Het schoolverzuim is verminderd
WEBER
Amsterdamse Beurs
De man
Vrijdag 25 November 1949
Haarlems Dagblad en Oprechte Haarlemse Couranï
4
Maar er wordt weer stijging verwacht ais het 8ste
leerjaar opnieuw verplicht wordt
Kort na de bevrijding werd er en zeer
terecht geklaagd over het schoolverzuim
op de lagere school. Dat was een na-oor-
logs verschijnsel. In de oorlogsjaren waren
de kinderen het geregeld schoolgaan ver
leerd. Het gevolg was dat een deel der kin
deren, toen de scholen na de bevrijding
weer geopend werden, het vrije leventje
nog niet wilden opgeven en nog al eens
spijbelden. „Peuen" noemt de Haarlemse
volksmond dit.
Er werd met kracht tegen dit ongeoor
loofde schoolverzuim opgetreden. Dit heeft
wel enige uitwerking gehad.
Men onderscheidt het absolute en het
ongeoorloofde schoolverzuim. Het eerste
loopt over de gemeentesecretarie. De hoof
den van scholen moeten opgeven als een
leerling wordt afgeschreven. Dan gaat men
op de secretarie na of het kind inmiddels
op een andere school is ingeschreven.
Blijkt dit niet het geval te zijn en komt ook
uit dat het nog leerplichtig is, dan wordt
het geval ter behandeling gegeven aan een
der commissies tot wering van schoolver
zuim.
In 1946 kwamen er te Haarlem 152 ver
moedelijke gevallen van absoluut school
verzuim voor. Dit aantal is nu zeer sterk
verminderd, zó zelfs dat er nog slechts in
sporadische gevallen moet worden opge
treden.
De inspecteur van het Lager Onderwijs
te Haarlem, de heer "W. Schoenmakers, was
wat de gevallen van het ongeoorloofde
schoolverzuim betreft minder optimistisch.
Ongetwijfeld is het aantal gevallen, ver
geleken bij het eerste jaar na de oorlog,
gedaald, maar dit is, vooral een gevolg ge
weest van het feit., dat de verplichting van
het 8ste leerjaar tijdelijk buiten werking
gesteld is. De regering nam indertijd deze
maatregel omdat er een belangrijk tekort
aan onderwijzers on aan schoolruimte was.
Het gevolg daarvan was dat nu een vrij
groot aantal oudere kinderen buiten de
Leerplicht vielen. Dat leidde er toe, dat er
ook minder ongeoorloofd schoolverzuim
voorkwam, want bijna 75 procent van het
ongeoorloofde verzuim komt voor onder
kinderen van 13 jaar en ouder.
Vele moeders, die worstelen met een
tekort aan huishoudelijke hulp. houden hun
oudere meisjes thuis om te helpen werken.
Hetzelfde komt ook voor bij jongens die
vader moeten assisteren.
Wij vrezen dat de gevallen van ongeoor
loofd schoolverzuim weer zullen toenemen
als het 8ste leerjaar weer verplicht wordt.
De bedoeling is geweest dat dit met 1 Jan.
a.s. geschiedt. Of dit inderdaad zo zal zijn,
kan nog niet gezegd worden. Er is nu wel
enige verlichting gekomen wat het tekort
aan onderwijskrachten betreft, maar het
tekort aan schoolruimte is in de laatste tijd
in het algemeen niet verminderd. Er zal
dus nog afgewacht moeten worden welke
beslissing in deze in Den Haag wordt ge
nomen.
Al is zo besloot de inspecteur het
schoolverzuim sinds de oorlog verminderd,
zo zelfs, dat het als verschijnsel niet meer
onrustbarend te noemen is, toch blijft het
nodig er krachtig tegenop te treden, want
de ervaring is, dat het alleen op die manier
binnen de perken te houden is.
Wat de toestand te Haarlem betreft ver
nemen wij, dat het weer verplïchtènd-stel-
len van het 8ste leerjaar weinig moeilijk
heden zou opleveren.' Bij het openbaar on-
Een SENT N1COLAAS cadeau
voor Uw leven zijn een paar glas in lood
suitedeuren van
ATELIER C. SCHMIT
GASTHUIS VEST 13 - TELEFOON 16914
Doet tijdig Uw bestelling
(Adv.)
Drankbestrijders vierden feest
Niet minder dan achttien leden van de
Nederlandse Vereniging tot Afschaffing
van Alcoholhoudende Dranken werden gis
terenavond in restaurant Brinkmann ge
huldigd. Twee echtparen waren vijftig jaar
lid en veertien leden ieder vijf en twintig
jaar.
