litteraire JVanttekeningen
iH&mefrjwc,/
Regeringspublicaties openen
sombere perspectieven
fieuwe Uitgaven
MAATKLEDING
Zaterdag 23 September 1950
P. H. VAN MOERKERKEN: „De Bevrijders" (G. A. van Oorschot,
Amsterdam)
ÏiVEN WEINIG geruchtmakend als hij
l leefde cn leeft bleven de romans van
Van Moerkerken, de drie en zeventig
jarige. Opgegroeid met de „schoonheids
drift" der Tachtigers, nauw verwant aan
de Neo-Romantici waartoe ook Arthur van
Schendel en Aart van der Leeuw behoor
den, bekoord door Engelse Prae-Rafaël-
lieten als William Morris en de edelsmid
der Engelse taal Walter Pater mannen
voor wie kunst en samenleving, schoon
heid en sociaal ideaal, als twee-eenheid
van het harmonisch mens-zijn nog on
scheidbaar waren behoort Van Moer
kerken tot die zeldzamen, eenzamen, die
voorbestemd zijn, voor een beperkte
lezerskring te schrijven. Aestheet, dromer,
peinzer, sociale hervormer („utopist" als
men wil), humanist zijn talent verenigt
deze onderscheiden kanten van zijn per
soonlijkheid op een bijzonder evenwich
tige, een benijdenswaardig gelukkige
wijze.
De cultuurgeschiedenis had zijn voor
keur, ze was hem lief uit diepere gron
den dan die der wetenschappelijke of
kunstzinnige beoefening: als romanticus,
als mens wiens weemoedig verlangen uit
ging naar waardiger dus schoner
mensenstaat, naar een gelukzaliger levens
vorm, bepeinsde hij „de gedachten der
tijden" gedachten beurtelings veront
rust door de menselijke tegenstellingen en
vervuld van een streven naar „beter".
Wederdopers, Remonstranten, utopisten en
revolutiehelden, strijders voor de mense
lijke vrijheid en dromers van een maat
schappelijk Eden op aarde Van Moer
kerken volgde hun beproefde levens van
geslacht op geslacht, streed, droomde,
dweepte mèt hen. Wat daaruit voortkwam
was zijn zesdelige romancyclus „De Ge
dachte der Tijden", een indrukwekkend
historisch tafereel van het menselijk tasten
en dwalen, door de beschouwelijke Van
Moerkerken gadegeslagen met dat ontem
bare idealisme, dat wéét wat het is: onver
vulbaar verlangen, geknot telkens weer
door menselijke onmacht en onwil, door
de boze machten van heb- en heerszucht.
Mèt Professoy Merel, de geleerde die in
het zesde deel van de „Gedachte der Tij
den", „Ilabhabalgo", getiteld, zijn half
realistisch, half symbolisch en visionnaire
lessen geeft over de loop der wereldge
schiedenis, weet Van Moerkerken, dat niet
op aarde de overheersers het inzicht zullen
verwerven dat hun macht ijdel is; en óók
weet hij, dat de hoogste idealen gedoemd
zijn idealen te blijven, wat niet beletten
mag ze te koesteren en verkondigen.
Van Moerkerken is zo'n professor, en
wanneer hij zijn geleerde als wijs man zijn
college in de stille torenkamer laat be
ëindigen voor een gehoor dat ongemerkt
is geslonken tot één enkele luisteraar (de
overigen zijn uit verveling weggelopen) is
dat de humor van een sceptisch idealist,
van een vereenzaamd man die nauwelijks
nog bijval verwacht. De menselijke ge
schiedenis een tragedie, een herhaaldelijk
noodlottig „te-laat", cle mens een (nog?)
tragisch schepsel op zijn moeizame weg
van barbarisme naar menswording, naar
beteugeling der begeerte (Eros) door de
kracht van het Goede en Schone (Ethos)
zó zag Van Moerkerken het verleden,
mild-bespiegelend; wijs-oordelend, méé-
falend. Want dit is het bekoorlijke van zijn
historische ideeën-romans, dat zij in een
krachtige eenvoud van taal en een bijna
klassieke (tè klassiek soms) compositie zijn
geschreven met de gloed van een levens
overtuiging, getemperd alleen door wat ik
hierboven „sceptisch idealisme" noemde.
