Huldiging van de heer Joh. M. Schmidt
Kort
en
Bondig
Amsterdamse Beurs
Slechts de vuurtorenlens en enkele buurtjes
overblijfselen van het visserstijdperk
Maandag 9 October 1950
Haarlems Dagblad en Oprechte Haarlemsche Courant
6
De Haarlemse Reddingsbrigade heeft
Zaterdagmiddag haar voorzitter de heer
Joh. M. Schmidt, ter gelegenheid van het
bereiken van de zeventigjarige leeftijd een
receptie aangeboden. Nadat de jarige en
zijn familie in de hal van het gebouw van
de Geneeskundige en Gezondheidsdienst
door het bestuur van de Haarlemse Red
dingsbrigade waren ontvangen en Bea van
Koningsbruggen aan mevrouw Schmidt
bloemen had aangeboden, werden zij naar
de kamer van dr. W. B. Smit, waarin
reeds vele bloemstukken waren opgesteld,
geleid, waarna velen van de gelegenheid
gebruik maakten om de heer Schmidt ge
lukwensen aan te bieden. Dr. D. Heymans,
vice-voorzitter van de Reddingsbrigade,
memoreerde dat de heer Schmidt van de
zeventig jaren die achter hem liggen heel
veel jaren aan het zwemmen en in het bij
zonder aan het zwemmend redden heeft
gewijd. Vooral de Reddingsbrigade heeft
zijn belangstelling gehad. Van 1929 reeds
is hij voorzitter en zijn naam zal zeker als
een der besten geboekstaafd blijven. Als
herinnering bood spreker een fiets met
hulpmotor aan.
De heer Schmidt met zijn echtgenote hij
het cadeau in de vorm van een brom-
jiets dat dr. Heijmans hem zojuist uit
naam van de leden der Haarlemse Red
dingsbrigade voor Drenkelingen heejt
aangeboden.
De voorzitter van de Ongevallendienst
dr. W, B. Smit herinnerde er aan, dat de
heer Schmidt sedert 1930 zitting heeft in
de O.D. Daarvoor heeft hij veel werk ver
richt. Wat wij echter nog veel meer waar
deren is de arbeid voor de volksgezond
heid. Was de heer Schmidt eerst de
pushing power voor het bouwen van het
Sportfondsenbad en toen dit eenmaal
stond was het jeugdzwemmen zijn ideaal.
Ook het lot van de lichamelijk gebrekki-
gen, de blinden en de debielen heeft hij
zich aangetrokken; speciaal de getroffenen
van de kinderverlamming hadden zijn
aandacht. Voor al het werk bracht spre
ker de heer Schmidt dank.
De heer F. Lodder, lid van 'de H.R.B.
heeft een gebrandschilderd vignet aange
boden, voorstellende het embleem van de
brigade met als randschrift de naam en de
geboortedatum van de lieer Schmidt. Na
mens het district Noordholland van de
N.B.R.D. sprak ae heer A. Nouwen en na
mens het hoofdbestuur de heer A. G. J.
v. d. Berg. Het bestuur van de Koninklijke
Nederlandse Zwembond was vertegen
woordigd door de heer Jan de Vries, voor
zitter, en de heer B. Moolenaar, secretaris
penningmeester. Als blijk van waardering
voor het vele werk bood de heer De Vries
de zilveren medaille van de K.N.Z.B, aan.
De heer G. Voogd bood als voorzitter van
de kring Haarlem van de K.N.Z.B. geluk
wensen aan.
De sprekers betrokken ook mevrouw
Schmidt in de hulde. -
Onder de vele die gelukwensen hebben
aangeboden waren mevrouw E. Merens-
Joekes, de heer Ligtvoet, secretaris van
de Ongevallendienst, dr. H. Veen, dr. A.
Benevelde boswachter schoot
op aardappelrooier
Vrijdagavond om half elf reed op de
Rijksweg bij Putten een autobus, die aard
appelrooiers, werkzaam in de Haarlem
mermeerpolder, naar huis vervoerde. Toen
de chauffeur de Dorpsstraat wilde inrijden
werd dit onmogelijk gemaakt door enkele
personen, die midden op de weg stonden.
Een jachtopziener van het landgoed
„Groenenbeek" riep: ,,Ik ben van de poli
tie, rijdt er maar omheen", waarop een
woordenwisseling tussen de chauffeur en
de jachtopziener ontstond. De chauffeur
pakte hem bij de schouder en zei: „Jij bent
van de politie goed, dan gaan we samen
naar een andere politie" en wilde met hem
naar het politiebureau gaan. Intussen was
ook een aantal arbeiders uitgestapt. De
jachtopziener sommeerde hen weer in de
bus te gaan, daar hij anders zou schieten.
Een van hen, de heer Boutens, zette 'zijn
aardappelzak neer en begroette zijn kinde
ren, waarop hij evenals de anderen terug
naar de bus ging. Juist op het moment, dal
hij met de rug naar de jachtopziener stond,
schoot deze en raakte hem in het zitvlak.
Boutens leunde nog even tegen de bus,
deed een paar stappen en sloeg tegen de
grond, waarop zijn maats weer de bus uit
kwamen, naar de jachtopziener toegingen,
die echter een dreigende houding aan nam
en liet weten, dat er nog meer patronen op
zijn revolver zaten. Het bleek, dat de bos
wachter onder de invloed verkeerde. Een
voorbijganger waarschuwde de politie en
riep medische hulp in. Een dokter onder
zocht het slachtoffer en achtte direct ver
voer naar het ziekenhuis „Salem" in Er-
melo gewenst. De dader is door de politie
gearresteerd.
„Sint Franciscus" recipiëerde
De Nederlandse Katholieke Bond van
Administratief. Verkopend en Verzeke-
ringspersoneel, „Sint Franciscus van Assi-
sië" recipiëerde Zondagmiddag in gebouw
Sint Bavo, ter gelegenheid van zijn veertig
jarig bestaan.
