'aan naar
en
yam
Woensdag S Februai1950
3
TEISTERBANT" GESTICHT
Een opzienbarende gebeurtenis
Sinds lang deed zich
in Haarlem de behoefte
gevoelen van een café,
waar zij, wier leven,
hetzij scheppend, hetzij
louter genietend, met
schoonheid, in welke
vorm ook, verbonden is,
elkander konden tref
fen. De wens dezer kun
stenaars, of liever kunst-
minnenden, bleef lange
tijd onvervuld. Dit café
was te klein, gene te
rumoerig, een ander
weer te zeer een aan
fluiting van de goede
smaak, dan dat men er
zich behagelijk kon
lestelen. Wel waren er
Itablisementen, die geen
van de hier genoemde
gebreken vertoonden,
doch daar deed zich het
euvel voor van een te
grote belangstelling van
het dienend personeel
voor de inhoud der ge
sprekken. hetgeen, hoe
vleiend ook voor de be
trokkenen, toch tot een
waakzaamheid noopte,
onverenigbaar met de
losse omgangsvormen, in
tapperijen gebruikelijk.
Een nadeel, aan alle lo
kaliteiten gemeen, was
ook het te vroege slui
tingsuur, zodat het on
mogelijk bleek om, na
schouwburg of concert
bezoek, zich in onderlin
ge kout de zinnen te verzetten.
Deze overwegingen waren het, die een
twintigtal Haarlemse ingezetenen bewogen
een eigen sociëteit te stichten, genaamd
Teisterbant. gebruik makend van het aan
bod dei- N.V. Brinkmarm op de Grote
Markt, om daartoe de gewelven van haar
restaurant ter beschikking te stellen. En
zo togen wij dezer dagen naar de voor
zitter dezer stichting, de schrijver God
fried Bomans, om ons omtrent de stand
der zaken te doen verwittigen. De over
weging, dat het juist deze auteur is, die de
journalistieke cliché van het „interview"
in zijn boek Kopstukken zo scherp
over de hekel gehaald heeft, vermocht ons
niet van deze stap te weerhouden.
„Bloeit de sociëteit reëds?" zo vielen wij
met de deur in huis.
„Neen", antwoordde de heer Bomans
bedaard, „daarvan is eerst sprake, wan
neer de sociëteit geopend is, hetgeen eind
Februari feestelijk gebeuren zal. Maar in
dien U met bloeien het aantal leden op hel
oog hebt, dan antwoord ik: ja, want reeds
180 Haarlemse ingezetenen zijn als lid in
geschreven."
„Hoe kan men lid worden?"
„Op twee manieren. Ten eerste, op uit
nodiging van het Bestuur. Ten tweede, op
eigen aanvrage, welk verzoek echter ge
steund moet worden door minstens twee
leden."
„Wij hebben bij geruchte vernomen, dat
bij deze laatste figuur het aspirant-lid
onderworpen wordt aan een klein examen,
waaruit zijn kunstzin en algemene ont
wikkeling moeten blijken."
„Deze geruchten zijn sterk overdreven.
De steun immers van twee leden biedt
reeds genoegzame waarborg, dat de aspi
rant de vereiste inborst bezit. Wel
behoudt het Bestuur zich het recht voor
om, in twijfelgevallen, de candidaat in een
apart vertrekje enige strikvragen te stellen,
doch tot dusver heeft zich dit geval nog
niet voorgedaan."
„Kunt u ons iets over de kelders ver
tellen?"
„De kelders bevinden zich onder de eet
zaal van restaurant Brinkmann. Vandaar
de naam Teisterbant. Want in dit perceel
is Biiderdijk, die zich, overigens op twij
felachtige historische gronden, graaf van
Teisterbant noemde, overleden. De bed
stede, waarin hij ontsliep, was zelfs tot
1944 te bezichtigen, doch werd in de hon
gerwinter door de bewoners opgestookt.
Een ernstig vergrijp, dat, naar de mening
van het Bestuur, door de omstandigheden
niet voldoende verontschuldigd wordt. Het
gedeelte van de kelders, voor Teisterbant
gereserveerd, omvat ongeveer honderd
vierkante meter en is van buiten af met
een trapje te bereiken."
„Kan ieder er dus zo maar in?"
