Twintig jaar geleden vloog Byrd als
eerste boven de Zuidelijke aardas
Kolen-nationalisering in Engeland
lijkt de kinderziekten te boven
W7BERT
Oude Britse films zijn het grootste
amusement in Tsjechoslowakije
De Tsjechen zijn in meerderheid de celluloid-
propaganda even beu als het hele stelsel
Donderdag 24 November 1949
Haarlems Dagblad en Oprechte Haarlemse Courant
Het Zuidpool-seizoen is geopend
Britse en Scandinavische geleerden overwinteren op Queen Maud Land
id Zigï tfêAoiutf'i'cïii Ma-
Op 29 November zal het twintig
jaar geleden zijn dat de Amerikaanse
admiraal Richard E. Byrd voor de eer
ste maal met een vliegtuig rondcirkelde
boven het punt in de eindeloze witte
uitgestrektheid, waar berekeningen
de Zuidpool hadden aangewezen en
daar de vlaggen van Noorwegen en
Engeland (vaderland van de andere
leden der expeditie) alsmede de Ame
rikaanse vlag naar beneden wierp. De
laatste bezwaard met een steen uit het
graf van Floyd Bennett, de man met
wie hij 3Vz jaar eerder, op 9 Mei 1926,
eveneens als eerste boven de Noord
pool had gevlogen. Ter ere van deze
pionier was ook het vliegtuig Floyd
Bennett" gedoopt.
Dezer dagen vertrok weer een kleine
expeditie voor wetenschappelijke doelein
den naar het Zuidpool-gebied, ditmaal
samengesteld uit Noren, Engelsen en Zwe
den en bekostigd door de regeringen van
deze drie landen en diverse belanghebben
de wetenschappelijke instellingen. Het is
ditmaal slechts een bescheiden opgezette
onderneming en behalve de geleerdpn en
hun assistenten zullen zich op het Noorse
schip dat het gezelschap vervoert slechts
enkele officieren en manschappen van de
Royal Air Force met twee kleine verken
ningsvliegtuigen inschepen. Het zal de eer
ste keer zijn dat leden van de R.A.F. in het
Zuidpool-gebied gaan vliegen en 250 vrij
willigers gaven zich voor deze gelegenheid
op, hoewel er slechts een half dozijn nodig
waren.
De Zuidpoolzomer duurt van October tot
April, hetgeen wil zeggen dat gedurende
deze tijd de zon niet beneden de horizon
komt. zodat dit voor expedities naar dit
gebied de aangewezen periode is (voor de
Noordpool natuurlijk juist de andere helft
van het jaar).
Overwinterende geleerden
Het doel van de Brits-Scandinavische
expeditie is Queen Maud Land, het nog
minst bekende en moeilijkst toegankelijke
gebied van het Zuidpool-vasteland, Zuide
lijk van de punt van Afrika, beneden de
poolcirkel. De vliegtuigen gaan mee om van
de lucht uit doorgangen door het pakijs te
ontdekken en de kust te verkennen, ten
einde de meest geschikte punten voor het
vestigen van een nederzetting te vinden. In
dit gebied moet nog geen schip erin ge
slaagd zijn het pakijs te doordringen en dit
laatste was de voornaamste oorzaak voor
Shackleton's moeilijkheden in 1914.
De deelnemende geleerden zijn van plan
twee jaar in het Zuidpoolgebied te blijven
en er dus ook te o verwal teren (de overige
deelnemers zullen bij het invallen van de
poolwinter vertrekken). Hierbij moet men
niet denken aan de historische overwinte
ring op Nova Zembla, want de moderne
techniek heeft alle verschrikkingen hiervan
weggenomen. Zelfs temperaturen van 70 0
onder nul, zoals die gedurende de poolwin
ter voorkomen, kunnen de mannen in hun
comfortabele kamp niet deren en zij maken
zich deze tijd ten nutte door het uitwerken
van hun aantekeningen en door het ver
richten van wetenschappelijke waarnemin
gen.
Hoe Byrd het deed
Intussen gaan hierbij onwillekeurig de
gedachten terug naar Byrd's historische
expeditie, nu weldra twintig jaar geleden.
