Raad voor de Luchtvaart behandelt
aan j. Vorrmk overkomen vliegongeluk
In de hoofdrol een onzichtbaar konijn
jaar
Dinsdag 22 November 1949
3
Hoogtemeter van de Cessna PH-NAZ was niet
bijgesteld en wees een te grote hoogte aan
„Piloot had met mogen
vliegen" -
Een niet bijgestelde hoogtemeter, het uit
de koers raken en het vliegen op te geringe
hoogte om zich door grondzicht te kunnen
oriënteren, noemde ir. C. A. F. Falkenliagen,
vertegenwoordiger van de directeur-gene
raal van de Rijksluchtvaartdienst bij de
Raad voor de Luchtvaart, als oorzaken van
het ongeluk met het Cessna-toestel van
Aero-Holland op 17 Januari bij Hesnaes op
liet Deense eiland Falstar. De piloten, R.
Frotiva en F. de Jong, werden hierbij ge
dood. De passagier, de heer J. J. Vorrink,
voorzitter van dc Partij van de Arbeid,
werd zwaar gewond. liet toestel was van
Amsterdam via Kopcnhagete op weg naar
Oslo.
Bij de behandeling door de Raad voor de
Luchtvaart verklaarde ir. Falkenhagen, dat
Protiva onder de gegeven omstandigheden
niet had mogen vliegen.
Dit was hem door zijn maatschappij,
Aero-Holland, verboden. Hij is toch gegaan.
Ir. Falkenhagen houdt de vlieger Protiva
dan ook voor de schuldige aan dit ongeluk.
Hij is verdwaald geraakt, heeft zich op ge
ringe hoogte trachten te oriënteren en heeft
geen rekening gehouden met de barometer
stand in het gebied, waarin hij vloog, waar
door de hoogtemeter 70 meter meer hoogte
aangaf dan in werkelijkheid het geval was.
Daarom is de Cessna PH-NAZ in de boom
toppen gevlogen en verongelukt.
Tien getuigen waren bij dit onderzoek
voor de Raad voor de Luchtvaart ver
schenen. Een uitvoerig Deens rapport was"
aan de Raad overgelegd.
De heer Vorrink getuigt
De heer Vorrink verklaarde kort na zijn
vertrek van Schiphol te zijn ingeslapen.
Toen hij wakker werd zag hij de zee en de
branding voor de kust, alsook het licht van
een vuurtoren ter hoogte van het vliegtuig.
Het vliegtuig had met slecht weer te kam
pen. De tweede bestuurder, De Jong, kwam
de passagiersruimte in en zocht in een tas
naar een kaart, die echter niet gevonden
werd. Op zijn vraag of er iets bijzonders
aan de hand was, kreeg de heer Vorrink
een ontkennend antwoord. Hij zag de be
stuurder met de radio werken. Voorts zag
hij, dat de bestuurders zichzelf vastbonden.
Het bevreemdde hem, dat hij niet werd ge
waarschuwd, maar heeft zichzelf toen ook
vastgebonden. Hij was erg moe en is weer
ingeslapen, om, naar hij zeide, in het zie
kenhuis wakker te worden.
Uitvoerig zijn getuigen en getuigen-des-
kundigen ondervraagd over de voorberei
dingen voor de vlucht. Geen hunner had er
iets van gemerkt, dat de heer Vorrink op
een regeringsinstantie aandrang had uit
geoefend om de tocht te laten doorgaan. De
heer Vorrink verklaarde, dat hij zoiets
principieel niet doet. Hij geeft ook nooit
dergelijke aanwijzingen aan een chauffeur.
Hij zeide dat hij de reis met een belang
rijke regeringsopdracht ondernam. Over-de
koers via Kopenhagen wist hij niets.
Zowel in Ypenburg als op Schiphol heb
ben de bestuurders uitvoerige inlichtingen
over de weersomstandigheden gekregen,
ook over het feit, dat de radio-installatie
van het vliegveld Kastrup gestoord was. De
Cessna beschikte over een eenvoudige
radio-apparatuur. Een deskundige verklaar
de, dat deze toereikend was bij normaal
weer.
Van de koers afgeweken
Dan kan men met een dergelijke instal
latie veilig vliegen. Deze deskundige ver
moedt, dat Protiva via Hamburg heeft ge
vlogen. Dit zou een grote afwijking 'in de
op Schiphol uitgezette koers betekenen.
Aantekeningen op de gevonden kaarten
wijzen in deze richting.
Piloot De Jong heeft blijkens getuigen
verklaringen niet veel zin in de tocht ge
had. Een andere eerste piloot op Ypenburg
heeft aanvankelijk opdracht gehad de
vlucht uit te voeren, doch maakte er be
zwaar tégen. Protiva durfde het wel aan.