Deputaties van tal van rooms-katholieke
verenigingen kwamen hun gelukwensen
aanbieden en verscheidene afgevaardigden
van zusterverenigingen voerden het woord.
Zo waren onder meer aanwezig verte
genwoordigers van de KAB. de militaire
vereniging Sint Martinu^, de vereniging
Sint Lambertus, de handelsreizigersbond
Christoffel, de R.K. Middenstandsbond, de
Arka en vele anderen. Namens de Werk-
nemende Middenstand werd het woord ge-,
voerd door de heer Beemsterboer; de heer'
A. van der Veldt bracht de gelukwensen
van de KAB over en de heer W. A. Reme
sprak namens Sint Raphael. Ook de secre
taris van het Chr. Vakverbond kwam zijn
opwachting maken.
Tevoren had de voorzitter van de feest
commissie, de heer A. Tromp, namens de
leden van de jubilerende bond de geluk
wensen aan het bestuur overgebracht.
Bloemsma, de heer C. Maarschalk, oud-
burgemeester van Haarlem, de heer H. M.
van Unen, lid van de Raad van Beheer
van het Sportfondsenbad, Haarlem, de
heer Slinger, bedrijfsleider van het Sport
fondsenbad, en afgevaardigden van het
Rode Kruis, Snelverband, Zwemclub
„Haarlem", de "Watervrienden, de Water
ratten, de Politie Sportvereniging en de
Reddingsbrigades uit: Amsterdam, Bloe-
mendaal, Heemstede en Hillegom. Onder
de vele schriftelijke en telegrafische ge
lukwensen was een telegram van burge
meester mr. P. O. F. M. Cremers.
Collectieve campagne
van Haarlemse wasserijen
Zaterdagmiddag is op een bijeenkomst
van een aantal wasindustriëlen uit Haar
lem en omstreken en hun genodigden in
Brinkmann de collectieve reclame-cam
pagne van een groep Haarlemse wasserijen
geopend, die ten doel heeft de huisvrouwen-
er toe te bewegen haar was naar de was
serijen te brengen, daardoor de omzet te
verhogen en zo een prijsstijging, die door
de verhoging der bedrijfskosten noodzake
lijk zou zijn, te voorkomen. Nadat de voor
zitter van de reclame-commissie, de heer
J. C. A. Beelen, in zijn welkomstwoord op
het belang van het slagen der campagne
had gewezen, werd het woord gevoerd door
de heer J. Kamerbeek, de secretaris van
de vakgroep witwasserij-industrie, die be
toogde dat het hoofddoel van de campagne
moet zijn het scheppen van een beter be
grip bij het publiek over de werkwijze van
de wasserijen, waartegenover het in som
mige gevallen nogal gereserveerd staat.
Vervolgens sprak mej. mr. C. C. W. Eb-
bink, arbeidsinspectrice, over „De sociale
kanten van de was uit huis". Zij gaf als
haar mening te kennen dat de voordelen
van het thuis wassen onevenredig zijn aan
de arbeid, die eraan wordt besteed. Wan
neer de huisvrouw deze tijdrovende taak
uit handen zou geven, zou dat een aan
merkelijke verlichting van haar werkzaam
heden betekenen.
Nadat een beknopt verslag was gegeven
over de excursie naar het proefstation voor
de was-industrie in Delft, voerden nog
enige aanwezigen het woord.
Kabouterafdeling in
Haarlem-Noord vierde feest
Een groot aantal Kabouters was Zater
dagavond in het wijkgebouw aan de Mole-
naerstraat bijeengekomen om het feit te
herdenken, dat vijf jaar geleden een ka
bouterafdeling van het Nederlandse Pad-
vindsters Gilde in Haarlem- Noord, de
eerste na de bevrijding, werd opgericht.
Vele genodigden, onder wie de hoofdleid
ster mevrouw Gerbers Muss, ouders en
padvindsters woonden deze feestavond bij.
Als leidster van de jubilerende kring ,,De-
kala" sprak mejuffrouw J. Kreft woorden
van welkom, waarna het programma, dat
uit achttien nummers bestond, vlot en uit
stekend verzorgd door de kabouters ten
tonele werd gebracht. Tijdens de pauze
had een Amerikaanse verloting plaats. Een
door de padvindsters vervaardigd en inge-
richt poppenhuis bracht een bedrag van
53 op. Namens de ouders sprak de heer
C. F. Keijser woorden van dank voor de
uitstekende leiding van de kring en over
handigde een geschenk. Nadat de hoofd
leidster nog enkele woorden had gespro
ken, werd de zeer geslaagde feestavond
'gesloten.
Aanbestedingen
De directeur van Openbare Werken te
Haarlem heeft vanmorgen aanbesteed het
maken van vier voetbalvelden in het sport
park „Noord-Akendam", met bijkomende
werken. Er waren dertien inschrijvers,
waarvan G. Metselaar en Zoon te Haarlem
met 90.748 de laagste was. De hoogste
was de firma J. J. Gilberts te Bilthoven
met 148.300.
Voor de aanbesteding van het bouwen
van een dienstwoning met bedrijfsgebouw
bij de Noorder Begraafplaats aan de Ver-
gierdeweg, met inbegrip van glas- en verf-
werken, waren 32 inschrijvers. De laagste
daarvan was het Bouw- en Aannemersbe
drijf Buts en Kroon te Haarlem met
54.162 en de hoogste H. van der Aar ie
Haarlem met 73.750.
BINNENLAND
Het gemeentebestuur van de stad Har-
lingen in Texas heeft de burgemeester van
Harlingen, de heer A. E. Hannema, uitgeno
digd de jubileumfeesten van deze stad in
November bij te wonen. Harlingen in Texas
werd 50 jaar geleden gesticht door daarheen
geëmigreerde inwoners van de Friese haven
stad.
De douane in de grensstreek zal voor
het geven van een stopteken aan het rijdend
verkeer met ingang van 1 November geen
gebruik meer maken van de douanevlag. De
douaneambtenaren zullen het teken tot stop
pen geven door de rechterhand op te steken
en bij duisternis een lantaarn met rood licht
rechtstandig op en neer te bewegen.