Dr. K. E. Wierenga, lid van het hoofd
bestuur van de Nederlandse Vereniging,
huldigde de jubilarissen. „Om 50 of 25 jaar
lid te zijn van een beweging, als die der ge
heelonthouders, is toch wel iets bijzonders",
aldus zeide de heer Wierenga. Daarvoor is
liefdevoor de aandrankzuchtlijdende mede
mens nodig. Maar ook geloof, dat een keer
andere tijden zullen komen en trouw heb
ben er toe bijgedragen, om zo lang „de
blauwe knoop" te dienen. Alle jubilarissen
ontvingen een oorkonde en een zilveren
insigne.
Voor de huldiging had mevrouw Backer-
Breed het bekende „Gezellige avondje" uit
Woutertje Pieterse van Multatuli op prima
wijze voorgedragen. Na het officiële ge
deelte werden enkele films vertoond, onder
ander over coöperaties in Amerika. Een
leuk tekenfilmpje besloot het programma.
derwijs heeft men de centrale scholen (voor
onderwijs in de 7e en 8e klassen) beschik
baar, waarop nog voldoende plaats is voor
de nieuwe leerlingen. Het bijzonder onder
wijs heeft die centrale scholen niet, maar
op verschillende scholen wordt dit onder
wijs toch wel gegeven. Ook daar is vermoe
delijk nog ruimte te vinden voor meer leer
lingen.
Barometers
Thermometers
B rile tui 's
GROTE HOUTSTRAAT 166 bli de Houtbrug
(Adv.)
Dr. W. Sleumer:
„De HBS A is geen school
voor zwakke broeders"
Het economisch leven
vraagt vakmensen
De leiding van de Haarlemse HBS A
heeft het voortreffelijke idee gehad om dr.
W. Sleumer, lid "van de Onderwijsraad,
brilliant socioloog en boeiend spreker uit te
nodigen om op de ouderavond, die gisteren
werd gehouden een lezing te houden over
de ontwikkeling en de toekomst van de
HBS A. Zijn lezing beantwoordde inder
daad ten volle aan haar doel: het verschaf
fen van eèn duidelijk inzicht aan de ouders
van het karakter der school waar hun kin
deren gereed gemaakt worden voor de
maatschappij.
Dr. Sleumer waarschuwde met klem
tegen de steeds meer postvattende mening
als zou voor de dringend nodige industria
lisatie uitbreiding en intensivering van het
nijverheidsonderwijs voldoende zijn. Het
idee dat de HBS'en een witte boorden-
proletariaat zouden scheppen, achtte hij
sterk overdreven, want al hebben wij am
bachtsmensen hard nodig, aan verkopers
en admnistrateurs hebben wij evenzeer
behoefte.
Na een kort overzicht te hebben gegeven
van het ontslaan en de historie van de Han
delsschool de laatste werd sterk geken
merkt door de wetsontwerpen tot groot
scheepse wijzigingen van het middelbaar
onderwijs, die iedere rechtgeaarde minister
van onderwijs zich verplicht achtte op
touw te zetten, maar die nooit het Staats
blad bereikten verklaarde hij zich met
nadruk een tegenstander van de tendentie
om mensen die slecht met wiskunde over
weg kunnen, naar de HBS A te sturen,
een tendentie die maar al te vaak de kop
heeft opgestoken. De HBS A moet geen
school van negatie maar van negotie zijn.
De heer Sleumer wees er op dat onze cul
tuur tegenwoordig zo veelzijdig is, dat nie
mand haar meer in haar geheel kan omvat
ten. Werkelijke alg'emeene ontwikkeling is
nauwelijks meer mogelijk en men kan onze
cultuur slechts via het klassieke, tech
nische of economische onderwijs benaderen.
Deze drie delen van het onderwijs zijn alle
essentiëel, het zijn de poten van een stoel
die geen van alle gemist kunnen worden.
De spreker prefereerde een zelfstandige
school verre boven een gekoppelde school
(Lyceum of A-B-school). Meestal dient de
A-richting op een gekoppelde school als
vergaarbak voor hen die in één van de
andere richtingen niet mee kunnen en daar
is zij veel te goed voor. Bovendien moet
de gekoppelde school veelal voort met een
rector, die of alleen enthousiast is voor de
richting waartoe zijn eigen vak behoort en
daardoor de rest benadeelt of één, die door
zijn scrupuleuze objectiviteit helemaal ner
gens enthousiast voor is.
Hij waarschuwde voorts tegen het idee
dat er een „loper-opleiding" zou bestaan die
alle deuren opent. Voor de geraffineerde
sloten van het huidige maatschappelijke
bestel is maar één sleutel, de passende op
leiding. Er kan geen twijfel aan bestaan
dat voor de sociale en economische vakken
de HBS A de beste vooropleiding geeft. Het
economische leven is niet langer een kwes
tie van handigheid en flair, maar een ge
compliceerde machine die vakmensen
vraagt. Hij hekelde fel de verafgoding van
klassieke of wiskundige opleiding als
alleenzaligmakende vormnigsmethode.