ïlij kreeg echter opdracht niet te vliegen
als zich bepaalde ongunstige weersomstan
digheden boven Kastrup zouden voordoen.
Deze omstandigheden deden zich inderdaad
voor, maar Protiva is toch gegaan. Wellicht
omdat Kastrup toestemming gaf met de
mededeling dat de Cessna op 1500 meter
moest vliegen en een speciale radioverbin
ding boven Denemarken zou krijgen. Het
weer is" zeer slecht geweest. Storm, regen
en laaghangende wolkenflarden hebben het
de bestuurder niet gemakkelijk gemaakt.
Een Deense Dakota, die een uur na Protiva
uit Amsterdam startte, is echter zonder
moeite op Kastrup aangekomen.
Protiva was bij de K.L.M.
ontslagen
De loopbaan van Protiva kwam nog ter
sprake bij het verhoor van de heer F. Die
pen, gedelegeerd commissaris van Aero-
Holland N.V.. De Tsjechische vlieger Pro
tiva heeft tijdens de oorlog ift Engelse
dienst gevlogen, waar hij 4000 vlieguren
maakte op tweemotorige en zwaardere ma
chines. Hij heeft ook deel uitgemaakt van
een R.A.F.-onderzoek-afdeling. Na de oor
log is hij bij de K.L.M. gekomen. De beoor
deling van zijn werk daar was niet onver
deeld gunstig. Hij werd, blijkens een schrif
telijke verklaring van wijlen de heer Fuchs,
beschouwd als iemand met beperkte tech
nische capaciteiten en een lastig karakter.
Men heeft hem korte vluchten op Brussel
bij mooi weer toevertrouwd. Als matig vlie
ger, die tevens leed aan zelfoverschatting
en die bij minder gunstige weersomstan
digheden in de war raakte en dan onverant-
Agenda voor Haarlem
DINSDAG 22 NOVEMBTR
Gein. Concertgebouw: Concert ..Proza en
Poezië", 8 uur. Gebouw Nut van 't Algemeen:
Religieuze avonddienst, 8 uur. Spaame: „Re-
volverjacht", 14 j., 2.30. 7 en 9.15 uur. Frans
Hals: „De prins der bandieten 14 j., 2.30. 7
en 9.15 uur. Rembrandt: „Het spel gaat be
ginnen", alle leeft.. 2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
Palace: „Ergens in Europa". 18 j„ 2, 4.15, 7
en 9.15 uur. Luxor: „De slaap des doods"', 18
j., 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. City: „Johnny Be
linda", 13 j„ 2.15, 4.30, 7 en 9.15 uur. e
WOENSDAG 23 NOVEMBER
Wijkgebouw, Ged. Oude Gracht 104: lezing
dr. A. J. Rasker ..De positie van de Chr. kerk
in Indonesië", 8.10 uur. Krelagehuis: Bond
Nederland-Israël „De stenen spreken", 8 uur.
Bioscopen: Middag- en avondvoorstellingen.
woorde beslissingen nam, heeft men Pro
tiva in 1946 ontslagen. Op zijn verzoek heeft
hij daarna nog een half jaar als tweede
piloot bij de K.L.M. gevlogen.
De heer Diepen zeide dat hij zich bij de
sollicitatie van Protiva in de lente van 1947
met de heer Fuehs in verbinding heeft ge-
'steld. Hij heeft toen niet de indruk gekre
gen, dat het ontslag om technische redenen
was gegeven, doch veeleer om de karakter
kwestie. In die tijd vloog men op Ypenburg
nog met kleine luchttaxis bij goed weer.
Daarvoor *was Protiva wel geschikt. Hij
heeft zonder klachten 1200*uur voor Aero-
Holland gevlogen. Hij stond bekend om zijn
nauwkeurigheid en had al eens eerder op
Oslo gevlogen. Fouten werden niet gecon
stateerd, al is wel eens opgevallen, dat hij
eigenzinnig was.
4' De heer Diepen heeft niet geweten, dat
een der piloten de reis naar Oslo niet had
willen malcen.
Getuigen van de luchtverkeer-beveiliging
op Schiphol verklaarden dat zij indertijd
niet het recht hadden, onder de gegeven
omstandigheden het vertrek te weigeren.
Een toestemming als toen door Kastrup
werd verleend zou nimmer op Schiphol zijn
gegeven. De voorschriften zijn sindsdien
veranderd. Gezien het beperkte radiobereik
van deze machine en de toen heersende
weersomstandigheden zou thans geen toe
stemming tot vertrek meer worden ver
leend.
Een toen niet dienstdoende ambtenaar
had tegen Protiva gezegd: „Moet jij met dat
kistje naar Kastrup? Ik zou er liever heen-
roeien als ik jou was." Protiva meende ech
ter dat hij het wel zou redden.