Voor Canada bestemde postwissels kun
nen weer tot verzending worden aangeno
men. De herleidingskoers wordt vastgesteld
op 1 Canadese dollar 3.68. Het toegelaten
maximum blijft 28.60 Canadese dollar.
De rechtbank le Middelburg heeft een
vordering van de kerkeraad der Gerefor
meerde Kerk van Axel, welke ten doel had
de door de Gereformeerde Kerk onderhou
dende art. 31 K. O. aldaar in bezit genomen
onroerende en roerende goederen van eiseres
weer terug te krijgen, afgewezen. Dit bete
kent dus, dat deze goederen, waartoe ook
het kerkgebouw behoort, nu zijn toegewezen
aan de nieuwe gemeente, welke zich bij
besluit van 1 Augustus 1945 losmaakte van
het synodaal verband der Gereformeerde
Kerken in Nederland.
In een te Miiïister gehouden Duits-
Nederlandse bijeenkomst zijn verschillende
aspecten van het verkeer tussen Twente en
het aangrenzende Duitse gebied besproken.
Besloten werd. een Duits-Nederlandse com
missie in te stellen, die zich mét problemen
van het verkeer tussen de beide grensgebie
den zal bezighouden. Zij zal zich inspannen
voor beperking van de verkeevsbèlemmerin-
gen als pascontröle. deviezenbepalingen en
verboden zones.
Uit een pakhuis in Den Haag is voor
twintigduizend gulden aan textielgoederen
gestolen. De alarminstallatie in het pakhuis
heeft niet gewerkt.
In de gemeente Bergeyk (N.B.) hebben
arbeiders bij verbouwingswerkzaamheden
aan een huis een pot gevonden, die een groot
aantal goudstukken bevatte.
In de nacht van Zaterdag op Zondag is
de spoorbrug over de Oude Maas nabij
Dordrecht een dubbelsporige brug ge-
Dc politie te Bussum heeft een inval
gedaan in een huis aan de Statenlaan. De
provisiekast bleek te bevatten: 134 dubbele
stukken huishoudzeep, 109 stukken toiletzeep,
98 pakken zeeppoeder, 50 pakken lucifers,
210 rol closetpapier, 90 kilo rijst, 20 kilo
suiker, 35 pakken thee, 24 blikken conserven
en 10 blikken slaolie. De gehele voorraad
werd in beslag genomen. Tegen de bewoner
is proces-verbaal opgemaakt.
HAARLEM EN OMSTR.
In samenwerking met de Utrechtse re
cherche heeft de Haarlemse recherche Zater
dag de 29-jarige koopman A. G. E, en zijn
19-jarige broer A. E. te Haarlem gearres
teerd. Zij worden ervan verdacht enige
honderden kilo's lood, koper en andere me
talen te hebben gestolen.
In de keuken van een automatiek in de
Grote Houtstraat brak Zondagavond brand
uit. Een bak met frituurvet die op een bran
dend gascomfoor stond raakte in brand. De
eigenaar wist het vuur met as te doven.
Prof. dr. G. Revesz nam afscheid
als hoogleraar
Prof. dr, G. Revesz, hoogleraar in de
psychologie aan de universiteit van Am
sterdam, heeft afscheid genomen.
Vertegenwoordigers van alle zeven fa
culteiten, leerlingen en vrienden bezetten
tot de laatste plaats de aula van de univer
siteit om prof. Revesz hun hulde te be
tuigen.
Als afscheidsgeschenk werd hem aange
boden een van hem vervaardigde buste,
die een plaats zal krijgen in het psycho
logisch laboratorium en een boekwerk,
waaraan talrijke binnen- en buitenlandse
psychologen bijdragen geleverd hebben.
Post voor de „Skaugum"
Wegens de vertraging van het troepen
schip „Skaugum" kunnen brieven voor de
opvarenden aan boord van dit schip nog
•orden gepost tot uiterlijk 12 October."
Horecaf-tentoonstelling
gesloten
De internationale Hurecaf-tentoonstel-
ling, die in het R.A.I.-gebouw te Amster
dam werd gehouden, is door ongeveer
70.000 vakmensen en belangstellenden be
zocht. Daarbij waren bezoekers uit Noor
wegen, Zweden, Denemarken, Zwitserland,
Frankrijk. België, Engeland, Schotland,
Israël en Amerika. De standhouders zijn
tevreden, omdat zij buitengewoon goede
zaken hebben gedaan.
Ontploffing en brand bij
de B.P.M. in Pernis
Zondagmorgen om halfnegen is in een
der gebouwen van de Bataafse Petroleum
Maatschappij te Pernis vermoedelijk
door een lek in een pijpleiding een
ontploffing ontstaan, gevolgd door een vrij
hevige brand. Vier arbeiders, die in het
gebouw aan het werk waren, werden ge
wond.
De bedrijfsbrandweer heeft de brand
met twintig stralen bedwongen, De schade
is aanzienlijk.
Schaken
Bouwmeester en Hovingh
winnen zomertournooi
In de bekergroep A van het zomertournooi
van de Schaakclub Haarlem, heeft H. Bouw
meester, ex-kampioen van Haarlem, een
nieuw succes aan zijn vele te Haarlem reeds
behaalde overwinningen, toegevoegd. Door
ook zijn laatste partij tegen P. A. van Driel
(Haarlem) te winnen, werd hij met de
prachtige score van 5 pnt. uit 5 partijen
eerste in zijn groep. C. Hovingh (Het Oosten)
was uitstekend op dreef. Na zijn succes in
het jubileum-tournooi van „Het Oosten",
werd hij winnaar in de bekergroep-B, door
zijn afgebroken partij tegen J. Bonkenburg
(Heemstede), wiens afgegeven zet niet te
best bleek te zijn, te winnen.