„Dat zoudl ge wel willen. Neen, indien u
dit trapje afdaalt, stuit ge op een man met
een pet op, waarop „Teisterbant" te lezen
staat. Hij kent alle le'den en draagt hen
zelfs een persoonlijke genegenheid toe.
Wanneer ge nu geen lid zijt, wordt ge door
deze rnan verwijderd."
„Maar indien ik wél lid ben?"
„Dan wordt uw jas en hoed afgenomen
en aan een haakje gehangen. Alsdan be
treedt ge de kelderruimte. De daar aan
wezige leden begroeten u met warmte. Zij
zijn gezeten in rieten stoelen en nemen
verversingen tot zich, die Willem voor hen
op marmeren tafeltjes zet."
„Wie is Willem?"
„Willem is een bejaarde bediende, die
zich over niets verbaast. Ook hij is de leden
met warmte toegedaan. Doch als men de
contributie niet betaalt, dan wordt zijn
houding koeler. Want de sociëteit gaat hem
boven alles."
„Hoe hoog is de contributie?"
„Dit bedrag is laag. Door het u te
noemen, zou ik echter de schijn van
werving op mij laden, hetgeen ik wil ver
mijden. Ia bepaalde gevallen kan overigens
het Bestuur tot ontheffing of vermindering
daarvan besluiten. Ere-leden bewegen zich
evenwel geheel gratis door de ruimte. Ook
hun consumptie wordt door de sociëteit
gedragen, tenzij dit de door het Huishou
delijk Reglement vastgestelde grenzen
mocht te buiten gaan, in welk geval zij op
eigen financiële en morele verantwoording
verder gaan. Er is ook een ere-voorzitter,
te Weten Lodewijk van Deyssel (Dr. K. J.
L. Albèrdingk Thijm). Hij zal bij de ope
ning zelf niet tegenwoordig kunnen zijn,
doch wij hopen toch bij die gelegenheid
zijn stem via een gramofoon-plaat te doen
klinken."
„Wanneer ia de opening?"
„Eind Februari of begin Maart. Alsdan
zal de door de architecten Prof. Holt en ir.
Bijvoet uitgevoerde verbouwing voltooid
zijn. Men ziet dan o.a. een leestafel, voor
zien van de beste periodieken, zo binnen-
als buitenlands en een kleine bar, plaats
biedend aan zes personen. De overige
ruimte is door pilaren in vier vakken ge
scheiden, hetgeen gelegenheid biedt bij de
keuze van het gezelschap, waarbij men
zich wenst aan te sluiten, zijn persoonlijke
De Tcistcrbanl-kelders in de staal waarin zij tot dusver
verkeerden. Tekening van Otto B. de Kat.
voorkeur meer nadrukkelijk tot uiting te
brengen."
„Kan men in de sociëteit overal rechtop
staan?"
„Men kan in de sociëteit overal rechtop
staan. Maakt men echter een sprongetje,
dan stoot men het hoofd. Bij feestelijke
gelegenheden dient men zich wel hiervan
bewust te zijn. Er is echter één lid, dat
zich ook bij andere gelegenheden voort
durend in acht moet nemen. Het treft
ongelukkig, dat dit juist een bestuurslid is
en hij heeft dan ook van die bevoegdheid
gebruik gemaakt om op verhoging van het
plafond aan te dringen. Doch dan komen
de bezoekers van de boven ons zich be
vindende eetzaal weder in ongelegenheid,
zodat dit voorstel met 10 tegen 1 is afge
wezen."
„Mogen wij hieruit besluiten, dat het
Bestuur uit, 11 leden bestaat?"
„Dat moogt gij. In hun werkzaamheden
worden zij bijgestaan door 10 commissa
rissen, die toezicht uitoefenen op de finan-
tiële gestes van het Bestuur. Het dagelijks
beleid echter ligt in handen van een klei
ner college, bestaande uit de voorzitter, de
is de heer Otto B. de Kat, Houtmanpad 8a.
Overveen: penningmeester notaris J.