De Raad voor de Luchtvaart zal op 9
Januari uitspraak doen in deze zaak. Aan
het begin van de behandeling getuigde de
president, mr.-J. E. van der Meulen, namens
de Raad van de belangstelling in het nog
onbekende lot van de vermiste Dakota van
Aero-Holland.
„Pin-up girl" anno 500 voor Christus.
Deze vijf-en-twintig eeuwen oude muur
schildering is door een Franse archeoloog,
de geestelijke Breuil, ontdekt in een grot
hij Brandberg in Zuid Wesl-Afrika. Hij
beweert dat de afbeelding een vrouw
van het mediterrane type bewijst dat
bl'anke rassen reeds omstreeks 500 jaar
voor Christus in Afrika doorge
drongen waren.
Vijf centrale gasbedrijven
in Nederland
De positie van het Haarlemse
gasbedrijf
Indertijd hebben wij reeds medegedeeld
dat er plannen worden uitgewerkt om te
komen tot concentratie van de gasbedrijven
in Nederland. De commissie Sterson heeft
dit zeer omvangrijke en ingrijpende plan
breedvoerig bestudeerd, waardoor er
vastere lijn gekomen is in de opzet.
De opzet is dat er vijf centrale gasbedrij
ven komen: le. de Hoogovens in Velsen
(bestemd voor de gasvoorziening van
Noordholland): 2e. Rotterdam (voor Zuid
holland); 3e. Sluiskil (voor Zeeland); 4e.
Beek (voor de voorziening van Limburg en
Noor Brabant) en 5e. Drenthe (voor het
Noordelijk deel van ons land).
De „Volkskrant" heeft vernomen dat er
meer gas uit Duitsland zal komen voor de
voorziening van de Achterhoek.
Reeds nu leveren de Hoogovens gas aan
verschillende gemeenten in Noordholland.
Nog dezer dagen hebben wij medegedeeld
dat maatregelen genomen zijn om binnen
kort ook Hoogovengas aan een deel van
Amsterdam te leveren.
Het is de bedoeling dat de Hoogovens een
nieuw kolenveredelingsbedrijf zullen op
richten. Met de bouw van nieuwe cokes
ovens en andere installaties zullen enkele
jaren gemoeid zijn.
Er zal - zo verzekert de Volkskrant - voor
al deze objecten ter verbetering van de gas
voorziening in ons land, een kapitaal van
300 millioen gulden moeten worden geïnves
teerd. De gasproductie in ons land die nu
ongeveer 1000 millioen kubieke meter per
jaar bedraagt, zal dan opgevoerd kunnen
worden tot ruim 2800 millioen kubieke
meter.
De verwachting is dat de werken in 1960
voltooid zullen zijn.
De bedoeling is dat dan 130 bestaande
gasbedrijven in ons land buiten werking
zullen komen.
De toekomst van het Haar
lemse gasbedrijf
Wij vernemen dat nog geen zekerheid be
staat over de vraag wat de toekomst van
het Haarlemse gasbedrijf zal zijn. Voorlopig
blijft het bedrijf gewoon doorwerken. Als
de nieuwe inrichtingen eenmaal gebouwd
zijn, zal door de gemeente Haarlem de
vraag onder ogen gezien moeten worden
wat economischer is: zelf gas te blijven
produceren of dit te betrekken van de cen
trale gaslevering.
Er bestaan in ons land klachten over een
minder goede kwaliteit van het gas dat door
sommige bedrijven geleverd vfordt, wat
zelfs invloed zou hebben op de productie
van bedrijven die dit gas gebruiken. Die
klacht geldt evenwel zo werd ons ver
zekerd niet voor het Haarlemse gas,
want dat is van goede kwaliteit en heeft
steeds voldoende calorische waarde.
Indische pensioenbond vergaderde
In Den Haag heeft de „Bond van gepen-
sionneerde burgerlijke landsdienaren en
locale ambtenaren in Nederlands-lndië"
vergaderd onder voorzitterschap van de
heer Th. F. de Korte.
De voorzitter constateerde dat de zeker
heidstelling voor de pensioenen nog altijd
in een précaire toestand verkeert, doch
spreker noemde het gelukkig dat er Kamer
leden zijn die voor de belangen van de
gepensionneerden waken. De actie voor
verbetering van de duurtetoeslag is tot dus-
i/er weinig succesvol geweest.
Het ledental van de bond is in een jaar
van 2716 tot bijna 5000 gestegen.
Het jaarverslag van de secretaris en de
rekening enverantwoording van de pen
ningmeester werden, evenals de begroting
voor 1950 goedgekeurd.
Bij de bestuursverkiezing werd inplaats
van de heer Dopp'enberg, die'zich wegens
hoge leeftijd niet herkiesbaar stelde, tot
penningmeester gekozen de heer W. Stein-
buch, commissaris.