De aarzeling van de mens tussen Eros
en Ethos, zijn strijd dus tegen de „driften"
terwille van de „bezinning" werd het
hoofdmotief van de roman, die na jaren
herdrukt, fris (en, met de bezettingsjaren
voor ogen, zelfs actueel) aandoet alsof hij
fcoëven was geschreven: „De Bevrijders".
Van Moerkerken had daarmee destijds (in
.1914) zijn litteraire keuze bepaald, zijn
eigenlijke romanstof gevonden: de historie.
Hoewel van gedachten val, staat „De Bè-
vrijders" los van de „Gedachte der Tijden".
Het is Holland ten tijde van de Napoleon
tische jaren dat als achtergrond dient van
een menselijke tragedie van wijdere strek
king dan het liistorisch-bepaalde. Toetst
men het beeld dat men zich van de mens
Van Moerkerken uit zijn levenswerk
vormde aan deze romanfiguren: de ver
raderlijke opportunist David van Wyck,
bewoner van het buitenverblijf Wijcker-
velt aan de Heemsteedse Herenweg, niet
ver van de Hout; Tobias Soelens, de zoge
naamde patriot, „dichter" in de trant van
Helmers en Feith, in waarheid een aarts
schelm; de onbeduidende Thérèse, van wie
niet veel meer te vertellen valt dan dat
zij haar hart verliest aan een Frans offi
cier; Floris, haar broer, een blaaskaak,
karakterloos „vereerder" van de Grote
Keizer; Annie-maiie, Davids echtgenote,
brave, gevoelige huisvrouw, die de beproe
ving van de Franse tijd met de dood be-
ADVERTENTIE
taalt; Cornélia Valéry, Franse toneelspeel
sier, „steeds gedreven door de gril van
haar hartstochten"; Jacob ter Wisch,
Anne-Marie's broer, een geboren zwerver,
levensgenieter, man van avonturen, krijgs
man in Napoleontische dienst, met aan
drift tot bezonkener leven; freule Fabian,
fijnzinnige aristocrate naar geboorte en
geest, ingetogen, afgekeerd van het
„wereldse", berusting vindend in Thomas
Kempis „Navolging van Christus",
vrouw van een grote en zuivere liefde,
speurt men temidden van al dezen naar
menstypen die wel Van Moerkerkens bij
zondere sympathie moeten hebben gehad,
dan is de keuze niet moeilijk: het zijn de
beiden laatsten. Ter Wisch: dat is de door
Eros, door de „zinnen" gedrevene, Freule
Fabian de vrouw der aandachtige, innige
stilte, de door Ethos, door het Goede en
Schone, geleide. Tussen hen voltrekt zich
de tragedie die als symbool kan worden
gezien van de worsteling der mensheid:
de worsteling om een harmonisch samen
gaan van Eros en Ethos.
Motief van deze roman was een oud in
schrift, in de bast gesneden van één der
beuken van het „Napoleonlaantje" in de
Hout (in 1942 „zonder een spoor van
schaamte geveld"); hier is het door Ter
Wisch in de boom gekerfd na een amou
reus samenzijn met Cornélia Valéry, en
daarna door freule Fabian ontdekt. Het
roekeloos-wufte spel der begeerten en de
stille toewijding van een kuise liefde vor
men de tegenstelling, die Jacob ter Wisch
verontrust en die hem, vervuld van ver
langen naar de „liefde der ziel" (freule
Fabian), in de armen drijft van de be
geerte (Cornélia). Ter Wisch ontbreekt
het aan levensernst en kracht, deze tegen
stelling van Eros en Ethos tot een oplos
sing te brengen: hij sneuvelt tijdens de
veldtocht der Napoleontische „honderd
dagen" niet ver van Brussel in Freule
Fabians schoot. En zo men dan toch van
een oplossing, een verlossing, kan spreken,
is het niet ter Wisch die deze verovert,
maar de zegen geschonken krijgt uit de
Agenda voor Haarlem
ZATERDAG 23 SEPTEMBER
Stadsschouwburg: „Je bent maar eens
jong", 8 uur. Phocnixterrein: Circus Jos.