Brants. De bevoegdheden van dit drieman
schap zijn bijna dictatoriaal te noemen. De
sociëteit is namelijk een stichting, hetgeen,
in niet-juridische termen gesproken, be
tekent dat de leden niets te vertellen heb
ben. Dit is echter een tijdelijke maatregel,
om de moeilijkheden, aan een grondves
ting verbonden, sneller en doeltreffender
te overwinnen. Na verloop van tijd zal de
stichting waarschijnlijk in een vereniging
worden omgezet."
„Op welke uren is de sociëteit geopend?"
„Van des ochtends 10 uur tot des nachts
1 uur. Zaterdags zelfs tot twee uur. In be
paalde gevallen kan dit nog later worden.
Daar wij onder onze leden zowel wethou
ders als raadsleden tellen, is de verstand
houding met de vroedschap van dien aard,
dat nachtelijke bijeenkomsten niet tot de
zeldzaamheden zullen behoren. Wij zien
dit met onbekommerdheid tegemoet."
„Is het gerucht juist, dat de wanden door
de leden zelf met passende afbeeldingen
zullen verlevendigd worden?"
„Hier hebben wij met een loos gerucht
te doen. Pogingen 'der leden om van hun
kunstenaarschap op de muren der sociëteit
blijk te geven zullen door het bestuur met
kracht worden weerstreefd. Alles, wat de
kelder een zogenaamd artistiek aanzien zal
geven, zoals beddepannen, snotneuzen, be-
driegelijke kaarsenluchters met misleidend
gestold -vet, kwispedoors, doedelzakken,
kerkstoven, koekplanken, snuifdozen. oud-
Hollandse haarden met glazen kooltjes en
ook wandschilderingen, waarop de gebrui
kelijke oude heren met Pickwickiaanse
spanbroeken en bolle vesten hun eetlust
bevredigen, kortom, het „sfeervolle", zal
worden geweerd, en, indien tersluiks aan
gebracht. met kracht verwijderd. Er is
geen andere sfeer dan die van een goed
café, naar vaderlands gebruik ingericht,
waar het gesprek de hoofdzaak en de
drank een aangenaam bijverschijnsel is."
,,Wat verwacht u van „Teisterbant?"
„Ik verwacht ervan, dat alles wal Haar
lem aan geestelijk leven bergt, wat het aan
mogelijkheden en initiatieven bezit, zich
rond een kern zal groeperen, zodat wat
vroeger bij gebrek aan een trefpunt ver
loren ging, zich nu kan doen gelden en
vorm krijgen. Die kans is het pogen waard.
En verder verwacht ik er gezelligheid van.
Ik geloof niet erg in federaties en congres
sen. Maar ik geloof wel in een goed café,
waar onder gelijkgezinden plotseling op
een avond een idee geboren wordt. De
wereld in het algemeen en de artistieke
samenleving in het bijzonder worden aan
houdend beïnvloed door gedachten, die
achter een glas bier ontstaan zijn. De ge
schiedenis van de meeste revoluties, te
beginnen met de Franse omwenteling en
eindigend met de Beweging van Tachtig,
zou vanuit dat standpunt kunnen worden
herschreven. Misschien is dit in Haarlem
anders. De mogelijkheid bestaat, dat de
onderneming mislukt. Doch de proef is
gewettigd, de voortekenen zijn gunstig, de
uitslag dient afgewacht."
„Ik sH de trom". Het in de bezettings
tijd door de te Haarlem ondergedoken
Haagse musicus Moss Wolff gecomponeerde
mannenkoor ..Ik sla de trom", op tekst van
Jan Greshoff, zal door het mannenkoor
„Gouda's Liedertafel" onder leiding van de
componist voor het eerst morgenavond te
secretaris en de penningmeester. Secretaris Gouda worden uitgevoerd.
Zo ongeveer zal de Haarlemse Sociëteit „Teisterbant" er komen uit te zien. Ontwerp
van prof. G. H. Holt en ir. B. Bijvoet.
Prijs-kaften in Bentveld
Wie de illusie heeft dat katten en poesen
lieftallige, wat slome huisdieren zijn, die
het ware levensgeluk pas vinden ,.op schoot
bij de vrouw" voor een snorrende kachel,
zal bedrogen uitkomen als hij op een groot
buiten in Bentveld een collectie ziet van
22 onwaarschijnlijk mooie poesen in grote
hokken, die hem terug doen denken aan
het laatste bezoe£ aan Artis. De argeloze
bezoeker, die wi! aaien en strelen wordt
gewaarschuwd, dal deze kater waarschijn
lijk zal bijten en dat ook die andere poes
duidelijk zal laten merken, dat zij niet op
vreemdelingen is gesteld.