De droom die iedere hengelaar koestertis voor dc heer A. Bogerd uit Haarlem-Noord
in vervulling gegaan. Hij ving deze snoek die ruim een meter lang was en zestien
pond woogZondag in het Noorderbuitenspaarne. Cadeau heeft hij het overigens
niet gekregenwant Lucius Esox leverde drie fcuiartier hardnekkig strijd.
Comedia" gaf een voorstelling van Harvey"
Op 15 Januari 1949 kwam na bijna vijf
jaar een einde aan de reeks van 1775 ach
tereenvolgende voorstellingen in hetzelfde
theater op Broadway van het blijspel „Har
vey" door Mary Chase, die daarmede- niet
alleen (in 1945) de Pulitzerprijs verdiende
doch tevens een flink vermogen, dat nog
eens verdubbeld werd door de opbrengst
van een niet minder legendarisch aantal
provinciale opvoeringen en van een Ame
rikaans filmcontract. Gisteravond bracht de
toneelgroep Comedia onder regie van Cor
Hermus (nadat het reeds enkele weken,
hoewel aanzienlijk korter dan men ver
wachtte, het publiek in de hoofdstad had
vermaakt) er de eerste opvoering van in
de met abonnementhouders gevulde Haar
lemse Schouwburg.
Het succes was zeker niet mager, want
de bevolking van de zaal gaf blijken van
hartelijk amusement in overvloed, doch
geenszins sensationeel. Daar zijn twee oor
zaken voor aan te wijzen. In de eerste
plaats geldt het verschil in mentaliteit. Men
reageert hier te lande blijkbaar geheel an
ders op de lotgevallen van een vriendelijke
doch aan sterke drank verslaafde heer van
zeer beschaafde huize, die een zo innige
kameraadschap onderhoudt met een on
zichtbaar konijn, dat ook zijn aanvankelijk
vijandige omgeving, met inbegrip van een
vermaarde psychiater, gaandeweg gechar
meerd raakt van deze denkbeeldige schuts
patroon. Misschien is het dagelijks tumult
in de lage landen nog niet verbijsterend en
beklemmend genoeg om het verlangen te
wekken naar een witte, donzige levensgezel
van één meter tachtig, die iedere gedachte
deelt en wiens gezelschap volstaat om het
aanzien der wereld beminnelijk en het be
staan gelukzalig te maken. Met één enkele
injectie, laat Mary Chase de geneesheer in
het laatste bedrijf zeggen, kan de zonder
linge Elwood P. Dowd genezen worden
MEESTER PIANISTEN-SERIE
In de grote zaal van het gemeentelijk
Concertgebouw te Haarlem wordt een serie
van drie piano-avonden gegeven, die op
Maandag 28 November begint met het op
treden van Cor de Groot. Het tweede ge
deelte van diens propramma zal geheel uit
walsen van verschillende componisten be
staan.
Op de tweede avond van deze meester-
pianisten-serie (12 December) speelt Alfred
Cortot onder meer de 24 Preludes opus- 28
van Chopin, de tweede Hongaarse Rhap-
sodie van Liszt en „Gaspard de la nuit"
van Ravel. De Poolse meester Jan Smeter-
lin besluit de reeks op 23 December met
een Chopin-recital.
Zijn werk is een langdurige bekentenis van strijd
tussen heidens ideaal en evangelische plicht
In een Frans letterkundig weekblad is uitmaken, steeds in het ogenblik leven,
onlangs een deel der correspondentie ge- voortdurend zijn geest openstellen voor
publiceerd, die twee grote schrijvers met
elkaar gevoerd hebben tussen 1899 en 1926,
en die een licht werpt op hun levenshou
ding, waaraan beiden sedert dien trouw
zijn gebleven. Deze schrijvers, Paul Clau-
del en André Gide, geestelijk eikaars tegen-
nieuwe denkbeelden; men moet zich voort
durend „disponible" houden. Zoals de broer
van de Verloren Zoon moet men steeds be
vrijd en „vacant" zijn, om zijn leven, zijn
vrije leven te kunnen leiden. Waartoe deze
behoefte tot volledige vrijheid kan leiden
stelling, hebben de Franse letteren tot ver toont Lafcadio uit „Les Caves du Vatican"
over de grenzen van hun land beroemd
maakt; de eerste is verleden jaar 80 jaar
geworden, de tweede, winnaar van de
Nobelprijs voor letterkunde in 1947, bereikt
heden die leeftijd.
André Gide is geboren in Parijs 22 No- o.a. Claudél.
vember 1869. Zijn vader was een Hugenoot
uit de Cevennen, zijn moeder een Norman-
aische. In dit Calvinistisch milieu en, na de
tot de „Acte gratuit", d.w.z. tol de wille
keurige daad zonder moreel öoel, tot de
daad, die door niets gemotiveerd wordt.