In de bekergroep-C is de beslissing nog
steeds niet gevallen. Beslissend is de afge
broken partij tussen J. Verleur (Heemstede)
en A. Haitsma (Haarlem), welke laatste pas
van een buitenlands verblijf is teruggekeerd.
Waarschijnlijk zal de partij arbitrair beslist
worden, In groep VIII dacht J. Kroonsberg
(Het Oosten) de gunstig voor hem staande
afgebroken partij tegen H. Klein (H.W.P.)
te zullen winnen en daarmede beslag te leg
gen op de eerste prijs in die groep. Een
foutje in het eindspel deed zijn verwach
tingen in rook vervliegen en de partij voor
hem verloren gaan. De nog niet vermelde
eindstanden zijn:
Bekergroep A: 1. H. Bouwmeester 5 pnt.;
2. G. Kroorxe 4 pnt.: 3. en 4. G. B. v. d. Velde
en S. Herfst l' j pnt 5. en 6. P. A. v. Driel
en H. Schmitz 1 pnt. Bekergroep B: 1. C.
Hovingh 3'i pnt. (volgens Sonneborn-Ber-
ger); 2. F. A. Spinhoven Sri pnt.: 3. A.
Schneiders 314 pnt.; 4. J. Bonkenburg 3 pnt.;
5. J. Blokker 1 pnt.; 6. J. Wijker tü pnt.
Groep I: 1. M. Rumpff 4 ont.; 2. J. Strijbis
3 pnt.; 3. P. ter Plegt 2Vj pnt.; 4. en 5. C.
Koster en J. Schaapman 2 pnt.; 6. J. H.
Bauer l'.-i pnt. Groep V: 1. J. W. Barthel 3V>
pnt.; 2. J. P. Jacobszoon 3 pnt.: 3. en 4. L.
Beyer en R. Faase 3 pnt.; 5. E. Winkel 1%
pnt.: 6. C. Korthuys 1 pnt. Groep VI: 1. ir.
B. A. Geerlings 5 pnt.; 2. Ch. Meyer 3 pnt.;
3. 4. en 5. S. C. Timmerman. K. E. v. Hout
en L. Rumpff 3 pnt.: 6. en 7. J. Roosen en
P. in den Berken 2 pnt. Groep VIII: 1. H.
Klein 3 pnt.; 2. F. J. v. Tongeren 2Vj pnt.; 3.
J. Kroonsberg 2 pnt.; 4. P. v. d. Knijff Pi
pnt.: 5. G. G. Mesman 1 pnt.
De prijsuitreiking zal geschieden op Maan
dag 9 October in het gebouw der H. J. M. V.,
alhier. Dan zal tevens de jaarlijkse feest
avond van cle Schaakclub Haarlem gehou
den worden, waartoe de toneelvereniging
Herman Heijermans zal medewerken, door
een uitvoering te geven van het vrolijke
toneelspel: „De dolle Lola". Voor eenmaal
zal het spel van ernst moeten wijken voor
het spel van luim.
Jeugdtournooi van „Rolland"
In het door de schaakclub „Rolland" te
houden vierde jeugdschaaktournooi zijn nu
twee avonden gespeeld.
In groep A hebben Waardenburg, Boon en
Faase ieder een punt; waarbij Waardenburg
nog een afgebroken partij heeft tegen Evers-,
dijk Smulders.
De winnaar van het vorig jeugdtournooi,
Rob den Boeft, staat in groep B aan de kop
maet twee punten, gevolgd door Lomans en
Versnel met elk één punt.
De strijd in groep C gaat.tussen Kroes en
Speijers en in groep D is de spanning ten
top gestegen doordat Van Klinkenberg een
overwinning behaalde op De Ronden en
Hovius met Vonck remise speelde. Op dit
ogenblik leidt Hovius met anderhalve punt.
Roeien
Succes voor de veteranen
van „Het Spaarne"
Tijdens onderlinge wedstrijden van „De
Amstel" op de Bosbaan werd een wedstrijd
gehouden voor de veteranen in achten tus
sen Het Spaarne, ZZV en De Amstel. De
wedstrijd was bedoeld als een revanche van
de kort geleden gehouden ontmoeting in
Heemstede. Na een spannende race won Het
Spaarne met een verschil van een halve
meter op De Amstel en derde werd ZZV,
dat anderhalve meter op de winnende ploeg
achter was.
Heemstede
Katholieke Arbeidersbeweging
hield een Sociale Zondag
Der traditie getrouw heeft de Katholieke
Arbeidersbeweging te Heemstede het win
terseizoen geopend met een sociale Zon
dag.
Na een Mis verenigden ongeveer hon
derd leden zich aan een ontbijt. Pater
Engelbertus ,uit IJmuiden hield een rede
over „Een gezonde ziel in een gezond
lichaam".
De voorzitter van de afdeling, de heer
N. J. v. d. Linden, sprak een woord van
afscheid tot de districtsbestuurder, de heer
J. v. d. Veldt, die is overgeplaatst naar
Amsterdam.
Des avonds voerde „Door Eendracht
Sterk" het spel van Antoon Coolen „Kinde
ren van ons volle" op. Het Brabantse dia
lect lag de speelsters en spelers niet altijd
even gemakkelijk, maar de waardering
van het talrijke publiek ging vooral uit
naar de wijze waarop de verschillende rol
len werden uitgebeeld. In de eerste plaats
dient hulde te worden gebracht aan mejuf
frouw Ton Weijers, die de hoofdrol van
Marie Verberne uitstekend vervulde, goed
gesteund door haar tegenspeler, de heer
J. v. d. Veldt. De heer J. Swinkels Sr.
leverde vooral als de oude Sleegers een
opmerkelijke prestatie.
Muzikale medewerking werd verleend
door het ensemble J. Nibbering. Het pu
bliek toonde zich zeer ingenomen met het
gebodene, zodat deze Sociale Zondag als
geslaagd mag worden beschouwd.