Ook hij heeft verscheidene malen overwin
terd en éénmaal zelfs geheel alleen op een
vooruitgeschoven meteorologische post. Dat
was in 1934 en het karakteriseert meer dan
lange beschrijvingen de krachtige persoon-r
lijkheid van deze pionier.
De eerste expeditie van Byrd, waarvan
hier sprake is, duurde van 19281930 en
eigenlijk dateert de exploratie op grote
schaal van het Zuidpoolgebied pas van die
tijd; daarvóór had de Noordpool altijd de
meeste belangstelling. Twee schepen ver
voerden de ruim 80 leden tellende expeditie
naar het Zuidpoolgebied, waar men een
basis vestigde welke de naam „Little Ame
rica" kreeg. Het ligt tegenover het reeds
genoemde Queen Maud Land, dus juist aan
de andere kant van het Zuidpoolcontinent.
Een compleet dorp werd hier aangelegd,
dat ook voor latere Amerikaanse expedities
steeds weer als hoofdbasis dienst deed. Een
vliegveld behoorde er eveneens bij en te
vens werden met behulp van de meege
nomen vliegtuigen vooruit geschoven
posten in de richting van de pool aangelegd.
Na de eerste zomer, gedurende welke
lange verkenningsvluchten werden gemaakt
die vele waardevolle gegevens opleverden
en waarbij ie nodige avonturen en „nar
row escapes" niet ontbraken, werd over
winterd. Voor de vliegtuigen werden „han
gars" uit ijsblokken gebouwd om ze tegen
de sneeuwstormen te beschermen, en de
mannen trokken zich eveneens in hun be
schermende ondei-komens te Little America
terug, waarbij echter aan een winterslaap
niet werd gedacht! De nederzetting was van
alle mogelijke moderne gemakken voor
zien, zoals telefoon, electriciteit, radio en
bioscoop.
In Augustus kwam de zon terug en spoe
dig kon men de vliegtuigen weer van stal
halen. Het vliegend personeel van Byrd
stond onder leiding van de bekende Noorse
pionier op het gebied van de pool-lucht-
vaart, Bernt Balchen. Deze is als het ware
in de poolgebieden geboren en getogen.
België heeft niet om uitlevering
van Wies Moens verzocht
Met betrekking tot de aanhouding van
de Belgische letterkundige Wies Moens in
Nederland wordt te Brussel vernomen, dat
de Belgische regering geen verzoek tot uit
levering aan de Nederlandse regering heeft
gericht. In dit verband wordt gewezen op
het precedent van dr. Willem de Vreese, de
Vlaamse activist, wiens uitlevering in 1920
door de Belgische regering werd gevraagd.
Nederland ging toen niet in op het Belgi
sche verzoek en aanvaardde de redenen,
die door de verdediger van dr. de Vreese
naar voren werden gebracht. Deze rede
nen waren dat het uitleveringsverzoek
vooraf door de Belgische gerechtelijke in
stanties diende behandeld te worden, dat
er geen Duits gevaar meer bestond en dat
de activiteit van beklaagde bij uitstek van
culturele aard was geweest.
In Belgische justitiële kringen is men
van oordeel dat deze argumenten ook gel
den voor Wies Moens, die, zoals bekend,
ervan beschuldigd wordt op cultureel ge
bied met cle Duitsers te hebben gecollabo
reerd.
Balchen vierde juist vorige maand zijn 50e
verjaardag en dient thans als kolonel in de
Amerikaanse luchtmacht, waar hij belast is
met de organisatie van reddingsdiensten in
het hoge Noorden in het kader der Ameri
kaans-Noorse samenwerking op dit punt.
Balchen moest twintig jaar geleden met zijn
driemotorige Ford over een 3000 tot 4000
meter hoog gebergte, dat evenals het gehele
gebied slechts weinig bekend en gebrekkig
in kaart gebracht was en waaruit veel hoge
toppen opstaken.