Het is te begrijpen, dat deze „ethica" Gide
vele heftige tegenstanders bezorgd heeft,
Het lijkt wel, of deze opstandige tegen
het puriteinse van zijn jeugd voortdurend
dood van zijn vader, in de broeikas der n)e' le B«bel blii.ft «"«telen of er steeds
moederlijke bezorgdheid, kreeg de jonge stl'«d f. 'Vsscn '''l heidens ideaal en de
Gide een streng puriteinse opvoeding. Het e! angelische moraal. Aan ae Bijbel, die hij
all oppn anrlpi-p cphrnupr Iron* hooft hu
noodzakelijk daarop te wijzen, omdat een
belangrijk deel van Gide's werk is voortge
komen uit een reactie op deze puriteinse
dwang, die hij o.a. beschreven heeft in zijn
autobiografie „Si le grain ne meurt
(1926). Op 24-jarige leeftijd, tijdens een
reis in Afrika, bevrijdt Gide zich van die
beklemming van zijn jeugd. „Les Nourri-
iures Terrestres" (1898, De Spijzen der
Aarde) en „L'Immoraliste" (1902, De Im-
moralist, vertaald door Marsman) zijn een
lofzang op het leven en de wereld, die de
jonge schrijver dan ontdekt.
En in "t kostelijk satirische „Paludes"
(1896, Moed, door Nijhoff vertaald) bespot
de schrijver alles wat in 't leven gewoon,
leeg, vervelend, conventioneel is. In al zijn
volgende talrijke werken, in zijn Dagboek
bladen en zijn bundels beschouwingen,
kunnen wij de schrijver volgen op zoek
naar „zijn" waarheid en zien hoe hij zich
met volledige oprechtheid jegens zichzelf
wijdt aan een voortdurend onderzoek van
eigen geweten en van de beweegredenen
der menselijke handelingen. Zijn werk is
één gedurige bekentenis. Hierdoor leert
men dan ook het „Gidisme" kennen: om tot
deze zuivere oprechtheid te geraken moet
men zich bevrijden van deze dwang van
traditie, conventie, omgeving. Men moet
het verleden en alles wat de mens bindt
afwijzen; alle ideeën het recht van bestaan
toekennen: elke daad verwerpen in de
mate, waarin zij iets definitiefs schept en
elke bewering, voor zover zij verplicht'
partij te kiezen. Men moet van niets deel
als geen andere schrijver kent, heeft hij
een persoonlijke interpretatie gegeven cr«
er de mogelijkheid in gevonden tot een
aards geluk: „Ik word getroffen, telkens
als ik het Evangelie lees, door de nadruk,
waarmee deze woorden terugkomen: Et
nunc Nu reeds."
Door het gelijkelijk openstaan voor alle
ideeën, door het steeds zien van zijde en
keerzijde, is Gide niet in staat te conclu
deren en een in 't ene boek schijnbaar ge
vonden waarheid wordt in 't andere weer
twijfelachtig gemaakt. Dit is geheel in
overeenstemming met zijn opvatting van
kunst: „De Kunstenaar is noch in 't ené
kamp, noch in 't. andere; hij staat overal
waar conflict is." En verder: „Het Kunst
werk moet in zichzelf zijn doel en bestaans
reden vinden." De bron van Gide's Kunst
is: de individuele oprechtheid. Dit niet
kiezen, omdat kiezen verarming betekent,
is echter een rem voor de kunstenaar.
Gide's werken zijn dan ook lineaire ver
halen (alleen „De Valse Munters" is een
echte roman), dialogen tussen speler en
toeschouwer, die beiden in eenzelfde per
soon verenigd zijn. Dat maakt zijn boeken
enigszins vlak, ondanks de prachtige, zui
vere taal en ondanks de scherpte, waarmee
de schrijver de duistere diepten van zijn
helder, doorvorst.
In de jaren 19251934, toen zovele
Franse schrijvers stelling namen in de
politiek, is ook Gide in 't publieke strijd
perk getreden. In 1925 schreef hij zijn
..Voyage au Congo", een aanklacht tegen 't
Koloniale bewmd. Hij werd communist en
sprak op vergaderingen. Maar in 1936 be
zocht hij Rusland („Retour de i'U.R.S.S.")
cn keerde zich af van een partij, die van
de persoonlijkheid niets overlaat. Tevens
verwierp Gide, geheel in zijn lijn, lerwille
van de oprechtheid de aan een partij of
idéé gebonden literatuur. Gide bleef de,
verdediger van een individualisme, dac ge
grondvest is op zijn opvatting van persoon
lijkheid en vrijheid, dat echter de vrijwil
lige en volledige aanvaarding van efen
plicht niet uitsluit. In zijn laatst verschenen
werk Thésée (1946; zegt hij nog steeds:
„onder de mensen telt alleen het individu'".