Bloemendaal
Bloemendaals Toneel vierde
twintigjarig bestaan
De aanwezigen op de feestavond van Bloe
mendaals Toneel op Zaterdagavond in de
nagenoeg geheel gevulde zaal van hotel
Vreeburg te Bloemendaal hebben zich uit
stekend vermaakt, Aan de ter gelegenheid
van het twintigjarig bestaan van Bloemen
daals Toneel opgevoerde feestrevue werkten
voor het muzikale gedeelte mee de Hawaii'
Novelty's.en de onder de naam De Majoheja's
spelende accordeonnisten.
De avond werd geop.end door de voorzit
ter van de vereniging, de heer H. van
Meeteren. Daarna werkten de toneel
amateurs in een vlot tempo dit uit conférence,
muziek, dans en sketches bestaande pro
gramma af. Vooral het optreden van de
dansgroep in „De Wiener Walz" moet geme
moreerd worden. In de slotscène „Amster
dam" verschenen alle werkende leden op het
toneel. De leiding van de revue was in han
den van de heer F. van de Schaaf; na afloop
bleef men voor een dansje nog gezellig
bijeen.
Koninklijke Olie
Unilever
Philips
A. K. U
Fokker
Nederlandse Ford
Nederlandse Kabel
v. Berkei's Patent
Scheepvaart-Unie
Holl.Amerika Lijn
Deli Maatschappij
H. V. A.
A'dam Rubber
Ned. Handel Mij.
Nat. Handelsbank
Billiton Mij. II..
Slotkoers
Vrijdag
29414
22314
230 X
17314
125
285
277
11514
16314
17514
12114
13314
14614
8514
318
Openings
koersen
292%
22214
17114
11814
120
13014
UIT ZAND VOORTS VERLEDEN
Wij die Zandvoort slechts kennen als
Neerlands populairste badplaats, waar dui
zenden en nog eens duizenden elke zomer
opnieuw komen genieten van de strandge-
noegens, kunnen ons eigenlijk zeer moei
lijk voorstellen dat ditzelfde Zandvoort in
vroeger tijden een rustige, bijna onbekende
kustplaats was, waar een kleine bevolking,
dikwijls in benarde omstandigheden, leefde
van de visvangst.
En al evenmin beseffen we dat het Zand
voort van toen in het klein leek op het
IJmuiden van nu.
Want ook Zandvoort had in vroeger
jaren zijn reders, zoals Klaas Groen, Wil
lem van der Werff. Piet van Duijn, Jacob
Koning, Klaas Lakeman en Jacob Kraaij,
die ieder een aantal bommen bezaten,
waarmede de Zandvoortse vissers om
streeks Pasen zee kozen, om telkens na een
week op het strand terug te keren, waar
de gevangen vis direct, werd afgeslagen.
Er is een tijd geweest, dat de Zandvoortse
vissersvloot zestien bommen telde, het
grootste aantal, dat ooit werd bereikt, om
streeks de zeventiende eeuw.
Deze bommen, platboomde vaartuigen van
betrekkelijk klein formaat, werden in het
voorjaar op rollen naar het strand ge
bracht en als de eerste najaarsstormen in
aantocht waren, werden ze weer omhoog
gerold en opgeborgen in het „Schuitengat",
een grote houten loods, die gelegen was
achter het duin tussen de huidige Kerk
straat en Zeestraat. We lezen o.a. in de
Keur voor de voerluyden van 28 Septem
ber 1741 dat het volgende tarief verschul
digd was: Voor het ophalen van de schuit
jes: 20 stuivers; voor het optrekken in het
Schuitengat: 30 stuivers en voor het „neer
trekken" in het gat 8 stuivers.
Dat uitvaren van de Zandvoortse vissers
vloot was toen voor het dorp, evenals nu
nog het uitvaren van de haringvloot in
Vlaardingen en IJmuiden, elk jaar opnieuw
een gebeurtenis van de eerste rang. De
avond vóór het eerste vertrek werd het
komende afscheid op uitbundige en luid
ruchtige wijze gevierd.
Er werd feest gevierd en een flinke bor
rel gedronken, waarbij de van nature goe
dige, maar opvliegerige en onverschillige
Zandvoorters af en toe een flink robbertje
vochten, waarbij zelfs meer dan eens het
De draaibare lens, uit de oude vuurtoren
van Zandvoort, die nog de trouwzaal in
het Zandvoortse raadhuis siert.
mes te voorschijn kwam. De nog aan het
begin van deze eeuw bekende „Bloed- en
spekbuurt" in het oude dorp was het cen
trum van deze „afscheidsavonden".
Zo leefden de vroegere Zandvoorters uit
sluitend van visvangst en visverkoop in
Haarlem en omgeving, vele eeuwen lang.
Het dorp bleef geruime tijd klein. In oude
kronieken lezen we, dat in het jaar 1514
76 haardsteden bewoond waren, terwijl er
21 leegstonden. Het hoogst aangegeven in
komen was toen vijfhonderd gulden per
jaar, waarop drie gulden belasting werd
betaald.
Voorts telde Zandvoort een aantal vis-
drogerijen en enige bedrijven, waar het
nettenboeten werd beoefend. In het jaar
1613 werd het dorpswapen ingevoerd, dat
drie gouden haringen op een blauw schild
vertoonde.
Tijdens de Napoleontische oorlogen had
men het in Zandvoort evenmin gemakke
lijk. De Engelsen, die aanhoudend voor de
kust kruisten, verboden het vissen op zee,
doeh de Zandvoorters, die hun bestaan
zagen bedreigd, waagden het af en toe tóch,
met het gevolg, dat op zekere dag twee
bootjes door de Engelsen werden buit ge
maakt. De nood steeg zó hoog, dat in 1804
een collecte werd gehouden in Amsterdam
voor Wijk aan Zee en Zandvoort, van
welke opbrengst Zandvoort voor 701 zielen
een bedrag van 1419,25 ontving. Koning
Lodewijk Napoleon bezocht Zandvoort in
1808 en schonk toen eerr som van tweehon
derd gulden voor de achtergelaten betrek
kingen van de bemanning van de twee dooi
de Engelsen veroverde vaartuigen. In 1810
schonk hij nogmaals vierhonderd gulden
voor de armen van Zandvoort.