Hij stelde nogmaals nadrukkelijk dat de
HBS A geen school voor daklozen mag
worden, maar een gespecialiseerde oplei
ding voor de maatschappij. Een school met
leraren berekend voor hun moeilijke taak
immers zij moeten naast hun kennis de
speciale toepassing van hun vak in het
economisch leven onder de knie hebben
en een directeur die enthousiast is en zijn
school midden in het maatschappelijk leven
stelt.
Drijvende
demonstratie-school
voor systeem van Kees Boeke
Kees Boeke, de man van „De Werk
plaats" krijgt een drijvende school ter
beschikking, die het gehele land zal af
varen om propaganda te maken voor zijn
systeem van onderwijsvernieuwing. Het
schip, dat cadeau is gedaan door een sym-
pathisante met zijn onderwijsmethode,
wordt op het ogenblik door de" woonsche
penbouwer J. van Amerongen op zijn
werf „Het werfschip" aan het Spaarne in
Haarlêm gebouwd. Op het ogenblik is het
nog niet veel meer dan een grote stalen
bak met een doorzichtige hout-constructie
erboven op, maar de bovenbouw staat al
in onderdelen gereed en het schip zal half
Januari klaar zijn.
Het is de bedoeling om met dit schip in
de Nederlandse steden aan te leggen en
overdag aan de hand van enige lessen in
boetseren, tekenen e.d., aanschouwelijk
onderricht te geven in het systeem van
Kees Boeke. 's Avonds wordt het onder
wijzend personeel uitgenodigd om lezin
gen over de onderwijs-vernieuwing aan
te horen. Wanneer men een stad op die
manier „rijp" heeft gemaakt, trekt men
weer verderop.
Haarlem krijgt de primeur want onze
stad zal het eerst bewerkt worden. Het
onderwijzend personeel, een echtpaar,
waarvan de man schildert en de vrouw
beeldhouwt, dat op het schip zal wonen,
krijgt overigens wel een benijdenswaardig
werk, want aan afwisseling zal het niet
ontbreken.
Het schip zal een flink leslokaal met een
toneeltje, twee zit-slaapkamers, keuken,
kantoor, garderobes, douches en een kolen
bunker bevatten en het wordt centraal
verwarmd.
Een aantal artisten van naam zal het
binnenwerk en de aankleding van het
schip verzorgen.
Ook een nieuw gebouw
Kees Boeke, wiens school door drie
prinsesjes wordt bezocht, laat op het ogen
blik te Bilthoven een nieuw schoolgebouw
inrichten omdat de huidige „werkplaats",
in de villa aan de Soestdijlcer Straatweg
te klein is. 1
Ongeveer een jaar geleden heeft het
stichtingsbestuur dat de school van Boeke
beheert, een gebouwtje aangekocht dat
de Duitsers in de bezettingstijd te Bilt
hoven bouwden. Het ligt even buiten de
bebouwde kom van Bilthoven, aan het
einde van de Jan Steenlaan, waar de hei
en de bossen beginnen.
De Amsterdamse architect Arthur Staal
heeft de plannen tot verbouwing ontwor
pen. De werkzaamheden, die thans ver
richt worden, betreffen het optrekken van
één étage op de bestaande bouw, waartoe
de gehele kap natuurlijk eerst verwijderd
moest worden. Schoolklassen in de.werke
lijke betekenis van het woord zal het
gebouw, dat een middenstuk en twee naar
voren uitspringende zijvleugels omvat, er
slechts drie hebben. De rest is geheel aan
gepast aan de speciale eisen, welke Boeke's
onderwijsmethode stelt. Het werk zal tegen
het voorjaar gereed zijn.
Zuiphen wordt groter
Bij de Tweede Kamer is ingediend het
wetsontwerp tot wijziging van de grens
tussen de gemeenten Zutphen, Gorssel en
Warnsyeld.
Overleg tfissen de drie. gemeenten heeft;
geleid tot volledige overeenstemming ten'
aanzien van de wijziging van haar gren
zen.
Gorssel staat Zutphen af ruim 131 ha
grond, waarop 52 woningen met 249 be
woners, en Warnsveld ruim 216 ha met 52
ingezetenen, wonende in 7 woningen.
Lekenspel
„Roof en Geloof"
Het schrijven van een allegorisch toneel
spel in onze tijd betekent niet het voldoen
aan een algemene behoefte aan gewijzigde
toneelkunst. Want nog altijd wil men over
eenkomstig het idehal der Renaissance de
mens zelve, ten toneele gevoerd zien en
niet de personificatie van een abstract
begrip. Niettemin blijft de mogelijkheid,
dat een hedendaagse toneelschrijver, door
terug te grijpen op de allegorische toneel
spelkunst der Middeleeuwen, een weg
vindt om een vorm voor het uitdrukken
van zijn bedoeling te scheppen.
Een voorbeeld van een dergelijk alle
gorisch „modern" toneelspel is „Grab and
Grace" of „It is a second step" van Char
les Williams, in de vertaling van Guillau-
me van der Graft getiteld: „Roof en Ge
loof" of ,,'t Gaat om de tweede stap".