Toch zijn dat de poesen en katten, die op
een internationale katten-tentoonstelling in
Den Haag zegevierend met de prijzen zijn
weggelopen. Een witte kater, met ogen die
vuur lijken te schieten, werd uitgeroepen
tot het beste exemplaar van de tentoon
stelling. Gisteren zat diezelfde „Sarisbury
Simba" weer in zijn hok en ijsbeerde
ook al in de Artis-stijl van de ene kant
van het hok naar de andere. Woedend
blies en beet hij naar soortgenoten, die even
te dicht in de buurt kwamen. „Bentveld
Candy", een blauw-crème poes, won Zon
dag op de tentoonstelling in de Haagse
Houtrusi hallen de eerste prijs in haar
klasse; nu bleek het moeilijk haar te laten
poseren voor het prentje, dat u hier
ziet. En zo was het met al die poesen; ons
ganse oordeel over dit soort dieren is in
één echtend volledig veranderd.
Mejuffrouw H. C. Posthuma van „Groot
Bertveld" toonde ons vol trots de keur-
collectie. die overal op tentoonstellingen
prijzen in de wacht sleept. Afgelopen Zon
dag behaalde zij er vijf. Vijf eerste prijzen
op een tentoonstelling, waar 147 poesen
miauwend naar de eretitel dongen. Parijse
poesen. Brusselse poesen, Düsseldorfse
poesen en dan nog poesen uit alle delen
var. Nederland: allemaal gekamd en ge
borsteld en geplukt. Maar de poesen, die u
op bijgaande foto ziet, waren favoriet. Vijf
van mejuffrouw Posthuma en één van me
vrouw Kroon, eveneens een bewoonster
van „Groot Bentveld".
En tussen dat alles door scharrelde een
Ernstig gewonde bij ongeluk
op Rijksweg Delft—Overschie
Gisteravond is op de rijksweg tussen
Delft en Overschie weer een verkeers
ongeluk gebeurd doordat een vrachtauto,
die met motorpech had te kampen, niet
op de parkeerslrook was geplaatst. Dc
vrachtauto met aanhangwagen stond op
de rechter weghelft geparkeerd en werd
van achteren aangereden door een uit Den
Haag komende Citroen, bestuurd door een
35-jarige inwoner van Nieuwerkerk aan
de IJsel De auto werd zwaar beschadigd,
doch de bestuurder kwam er met enige
builen en schrammen af. Een medereiziger
uit Rotterdam werd echter ernstig gewond
en is naar het gasthuis te Delft overge
bracht.
Het kerkgebouw der Nederlands Her
vormde Gemeente te Wanneperveen zal dit
jaar worden gerestaureerd. Ook de zich
achter het kerkgebouw bevindende Friese
klokkenstoel zal in deze restauratie worden
betrokken.
kleine Schotse „Cairn", die niet bang was
van enige poes; die zelfs geen poesen zag
en tussen al die prachtige dieren met kos
telijk gekamde haren door liep, met een
uitdrukking van interesse-loze zorgeloos
heidDit ongekamde hondje gaf de meest
schrille tegenstelling tussen de tentoonstel-
lings-poêsen en zichzelf. En het leek nogal
tevreden met die tegenstelling.
De poesen ook.
OM DE DAVISCUP
Nederland loot
tegen Zweden
In het gebouw van de Verenigde Naties
heeft Trygve Lie. secretaris-generaal der
V. N. Dinsdagmdidag de loting verricht voor
de Davis-cup-competitie 1950.
Noord-Amerikaanse zóne. Ie ronde: Mexico
tegen Cuba. Canada tegen Australië.
Europese zóne, le ronde: Philippijncn tegen
Pakistan. Nederland tegen Zweden, Noor
wegen tegen Hongarije. Zuid-Slavië tegen
Oostenrijk. België tegen Finland. Groot Brit-
tannië tegen Italië.
In de eerste ronde hebben vrijgeloot Israel.
Polen, Ierland, Monaco. Peru. Luxemburg.