Mulleus, 3 en 8 uur. Voncfelweg 396: Ten
toonstelling in duplexwoning (tot en met
Zondag). Frans Hals: „Oom Willy wint de
derby", alle leeft., 2.30, 7 en 9.15 uur. Rem
Brandt: „Neptunus dochter", 18 j-, 2, 4.15, 1
en 9.15 uur.'Palace: „Het jolige weeuwtje",
18 j., 2. 4.15, 7 en 9.15 uur. Luxor: „Bagdad",
14 j., 2. 4.15. 7 en 9.15 uur. City: „Wilde
pracht", alle leeft., 2.15, 4.30, 7 en 9.15 uur.
Spaarne: „De wraak van een cowboy", 14 j.,
2.30, 7 en 9.15 uur.
ZONDAG 24 SEPTEMBER
Stadsschouwburg: „Leer om leer" (De
Nederlandse Coomedie», 8 u. Concertgebouw:
Herman Rinkets Variété, 8 uur. Phoenix-
terrein: Circus Jos. Mullens, 3 en 8 uur.
Bioscocen: Middag- en avondvoorstellingen.
MAANDAG 25 SEPTEMBER
Bioscopen: Middag- en avondvoorstellingen.
ADVERTENTIE
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
His Master's Voice, Columbia,
Parlophone, Elite-Special, enz.
Kruisweg 49, Haarlem, Tel. 11532
handen van freule Fabian, het symbool
der loutere liefde.
Zo weeft zich dit persoonlijk lot in dat
van de mensengemeenschap, van een land
in onvrijheid, een Europa in oorlog, men
sen in politieke verwarring, landschappen
die zich historisch uitstrekken tot de
Berezina in de greep der vernietiging:
ook hier de „gedachte der tijden".
Van Moerkerken doet dit verleden her
leven door het hervinden van een vergeeld
boekske in Freule Fabians nalatenschap:
het exemplaar van de „Navolging van
Christus", dat Ter Wisch van Freule
Fabian ten geleide kreeg op zijn zwerf
tochten en na zijn dood door haar werd
meegenomen naar haar eenzame verblijf
plaats in het Gelderse, „den Ulenhoek".
„Langs wonderbaarlijke wegen kan
soms aan een moderne „trovator" of „vin
der" het geheim der sprakeloze dingen
worden medegedeeld". Zo'n trovator is
Van Moerkerken, die aan de sprakeloze
dingen des verledens, aan vergeten ge
dachten der lijden, de stem en de ziel
hergeeft in de beheerste taal van een ge
boren verteller.
C. J. E. DINAUX
Bessie ,een hond van een der oppassers in de Londense dierentuin, fungeert op het
ogenblik als voedster voor drie tijgerwelpfes die in Augustus in de „Zoo" geboren
zijnmaar kort daarna door hun moeder verstoten werden. Bessie heeft al meer
dergelijk liefdadig werk gedaan; verleden jaar zoogde zij bijvoorbeeld
een jong leeuwtje.
„Ranchi" en „Goya" komen
Maandag in Amsterdam
In de nacht van Zondag op Maandag
worden zowel de „Goya" als de „Ranchi"
in de sluizen te IJmuiden verwacht. Be
houdens onvoorziene omstandigheden be
gint de ontscheping van de „Ranchi" te
Amsterdam aan de kade van de Stoom
vaartmaatschappij Nederland Maandag
morgen om halfnegen.
De ontscheping van de „Goya" begint
Maandagmiddag om halfdrie op dezelfde
plaats.
De „Ranchi" brengt een groot aantal mi
litairen van het voormalige K.N.I.L. met
hun gezinnen naar Nederland.
Bij het vertrek van Tandjong Priok be
vonden zich 109 babies aan boord. Tijdens
de reis zijn er tot dusver 30 bijgekomen.
De „Goya" heeft 446 man van Ko
ninklijke Marine en 446 man van de Ko
ninklijke Landmacht aan boord, onder
andere behorende tot de 42ste Infanterie
Brigade-werkplaats, een onderdeel van de
G-brigaae.
Toekenning van de
Verzetsster Oost-Azië
Thans in Nederland een
adviescommissie
Wegens het eindigen van de werkzaam
heden der desbetreffende commissie in In
donesië heeft de minister voor Uniezaken
en Overzeese Rijksdelen hier te lande een
commissie Verzetsster Oost-Azië 1942-1945
ingesteld, welke commissie bij hem voor
stellen tot toekenning van deze onderschei
ding zal indienen en hem advies zal uit
brengen inzake alle overige voorstellen
tot verlening van dit ereteken.