Twee begrippen, betreffende het reli
gieuze leven van de mens, het Geloof en
de Genade, verschijnen als personen op
het toneel. Daarnaast treden als psycholo
gisch begrip de Trots en als duivelsprin-
cipe de Hel op in de figuur van een vrouw
en van een man. De mensheid zelve en de
engel Gabriël krijgen in dit spel symboli
sche menselijke gestalten.
In het midden latend of de schrijver
er in geslaagd is met de ontwikkeling van
dit spel van innerlijke spanningen een
algemeen beeld van de mens en zijn
psychische conflicten te schetsen, lean men
zeggen, dat er voldoende dramatische
kracht in het spel besloten ligt om bij
een opvoering de aandacht van de toe
schouwers voortdurend gespannen te
houden.
Zelfs wanneer het een leken-opvoering
betreft, zoals die welke gisteravond door
de Protestantse Lekenspelgroep onder lei
ding van Ben Albach in de Begijnhofkapel
gegeven werd, met begrijpelijke onvolko
menheden inzake rol-kennis en volhouden
van typering.
Ben Albach is gelukkig geweest met de
verdeling der rollen overeenkomstig de
individuele karaktereigenschappen en ca
paciteiten der spelers en speelster. Zodat
er voor de begrippen en symbolische figu
ren een zeer aanvaardbare uitbeelding tot
stand kon komen.
En in elk. geval werd de zinnebeeldige
voorstelling van de uiteindelijke overwin
ning van het geloof in de kring van be
langstellenden voor deze opvoering, die
onder auspiciën van de Hervormde Jeugd
raad van Haarlem werd gegeven, van bij
zondere betekenis.
P. ZWAANSWIJK
Radiotoespraak
van Prinses Wilhelmina
Zondag, de eerste Adventszondag, zal
Prinses Wilhelmina een radio-toespraak
houden, die als titel draagt „Advent". De
toespraak zal worden uitgezonden om 12.00
uur 's middags over Hilversum I en Hilver
sum II. De wereldomroep zal de boodschap
Zondag en Maandag in verschillende talen
uitzenden.
Luiks drukker maakte
honderd-guldenbiljetten
De justitie te Luik heeft het aanhou
dingsbevel tegen 27 personen, die bij het
drukken van valse guldensbiljetten zijn
betrokken, met een maand: verlengd. In de
zaak. der valse guldens waren,39. personen'
gearresteerd, waarvan 5 in Nederland én 4
in Charleroi.
De drukker Derkenne uit Luik. die tot
nu toe had ontkend ook maar iets met
deze zaak te maken te hebben, heeft
thans bekend 2500 briefjes van 100 gulden
te hebben gedrukt.
Honderden Duitse arbeiders en arbeidsters, die in Twentse fabrieken werken,
passeren dagelijks tweemaal de grens bij Glanerbrug. Meestal maakt de douane het
hun niet al te lastig maar van tijd tot tijd wordt er onverwacht een scherpe controle
op smokkelwaar gehouden.
Voordracht over psychokinese
Voor de Haarlemse afdeling der Studie
vereniging voor „Psychical Research" hield
de heer G. Zorab. secretaris dier vereniging,
een lezing over „Psychokinese".
Spreker zeide. dat in de laatste jaren de
bekende Amerikaanse parapsycholoog prof.
dr. J. B. Rhine op grote schaal quantitatieve
proeven genomen heeft om na te gaan in hoe
verre een directe mentale invloed zou kun
nen worden uitgeoefend op stoffelijke voor
werpen. Als proefmateriaal gébruikte hij
dobbelstenen en bij de experimenten werd
de proefpersonen opgedragen zich er op te
concentreren -bepaalde ogenvlakken boven
te doen keren. Na proefnemingen geduren
de vele jaren (1934—'47), waarbij meer dan
een millioen worpen werden geregistreerd,
bleek dat het aantal treffers (d. w. z. het
bovenkomen der gewenste ogenvlakken) veel
hoger was dan door de waarschijnlijkheids
rekening mocht worden verondersteld. Te
vens konden bij de werpreeksen typische,
steeds weer terugkerende trefpatronen wor
den geconstateerd, die zekere naar voren
gebrachte tegen-argumenten zoals onregel
matigheden der dobbelstenen, foutief note
ren, bedriegelijke practijken enz. gemakkelijk
konden ontzenuwen. De uitkomsten zijner
experimenten, die op allerhande manieren
werden gevarieerd, brachten Rhine tot de
overtuiging, dat een zuivere mentale be-
invloeding der dobbelstenen had plaats ge
vonden en dat de mens dus blijkbaar in staat
is zuiver psychisch op een of ander mate
rieel systeem (b.v. een. dobbelsteen) in te
werken. Deze inwerking gaf hij de naam van
psychokinesis.