Egypte. Denemarken, Frankrijk en Zwitser
land.
In de tweede ronde worden gespeeld:
Israel tegen Polen. Ierland legen Monaco.
Peru tegen Philippijncn of Pakistan, Neder
land of Zweden tegen Noorwegen of Hon
garije. Zuid-Slavië of Oostenrijk tegen België
of Finland. Groot Brittannië of Italië tegen
Luxemburg. Egypte tegen Denemarken,
Frankrijk tegen Zwitserland.
Uit het wedstrijdschema blijkt, dat Neder
land weliswaar in de bovenste helft is ge
plaatst die veel zwakker bezet is dan het
beoaald topzware benedenste gedeelte 'Zuid-
Slavië. Groot Brittannië. Italië. Frankrijk en
ook België met Washer en Brichant". Dit
voordeel wordt geheel te niet gedaan door
het feit dat wij in de eerste drie ronden suc
cessievelijk de drie ploegen zouden moeten
kloopcn dié juist de beste kansen hebben om
in deze helft dc finale te bereiken: Zwcdèn.
Hongarije en de Philippi.inen.
Het lot heeft het nu zo beschikt dat Neder
land het moeilijk heeft in de eerste ronde.
De wedstrijden van de eerste ronde moc-
i ten gespeeld zijn vóór 9 Mei. zodat wat Ne
derland betreft Zondag 7 Mei in elk geval
de laatste speeldag zijn zou. De tweede
ronde moet veertien dagen later, dus 23 Mei,
zijn geëindigd.
HET THEATER „De Uitkijk" herdenkt
deze week het feit, dat het reeds
twintig jaar lang temidden, van een troos
teloze filmproductie een oase voor de lief
hebbers van de meer dan gewone rolprent
is, met de vertoning van een nieuwe
Italiaanse film en van een enkele jaren
geleden vervaardigde band van Hans
Richter en zes andere vertegenwoordigers
van de avant-garde in de filmkunst die
reeds in de jaren 1920 tot 1930 de aandacht
erop vestigde, dat het witte doek niet
noodzakelijkerwijs een aftreksel van het
toneel, speciaal voor kermisvertoningen,
behoefde te zijn.
Deze confrontatie is in meer dan een op
zicht merkwaardig.
Wie het nog steeds actuele boekje van
dr. Mcnno ter Braak over de absolute
filmkunst raadpleegt, zal bemerken, dat er
ook in de twintiger jaren menig misver
stand omtrent de verhouding tussen di
abstracte film en de „speel
film" heeft bestaan. Het
zijn de Russen geweest,
die, zoals Ter Braak zegt,
openbaarden, dat de rea
liteit voor de filmkunstenaar niet te vinden
is in de mens en zijn achtergrond, maar in
de bijzondere physionomie der dingen
onverschillig of deze dingen menselijke
hoofden en laarzen dan wel scheepskanon-
nen en ruiterstandbeelden waren. De Rus
sische film bevestigde het inzicht, dat wer
kelijkheid voor iedere kunstvorm door
eigen, zelfstandige symbolen spreekt; dat
werkelijkheid dus nooit is gelijk le stellen
met het toepassen van zekere cliché-wer
kelijkheden en dat de werkelijkheid dei-
filmkunst alleen spreekt door het spel dei-
verhoudingen.
Volgens Ter Braak nu bleef het volkomen
onverschillig of Eisenstein nu kanonnen,
hijskranen en tronies of Rutlmann lijnen,
cirkels en vlakken koos om cle werkelijk
heid weer te geven. De vertoning in „De
Uitkijk" van „Dreams that money can buy"
leert naar onze- mening wel anders. Hans
Richter heeft in zeven episoden de dromen
weergegeven van evenveel verschillende
karakters die een ogenblik de strijd om het
beslaan willen ontvluchten en in de wereld
van het onderbewuste de bevrediging
willen vinden die het leven hen onthoudt.
Voor de weergeving gebruikte Hans Rich
ter invallen en ideeën van zijn oude vrien
den uit de tijd der avant-garde; waarvan de
luchtige fotograaf Man Ray en de vader
van de Franse absolut film Ferdinand
Léger de bekendste zijn. Hans Richter zelf
werd vermaard als filmtheoreticus
onder meer door het boek „Filmgegner von
heute- Filmfreunde von morgen" en
Strafregels
Wij hebben nooit geweten hoe bru
taal de beul was.