De verzetsster kan worden toegekend
aan hen, die zich in de jaren 19421945
op door Japan bezet of Japans gebied in
Oost-Azië door geestkracht, karaktervast
heid of gemeenschapszin op bijzondere
wijze verdienstelijk hebben gemaakt voor
door krijgsgevangenschap, internering of
anderszins in de macht van de vijand ge
raakte Nederlanders of Nederlandse on
derdanen dan wel in het verzet tegen de
vijand. Het ereteken is dus een koninklijke
onderscheiding voor zeer bijzondere ver
diensten. De verzetsster kan ook posthuum
worden verleend.
In deze commissie zijn benoemd tot
voorzitter D. R. K. de Boer, gewezen
hoofdambtenaar in Indonesië; tot secretaris
J. H. Cox, generaalmajoor-tïtulair b. d.
van het K.N.I.L., tot leden mr. W. G. Blits,
dr. H. F. Fischer en A. G. van Nes, gewe
zen hoofdambtenaren in Indonesië, en J.
H. van de Wall, luitenant ter zee van ad
ministratie der eerste klasse van de Ko
ninklijke Marine.
Het staat een ieder vrij aanbevelingen
voor en verzoeken om toekenning van de
verzetsster te doen.
De commissie is gevestigd te 's Gra-
venhage, Javastraat 50.
Nederland zal waarschijnlijk
de oorlogstoestand met
Duitsland beëindigen
Nu de ministers van Buitenlandse Za
ken der Verenigde Staten, van Frankrijk
en van Engeland in New York hebben
besloten tot opheffing van de oorlogstoe
stand met Duitsland, wordt thans op de
verschillende daarbij betrokken departe
menten alhier nagegaan hoe en wanneer
Nederland eveneens hiertoe zal kunnen
overgaan. In welingelichte kringen acht
men het'wel waarschijnlijk, dat Nederland
dit voorbeeld spoedig zal volgen, daar dit
geheel in de lijn ligt van de Nederlandse
buitenlandse politiek, aldus meldt ANP.
De Kroon zou hier een beslissing moeten
nemen, doch het wordt zeker geacht, dat
overleg zal worden gepleegd met België en
Luxemburg.
Hogere ambtenaren ontstemd
over limiet voor loonsverhoging
Het bestuur van de Vereniging van Ho
gere Ambtenaren heeft in een telegram
aan de minister-president verklaard, dat
het met ontsteltenis heeft kennis genomen
van het voorlopige besluit der regering om
bij de 5 procent salarisverhoging slechts
een bedrag van f 3600 bij de berekening
in aanmerking te nemen. Het vreest, dat
als gevolg van de zeer moeilijke omstan
digheden. waarin de hogere ambtenaren
meer en meer zijn komen te verkeren, de
reeds heersende ontstemming bij deze
groep door dit besluit nog zal toenemen.
De acteur Willem Paauw, die tot dus
verre deel uitmaakte van de hoorspelkern
van de Nederlandse Radio Unie, is met
ingang van het komende winterseizoen be
noemd tot hoorspelregisseur bij de N.C.R.V.
Deze week is in München de bekende
Octobermarktbegonnen met grote folklo
ristische feesten waaraan zangers en volks
dansers uit alle delen van Zuidwest
Duitsland en Oostenrijk deelnamen. Op
de foto: vrouwen in slreekdracht dansen
op de Marienplatz in München de
traditionele „Waschermadln"
Vele gastvrije Nederlanders
kregen een bekeuring
Bepaling in Vreemdelingen
reglement genegeerd
Zonder dat zij het beseffen zijn vele
Nederlanders in de afgelopen zomermaan
den in overtreding geweest door de vaak
geprezen Nederlandse gastvrijheid hoog te
houden.
In artikel 27 van het Vreemdelingen
reglement is vooi'geschreven dat ieder, die
een vreemdeling nachtlogies verschaft,
hiervan binnen 24 uur schriftelijk mede
deling moet doen aan de vreemdelingen
dienst of de politie. Vele buitenlanders
hebben in de afgelopen zomer in ons land
gelogeerd zonder dat hun Nederlandse
gastheren zich aan deze bepaling hielden
en wanneer dan roerend afscheid was ge
nomen en de gasten de grens wilden pas
seren, bekeek de marechaussee het pas
poort en ontdekte, dat het stempel van de
politie ontbrak. Een proces-verbaal voor
gast en gastheer was het gevolg.