De invloed van de 80-jarige schrijver,
door Ter Braak „hét geweten van Europa"
genoemd, is thans veel geringer. Onze tijd
bekommert zicii minder om het gescha
keerde innerlijk van een individu dan om
de mens en diens lot in de gemeenschap.
De jongeren van thans wenden zich tot
schrijvers, die hun een leidsman kunnen
zijn om uit de geestelijke en maatschappe
lijke chaos te geraken. Het is tekenend, dat
naast Gide André Malraux als candidaat
voor de Nobelprijs genoemd werd. Maar,
elke generatie ontdekt een nieuw beeld van
de mens en ook Gide ontkomt niet aan
de terugslag. Hij zal zich op deze dag echter
de woorden herinneren, die zijn Theseus
spreekt: „Het doet mij goed te denken, dat
na mij, dank zij mij. de mensen zich beter
en vrijer zullen voelen.... Ik heb mijn
werk gedaan." Voor ons is 't te hopen, dat
deze nog vitale, geestelijk heldere, onrus
tige 80-jarige voort zal gaan te zoeken naar
v/at hij „waarheid" meent te zijn. E.
van zijn waan, maar het gevolg zal zijn dat
hij weer gaat lijden aan de veel onaange
namere verdwazing die alle normale ster
velingen bezielt.
Om deze kinderlijke romantiek in de
practijk te brengen moet men kunnen be
schikken over een onuitputtelijk banksaldo,
nog afgezien van het feit dat er wel vrucht-
dragen der bezigheden te bedenken zijn.
Maar daar gaat het natuurlijk niet om, al
schijnt er in New York een zodanige Har-
vey-cultus te hebben bestaan, dat cr iedere
avond bossen peen en ander voedsel voor
het begeerde konijn aan het theater werden
bezorgd. Misschien heeft de schrijfster niets
anders gewild dan het leveren van een
humoristisch voorbeeld van de wijze waar
op de gewone man zich zou gedragen in een
absurd geval hetgeen teltieer waarschijn
lijk is, omdat zij aanvankelijk het konijn
ook in levende lijve wilde laten verschijnen,
hetgeen de oorspronkelijke regisseur, Broek
Pemberton, haar ontried. Overigens werkte
zij haar kostelijke gegeven toch al noncha
lant genoeg uit, daarbij helaas telkens het
komische boven het poëtische verkiezende.
Ten tweede was de Nederlandse voor
stelling reddeloos onevenwichtig. In New
York hebben acht zeer uiteenlopende spe
lers (onder meer de filmacteurs Joe Brown
en James Stewart) de rol van deze Elwood
P. Dowd vertolkt, ieder op zijn eigen ma
nier. Er zijn van dit stuk allerlei opvattin
gen mogelijk, mits er maar eenheid heerst.
Die was bij Comedia echter ver te zoeken.
Han Bentz van den Berg kwam het to
neel opwandelen, volmaakt naar wens, als
een keurige en bedaarde man met zwarte
jas en hoed, die zich altijd en overal ge
lukkig" voelt en iedereen onder zijn beko
ring brengt door zijn innemende, bijna
ouderwets-beleefde manieren. Maar zijn
droomverloren kalmte, zijn argeloos slva-
lende openhartigheid lagen als een soort
vernis op zijn gezicht gestreken. Al brach
ten de situaties mede dat men hem zijn
grote vriend het konijn benijdde, men kon
toch niet helemaal geloven dat hij die wer
kelijk bezat, althans bij zich had. Dit ver
hinderde niet dat hij de hartveroverende
dwaasheid soms ontroerend-geestig aan
tipte, zij het ook dat hij zich van de uit
werking daarvan te zeer bewust was.
In eerste instantie door toedoen van de
schrijfster, maar vooral door schuld van
de regisseur verkeerde deze onverstoor
bare dromer in een kring van luidruchtige
kluchtspelfiguren (John Gobau, Lucas
'vVensing, John Soer, Truus Dekker) waar
hij zinloos in rondtolde. Ook Magda Jans-
sens' als de radeloze zuster zou hier eigen
lijk toe gerekend moeten worden, ware net
niet dat zij de overdreven bedoelingen zo
onweerstaanbaar komisch uitbuitte. Lous
Hensen en vooral Ton Lutz betrachtten
echter de soberheid, nodig om de fantasie
ongerept te houden. DAVID KONING
Uitvoering door leerlingen der
Muziekschool van Toonkunst
Maandagavond had in de Muziekschool
der Maatschappij tot bevordering dér
Toonkunst, aan de Nieuwe Gracht, onder
veel belangstelling een uitvoering plaats
door piano-leerlingen van de heer P. Vin
cent, die, zoals men weet, sinds 1 Septem
ber directeur van de school is.