Het vliegtuig was zwaar belast met ben
zine en voedsel om op alle gebeurlijkheden
voorbereid te zijn, maar juist dit feit gaf
gedurende de vlucht tot critieke momenten
aanleiding. - Vliegende tussen bergketens
waar het zwaarbelaste toestel niet bovenuit
kon en met' eveneens hoge toppen voor de
boeg, terwijl omkeren was uitgesloten, was
men zelfs op een gegeven moment genood
zaakt óf kostbare benzine óf. nauwelijks
minder kostbare, voedselpakketten uit te
werpen, waarbij tot het laatste werd beslo
ten. Waarschijnlijk ligt het er vandaag aan
de dag nog en men kan ervan op aan dat
het grotendeels goed geconserveerd is ge
bleven in deze natuurlijke ijskast!
Intussen, het doel werd bereikt en, wat
meer is. men keerde behouden terug. De
gehele tocht had veel minder dan een et
maal geduurd; Amundsep had er in 1911.
toen hij als eerste de Zuidpool bereikte,
met hondensleden ruim drie maanden over
Atoomonderzoek in België
Op de begroting van het Belgische mi
nisterie van Onderwijs is een bedrag van
60 millioen francs uitgetrokken ter bevor
dering van het atoomonderzoek. Dit bedrag
zal over drie jaren worden verdeeld naar
rato van 20 millioen francs per jaar en het
zal worden uitgekeerd aan het interuniver
sitair instituut voor atoomonderzoek. De
bereikte resultaten zullen worden uitge
wisseld tegen die, welke in de nabuurlan
den zijn bereikt. De onderzoekingen heb
ben uitsluitend een vredelievend doel.
-tê&n eens
/>M -oik. cpffoee
Vier-en-dertig Koeien verbrand i Gecentraliseerde Sinterklaas
n Zandvoort
Hij landt op het strand
Woensdag brak brand uit in de groie
boerderij van de heer O. Sijtsma te Oxwerd
nabij Noordelijk (Gr.). De brand is ver
moedelijk ontstaan door kortsluiting. In
een oogwenk stond de gehele boerderij
in lichterlaaie. De brandTP-er wist het
woonhuis te behouden. Vier-en-dertig
koeien kwamen in de vlammen om- Veel
landbouwwerktuigen en een partij vee
voeder gingen verloren.
Aan de rijkskweekschool te Leeuw arden
is het geven van Esperanto-onderwijs thans
facultatief gesteld.
(Van onze correspondent te Londen)
Zwart als de steenkool zelf is de toe
komst van onze kolenindustrie zeiden
spotters in Engeland omstreeks 1947, maar
thans is de toestand in deze industrie toch
niet helemaal zo somber meer als twee
jaar geleden, toen het land bii kaarslicht
zat te bibberen.
Voor het eerst heeft het Britse Lager
huis dezer dagen de resultaten van de
nationalisering van het mijnbedrijf onder
de loupe genomen. Ook de tegenstanders
der regering hebben zich reedslang bij
deze nationalisering neergelegd, al zijn
ze verre van tevreden over de gang van
zaken.
Belaagde romantiek
Het mijnbedrijf is na de eerste kinder
ziekten nu tenminste zo ver, dat het een
winst oplevert, al is deze volgens de cri
tici geforceerd door te hoge prijzen. Het
buitenland betaalt nog hogere tarieven
dan de Engelse afnemers, die terecht mop
peren over de slechte kwaliteit, die zij
vaak ontvangen. De romantiek van het zo
typisch Britse open haardvuur wordt be
laagd door smook en slakken. Maar nu
staan althans nette bordjes in de kolen
zaken met de troostrijke mededeling, dat de
goede Engelse anthraciet naar het buiten-
Geen middel zo zeker, geen zo eenvoudig.
Daarin ligt het geheim van het aantal
Groentjes in Haarlems Dagblad.
Sneller dan het geluid zijn de SAAB 29 straaljagersgebouwd in de fabrieken van de
Svenska Aeroplan A.B. te Linköping in Zweden. I-Iet zijn één-persoons jachtvlieg
tuigen, die nu in serie worden vervaardigd. De piloot wordt in noodgevallen met
stuurstoel en al naar buiten geschoten óm daarna met een parachute aan
de grond te komen.
land gaat als ruiliddel voor bacon, een
artikel, dat bij het ontbijt nog onmisbaar-
der is dan de „nootjes" in het open haard
vuur.