De vreemdelingenpolitie geeft daarom
iedereen dringend de raad zich te houden
aan hetgeen in artikel 27 van het Vreem
delingenreglement is voorgeschreven.
Een jaarboek
over Buitenlandse Zaken
Aan de Staten-Generaal is aangeboden
het jaarboek 19491950 van het mi
nisterie van Buitenlandse Zaken. Dit jaar
boek verschaft aan de Staten-Generaal en
tevens aan het publiek gegevens over het
buitenlands beleid. Het verslag bevat geen
uiteenzettingen over onderwerpen die
reeds in andere departementale publicaties
of nota's zijn behandeld, zoals de souve-
reiniteitsoverdracht en het Duitse pro
bleem. Het werk is in grote trekken in
drie verschillende gedeelten te splitsen:
een politiek gedeelte, een gedeelte gewijd
aan bijzondere onderwerpen, en de bij
lagen.
Het politieke gedeelte, dat dus op som
mige punten opzettelijk is beperkt, geeft
een overzicht van verschillende belang
rijke onderwerpen zoals het Verdrag van
Brussel, h'et Noord-Atlantisch Verdrag en
de Raad van Europa.
In het hoofdstuk Azië vindt men na een
algemeen overzicht een uiteenzetting van
de ontwikkeling der Koreaanse kwestie.
Bij de bijzondere onderwerpen treft men
twee verhandelingen aan over emigratie
en de technische hulp aan minder ontwik
kelde landen. Twee andere hoofdstukken
kunnen hun nut voor de jurist hebben:
naast een volledig overzicht van alle in
1947 en 1948 gesloten verdragen en andere
overeenkomsten, samengesteld door dr. A.
M. Stuyt, is opgenomen een artikel van
mr. W. Riphagen, waarin de Nederlandse
rechtspraak over vragen van internatio
naal recht in het verslagjaar op systema
tische wijze is geanalyseerd en gerubri
ceerd. In de bijlagen vindt men de tekst
van door Nederland aangegane belang
rijke internationale verdragen, nota's van
erkenning van vreemde regeringen, andere
stukken welke op internationaal gebied
zijn gewisseld of ontvangen, en tenslotte
de tekst van een aantal redevoeringen-
welke minister Stikker heeft uitgespro
ken en welke hier te lande nimmer woor
delijk zijn gepubliceerd. Het ligt in de
bedoeling telken jare in September een
dergelijk jaarboek het licht te doen zien.
Nieuwe registratieletters voor
marineschepen en -vliegtuigen
Met ingang van 15 October zullen de
registratieletters van schepen en vliegtui
gen der Koninklijke Marine worden ge
wijzigd en in overeenstemming worden
gebracht met het Engels-Amerikaanse
registratiesysteem.
De hulpschepen en vaartuigen krijgen
de letter A, kruisers de C, jagers de D,
fregatten de F, landingsvaartuigen de L,
mijnenvegers de M, mijnenleggers de N,
kleine oorlogsschepen de P, vliegkamp-
schepen de R, onderzeeboten de S," vlieg
tuigen de V, sloepen de W en locale vaar
tuigen een Y.
Tot burgemeester van Schoonebeek is
met ingang van 1 October benoemd de heer
W. F. P. Osse, commies ter secretarie van
Raalte.