Nu hebben we dat echter geleerd uit
een thema, dat wij moeten vertalen
voor u. Maar wanneer wij onder woor
den gingen bréngen, wat Anton Karas
de snaren van zijn citer laat vertellen,
dan zouden wij dat nooit in de krant
krijgen. U weet natuurlijk wel wie
Anton Karas is. Hij is de best-betaal
de beul ter wereld. Tezamen met zijn
citer verdient hij achttienhonderd
gulden per avond om de mensen die
naar hem komen luisteren de kwel-
lendste strafregels te overhoren, die
er bestaan: het „Harry Lime" thema
uit de film „The third man". De straf
regels uit het kladschrift van de twin
tigste eeuw.
Nu kunt u wfel beweren, dat er al
duizenden mensen over die citer heb
ben geschreven, maar aangezien nog
niemand het goed heeft gedaan, is het
ook niet zo verschrikkelijk, wanneer
dat aantal aan het eind van dit stukje
met één vermeerderd is.
Het gemene van deze muziek is, dat
men ongelukkig wordt wanneer men
haar hoort en dat men ook ongeluk
kig wordt, wanneer men haar niet
hoort. Dat, wanneer Karas begint, men
denkt: „Man ho.u op" en wanneer hij
ophoudt, men denkt: „Man begin".
Twee wensen die uiterst moeilijk met
elkaar te combineren zijn.
Wanneer ge het thema hoort, dan
denkt ge aan duistere straten die nat-
glimmend in de regen liggen le wach
ten op de voetslap van de slimste
mens van West-Europa, een zwarte
handelaar op weg om iets te fixen en
wanneer ge voetstappen in een nat-
glimmende straat hoort, knalt het
thema w^er door uw gedachten.
Het klinkt dan verlossend. Het klinkt
geruststellend omdat gy in het besef
geraakt, dat er mensen zijn die het zelfs
met de moeilijkheden van een na
oorlogs land op een accoordje kunnen
gooien. Die zich kunnen redden. Op
dat moment bedenkt ge: „Die man
handelt in verdunde pen iciline, waar
honderden kinderen aan sterven.
Eigenlijk gaat dat toch niet."
En als gij zojuist gerustgesteld zijt
door deze keurige reactie, dan tokke
len de handen van Karas weer over
de snaren en brengt de brutaal-blij-
moedige melodie van ..Het zal me
zwaar zitten" u weer helemaal van de
wijs. Dan verschijnt het gezicht van
de super-sluikhandelaar Harry Lime
in hetlicht van een opengaand venster
en in dat bleke gezicht gaat een oog
lid even op en neer. Wanneer u in
één oog-opslag de gelaten ironie van
West-Europa zoudt kunnen uitbeelden,
dan verdiende u 10.000 dollar in de
week wél en een heleboel critieken
niet. Dan had u met Rita Hayworth
kunnen trouwen en weer afstand van
haar kunnen doen. Dan was uw naam
Orson Welles.
Of Harry Lime!
Gelukkig licht gij alleen uw ooglid
op wanneer er een stofje onder zit en
roept dan „Au, kan je niet uitkijken".
Gelukkig is het nu 1950 en niet meer
1945. En volgens alle redelijke be
grippen hoort gij blij te zijn in de
Amsterdamse Reguliersbreestraat in
de rij te staan voor een bioscoop
kaartje inplaats van op het Weense
Westbahnhof voor een trein-kaartje
voor het vrije stukje Europa.
Maar voor al die duizenden mensen
die dagelijks in de rij staan voor
Tuschinski wordt dat bioscoop-kaartje
weer een passage-biljet voor een in
ternationale trein, die terug rijdt doer
de nacht naar een donkere stad.
Waarom willen al die mensen naar
die donkere stad?
Waarom spelen alle zenders de bru
tale, onverschillige, warme, treurige,
gewetenloze, kinderlijke, schreeuwende
en wrede muziek van Anton Karas?
Is het omdat men met een diagnose
zonder remedie ook al een heel eind op
weg zou wezen?Wij gingen zo uit de bio
scoop naar een gramofoonplaten-winkel.