Vier discipelen van deze uitstekende pae-
dagoog, die reeds vele jaren aan de school
verbonden is, kregen de gelegenheid hun
kunnen te tonen en het bleek dat zij in
staat waren een verrassende demonstratie
te geven van het klavier-onderwijs aan de
school. Meermalen konden zij doen verge
ten dat men prestaties van leèrlingen hoor
de. Dit was stellig het geval met de vertol
king van het eerste deel uit het derde
Piano-concert van Beethoven, die niet
alleen technisch knap was, maar waarvan
ook het karakter met een natuurlijke muzi
kaliteit getroffen werd. Deze talentvolle
leerling zal men nog wel eens op het grote
podium ontmoeten. Zijn bijzondere aanleg
werd bevestigd door twee Brahms-inter-
pretaties (Intermezzo op. 119 no. 1 en Bal
lade op. 118 no. 3), waarvan de poëtische
expressie van een zuiver aanvoelen ge
tuigde.
De leerling die het eerste deel van Piano
concert in C van Beethoven speelde, is ook
op de goede weg, al zijn er nog remmingen
te overwinnen. De zeer "knap gespeelde
cadens gaf een goedé indruk van gezonde
muzikaliteit.
Weer een andere discipel gaf met „Auf-
schwung" van Schumann en „Suite de Cla
vecin" van Voormolen een interessante kijk
op het rijpingsproces, dat het evenwicht
betracht tussen techniek, stijl en uitdruk
king. Romantische geestdrift bij Schumann
en een zoeken naar precieuze tinten in de
Raveliaanse suite van Voormolen, waren
hierbij treffende kenmerken.
Tenslotte hoorde men een opmerkelijke
pianistiek in de vertolking van de Wals in
Ges en het Schei-zo in bes van Chopin.
Deze openbaarde zich in een parelend klare,
toon en in een technische gaafheid, die ook
de lastige passages als doorwerking en
coda. volkomen de baas was.
Directeur Vincent, die in een openings
woord onder meer het ijverige bestuur van
„Toonkunst" geprezen had, kreeg na afloop
van het concert een hartelijk wederwoord,
bij monde van de heer J. Jolles. Het was
een rondborstig antwoord, dat getuigde van
vertrouwen in de nieuwe directeur, die met
frisse initiatieven zijn taak begonnen is en
die, niet het minst als ervaren paedagoog,
de geschikte persoonlijkheid blijkt te zijn
om de aloude faam van de Toonkunst
Amateurtoneel
„Vliegersvrouwen"
„Vliegersvrouwen" (geschreven in sa
menwerking met de piloot W. van V eenen-
daal. die de ruwe opzet leverde) is
stellig één van de beste stukken van
Henk Bakker, doch wordt in verhou
ding tot zijn talloze kluchten veel minder
opgevoerd (althans in Haarlem) dan wen
selijk geacht moet worden.In elk geval
hebben „De verenigde spelers" er Zondag
avond in De Leeuwerik te Haarlem een
stevig succes mee behaald, mede dank zij
het vaak treffende spel.
Het stuk behandelt de spanningen waar
aan het huwelijk bloot staat van een vlie
ger, die zich laat meeslepen door de xecord-
waanzin en in een éénmotorig toestel, zon
der radio aan boord, een solovlucht van
New York naar Amsterdam onderneemt.
Als nevenintrige aanschouwt men de ver
leiding waaraan de echtgenote bloot staat
als zij een vriend leert kennen, die begrip
voor haar moeilijkheden toont en haar zijn
liefde verklaart. Vooral het tweede bedrijf
is knap geschreven en psychologisch ver
antwoord. Voor de spelers liggen de kansen
hier voor het grijpen.
Het waren niet de vertolkers van de
hoofdrollen evenwel die de beste indruk
maakten, doch Bep Kuiters-Bruins als de
er maar lustig op los levende vriendin en
Herman Serné als de vriend van mevrouw,
die zijn veroveringspoging betaald krijgt
met een klap in het gezicht. Laatstgenoem
de zorgde voor het zout in de enigszins
taaie brei van het eerste bedrijf. In de ern
stige conversatie was hij soms wat mat.
Een aardige typering leverde voorts Wim
Gar dien, die er in slaagde zowel in woord
als houding een oud-zeeman te suggereren.
Ook Cees van Dijk en Wim Kuiters, respec
tievelijk als directeur van een vliegtuig
fabriek en chef van de luchthaven, kweten
zich bevredigend van hun taken. Bepaald
onvoldoende was de invaller, die voor
journalist moest doorgaan en tamelijk zwak
Leo Soetens als de mecanicien. Zeker niet
onvermeld mag blijven het aardige dienst
meisje in dc gedaante van Jo van Zwieten-
Broere.