Effecten- en
Geldmarkt
Men kan wel zeggen dat de Millioenen-
nota voor 1951 allerwege en ook op de Am
sterdamse effectenbeurs een slechte indruk
heeft gemaakt, waarmee overigens niets
ten nadele van de minister van Financiën
gezegd. Want het is juist aan zijn, de
laatste jaren groeiend realisme te danken
dat de zwakke plekken van Nederland's
financiële toestand zijn komen bloot te lig
gen. Zoals we in onze bespreking van de
jongste ministriële boodschap reeds hebben
opgemerkt, is het meest ontstellende ken
merk daarvan, dat voor het tekort van 1950,
dat op rond 500 millioen wordt gesteld en
ook voor het tekort voor 1951, dat wel eens
weinig lager zal kunnen zijn, geen dek
kingsmiddelen worden aangewezen. Dit
komt feitelijk hier op neer, dat de minister
gedwongen wordt in de richting van een
deficitfinanciering, waartoe men gedurende
de eerste jaren na de bevrijding noodge
dwongen moest overgaan, doch die men in
1949 te boven meende te zijn. Deficitfinan-
ciering wil zeggen dat voor de tekorten op
de staatshuishouding wordt geleend, waar
door dus het bespaarde kapitaal van de be
volking in de staatshuishouding wordt op
geteerd, de staatsschuld en de rentelast
stijgt en de monetaire positie des lands
wordt verzwakt. Wij zijn overtuigd dat mi
nister Lieftinck die kant niet op wil, maar
dat hij, nu de belastingdruk de grens van
haar effectiviteit heeft bereikt of over
schreden in die richting wordt gedrongen,
omdat het twijfelachtig is of zijn dringende
oproep tot beperking van uitgaven, zowel
bij de bevolking als bij de volksvertegen
woordiging voldoende gehoor zal vinden.
Wij zeggen niet dat de regering aan deze
mentaliteit geheel onschuldig is, want met
haar vroegere beschouwingen over een zo
genaamde „cyclische begroting" en haar
herhaaldelijk uitgesproken afkeer van een
ook destijds reeds noodzakelijke aanpas
singspolitiek heeft zij geesten opgeroepen,
die nu moeilijk kunnen worden bezworen.
De minister heeft in ziin slotbeschouwing
terecht het gevaar, dat thans 's lands finan
ciën bedreigt, aldus geformuleerd, dat het
verlangen groot is om in de vele noden en-
behoeften, die wij kennen, tegelijkertijd en
zo goed mogelijk te voorzien, terwijl de fi
nanciële toestand selectie en beperking
eist.
De regering heeft hel beheer en het be
leid van 's Rijks financiën, maar de merk
waardige situatie bestaat thans, dat het niet
öe volksvertegenwoordiging is, die de uit-
gavenpolitielc der regering de teugel aan
legt, maar omgekeerd, dat deze aan de door
de volksvertegenwoordiging gewenste
voorzieningen een halt moet toeroepen. En
het valt in minister Lieftinck te loven, dat
hij, blijkens zijn Millioenennota zich zijn
grote verantwoordelijkheid als hoeder van
's lands middelen bewust is.
Het staat er met die middelen waarlijk
niet best voor. Uit de publicatie van het
Centraal Economisch Plan 1950 blijkt dui
delijk dat er, na de krachtige verbetering,
welke voor 1949 kon worden geconstateerd,
voor 1950 meer dan in een opzicht van ach
teruitgang moet worden gesproken, ook al
zijn dan de productie en de arbeidsproduc
tiviteit vooruitgegaan. Maar deze laatste
is met een cijfer van 91 (tegen 100 voor
1938) ook in vergelijking met die in andere
landen, nog steeds laag. De ongunstige ont
wikkeling van de Nederlandse handels
balans gedurende het eerste halfjaar doet
verwachten dat het tekort op de betalings
balans, dat van 1140 millioen in 1948 tot
300 millioen in 1949 was teruggelopen,
voor 1950 weer tot 800 millioen zal stij
gen. En nu kan men over de velerlei facet
ten van Nederlands economische en finan
ciële positie interessante en oninteressante
beschouwen houden, juist is, wat in bedoel
de uitgaven van het Centraal Planbureau
gezegd wordt, namelijk dat aan het sluiten
van de betalingsbalans nog steeds de hoog
ste prioriteit moet worden gegeven.
En deze betalingsbalans kan, gelijk elders
betoogd wordt, alleen in evenwicht worden
gehouden als de Nederlandse invoer voor
negentig procent door de uitvoer wordt
gedekt. Dit percentage was echter voor het
eerste halfjaar van 1950 slechts 61
Het is dan ook geen wonder dat aan de
door de ministers Van den Brink en
Mansholt ingezonden Nota over de Prijs
politiek een pessimistische teneur ten
grondslag ligt. Zo wordt er bijvoorbeeld op
gewezen dat de Nederlandse exportpro
ducten aanzienlijk minder in prijs stijgen
dan de ingevoerde grondstoffen en de ruil
voet dus ongunstiger geworden is. Dit zal,
zo zeggen de ministers, onvermijdelijk een
vermindering van het reële nationale in
komen met zich brengen, hetgeen tot uit
drukking komt in een stijging van het prijs
niveau, die niet geheel door een stijging
van geldinkomens mag worden gevolgd, wil
men de werking van de inflatiespiraal ver
mijden.