Was de Zandvoortse vissersvloot op zee,
dan werd op liet duin de „vuurboet" ont
stoken, een gemetselde bak, waarin een
vuur werd gebrand dat de bemanning als
oriënteringspunt moest dienen. Deze vuur
boet lag aan de tegenwoordige Zuidboule
vard, ongeveer ter hoogte van het in de
oorlog afgebroken badhuis „Zeeduin". Deze
vuurboet werd de gehele zomer door bran
dende gehouden. Niet lang na het herstel
der onafhankelijkheid werd deze vuurboet
vervangen door een klein licht-to rent je op
het duin ten Noorden van de Strandweg,
op dezelfde plaats van de laatste in de
oorlog afgebroken watertoren. Het was een
onaanzienlijk bouwsel van ongeveer negen
meter hoog, van gemetselde stenen, dat aan
de bovenzijde een enigszins naar zee over
hellende overkapping had in de geest van
een kleine overdekte tribune.
Daaronder stond de prachtig geslepen
lens, die momenteel nog in het raadhuis te
zien is, een juweel van glasslijpkunst en
achter deze lens was de olielamp geplaatst,
waarvan het betrekkelijk zwakke licht vele
keren werd versterkt. Bovendien was de
lens op een draaiend onderstel geplaatst,
zodat de lichtbundel naar alle zijden kon
uitstralen.
Tot ongeveer 1902 heeft deze vuurtoren
de vissers tot baken gediend, waarna hij
meer en meer in verval geraakte, naarmate
het dorp van karakter veranderde. Om-
streéks 1904 heeft men hetgeen er nog van
over was afgebroken, waarna in 1913 op
dezelfde plaats de oude watertoren werd
gebouwd.
Was de gevangen vis op het strand een
maal „afgeslagen" dan werd zij door de
Zandvoortse visvrouwen in de „bot", een
grote vismand, die op de rug werd gedra
gen, te voet naar Haarlem vervoerd en
daar op de vismarkt uitgevent. Grotere
partijen werden naar Haarlem en Amster
dam gebracht door „geadmitteerde voer
luyden" waarvan er in 1741 vier in Zand
voort woonden.
Er bestond een „Keur-Ordonnantie ende
Reglement, waarna cle voerluyden en Bur
gers tot Santvoort in het aannemen en be
steden van de vrachten sullen moeten regu
leren". Op 25 Februari 1725 werd dit regle
ment enigszins gewijzigd, en lezen we, wat
het vervoer van vis betreft., het volgende:
„Eerstelijk sullen in deze voorzegde
dorpen geen meer voerluyden mogen zijn,
als die er present zijn. En na deze zal nie
mand op het Veer mogen rijden als die
daartoe behoorlijk zal wezen geadmitteerd.
En zullen voor een vracht vis op Haarlem
genieten drie guldens, een vracht vis op
Amsterdam twaalf guldens op de voerluy
den haar eigen kosten. Voor een vracht of
wagen vis op Wijk aan Zee vier guldens,
vrij geld voor de voerman". Zo waren er
tarieven vastgesteld naar Beverwijk, Eg-
mond, Petten, Den Helder, Noordwijk, Lei
den, Leidsevaart aan 't Tolhek en de Mo-
lenwerf (Heemstede), Katwijk aan Zee,
Scheveling (Scheveningen), Den Haag en
D'elft, uit welke tarieven blijkt, dat er vrij
veel handelsverkeer was tussen Zandvoort
en deze plaatsen, in hoofdzaak door de
visvangst.
Omstreeks 1850 was de bevolking in
Zandvoort aangegroeid tot 1403 zielen, in
1825 was dit aantal nog slechts 700. De
overgang van vissersdorp naar badplaats
was, nadat hötel „Groot Badhuis" in 1828
was voltooid, begonnen. Toch werd de
visserij toen nog uitgevoerd met elf bom
men en twee schuiten voor de „rompvïs-
serij". Elke bom was bemand met vijf of
zes man en een of twee jongens.
Na 1350 kwam de aftakeling van het
visserijbedrijf, aanvankelijk geleidelijk aan,
doch nadat de spoorbaan was aangeleg in
steeds sneller tempo. Zandvoort was als
badplaats ontdekt, waarbij nog kwam, dat
na de aanleg van het Noordzeekanaal en
het bouwen van een haven in IJmuiden na
1876 deze plaats al spoedig wat de visserij
betreft, Zandvoort geheel overvleugelde.
Het type „bom" werd vervangen door de
meer moderne logger, later door de
trawlers en meer en meer monsterden de
Zandvoortse vissers in IJmuiden, waar hun
gage aanzienlijk hoger lag.
In het Zandvoort van nu herinnert nog
maar weinig aan het vissersleven. Jaren
lang heeft in het Koslverloren-wandelpark
de laatste verweerde bom gelegen. De Duit
sers hebben het ding, toen ze bunkers
gingen bouwen, opgeruimd. In het raad
huis vinden we, behalve de lens, nog enkele
oude prenten van de vuurtoren. Een groot
gedeelte van het vissersdorp werd gesloopt,
op de oude buurtjes in de omgeving van
Schelpenplein en Pakveldstraat na.
SCHEEPVAART
Aardijk, 6 bij Bermuda.
Alderamin, pass. 6 Burlings.
Amarapoora, 6 v. Djakarta n. R'dam.
Alpherat, 4 te New Orleans.
Aalsum. pass. 7 Vllssingen n. Bremen.
Ardea, 7 v. Izmir n. Catania.
Ariadne. 7 v. R'dam n. Lissabon.
Abbekerk, 6 te Bremen.
Aludra. 7 verw. Bordeaux v. Duinkerken.
Alwaki. 6 600 m. Z. Bermuda.
Arendskerk, 6 150 m. ZO. Socotra.
Atlantis. 5 te Fremantle.