Het jaarverslag der mijnen bevat verschil
lende lichtpunten, al gaan de dingen niet
zo vlot als men wenst. De nationalisering,
al door Churchill in 1919 aanbevolen
was, zo wordt gezegd, een noodzakelijk
heid om de mijnindustrie en de nationale
economie als geheel van de ondergang te
redden. In de oorlog bleek voldoende hoe
inefficiënt de mijnproductïe was door de
verregaande versnippering en vaak vol
maakt verouderde methoden.
Mijnwerker troetelkind der
regering
De oplopende prijzen voor de nieuwe
machines, welke op grote schaal worden
ingevoerd, de hogere lonen en de hoge
compensaties aan de onteigende maat
schappijen betekenen zware lasten. Maar
er is nu in elk geval bereikt, dat de kos
ten stationnair blijven. De betere sociale
en economische omstandigheden scheppen
ook zeer speciale problemen en hoge kos
ten, maar de productie per man heeft
echter nu een hoogterecord bereikt, al zal
er ook thans weer een enorme eindspurt
voor nodig zijn om het aangegeven pro-
ductiedoel te bereiken, of liever te bena
deren. De regering laat niets na om de
mijnwerkers te laten voelen, hoe belangrijk
ze zijn. Zij krijgen een apart, keurig ver
zorgd geïllustreerd tijdschrift, waarin de
mijnproblemen en ook hun persoonlijke
moeilijkheden populair worden behan
deld. Desondanks overheerst bij hen door
de verregaande centralisering, die de lei
ding onbereikbaar maakt en bureaucratie
in de hand werkt, vaak het gevoel, dat
zij er eigenlijk niet bij horen. De mijn-
werkers-unie klaagde openlijk over „toe
nemend cynisme in de industrie, als gevolg
van de onpersoonlijke verhoudingen".
Mijnwerkers zijn veelal zelfbewuste, on
afhankelijke naturen, die zich niet ge
makkelijk de wet laten voorschrijven en
zeker niet door verre en onbekende „hoge
mieters". Een obstakel vormen ook de
lang-ingewortelde tradities der mijnwer
kers die bijvoorbeeld vaak in onderling
overleg de diensten „daar beneden" ruil
den en verdeelden naar eigen goeddunken.
Men kent in de mijnen daarom nog steeds
niet de straffe arbeidsdiscipline van een
fabriek, maar toch bezitten de mijnwer
kers verantwoordelijkheidsbesef genoeg.
Uit hun kringen kwamen verscheidene
van de tegenwoordige machthebbers voort.
De ministers Aneurin Bevan en James
Griffith, de- voorzitter der Labourpartij
Sam Watson en de secretaris-generaal van
de partij Morgan Phillips zijn allen als
mijnwerker begonnen.
Gebrek aan kennis van en begrip voor
de problemen van het mijnbedrijf heerst
er dan ook stellig niet in regeringskringen
en daaraan is het mede te danken dat de
kinderziekten van de kolen-nationalise
ring thans voor een groot deel overwonnen
zijn, doch een oplossing van- alle moeilijk
heden is alleen op langé termijn mogelijk.
Er worden pogingen in hes werk gesteld
-m het Sint Nicolaasfcest in Zandvoort zo
veel mogelijk te centraliseren en de in
tocht van de kindervriend voortaan voor
alle verenigingen en gezelschappen op één
dag te doen plaats vinden. Daarom heb
ben de besturen van de Zandvoortse gym
nastiekvereniging „O.S.S." en de directie
van de Corodex N.V. besloten Zaterdag 26
November de goede Sint op originele wijze
in Zandvoort binnen te halen. Sint Nico-
laas zal met Zwv te Piel om twee uur in
een boot landen op het Zandvoortse strand
tegenover dc Kerkstraat.
Daar zal het gezelschap worden opge
wacht door de Zandvoortse muziekkapel,
terwijl het paard van de Sint gereed zal
staan om deze verder in Zandvoort le
brengen. De kinderen zullen in de stoet
worden opgenomen en gezamenlijk zal
men dan naar het raadhuis gaan, waar de
burgemeester op het bordes van het raad
huis Sint en jeugd zal toespreken. O- S. S.
vertrekt daarna naar theater Monopole en
de Corodex-jeugd naar Zomerlust, op
welke Sint Nicolaasfeesten Sint en Piet
dan op verschillende tijden nogmaals zul
len verschijnen.