En wanneer geconstateerd wordt, dat het
monetaire evenwicht is hersteld en voor een
inflationistisclie prijsbeweging geen ruimte
is, volgt daarop het veelbetekenende zin
netje: indien de consequenties van de plaats
vindende ontwikkeling op economisch ge
bied worden aanvaard.
Deze consequenties bestaan uit een be
perking der consumptie, want ten aanzien
van de mogelijkheid om de gevolgen van
de grotere militaire inspanning en de on
gunstige ruilvoet door productievermeerde
ring te compenseren, achten de ministers
optimisme misplaatst.
Blijkbaar is de beurs deze week onder
de invloed geraakt van deze sombere pers
pectieven, hoewel een koersdaling van de
aandelen, gelet op de nieuwe gevaren, die
de gulden bedreigen, feitelijk onlogisch is.
Nog een Aziatisch conflict in het hartje van Londen. De heer Gatos Da Foong,
afgevaardigde van Birma (rechts) in hevig dispuut met zijn mede-gedelegeerde
Lao's Cheli Wat op de internationale kattententoonstelling die in Olympia in
Londen gehouden wordt.
MEISJESBOEKEN
Van Helen Dore Boylston verscheen bij de
uitgeverij „Hollandia" te Baarn het boek
„Directrice" in een Nererlandse bewerking
door Nel M. Brands, waarin de lotgevallen
in de genoemde functie worden verteld van
Suze Barton, de hoofdpersoon uit de vorige
boeken van deze schrijfster („Verpleegster"
en „Wijkverpleegster"). Het is een vlot ver
haal. Voor wie het leven in een ziekenhuis
van nabij kent, doet het nogal eens onwaar
schijnlijk aan, doch dan moet men maar be
denken dat het in Amerika speelt. In ieder
geval zijn de problemen, welke de directrice
met en voor "de verpleegsters krijgt op te
lossen, op een aardige manier weergegeven.
Doch of het mogelijk is dat een jonge vrouw
van 25 jaar nog getrouwd bovendien, zoveel
op haar schouders neemt als in dit boek
wordt gesuggereerd, mag men in twijfel
trekken. Misschien kan dal in Amerika
Van Mimi-van den Heuvel heeft „De Sleu
tel" te Haarlem een verhaal voor meisjes
van tien tot vijftien jaar gepubliceerd onder
de titel „De familie Treurniet". Deze familie
doet haar naam eer aan, want hoewel het
niet meevalt voor de vader, die als schilder,
en de moeder die als schrijfster werkzaam
is, hun zestal kinderen groot te brengen,
heerst er in dit gezin altijd een gezellige
stemming. De Treurnieties zijn een beetje
anders dan de anderen, afwezig en dromerig
vaak, waardoor het op school niet altijd zo
goed gaat. De dorpsonderwijzer staat dan
ook voor een moeilijke taak om deze leerlin
gen de nodige wijsheid bij te brengen. Er
dreigen moeilijkheden in het gezin als Elly
van Dort. een verwend meisje, komt logeren
omdat vader Treurniet op verzoek van haar
ouders haar portret moet schilderen. Elly
bezorgt de anderen heel wat narigheid. Maar
langzamerhand komt zij toch onder de in
vloed van dit prettige milieu en ontwikkelt
zij zich tot een aardig meisje, dank zij de
genoten voorbeelden en aller samenwerking.
Voor meisjes van omstreeks zestien jaar
schreef Henriëtte Bolle „Paulien", de ge
schiedenis van een onderwijzeresje, die zich
gortendeels afspeelt in de bezettingsjaren.
Paulien is mank en dit gebrek hindert haar
af en toe heel erg, omdat het haar belet mee
te doen met allerlei dingen die normale
meisjes wel kunnen. Ze voelt vooral het con
trast met haar knappe, gevierde en verwen
de nichtje Carla. Maar er is toch ook veel
moois in haar leven. Ze heeft in het dorp,
waar ze woont, enkele goede vrienden en
er ontstaat een grote genegenheid tuss i
haar en het hoofd van de school. Al brengt
de oorlog veel verdriet, toch blijft de toon
van het boek optimistisch. Er komen aardige
beschrijvingen in voor van talrijke belevenis
sen. waardoor het op een beter peil staat dan
menige andere roman voor meisjes van deze
leeftijd. Het werd uitgegeven door L. J. Veen
te Amsterdam.
