijn, dominee, met uw
speurtochten" naar vogels en insecten.
Ongetwijfeld, grinnikte de dominee.
Dat schot dit het Abessijnse geweer was
bedoeld om me af te schrikken. En het
deed dat ook in zeker opzicht, want ik
wilde geen kogel door mijn hoofd hebben.
Als ik ongestoord door had kunnen speu
ren, dan had ik zeker iets ontdekt over
die nachtelijke bezoeken per motorboot.
Dat is een punt, dat me niet duide
lijk is, onderbrak ik hem. Waarom nam
Simpkins de moeite om Fellowes hier te
laten komen voor een onderhoud, terwijl
hij hem op ieder moment, dat hij wilde,
overal in Londen bij zich kon laten ko
men?
We moeten de gezondheidstoestand
van Edith Simpkins in het oog houden,
antwoordde. Brannigan. Ze was niet sterk
genoeg om regelmatig naar de stad te gaan.
Simpkins was duivels listig en gaf zijn
zuster de indruk, dat zij eigenlijk de zaken
deed; Zij en Fellowes deden het koelie
werk, plaatsten de bedienden en diénst-
meisjes, en hiervoor was geregeld overleg
noodzakelijk. Een auto kan gemakkelijk
achtervolgd worden dénk maar aan de
jonge Carfrew, die achter Mary, tegen wie
hij argwaan had opgevat, aanreed maar
een motorboot, daar denkt niemand aan.
Bovendien had Simpkins het plan om per
motorboot er tussen uit te trekken, als de
politie op zijn spoor zou komen.
Judith had zonder een woord te spreken
naar ons gesprek zitten luisteren, maar nu
kon ze haar nieuwsgierigheid niet langer
bedwingen.
r- Maar hoe is het mijn oom toch ge
lukt zijn geheim tegenover zijn zuster te
bewaren? vroeg ze. Ik heb het Bob ook
al gevraagd, maar die weet geen ant
woord.
Door het eenvoudige feit, dat hij zich
nooit aan iemand liet zien, antwoordde
Brannigan. De keldergewelven onder het
Huis aan de Baai waren in vergetelheid
geraakt, toen er niet meer gesmokkeld
wercl. Maar de kolonel ontdekte ze als het
ware opnieuw en gebruikte de betimmerde
kamer als zijn hoofdkwartier en daar gaf
hij zelf onzichtbaar van achter het
paneel orders aan Fellowes. Zijn zuster
behoefde hij geen orders te geven. Ik twij
fel er aan, of zij ooit in contact is geweest
met de afperser. Zij en Fellowes zouden
gezamenlijk een aandeel krijgen voor hun
werk in de chantage-beweging. Het bij
zondere van deze hele opzet was, dat
niemand meer dan een heel klein onder
deel van wat er in werkelijkheid aan de
hand was, te weten kreeg.
Maar het feit, dat het Huis aan de
Baai werd gebruikt, moet toch een ver
moeden hebben doen ontstaan, dat de
kolonel er iets mee te maken had! riep
ik uit.
Er werd alleen maar gebruik gemaakt
van de ondergrondse gewelven, verbeterde
Brannigan mij. En de kolonel was kenne
lijk de enige, die de geheime toegang van
zijn werkkamer naar het ondergrondse
vertrek kende. Fellowes kwam er altijd
door de ingang in het bos binnen. Edith
Simpkins maakte klaarblijkelijk van die
zelfde ingang gebruik, als ze Fellowes ont
moette.
Ja, dat is de enig mogelijke uitleg,
gaf ik toe.
We hadden op het bestaan van die ge
heime ingang in het bos kunnen komen,
toen Johnny Barnes ons vertelde, dat hij
Fellowes niet het huis had zien verlaten,
terwijl hij toch plotseling ergens uit de
struiken opgedoken was, zei Brannigan.
Alg ik aan die mededeling toen meer aan
dacht had geschonken en de juiste con-,
clusie had getrokken, dan hadden we die
geheime toegang eerder ontdekt.
Wanneer ben je voor het eerst arg
waan tegen de kolonel gaan koesteren?
vroeg ik.
In zekere zin heb ik aldoor argwaan
tegen hem gehad, zei Brannigah langzaam.
Hij had immers de grootste mogelijkheden.
Maar hij cultiveerde de indruk dat zijn
zuster en Fellowes de mensen waren met
de hersens,- die de zaak bestuurden. Dit
leidde de aandacht af ert toen jij me ver
teld had, wat je daar in die tuin van het
kantoor had afgeluisterd op de avond, dat
je daar was binnengedrongen, kwam ik
tot de overtuiging, dat ik er naast moest
zijn. Toen begon ik naar een andere ver
dachte uit te kijken, en daar was de domi
nee. Tenslotte was hij in Londen geweest
op de dag, dat Biüy Turner werd vermoord,
en op het moment, dat de afperser via de
Monopolis Magazijnen ontsnapte.
Ik volgde meneer Arlen de eerste
keer, merkte de dominee op, omdat ik
hem verdacht; De tweede keer haalde ik
een soort kwajongensstreek uit. Ik was
er achter gekomen, dat u mij verdacht
en ik wist, dat ""ik achtervolgd werd, en
toen besloot ik mijn achtervolger af te
schudden. Maar ik zorgde er, wel voor een
alibi te hebben: ik was die dag inderdaad
in het kinderziekenhuis.
Dat weet ik, zei Brannigan. Ik liet
dat nagaan, en kwam om die reden tot
de conclusie, dat u toch niet de man was.
die we zochten. Maar er was zoveel in
uw manier van optreden, dat om een uit
leg vi-oeg, dat ik u een nacht huisarrest
besloot te geven, terwijl ik de diverse fei
ten onder ogen zag.
Als de kolonel de man. was, die we
zochten, hoe was het hem dan mogelijk
fta ons fiasco in de Monopolis-magazijnen
weer in zijn kantoor te zijn, toen we hem
daar opzochten? vroeg ik. Je mensen hiel
den daar de wacht en niemand zag hem
weggaan.
Dat was inderdaad zijn slimste zet,
gaf Brannigan toe. Ik ben er achter ge
komen, dat de kolonel in zijn jonge jaren
een uitstekend toneelspeler was. Op de -
dag van de afspraak met gravin Carfrew
gaf hij te zijnen kantore order, dat hij
niet gestoord mocht worden, en daarna
sloop hij er onopgemerkt tussen uit, be
hoorlijk vermomd, met een grijs pak aan
en een gi'ijze bolhoed op. In een kamer,
die hij in de buurt van Bond Street had
gehuurd, maakte hij zich verder op tot
een oude deftige Londense Club-gentle-
man. Nadat hij de politie had weten af
te schudden, betrad hij in eerstgenoemde
vermomming binnen enkele minuten weer
zijn kantoor-. Hij maakte echter één fout,
die mij de eerste echte aanwijzing gaf.
En die was? vroeg Judith.
Bij zijn ooi' zat nog iets van schmink
en de lucht hiervan was onmiskenbaar
er hing een bepaalde lucht in zijn kamer,
zoals in de kleedkamers van artisten hangt.
Tenslotte had de man snel moeten werken.
I Hij had de verf, die hem onherkenbaar
voor mijn mensen, die de wacht hielden,
gemaakt had, in allerijl af moeten wissen
aan een wastafel in zijn privé-kantoor om
daarna in rustige houding achter zijn bu
reau te gaan zitten.
Had het me maar verteld, zei ik. Als
ik geweten had, dat je hem .verdacht, dan
I had ik me verre van die man gehouden,
j Brannigan schudde zijn hoofd.
I