Het aankomen van Sint Nicolaas met z'n
knecht aan het strand zal stellig jong en
oud naar dit schouwspel lokken, dat voor
de eerste maal in Nederland te zien zal
zijn en ongetwijfeld op de jeugd veel in
druk zal maken. Men hoopt op deze wijze
ook volgende jaren te voorkomen dat. vele
Sinterklazen voor diverse verenigingen hun
opwachting maken, hetgeen voor de jeugd
de „echtheid" van het feest onwaarschijn
lijk maakt.
Zandvoorts burgemeester
mag in Bloemendaal wonen
Naar wij vernemen heeft de ♦Croon gun
stig beschikt op het verzoek van Zand
voorts burgemeester, mr. H. M. van Fene-
ma, om in afwachting van een passend
huis buiten zijn gemeente te wonen.
De eerste burger van dc badplaats heeft
voor een jaar toestemming gekregen in
het Bloemendaalse gedeelte van Bentveld,
veertig meier over de Zandvoortse grens
te wonen.
In Emmen eet men berenvlees
Het Noorderdierenpark te Emmen kreeg
uit Joegoslavië een paar volwassen ijsberen
en een paar adelaars. Om plaats voor de
ijsberen te maken moesten twee mannelijke
bruine beren worden opgeruimd. Daar in
dierentuinen in binnen- en buitenland op
het ogenblik geen behoefte aan deze dieren
bestaat en de directie van het dierenpark
ze niet aan handelaren wilde verkopen, zijn
de twee beren door maréchaussées dood
geschoten. Het vlees zal voor menselijke
consumptie dienen.
féMo&v/
Toen de grondstoffen schaars waren,
handhaafde Wybert zijn kwaliteit en
nimmer stelde Wybert teleur. En nu; nu er
weer voldoende grondstof
fen le krijgen zijn, behoeft U
zich helemaal geen zorgen
te maken over Uw keel:
Er is weer Wybert!
originele dozen
Ook.wederoiji y'jè'rltrijgbi'aorWyberI met meritliol
De kleine wereld
Heiligen en dwu^n
Daar krijgen we zomaar zonder aan
kondiging plotseling Sinterklaas op be
zoek. Als na het benepen belletje cle deur
1 open gedaan wordt, staat hij in het schijn-
I sol van de ganglamp op de drempel, met
heel de triestheid van dc natte Novem-
i beravond achter zich. Het is zwart en
somber daar buiten, de naakte bomen
I staan te huilen in dc miezel en de kou. En
de baard van Sinterklaas glinstert van de
regen. Kijk eens aan wie we daar hebben,
zeg ik, ge hebt er geen bizonder schoon
weer bij, komt erin en hangt uw tabbert
wat bij de kachel, dan kunt ge weer wat
mens worden in de warmte. Want een
natte heilige is niet om aan te zien.
Sinterklaas weet niet goed wat aan te
vangen, hij had een liedje willen zingen
en een paar centen krijgen, om dan weel
een deur verder te gaan. Hij kijkt eens
aarzelend over zijn schouder om raad,
daar schijnt nog iemand bescheiden in
de heilige schaduw te staan. Sinterklaas
heeft een onzichtbare gezel, hij is zo zwart
als de avond waarin hij staat. Hij is zo
zwart als God nooit een neger geschapen
heeft, geen wonder, want bij dat scheppen
zal niet van die goede Limburgse anthra
ciet worden gebruikt.
Zij komen binnen om bij de kachel weer
wat mens te worden. Zij vegen een kwar
tier of daaromtrent hun schoenen op alle
matten die zij tegen komen en de bisschop
houdt zijn groezelige hand met losse cen
ten onder zijn baard om de druppels op
te vangen. De heilige heeft een schone
baard, zo vlokkig en wit als watten, een
baard die op mysterieuze wijze een paar
centimeter onder de bisschoppelijke kin
in de ruimte zweeft.
Ja, ge moet u niet verwonderen over
mysteriën als ge een heilige op bezoek
krijgt. Ge moet u ook niet verwonderen
dat een heilige afgezakte sportkousen
draagt en dat zijn zwarte knecht een strik
in zijn vochtige bruine krullen heeft, die
als een dode vlinder verregend en lam
naar beneden hangt.