Alphard. 7 v. Hamburg n. Bremen.
Aagtekerk, 7 v. Melbourne n. R'dam.
Alblasserdijk, 8 te Antwerpen.
Alcinous, 7 te Aden.
Algenib, pass. 8 St. Vincent.
Almdijk, pass. 8 Miami.
Almkerk, 7 v. Melbourne n. Sydney.
Alphacca, 8 v. Santos n. Victoria.
Amstelpark, 7 v. Djakarta.
Amstelstad, 8 te Surabaja.
Amstelveen. 6 v. Narvik n. Baltimore.
Arkeldijk, 8 v. New York n. Havanna.
Arundo, pass. 8 Kp. Finisterre.
Aldabi, pass. 9 Madeira.
Altair. 8 v. Bahia.
Arkeldijk, pass. 8 Kp. Hatteras.
Axeldiik, 8 v. Charleston n. Baltimore.
Averdi.ik, 7 te Antwerpen v. New York.
Bloemfontein, 6 170 m. Z. Teneriffe.
Boissevain, 6 v. Mauritius v. Lorenzo Marqué
Bonaire, 7 te Paramaribo.
Bloemfontein, 6 v. Teneriffe.
Bacchus, pass. C Margarita eil.
Boskoop, G 750 m. W. Madeira.
Bali, 7 v. Colombo n. Aden.
Barendrecht. 8 v. Curasao n. New York.
Blommersdljk, pass. 7 Bishoprocks.
Boschfontein, 8 te Port Amelia.
Breda, 7 te Antwerpen.
Britsum. 8 te R'dam v. Tampa.
Baarn, 9 te Caliao.
Cistula (t), 16 v. Paranagua n. Curacao,
Chama (t), 6 180 m. W. Ouessant.
Congostroom, 7 v. Hamburg n. A'dam,
Caltex Delft (t), pass. 6 Rasallhadd.
Caltex Leiden (t), pass. 6 Kp. St. Vincent.
Caltex The Hague (t), pass. 7 Finisterre.
Caltex Utrecht (t), pass. 8 Gibraltar.
Celebes, 9 te Algiers.
Ceram, 7 v. Port Said n. Genua.
Chitral, 8 v. Port Said.
Corilla (t), 7 v. Triest n. Port Said.
Caryda (t)pass. 8 Port Soedan.
Caltex Delft, 8 v. Rastanura n. R'dam.
Caltex Pernis (t), pass. 9 Port Soedan.
Cheshire, 12 21 u. verw. IJmuiden.
Delft. 7 te A'dam v. Chili.
Delfshaven, 6 130 m. Z.ZW. Kp. Frio.
Duivendijk, 6 700 m. ZW, Flores.
Douro, 1 n. Curacao.
Duivendrecht, 6 80 m. O.NO. Kp. Polonio.
Dalerdijk, pass. 8 Vlissingen n. Cristobal.
Danae, 7 te R'dam v. Italië.
Delfland. 7 v. Victoria n. Hheos.
Diemerdijk, 6 v, Portland n. Tacoma.
Esso Rotterdam, pass. 6 San Miguel.
Edam, 6 360 m. Z.1.O. Kp. Race.
Esso Den Haag t:)6 570 m. N.t.O. Sombrero e!L
Eemland, 8 v. A'dam n. Buenos Aires.
Eendracht, .9 v. Philadelphia.
Elmina, 9 te Le Havre.
Ena, 9 te Curagao v. R'dam.
Friesland, pass. 6 Guardafui.
Farmsum. 6 v. Montreal n. Nederland.
Felipes (t), 6 Str. Riouw.
Groote Beer, 6 v. Djakarta n. A'dam.
Grootekerk 7 te Genua verw.
General Ballou, 7 te R'dam v. Djakarta.
Gadila (tl. pass. 6 Royalsovereign.
Garoet. 7 te Soera ba] a v. Semarang.
General Sturgis. 10 9 u. verw. IJmuiden.
Heelsum. 7 verw, Bremen v. Hamburg.
Hector, 7 v. Kavalla n. Istanboel.
Hecuba, 5 v. Ponta del Gada.
Helena. 8 te Demerara v. A'dam.
Hera, 7 v. A'dam n. Maracaibo.
Hector, 8 v. Kavalla te Istanboel.
Heemskerk, 7 te Kaapstad.
Hercules, 8 v. Tanger n. Gibraltar.
Inó, 29 te Laguaira.
Indrapoera, 8 v. Tj. Pandang.
Ittersum, 8 te Houston v. Corpus Christ!.
Jupiter, pass. 6 Lissabon.
Jobshaven. 8 v. Tabou n. Libreville.
Joh v. Oldenbarnevelt. 9 te Melbourne.
Kertosono, 6 250 m. O. Dondraliead.
Katwijk. 6 te Koping.
Klipfontein, 7 v. Tenerife n. Southampton.
Kota Agoeng. 8 anker Djedda v. R'dam.
Kota Gede, 8 te Penang.
Leuvekerk. pass 7 Pantellaria.
Loenerkerk, 7 v. Genua n. Port Said.
Laertes, 9 te Port Said.
Lekhaven, 9 te R'dam v. Huelva.
Loosdrecht, 6 v. Madras te Colombo,
Lutterkerk, 6 te Antwerpen.
Leerdam. 6 te Norfolk.
Leopoldskerk, 6 v. Khorramshar.
Lucita, 6 v. Heysham n. Old Kilpatrick,
Lemsterkerk, 6 100 in. NO, Dondrahcad.
Linge, 7 20 u, verw. H. v. Holland v. OuïU.
Maashaven, 6 v. Santos n. Montevideo.
Macuba (t), 6 te Suez v. Miri.
Meerkerk, 6 te Hongkong.
Molenlcerk, 6 dwars Oporto.
Marisa (t) pass. 6 Noordpunt Timor.
Melampus, 4 v. Soerabaja.
Midas, 6 v. Cartagena te Malaga.
Maas', 6 200 m. ZO. Jamaica.