Jo Cats-van Hamburg kon vooral in het
begin moeilijk het bezwaar overwinnen,
dat voortvloeide uit haar voor de eerste
vrouwelijke rol ongeschikte type, maar haar
toast op het nationale heldendom, waarin
zij al haar gekwetste gevoelens liet mee
spreken, betekende niettemin het hoogte
punt van de voorstelling. Afgezien van de
overdreven smartelijkheid en enkele regie
fouten (vooral betreffende het zitten en
opstaan, dat nogal eens op verkeerde mo
menten gebeurde) was ook het laatste be
drijf goed. Bert van den Born maakte een
zwakke, beter gezegd te weke entrée, doch
gaf gaandeweg aan de eerzuchtige piloot
het gewenste formaat.
Zo langzamerhand hebben deze verenig
de amateurs onder de deskundige leiding
van Ton var Otterloo een dusdanig peil be
reikt. dat zij moeten gaan uitzien naar een
breder toneel om hun spel ten volle te ont
plooien. DAVID KONING
De tulp „Stalin" gestolen
Er was enige tijd geleden een bloembol
lenkweker, die een nieuwe tulp had ge
kweekt. Het was een fraaie tulp en hij
noemde haar de „Generalissimus Stalin".
Maar daar was nog een andere bollenkwe-
ker, die deze tulp cck vol bewondering had
bekeken. En niet alleen dat hij keek, maar
ook zette hij een van zijn knechten op om
voor een beloning van honderd gulden deze
tulp te stelen. De knecht ging op dit voor
stel in, stal 150 „Generalissimi Stalin" en
kreeg zijn honderd gulden.
Maar de vreugde over de tulp Stalin was
maar van korte vreugde; de politie mengde
zich in deze zaak en gisteren stonden de
oneerlijke kweker J. B. B. en zijn knecht
J. P. van V. in het verdachtenbankje voor
de Haarlemse politierechter.
De Officier van Justitie mr. G. W. F. van
der Valk Bouman achtte dit geval zeer
ernstig cn eiste tegen Van V. een gevange
nisstraf van een maand. De politierechter
maakte er veertig gulden of 24 dagen en
een maand voorwaardelijk met een proef
tijd van twee jaar van. Tegen B., die aan
stoker van deze diefstal was geweest,, eiste
de Officier een gevangenisstraf van twee
maanden. B. kreeg er tenslotte één.
De honderdduizend is er uit!
In de heden gehouden trekking van de
Staatsloterij is de hoofdprijs van 100.000
gevallen op nummer 2396.
Voetbal
Derby County beboet
Derby County heeft een boete van 500
pond sterling gekregen. Een der directeuren,
Rotshaw, is voor onbepaalde tijd geschorst
en de vroegere secretaris-penningmeester
Catterall, is voor goed uitgesloten van het
vervullen van welke functie in de voetbal
sport dan ook.
Deze maatregelen zijn door de Football
Association genomen nadat een commissie
van onderzoek afgaande op geruchten, aan
het licht heeft gebracht, dat door middel van
geknoei in de boeken voor een bedrag van
2710 pond sterling aan belasting in ont
doken. waarbij tevens enkele handte-
kening-n van spelers zijn vervalst.
Bovendien is gebleken, dat de spelers van
Derby tijdens de tournée door Tsjechoslo-
wakije in 1946 salarissen cn premies hebben
ontvangen, die ver boven de toegestane
maxima liggen. Deze extra uitgaven waren
op de post onkosten geboekt, hoewel geen
enkele declaratie kon worden overgelegd.
Hoewel de secretaris-penningmeester Cat
terall onmiddellijk was ontslagen toen de
fraude door de directie van Derby werd ont
dekt, achtte de commissie de leiding van de
club mede schuldig aan de onregelmatighe
den, aangezien hier te kort is geschoten in
de verantwoordelijkheid betreffende het toe
zicht op het financieel beheer.
Dressuurwedstrijden H.RJ.V.
De Haarlemse Rij- en Jachtvereniging zal
Zaterdagmiddag 26 November haar eerste
dressuurwedstrijden van dit seizoen houden
voor seniores en juniores. De wedstrijden
zullen plaats hebben in de Haarlemse
Manége.
Sinterklaas-rit van Fit
De Haarlemse jeugdrijvereniging „Fit"'
houdt op Zondag 27 November een Sint Nico-
laas-rit. Na afloop van deze rit zal de
ruiterschare, voorafgegaan door Sinterklaas
en Zwarte Piet. naar restaurant Groenendaal
in Heemstede trekken, om daar tesamen met
een aantal minder bedeelde kinderen de
gaven van de goed heilig man in ontvangst
te nemen.
Sport in 't kort
JAN DE BREIN WINT VAN SERGE
BARTHELEMY. Maandagavond heeft de
Rotterdammer Jan de Bruin (middengewicht)
na tien ronden op punten getvonnen van
Serge Barthelemy (Quadelou«e).