Sinterklaas is een jaar of elf, hij ziet
er niet naar uit dat hij daar in Spanje
een vet kosthuis heeft. Zijn tabbert is op
een warme Iberische zomer berekend met
gaten voor de tocht. En het is een nieuw
mysterie waar die groen-uitgeslagen ko
peren gordijnringen voor dienen, die er
hier en daar nog aan de rafels bengelen.
Zij gaan stil en verlegen op de punt van
hun stoel zitten, zij slurpen voorzichtig
en plezierig aan de warme anijsmelk. Zij
zeggen dat zij ergens van de Oostkant
vandaan zijn, daar schijnen alle heiligen
en wijzen door alle tijden heen vandaan
te komen. Zij hebben al uren langs de deu
ren gezongen, hun schoenen zijn lijk spon
zen zo nat en zwaar. De Limburgse an
thraciet heeft het tegen de regen niet kun
nen houden, gc behoeft niet te vragen
waarom Onzelieveheer die voor zijn negers
niet gebruikt.
Zo zitten zij daar, stom en verwonderd,
zij steken hun voeten bij de kachel en
turen er naar alsof zij die hun leven lang
nog niet bekeken hebben.
En zij danken bij het weggaan voor de
warmte en de anijsmelk en de centen.
a
Naderhand staan er vuile voetstappen
in cle gang en hangt er een reuk van natte
kleren rond de kachel. De heilige zal wel
weer op weg naar zijn Oostkant zijn, met
zijn handvol munten en kramp in zijn
kuiten van de lange tocht.
En hij redeneert misschien met zijn
zwarte knecht over het rare beslaan van
een heilige. Over de mensen die schelden
en de deur dichtsmijten. Dat zijn dc kwa
den. Over de mensen die een cent geven
om eraf te zijn. Dat zijn de gemakkelijken.
Over de mensen die zeggen: Komt erin en
warmt u wat, heilige man. Dat zijn de
dwazen.
Er zijn heiligen, kwaden, dwazen en
gemakkelijken op de wereld.
Maar waarom zouden juist dwazen en
heiligen toch zo gaarne met elkander te
doen hebben?
J. L.
(Speciale reportage)
Het communisme tracht ook het artis
tieke leven in Tsjechoslowakije geheel
te beheersen. De totalitaire Russische
staat, waarin het land wordt veran
derd, eist inmenging op alle terrein van
het leven. Het is logisch, dat ook cle
bioscopen worden gebruikt als propa-
ganda-apparaat voor de verbreiding
van de nieuwe leer. Men is echter nog
verstandig genoeg in te zien, dat ook
zuivere amusementsfilms moeten wor
den gegeven en dat is de reden waar
om men bier en daar producten van de
Britse filmindustrie draait. Het zijn in
hoofdzaak oude l'ilms: nieuwe komen
er vrijwel niet, ook om het motief dat
men daarvoor geeu deviezen kan
geven. Zeker 80 procent van hetgeen
de bioscopen bieden is vervaardigd in
Russische, Poolse en Tsjechische
ateliers.
Merkwaardig, maar tevens veelzeggend, is
de reactie van het publiek. De 2U procent
films, die niet zijn gemaakt in een land dat
tot de Russische invloedsfeer behoort, trek
ken veel en veel meer belangstelling dan
de overige 80 procent. Men Icopt storm
wanneer men eens naar de bioscoop kan
gaan zonder dat men wordt overstroomd
met communistische propaganda, die men
trouwens in de bij-programma's nog in be
hoorlijke porties krijgt opgediend.
Wij gingen naar de matinée van een bio
scoop in een provinciestad. Het was ons be
kend. dat daar een Engelse film werd ge
draaid, terwijl in de drie andere bioscopen
Russische en Poolse producten werden ver
toond. Het frappeerde ons sterk toen wij
hoorden dat de middagvoorstelling was uit
verkocht. Maar melf geld en goede woorden
kregen we toch van de portier nog een toe
gangsbewijs. Inderdaad, de bioscoop was
tot cle laatste plaats bezet. Want het zien
van een Engelse film is momenteel in
Tsjechoslawakije zo ongeveer het beste wat
men aan ontspanning kan vinden.