In de cel
In die winkel zeiden wij: „Wij wil
den graag die plaat hebben."
Achterste cel. meneer" zei de juffrouw.
Zij bracht die plaat gewoon achter
ons aan. Zij zei: „Ik weet hel al.
meneer. Wij verkopen er vijftig per
dag van." Er klapte even een deurtje
open van een andere cel. Karas.
De juffrouw zette de plaat óp de
gramofoon.. Voor de duizendste maal
het „Harry Lime" thema. Aan de wand
hing Wolfgang Amadeus Mozart. Twee
maal Wenen. Gepoederde pruiken en
verdunde pen iciline. En wij luister
den wéér naar Anton Karas.
Toen wij dc plaat voor de derde
maal draaiden, deed de juffrouw de
cel-deur open en vroeg vriendelijk:
„Hoe is het met de patiënt?"
Een verlossende vraag.
Er kwam een nog verrassender ant
woord, toen wij dachten: „Wanneer
gaan wij die plaat spelen?"
Want wij hebben geen gramofoon.
p.s.
Het is ditmaal een korte rubriek,
meent gij? Gij vergist u. Want gij
moet de film nog gaan zien. En wan
neer gij de film hebt gezien, moet gij
haar nóg eens gaan zien. Gij moet de
muziek van Anton Karas nog horen.
En nóg eens en nóg eens.
Gij moet haar horen tot ge er ge
obsedeerd van raakt. Gij moet haar
horen tot die obsessie in u „knap"
zegt. Die dag komt. Lees dan dit stuk nog
eens.
Dan zult ge bevrijd lachen. BOEDA
Circus Strassburger begint vandaag
in- theater Carré een reeks vertonin
gen vün een nieuw programma met
twintig attracties, waaraan onder
meer medewerken de Nederlandse
dompteur Jean Michon en dc ver
maarde zakkenroller Borra.
Mede ter herdenking van de Febr.-
staklng geeft het Zuid-Nederlands
Toneel onder leiding van Pierre Bal-
ledux met ingang van heden een
serie reprises in het Theater de la
Mar van het drama Oranje-Hótel
door wijlen Eduard Veterman.
In de Bachzaal spelen Serah van
Praag (viool) en Geza Frid (piano)
hedenavond composities van Bach en
César Franck. In de kleine zaal van
het Concertgebouw zingt Frances
Comstockbegeleid door Felix de
Nobel, op 10 Februari liederen, aria s
en negrospirituals.
In de hoofdstad uit
Hel abonnementsconcert van Woens
dag en Donderdag onder leiding van
Iiafaël Kubelik zal bestaan uit het
Kroningsconcertvan Mozart en de
zevende (of Leningrad) symphonic
van Sjostakowitsj. Solist is de pianist
Gerard Hengeveld.
Kunstzaal Van Lier aan het Rokin
is heropend. De eerste expositie is
gewijd aan Aziatische kunst.. In de
achterzalen vindt men werk van
buitenlandse grafici. Op de eerste
étage is werk van hedendaagse Ne
derlandse schilders en beeldhouwers
opgesteld. Burgemeester d'Ailly
opent Zaterdagmiddag in het Inter
nationaal Cultureel Centrum een ex
positie van Nederlandse reclame
kunst. georganiseerd door dc Club
van Veertig.
In Arti et Amicitiae wordt van 11 tot
26 Februari een tentoonstelling „Het
Belgische Boek" gehouden.
door enkele absolute filmpjes dit zich
onderscheidden door een bizarre vei men
ging van abstracte en naturalistische ele
menten, doorspekt met vele ironische
trekjes. Neemt men deze omschrijving als
basis, dan blijkt dat Richter zich sinds 1930
niet heeft ontwikkeld. Het uit 1944/6
daterende „Dreams that money can buy"
kan met precies dezelfde termen worden
geregistreerd. Alleen: anderen evolueerden
wel en tegen de levenswarme en levens-
ware, dichterlijke* voor iedereen begrijpe
lijke accenten van „Kleine mensen langs
de grote weg" doet de hyper-individuele,
pessimistische dromen van Richter en zijn
medewerkers maar steriel en triestig aan..