Eveneens bij L. J. Veen verscheen „Peter
kiest haar eigen weg" door H. DonkerVan
Hengel, voor meisjes van zestien jaar en
ouder. Peter, die eigenlijk Eugénie heet,
wordt aldus genoemd door haar 'vader, die
liever een zoon dan een dochter had willen
hebben. Zij is enig kind. rijk, verwend en
zonder zorgen. Ze voelt niets voor de echt
genoot. die haar moeder voor haer heeft uit
gezocht. Gelukkig komt ze in aanraking met
een jonge weduwe, die moet werken voor
haar eigen onderhoud en dat van haar kind,
door welke omgang ze leert dat er dingen in
de wereld bestaan, die de moeite waard zijn.
Ze besluit deze vrouw te helpen door haar
huishouden te doen. Tijdens een vacantte
ontmoet ze een blinde schrijver, aan wiens
zijde zij de toekomst ingaat.
Van de bekende schrijfster Mia Bruyn—
Ouwehand zijn door Van Holkema en Waren-
dorf te Amsterdam de boeken „Hermelijn"
en „Hcrmclyn's Huwelijk" herdrukt. Onge-
twijfelt zullen deze veel gelezen worden, ook
door de ouderen.
ADVERTENTIE
ZIJLWEG 55 -
Exclusieve collectie
NA3AARS- EN WINTERSTOFFEN
Cyclotron in Amsterdam
thans een jaar in werking
Belangrijke productie van
radio-actieve preparaten
Het is thans een jaar geleden, dat het
cyclotron in het Instituut voor Kernphy-
sisch Onderzoek te Amsterdam zijn eerste
straling produceerde. Sindsdien is in dit
instituut in de Watergraafsmeer veel werk
verricht met als resultaat dat dit cyclotron
reeds thans na een jaar twintigmaal zoveel
kunstmatige radio-actieve preparaten levert
als er uit het buitenland worden geïm
porteerd.
Vooral de geneeskunde heeft van het
Nederlandse cyclotron reeds veel nut ge
had, doordat de medici hierdoor de be
schikking kregen over radio-actief na
trium voor het onderzoek van de hart-
functies, raaio-phosphor voor het genezen
van bepaalde bloedziekten en radio-actief
goud voor het behandelen van gezwellen.
Ook wordt radio-actieve jodium geprodu
ceerd om na te gaan in hoeverre hiermede
keelkanker blijvend zou kunnen worden
genezen.
Behalve in de geneeskunde worden de
kunstmatige radio-actieve stoffen ook
reeds in tal van andere gebieden van we
tenschap en techniek gebruikt, onder
andere voor het bestuderen van allerlei
chemische reacties bij scheikundige en
biologische onderzoekingen in industrie,
landbouw en veeteelt. Ook in de analyti
sche scheikunde bieden zij vele mogelijk
heden.
Daar de techniek van het werken met
kunstmatige radio-actieve stoffen een ge
heel andere is dan die van de gewone
scheikundige of natuurkundige methoden
is het begrijpelijk dat men zich deze tech
niek eerst eigen moet maken, hetgeen in
houdt, dat het nog wel een paar jaren zal
duren voor deze algemeen ingang zal heb
ben gevonden. Intussen hebben al vele
wetenschappelijke werkers, ook uit het
buitenland, in Amsterdam, ervaring op dit
gebied kunnen opdoen.
Commissie inzake lonen
en prijzen
De voorzitter van het bestuur van de
Stichting van de Arbeid, de heer H. Ooster
huis, heeft de commissie geïnstalleerd,
welke door de stichting in het leven is ge
roepen ter bestudering van de lonen en
prijzen. Deze commissie heeft een tech
nische en geen economisch-politieke taak.
Door de begrenzing van de taak der
commissie wordt vermeden dat zij het
zelfde werk gaat doen, dat de Sociaal-
economische Raad op het gebied van de
loon- en prijspolitiek heeft te verrichten.