Maasland, 6 120 m. Z. Puerto Praya.
Madoera. 6 v. Brake n. Hamburg.
Maetsuycker, 6 in dok te Singapore.
Madoera, 7 v. Brake te Hamburg.
Malvina, pass. 8 Sabang.
Mapia, 9 te Penang,
Mentor, 8 te Alexandrië.
Merwede, 8 te Charleston v. Bremen.
Mirza (t), 8 te Sydney v. Miri.
Nieuw Amsterdam 7 te R'dam v. New York.
New Australia, 6 200 m. O.NO. Enggano eil.
Napoli, 6 500 m. O ZO. Guardafui.
Nigerstroom, 7 v. Matadi te Luanda.
Noordam. 8 te R'dam v. New York.
Noordwijk. 7 v Antilla n. New York.
Nestor. 7 te A'dam v. Italië.
Omala (t), pass. 7 Singapore.
Orestes. 6 dwars Bahia.
Oranje, 7 v. Ouessant.
Odysseus. 6 v. Gibraltar te Genua.
Otranto. 5 te Fremantle.
Ondina (t), 8 te Alexandrië v. Suez.
Oranje Fontein, 9 te Durban.
Orion. 7 v. A'dam n. Istanboel.
Overijsel, 8 v. Aden n. Djeddah.
Poelau Laut, pass. G Burlings.
Polydorus, pass. G Zuid Azoren.
Prins Alexander. 6 te R'dam v. Montreal.
Prins Joh. W. Friso, 6 700 m. W.t.N. Kp. Clear.
Pygmalion. 7 v. Laguaira n. Punta Cardon.
Parkhaven, 8 v. Antwerpen n. Santos.
Polyphemus. 7 v. Aden n. Suez.
Prins Willem v. Oranje. 8 te R'dam v. Montreal
Papendrecht, 9 te Punta Cardon v. Purfleet
Prins Maurits, 7 v. Montreal n. Chicago.
Prins Willem II. 9 v. Basrah n. Khorramshar.
Rondo. 7 v. Karachi n. Bombay.
Ruys. 6, 900 m. W Kp. San Martin.
Rijn. 6 dwars Cuxliaven.
Riouw, 7 v. Halifax n. Boston.
Rossum, pass. 8 Finisterre.
Rijnkerk, pass. 9 Sabang n. Singapore.
Roebiah, 9 te Aden.
Ridderkerk, 7 v. Kaapstad n. Walvisbaai.
Roepat, .9 te A'dam v. Soerabaja,
Samarinda, 7 te Vizagapatam.
Sommelsdijk, 6 te R'dam v. New Orleans.
Skaugum. pass. 6 Enggano eil.
Stad Vlaardingen, pass. 6 Lodingen.
Sunetta (t). G in Golf v. Oman.
Scherpendreeht. 7 v. Port Said.
Sall3nd. 6 300 m. Z. Puerto Praya.
Siaoe, 7 te Djakarta v. Padang.
Sigli, 6 v. Singapore n. Bangkok.
Slamat, G 2G5 m. Z.t.W. Flores.
Stanvao Benakat. (t). G n. Tj. Uban.
Snrpedon, 3 te New York v. Philadelphia.
Schie, 4 te Houston v. Mobile.
Saragan. 7 te Calcutta.
Stanvac Djirak (t). 4 te Singapore.
Samarinda, 8 v. Vizagapatam.
Schiedijk, 8 te R'dam v. Havanna.
Sibajak, 9 te R'dam v. Djakarta.
Singkep, 8 v, R'dam n Genua.
Soestdijlc, 7 v. Mobile te Savanna,
Stad Arnhem, pass. 8 Gibraltar.
Stad Haarlem, pass. 8 Kp. St. Vineent.
Streefkerk. 8 te Port Said.
Sumatra. 7 te Penang.
Stad Breda, 8 te A'dam v. Beira.
Stad Leiden, 9 te Duinkerken.
Talisse. pass. 6 Algiers.
Tero. 6 te R'dam v. Nicochea.
Tarakan, 7 v. Aden.
Tankhaven III (t), 6 n. Sungeigerong.
Taria (t). 6 150 m. O. Martinique.
Themisto, 6 550 m. O. Belle Isle.
Tjibesar. pass. G Zuidkust Konshu.
Tjitjalengka, 6 te Soerabaja v. Semarang.
Trompenberg, 6 140 m. NW. Bermuda.
Tabinta, 6 250 m. O.ZO, Anderhalfgraadskan.
Tjibodas, 5 te Singapore.
Trompenburgh, 7 v. Kingslynn n. R'dam,
Tabian. 7 v, Djeddah.
Tiba. pass. 8 Kp. Villano.
Titus, 7 v. R'dam.
Tosari, 9 verw. Port Sa ui.
Tamo, 7 v. Salvador n. Rio de Janeiro.
Tjipondok, 9 v. Buenos Aires te Bahia.
Tiba. pass. 9 Finisterre.
Tomini. pass. 9 Pantellaria.
Theseus, 7 v. Palermo n. Gibraltar.
Utrecht. 7 te Trinidad.
Van Outshoorn, 9 verw. Menado v. Djakarta.
Van Riebeeck, 6 te Makassar v. Buleleng.
Van 't Hoff, 7 te Semarang.
Vrijburgb, 8 verw. Casablanca,
Venus. 8 v. Latakia n. Brindisi.
Vulcanus, 7 v. Izmir n. Volos.
Waibalong, G rede Tulehu.
Weltevreden, G 700 O.ZO. Malta.
Westland, 8 v. Rio d-: Janeiro n. Santos.
Willem Barendsz. 7 v. A'dam v. Djakarta.
Winterswijk, 7 v. Rio de Janeiro n Itajai.
Woensdrecht (t), 6 v. New York n. Venezuela,
Zijpenberg, pass. 6 Ouessant.
Zeeland. 3 v. New York n. New Orleans.
Zuiderkruis. 9 5 u. verw. Hoek v. Holland.