Want de overgrote meerderheid van
het Tsjechische volk is beu van het
communisme en ook van de wijze,
waarop dit zijn amusement met allerlei
leuzen doordrenkt. liet eal echter niet
lang meer duren of ook het vermaak
van het zien van een oude film zal tot
liet verleden behoren.
Zeer onlangs nog liep liet in Praag
storm teen men daar een product van
de Engelse filmindustrie zou draaien.
Dc kaarten vlogen in voorverkoop weg
cn diverse voorstellingen waren uit
verkocht. Maar ccn dag voordat men
zou gaan draaien moest de film „om
.technische redenen" van het program
ma worden genomen. Een Russische
kwam er voor in de plaats.
Er komt geen Russische film uit die niet
een bepaalde strekking heeft. Het is nu al
zover dat men vanwege de bedrijven ge
zamenlijk naar de bioscoop gaat. En dan is
er veel belangstelling want degene, die vee-
stek iaat gaan, loop', een kwade kans niet
te worden beschouwd als een ware volks-
democraat. En dezulken staan bloot aan het
risico vandaag of morgen plotseling ic ver
dwijnen naar een kamp. waar zij beter en
intensiever moeten werker-
Het overgrote deel van de Tsjechen en
Slowaken haat het communistische stelsel.
Men haat pok Rusland omdat men weet dat
het productie-apparaat is omgeschakeld om
te voldoen aan de Russische eisen. Alles
verdwijnt in Oostelijke richting. De rege
ring Gottwald werkt er met man en macht
aan mee om de Sovjet-Unie materieel le
versterken. Een belangrijk deel van de
Tsjechische zware industrie, waaronder
de Skoda-fabrieken werkt voor de Russi
sche bewapening.
Zeer velen in Tsjechoslowakije iiebben
tegen ons de verzuchting geslaakt: „Had
den we maar vrije verkiezingen. Dan zou
men iets beleven." Als algemene opinie
hoorden we verkondigen, dat wanneer er
werkelijk een stemming werd gehouden
zoals dat vroeger onder Masaryk en Benesj
mogelijk was. de communisten op zijn
allergunstigst 20 procent der stemmen zou
den behalen. Het percentage 20 is vrij hoog,
speldje draagt van de Communistische
communist is, vergist zich deerlijk. Hoe
vreemd het ook moge klinken: wij hebben
niet één, maar verscheidene Tsjechen en
Slowalcen gesproken, die officiéél commu
nist zijn, maar die in werkelijkheid dil
stelsel vervloeken. De partijleiders welen
zelf heel goed, dat er veel onbetrouwbare
communisten zijn en vandaar de vele „zui
veringen". Zeer velen zijn partijlid om den
brode. Iedereen, die een ietwat vooraan
staande positie in de industrie of de staats
bedrijven bekleedt, moet communist zijn.
Anders loopt hij zelfs een goede kans op
gepakt te worden. Hoeveel hogere techni
sche ambtenaren, ingenieurs e.d. zijn er
niet die lid zijn van de Communistische
Partij, maar die als er een vrije stemming
zou zijn slechts zuivere democraten zouden
kiezen.
Wij spraken een communistische arbeider
van wie we aanvankelijk niet wisten, dat
hij partijlid was. Ons onderhoud was '.eci
vertrouwelijk en het bleek ons, dat de man
verbitterd was. „Wij arbeiders," zo zei hij,
„zijn niets dan slaven in de communis Liscne
samenleving. Als men spreekt van kapita
listische uitbuiting dan is daar nu bij ons
sprake van. De arbeidsprestatie moet wor
den opgevoerd en dat gaat ten koste van
de menselijke vrijheid. Er wordt tevoren
vastgesteld wat een groep arbeiders kan
produceren. Haalt men die productie niet,
dan worden er z.g. brigades gevormd En
het werken in brigades is het schrikbeeld
voor iedere werker. Want dat betekent, dat
hij moordende overuren moet maken. In do
kapitalistische samenleving worden over
uren extra betaald. In de communistische
echter ontvangt men er geen Kroon voor en
men mag nog blij zijn, dat men er zo al'
komt. Want het is ook gebeurd, dat de hege
heren zo kwaad werden over slechte ar
beidsprestaties, dat ze cle „kameraden"
naar een kamp zonden om betere v erk-
methoden te leren.