Naar .aanleiding van de dobbelsteen-proe
ven van Rhine zijn andere onderzoekers er
toe over gegaan het psychokinesis-effect te
onderzoeken op andere voorwerpen. Zo heeft
de Franse arts dr. Vasse getracht zuiver
mentaal de ontwikkeling van kiemende za
den te beïnvloeden. De pogingen werden met
succes bekroond, zodat men thans ook in
Amerika er toe over is gegaan dezelfde psy-
chokinese-kiemproeven op grote schaal en
met uitgebreide controle-maatregelen toe te
passen. De definitieve uitkomsten dienen nog
te worden afgewacht.
Spreker eindigde zijn voordracht met op
te merken, dat de parapsychologie thans niet
alleen de buiten-zintuigelijke waarneming
(helderziendheid, telepathie enz.) heeft aan
getoond bij de mens, doch tevens de buiten-
lichamelijke (paranormale) vèr-werking.
Het bijkans magische karakter van de mens
wordt aldus op een wetenschappelijke wijze
vastgesteld.
By besluit van de minister van Justitie
is benoemd tot lid van het ambtenaren
gerecht te Amsterdam mr. J. F. Jansonius, te
Hoofddorp, burgemeester der gemeente Haar
lemmermeer.
Aan de Vrije Universiteit te Amsterdam
zijn geslaagd voor het candidaatsexamen
rechten de heer G. J. Oosterhuis en voor het
doctoraal examen natuurkunde de heer P.
G. Wiersma, beiden te Haarlem. Voor het
candidaatsexamen wis- en natuurkunde is
geslaagd de heer J. R. A. Baas te Heemstede.
Taxi 2 Bel 13 000
DAG EN NACHT
Santpoort
Onbewaakte overweg en bescha
digde dorpsmclen ter sprake bij
Santpoorts Bloei
„Heeft de vereniging „Santpoorts Bloei"
nog reden van bestaan, nu er talloze orga
nisaties op allerlei gebied zijn opgericht",
zo vroeg de voorzitter L. Voi\stman zich af
op de jaarvergadering, welke Donderdag
avond in hef Jeugdhuis gehouden werd.
Hij" som.cle verschilléhde rédenen i. op,
waarom dit zijns inziens wel het geval is
en ging verder mét het behandelen van
verschillende lopende problemen.
Nu de verschillende besprekingen met
de Spoorwegen over de onbewaakte over
weg in de Kruidbergerweg op niets zijn
uitgelopen, zal Vrijdag een commissie de
situatie in ogenschouw nemen en eventueel
trachten door middel van het doortrekken
van de voetpaden een tijdelijke verbete
ring te brengen. Verder deelde de heer
Vorstman mede, dat alles in het werk zal
worden gesteld om de beschadigde molen
„De Santhaes" voor Santpoort te bewaren.
Tenslotte hoopte hij dat in de toekomst de
openlucht-spelen opnieuw in de Ruïne van
Brederode zullen worden gehouden nu er
ook een tweede toneelgroep is opgericht
clie zich met de uitvoering van het open
luchtspel bezig houdt.
Uit het jaarverslag van de penningmees
ter bleek voorts dat het boekjaar met een
voordelig saldo is afgesloten en voorts
werd een nieuwe kascontrole-commissie
in het leven geroepen.
Het bestuur dat aan de beurt van aftre
den was werd bij acclamatie herkozen.
De geanimeerde vergadering werd met
Heemstede
BURGERLIJKE STAND
ONDERTROUWD: G. J. A. Craanen en W.
M. S. Meeuwis.
GETROUWD: R. Flietstra en L. Gompers;
J. C. M, Jansen en J. IJendrikse; J. Bouma
en E. C. Kokke; A. D.'van Ekelenburg en
G. de Groot.
GEBOREN: Astrid Elizabeth, d. van J. Ver-
kaaik en van K. Scholten.
OVERLEDEN: P. J. van der Ham, 72 j.;
R. de Jager, 36 j.
Menno ter Braak belicht
Voor de Haarlemse Kunst
gemeenschap
„Er zijn maar weinig literatoren in onze
recente geschiedenis, wier levensinzicht zo
volledig was aangepast aan hun dagelijks
leven, als dat bij Menno ter Braak het ge
val was", constateerde gisteravond in een
belangwekkende lezing de Amsterdamse
conservator van het Multatuli-museum
Henri Ett. Ter Braak was een individualist
als hij schreef, en ook een individualist in
zijn dagelijks optreden als zeer „menselijk
mens". Maar het was een individualisme,
dat geenszins sociale gevoelens uitsloot en
wèl tot iedere prijs de bovennatuurlijke op-
lossingen verwierp. En dus is Ter Braak
zijn leven lang scherp te keer gegaan tegen
Dirk Coster. Evenzeer echter schreef hij
en sprak hij grote critiek op de naar zijn
oordeel te grote ethiek van een man als
Binnendijk.