De film is nu een keer geen gezelschaps
spel voor begaafde enkelingen, zij staat
integendeel in dienst van de massa en zal
dan ook aan de gevoelens van die massa
zij het op artistiek verantwoorde wijze
hebben te appelleren.
De Italianen van na de oorlog hebben
dat begrepen. Rossellini en de Sica min
der, Zampa en Blaselli meer, ruimden
plaats in aan het optimisme en vooral aan
het poëtische. Zij lieten iets zien van wat
er onder de oppervlakte van de door hel
leven geslagen en ruw geworden mannen
en vrouwen leeft aan hoop en verwach
ting, aan dromen en illusies. Dat geldt ook
in het bijzonder voor „Kleine mensen op
de grote weg" van Mario Camerinini, dal
herinneringen oproept aan Blasetti's „Vier
stappen in de wolken".
Zoals bij alle scenario's der Italianen
ook hier weer een allereenvoudigst ge
geven: een aan de rand van de afgrond
verkerende werkloze die de slechte raad
krijgt zich van een fraaie Fiat meester te
maken en dit voertuig te verkwanselen.
En een vrouw die zich geen knollen voor
citroenen laat verkopen en zonder het te
weten meewerkt aan de verijdeling van dit
misdrijf. Tot redding van hen beiden en
hun zoontje. In tegenstelling tot De Sica in
„Fietsendieven" liet Camerini de lens open
voor een happy ending, geen geforceerd
blij slot, dat uit de lucht komt vallen en
nergens op steunt clan op een gril van het
lot (of cle cineast), maar een uitzicht op
een beetje geluk en voorspoed wat ieder
mens ten deel kan vallen.
Hoe ver zijn we daarmee verwijderd
van de experimenten van Hans Richter en
de zijnen, die wel diep groeven, doch daar
bij de voor de handliggende problemen
over het hoofd zagen. Naar onze overtui
ging hebben deze kunstenaars niet beseft,
dat het stadium van de abstracte film een
noodzakelijke fase was om tot verdieping
van de „speelfilm" te komen. Zij was mid
del en geen doel.
Het is overigens een gelukkige gedachte
van het jubilerende theater geweest, zijn
trouwe bezoekers in de gelegenheid te
stellen deze beide facetten van de film
kunst en daarmee de begrenzingen en de
mogelijkheden met elkaar te vergelijken.
Daarmee blijft de „Uitkijk" in dc lijn van
zijn grote traditie. J H. B.
Faillissementen
De rechtbank te Haarlem heeft in staat van
faillissement verklaard: Wijbrandus van der
Werff, effectenhandelaar, wonende te Over
veen, Prins Hendriklaan 136, Rechter-com-
missaris; mr, C. E. Muller. Curator: mr. J.
D. A Viskil, advocaat en procureur- tc
Haarlem.
Wegens gebrek aan actief werden opge
heven de faillissementen van: A. J. Gerritsen,
exploitant van een theehuis, wonende te
Haarlem, Ant. van der Goesstraat 3. Rechter
commissaris: mr J. H. H. HüLsmann eerst,
thans mr. C. W. de Visser. Curator: mr. A. J.
Fibbe. advocaat en procureur te Haarlem.
Agenda voor Haarlem
WOENSDAG 8 FEBRUARI
Stadsschouwburg: „De moord in de Kathe
draal". 8 uur. Gebouw Cultura: Nederlandse
Vereniging van Spiritisten „Harmonia 8 u.
Spaarne: „Butch past op de- baby" en „De
spookmijn", 14 j.. 2.30. 7 en 9.15 uur Frans
Hals: „Wozzeck". 18 j„ 2.30, 7 en 9.15 uur.
Rembrandt: „Dokter Elisabeth", 18 j.. 2. 4.15,
7 en 9.15 uur. Palace: ..Jeanne d'Arc". 2.30
en 8 uur. Luxor: „Nightstop in Dakaf14 j„
2. 4.15, 7 en 9.15 uur. City: „Doodlopende
straat", 18 j„ 2.15. 4.30, 7 en 9.15 uur.
DONDERDAG 9 FEBRUARI
Stadsschouwburg: „Harvey" (Comedia), 8
uur. Bioscopen: Middag- en avondvoorstel
lingen.