Haat en verbittering sprak uit de woor
den van deze man. Maar tenslotte zei hij
schamper. „En toch hebt u met een lid van
de Communistische Partij gesproken. En
zoals ik er over denk doen hel duizenden en
duizenden arbeiders, die ook beseffen, dat
in een Sovjetstaat geen waarlijk vrije men
sen kunnen leven".
Het was een oude film, die reeds de ge-
breken van de ouderdom bij de projectie maar men dient er rekening mee te houden. In de Denham filmstudio's in Buckinghamshire. Engeland, wordt op het ogenblik
vertoonde. Maar het oubliek was er dol op dat zich in Tsjechoslowakije een kaste van I de film Morning Departurevervaardigd, die het leven op een onder:,■eer tol
en naar ons bleek waren alle voorstellingen bevoorrechten heeft gevormd, die uit eigen I onderwerp heeft. Hier ziet u een ontmoeting op de onderzeeër Trojantussen iwec
uitverkocht. Terwijl in de drie anclcre belang het communisme ondersteunt. leden van de Engelse marine en de ..Piraat" Lange. Jan Zilver (tweede van links),
bioscopen niet te cloen was. I Wie echter meent, dat iedereen, die een I welke rol wordt gespeeld door Robert Newton en twee andere vrijbuiters.
Studenten voeren actie
tegen tandheelkundigen
Naar wij vernemen heeft de actie van
Utrechtse studenten tegen een bepaalde
tandheelkundige inrichting de aandacht
van de autoriteiten getrokken.
Deze inrichting biedt aan slechte tanden
pijnloos te trekken met een speciale ver
doving en onmiddellijk na het trekken
een plastic kunstgebit te plaatsen. Studen
ten van de tandheelkundige faculteit in
Utrecht, die bezwaren hebben tegen deze
wijze van behandelen, zijn in tal van
plaatsen op de spreekuren van deze in
richting verschenen om daar hun bezwa-
den te uiten. Een uitzondering hierop
vormde het spreekuur vanochtend in
Bloemendaal in hotel Vreeburg, waar geen
studenten verschenen..
Het staat overigens geenszins vast of
de minister reden zal vinden om maat
regelen te treffen en het zal zeker nog
wel enige weken duren voordat er een
beslissing dienaangaande zal worden ge
nomen. Wel verzekerde men ons dat het
departement van sociale zaken zich in
verbinding zal stellen met de keurings-
raad voor de aanbeveling van geneeswij
zen (of geneesmiddelen).
In een vergadering van de Provinciale
Dcmobiüsatieraad voor Friesland is ver
klaard dat enkele overheidsinstanties, door
het niet terugnemen van teruggekeerde ar
beidscontractanten, ernstig in gebreke
bleven.
GEEFT
RADIO S - STOFZUIGERS - VERLICHTING
c. a. ELECTR. APPARATEN"
HET ST. NICOLAAS CADEAU
J. G. KAASENBROOD...
Technisch groot!
GR. HOUTSTRAAT 131 - SMEDESTRAAT 7
(Adv.)
Agenda voor Haarlem
DONDERDAG 24 NOVEMBER
Spaarne: „Revolverjacht", 14 j.. 2,30, 7 en
9.15 uur. Frans Hals: ..De prins der bandie
ten", 14 j., 2.30, 7 cn 9.15 uur. Rembrandt:
„Het spel gaat beginnen", alle leeft., 2, 4.15,
7 en 9.15 uur. Palace: „Ergens in Europa", 18
j.. 2.4 15, 7 en 9.15 uur. Luxor: ..De slaap des
doods". 18 j„ 2. 4.15, 7 en 9.15 uur. City:
..Johnny Belinda". 18 j.. 2.15, 4.30. 7 en 9.15 u.
VRIJDAG 25 NOVEMBER
Gem. Concertgebouw: Concert Residentie
orkest, 3 uur. Bioscopen: Middag- en avond
voorstellingen.