Ter Braak, een van de grootste figuren
uit de min of meer moderne Nederlandse
literatuur werd in 1902 als zoon van de
dokter van Eibergen geboren. Na het gym
nasium te hebben afgelopen studeerde hij
letteren te Amsterdam. Op 14 Mei 1940, na
een niet lang, maar wel zeer productief
leven benam hij zichzelf het leven. Door
Marsman en Du Perron zijn Ter Braak's
dorpse afkomst en achtergrond wel eens
als de reden van zijn latere zeer critische
politieke en algemeen-culturele leven ge
opperd.
Want Ter Braak was niet een man die
zijn bellettrie op een afgezonderd voetstuk
wilde plaatsen; hij was in vele opzichten
de met beide benen in het dagelijks leven
staande journalist. Hij was een van de
eersten in ons land, die het gevaar van het
nationaal-socialisme zagen en daar van het
begin af tegen hebben geageerd. Het na
tionaal-socialisme, dat hij beschouwde als
de grootste Europese „ressentiments-intev-
nationale", als de exponent van allerlei op
gekropte wrokgevoelens. Overal trouwens
herkende hij het ressentiment en ook het
Christendom heeft hij daar enkele malen
op teruggebracht. Een stelling, die hem
meermalen in heftig dispuut heeft gebracht
met Van Duinkerken.
Er bestaat in Nederland, aldus de heer
Ett, een te groot streven naar classificering
van iedere persoonlijkheid, ook in de lite
ratuur. Een classificering, die grote figuren
uit die literatuur zonder aarzeling in „de
grafkelders onze beschaving" dreigt te
brengen. Ter Braak valt niet op dei-gelijke
manier te classificeren, ook al zou men hem
kunnen onderbrengen onder de opschriften
geleerde, moralist (geenszins zedepreker),
Individualist en journalist. Op al deze ter
reinen heeft Ter Braak zich actief bewogen
en van bijna al deze terreinen gaf de spre
ker van deze avond voorbeelden.
Citaten vooral uit „Politicus zonder par
tij", een van Ter Braak's merkwaardigste
en beste werken, waarin hij felle aanvallen
soms doet op Schoonheid (met een grote
S), die talloze priesters nodig heeft om ver
heerlijkt te worden en in zijn afgezonderde
en aanbeden plaats te blijven. Én zich ver
zet ook tegen de „comedianterig-dichter-
lijke" houding, die zo vaak wordt gepropa
geerd en doorgevoerd. Dit „Politicus zonder
partij" was overigens een van de duidelijk
ste "uitingen van Ter Braak's individua
lisme.
Langdurig ging de heer Ett in op de ver
houding van Ter Braak tegenover Multa
tuli, die hij uiteraard nimmer heeft ge
kend. En bij dit deel van zijn lezing kwam
spreker ook op een van. de belangrijkste,
factoren ih,Ter Braak's leverL zijji afkeer
van de absolütering dei' waarden.,
Tot slót van zijn boeiend betoog las de
heer Ett nog enkele fragmenten hit Ter
Braak's literaire zowel als journalistieke
werk voor.
Binnenkort hebt u stellig aanleiding om
een Groentje in Haarlems Dagblad te
plaatsen.
Laat die gelegenheid dan niet voorbijgaan,
het is uw voordeel haar te benutten.
GOUDDIEFSTAL OP SCHIPHOL
De recherche van de rijkspolitie op
Schiphol heeft in samenwerking met de
centrale recherche te Amsterdam twee be
dienden van een expeditiebedrijf aange
houden wegens een op Schiphol gepleegde
diefstal van goud.
Slockoers
Openings
gisteren
koersen
Koninklijke Olie.
306
302%
238
23678
235%
232%
A. K. U.
179
17734
131
Nederlandse Ford
291
Nederlandse Kabel
290
v. Berkel's Patent
112
1
Scheepvaart-Unie.
141
138%
Holl,Amerika Lijn
159
Deli Maatschappij
126
121%
H. V. A
141i/2
13034
A'dam Rubber
1261/2
123%
Ned. Handel Mij.
159}4
N.-I. Handelsbank
101
Billiton Mij. II
257
FEUILLETON
die zijn geheugen verloor
DOOR PATRICIA WENTWORTH
Vertaald uit het Engels
25)
Frank knikte. Precies! Maar wat
moet ik zeggen? Ik kan hem vertellen,
dat die knaap, die hem neersloeg, van
plan was hem nog een klap toe te bren
gen. Maar dat bewijst niet veel, nietwaar?
Ik schrik er enigszins voor terug hem
het verhaal van m'n nicht Mildred door
ie geven over zijn getrouwde staat, want.
wel, alles wat Mildred zegt, is zeer vaag
en weinig betrouwbaar. Ze is altijd zo
geweest, ze mist op z'n zachtst uitge
drukt ieder vermogen om de samen
hang der dingen te overzien. Als het op
het leveren van bewijs aankomt, begrijpt
u wel, dat niemand, iets aan haar heeft.
Dan komt ze met de meest uiteenlopende
en weinig terzake doende bijzonderheden
aandragen, en als je die aan elkaar past,
is er wel iéts uit op te maken, maar met
betrekking tot net te bewijzen feit leve
ren ze slechts vage vermoedens op. Zo
geloof ik in dit geval wel, dat ze zich
inderdaad herinnert, dat Bill getrouwd is
met dat meisje in de goudkleurige jurk,
maar helemaal zeker kan ik er niet van
zijn, en ik voel me niet verantwoord een
dergelijk belangrijk feit door te vertellen,
tenzij ik zekerheid heb. Anderzijds be
staat er de kans, dat, wanneer ik hem
dit vertel, zijn geheugen als 't ware een
schok krijgt en we gemakkelijker tot het
vaststellen van z'n ware identiteit zouden
kunnen komen. En daarom vind ik het
ook niet helemaal verantwoord te zwijgen.
Zoals u ziet, weet ik niet wat ik doen
moet, en aangezien ik meestal heel weinig
last van dergelijke twijfelmoedigheid heb,
vind ik dit zeer onaangenaam.
Juffrouw Silver breide met grote aan
dacht.
Er zijn inderdaad interessante moge
lijkheden, merkte ze op. Maar aan de
andere kant is het niet uitgesloten, dat je
nicht zich vergist, en dat die aanval, die
jij met eigen ogen waarnam, niet meer
is dan een op zichzelf staand geval van
geweldpleging met beroving als motief,
waarbij de tweede slag, die bijna werd
toegebracht, toegeschreven zou kunnen
worden aan bruut instinct, hetwelk een
rol speelt bij vele misdrijven.
Inderdaad is dat mogelijk. Maar ik
kan me niet losmaken van de indruk, die
ik gekregen heb. U noemde interessante
mogelijkheden: zoudt u deze eens met mij
willen bespreken?
Juffrouw Silver draaide haar breiwerk
om. Ze schoot geweldig op en was al
halverwege de benen van de slobbroek.
Jij hebt William Smith herkend. Er
bestaat de mogelijkheid, dat iemand anders
hem ook herkend heeft, zei ze.
Ja, inderdaad.
Een terugkeer in het land der leven
den, na ongeveer zeven jaar dood ge
waand te zijn, is niet altijd welkom. En
van zuiver materieel standpunt bekeken,
kan zo'n terugkeer wel eens zeer ongele
gen komen, om niet te zeggen: een cata
strofe te weeg brengen. Je hebt, meen ik,
geen idee van de omstandigheden, waarin
deze jongeman destijds verkeerde?
Toen hij Bill was, bedoelt, u? Nee.
De Latimers Mildred herinnerde zich
heel stellig, dat zij dat leest gaven
zijn rijke mensen en hebben rijke vrien
den. De vader van hèm verdiende een
fortuin in zeep. Het lijkt me niet waar
schijnlijk, dat er veel mensen in minder
bedeelde omstandigheden tot hun vrien
denkring behoorden, maar.hij lach
te tenslotte was ik zélf ook op dat
feest! En zo kan Bill daar net als ik aan
wezig geweest zijn. Dat meisje, waarmee
hij danste, zag er heel duur uit. Maar
wat dat betreft, kun je er bij vrouwen
nooit helemaal zeker van zijn. Mijn nicht
je Rachel bezit geen cent en ziet er altijd
prima uit, terwijl ik vrouwen ken, die
schatten uitgeven voor hun uiterlijk, en
er toch altijd naast zijn. Misschien had
Bill's meisje die duur uitziende goudkleu
rige jurk wel zelf gemaakt, of misschien
had tante Sophie of een van die andere
vrouwen, waar Mildred het over had, haar
de jurk cadeau gegeven. Die nicht Bar
bara, herinner ik me, was nogal zonder
ling en heel rijk. Mildred's moeder had
veel familieleden, maar ze zijn allemaal
gestorven, zodat we er hun niet meer
naar vragen kunnen. De hele geschiede
nis is en blijft vaag. Ik kan me echter,
zoals ik u al zei, niet losmaken van de
indrukken, die ik opgedaan heb en die
allerminst vaag zijn. Weet u, wat voor
gevoel ik heb? Alsof ik uit een donkere
straat naar een verlicht raam opkijk, waar
ik iemand, die ik ken, meen te zien; alsof
ik in een trein, die me in razende vaart
voorbijreed, even een glimp van een ge
zicht heb opgevangen, dat ik niet ver
geten kan.
Juffrouw Silver had de ouderwetse
gewoonte om citaten aan te halen. Ze
deed dit ook nu. Ze hield het meest van
Tennyson, maar dit keer citeerde ze Long
fellow: „Ships that pass in the night...."
Schepen die elkander in de nacht voorbij
varen en in het voorbijgaan een gesprek
voeren.
Zowel op de Oceaan als in het leven gaan
wel elkander voorbij, terwijl wij woorden
met elkander wisselen....
HOOFDSTUK XVIII.
Katherine werd wakker. De nacht was
bezig over te gaan in de morgen. Het
was het uur, waarop zelfs een wereld
stad even tot rust gekomen schijnt te
zijn. De hemel was helder, zodat het
buiten niet helemaal donker was en er
gens achter de huizenzee was de maan
bezig onder te gaan. Van haar bed uit
kon Katherine de kale takken van de
bomen, die achter de huizen aan de over
kant stonden, duidelijk afgetekend tegen
de nachtelijke hemel zien. Het waren oude,
hoge, mooie bomen.Er was een intens
vredig gevoel in Katherine. Ze draaide
zich om en keek naar William, die naast
haar in het grote lage bed van Carol nog
in diepe slaap verzonken lag. Eén hand
had hij onder het kussen gestoken, zijn
andere hand lag op zijn borst. Ze luis
terde naar zijn regelmatige, diepe adem
haling.
Als je zóveel van iemand hield als zij
van William, dan leek het onwaarschijn
lijk, dat het voorwerp van je liefde soms
onbereikbaar was. Verweg, gescheiden
door tijd en ruimtein dromenland.
Ze wilde hier niet verder over piekeren.
Tijd en ruimte waren koude, abstracte
begrippen. Ze rilde even. Ze wilde aan
het heden denken: William en zij waren
hier samen aanwezig en dit was hun grote
geluk, dat ze samen beleefden. Maar op
nieuw gingen haar gedachten terug. Wil
liam's lichaam lag inderdaad hier naast
haar. Maar zijn geest was ver weg in een
diepe slaap.
William droomde op dit moment z'n
droom. Het gebeurde niet vaak meer, dat
hij deze droom beleefde en dit keer was
alles enigszins anders. De droom was al
tijd begonnen bij de voordeur van het
oude huis. Hij placht de stoeptreden op
te lopen en het huis binnen te gaan. De
laatste keer, dat hij deze droom gedroomd
had, leek het hem alsof iemand de deur,
die hij wilde openen, met opzet dichthield.
Dat was nooit eerder het geval geweest
en had hem angstig gemaakt. Dit keer
was alles anders: hij was niet alleen het
huis binnengegaan, maar hij stond boven
aan de trap. Meestal ontwaakte hij op dat
moment. Het was altijd zo, dat er iemand
boven op hem stond te wachten, maar als
hij boven kwam, dan werd hij wakker.
Nu was het anders. Hy stond boven aan
de trap en keek naar beneden. Hij kon
duidelijk de trap afkijken naar de hall.
Er was een overvloed van licht geen
daglicht, er was nóóit daglicht in zijn
droom. Alles scheen goed en prettig te
zijn, maar dan opeens liep het verkeerd,
zoals net vaak in dromen voorkomt. De
gebeelhouwde figuren van de trap, de
symbolen van de vier evangelisten.
namen een vreemde .gedaante aan. Hij
stond bovenaan de trap bij de adelaar en
de mannenfiguur en keek naar de leeuw
en de os onderaan, en plotseling zag hij
allerlei andere figuren: de adelaar ver
anderde in de grote houten speelgoed
vogel, en de mannenfiguur werd meneer
Tattlecombe, die zeer verontwaardigd
keek, met zijn grijze haar in de war en
hardblauwe ogen. En de figuren onder aan
de trap waren veranderd in één van zijn
houten honden en de gevlekte koe, welke
een van z'n laatste scheppingen was. Hij
liep de trap af, de hall in, en toen werd
er driemaal op de deur geklopt. Er wilden
mensen naar binnen, maar de deur was
dicht. Toen opeens w indelden deze men
sen. zo maar zonder dat de deur openge
maakt werd, dwars er door heen, de hall
binnen; het waren drie personen, arm in
arm, met een vrouw in het midden. Hij
herkende haar onmiddellijk. Het was juf
frouw Jones, de secretaresse van Eversley,
die hem gezegd had, dat de firma geen
interesse had in zijn houten beesten. De
mannen kon hij niet thuis brengen. Ze
waren slechts vage figuren, met lange
broeken en jassen, en gezichten, die be
schilderd leken te zijn met de rose grond
verf uit de werkplaats, zonder enige uit
drukking. Ze hadden noch ogen, noch
gelaatstrekken. Er was alleen maar rose
verf. Ze kwamen op hem af. Hij riep luid
„nee.... nee!" en opeens was hij klaar
wakker. Hij zag de kamer en het open
staande venster, waardoor frisse lucht
naar binnen kwam.
Katherine sloeg een arm om hem heen
en trok hem naar zich toe.
(Wordt vervolgd),
