Nederlandse industrieën laten in de
Vleeshal haar fabricage-proces zien
Als de kinderen de lagere school
verlaten
Tehuis voor
oud-verplegenden
rHoe is het ontstaand
Een Eeuw Geleden
Agenda voor Haarlem
„Het Witte Kruis" bestaat
driekwart eeuw
10 Mei herdenking
te Haarlem
Slachtoffer verkeersongeval
Aerdenhout overleden
Ouden van dagen
bewonderden de bollen
Geval van nekkramp
in Pijnacker
De verhoudingalgemeen vormend onderwijs
vakonderwijs en arbeidsproces
Voor hef behoud van
de „Cruquius'
Speciale PINKSTER aanbiedingen
Dit woord: SCHAAKMAT
Kennemer journalisten
eren Lex Althoff
DINSDAG S MEI 1951
HAARLEMS DAGBLAD
3
SUGGESTIES VOOR DE JEUGD
In de Haarlemse Vleeshal is deze week te zien, hoe men van schellak, leisteen en
copal gramofoonplaten maakt en wat er met een stuk rubber moet gebeuren vóór
liet een tennisbal of een stevige laars is geworden. Het is in bepaald opzicht van
belang te weten, welke achtereenvolgende trappen van bewerking het materiaal in
verschillende Nederlandse industrieën moet bestijgen, alvorens het als eindproduct
op de binnenlandse- en wereldmarkt wordt gelanceerd.
Het is bij de tentoonstelling, waarvan 1 schiedde Maandagmiddag in hotel „Brink-
bier sprake is, nu eens niet de consument,
die men hiervoor tracht te interesseren,
maai- de jeugd. De toekomstmogelijkheden
van de Nederlandse nijverheid en die van
de jeugd zijn nauw met elkaar verbonden.
De industrie zal het voor een ontplooi
ing, die haar in staat stelt, te blijven con
curreren met het buitenland van jonge
lui moeten hebben, die nu de schoolbanken
nog bevolken. Zij zijn de werkende be
volking van morgen en wanneer ze nu
reeds in overleg met hun ouders een baan
kunnen kiezen in de industrie, kan daar bij
hun opleiding vast rekening mee worden
gehouden. En hierdoor kunnen de Neder
landse fabrieken dan in de toekomst reke
nen op beter geschoold, intelligent en
ambitieus personeel, dat voor een verbe
tering van de productie dringend nodig zal
blijken. Niet minder moet de jeugd van
heden het van de industrie hebben. Er
zitten nu al genoeg mensen achter schrijf
machines en vloeibladen, die zich veel
verder op hadden kunnen werken in een
van de vele takken van nijverheid, welke
nog altijd onvoldoende bezet zijin. Een groot
deel van de komende generatie zal in de
industrie een bestaan moeten vinden en
deze tezelfdertijd een bestaan moeten
geven.
Haarlemse „primeur"
Deze overweging deed de Vereniging
„Nederlands Fabrikaat" zich er na de oor
log vooral op toeleggen om de jeugd meer
vertrouwd te maken met de industrie. Zij
stichtte daartoe een „Onderwijscentrale",
welke contact zocht met de scholen voor
lager- en uitgebreid lager onderwijs. Het
streven van d© vereniging is al in diverse
daden omgezet. Men heeft materialen, die
de wordingsgeschiedenis van een product
weergaven met een toelichting over de
scholen laten circuleren en bedrijfsfilms
voor de klassen doen zien. Maar deze en
andere methoden hadden niet het resul
taat, dat men beoogde. Er is nu een nieuw
initiatief genomen: een cyclus van instruc
tieve tentoonstellingen, te houden in 36
grote plaatsen in het gehele land. Deze
reeks, die voor de uitvoering ruim twee
jaar zal vergen, is gisteren in de Vleeshal
in Haarlem begonnen. Ongeveer twintig
Nederlandse fabrikanten hebben een in
zending gestuurd, die een beeld geeft van
hun productie-proces. Het zal voor de
schooljeugd worden toegelicht door des
kundigen van de Vereniging „Nederlands
Fabrikaat". Er is getracht instructie en
show tot een niet al te zwaar verteerbaar
geheel samen te voegen. Om een greep uit
de vele artikelen te doen, waarvan men de
vervaardiging in beeld heeft trachten te
brengen: er zijn stands voor wol, kunstzijde,
rubber, inkt,, verf, glas, porcelein, marga
rine, zeep, tabak, chocolade, blik, vezels,
bouwmaterialen, linoleum en wat er in
deze rij dan nog niet genoemd is aan che
mische praeparaten.
Naar van de zijde der organisatoren zon
der aarzeling wordt toegegeven, bergt deze
expositie nog veel onvolkomenheden, voor
al wat het instructieve karakter ervan aan
gaat. Er zijn bijvoorbeeld nog diverse zui
vere reclame-stands bij, die de toeschou
wer van de betreffende industrie zelf niets
zeggen. Maar men hoopt het peil van de
uitstalling gaandeweg-door-Nederland te
verhogen. Haarlem zal zich dus naast de
eer van de primeur nu eenmaal ook de
kinderziekten van deze cyclus moeten ge
troosten.
Ook voor ouderen
Behalve voor de ruim 25 scholen, die deze
expostie reeds het bezoek van een „dele
gatie" uit de hoogste klassen hebben toege
zegd, zal zij in de avonduren ook openstaan
voor het publiek. De ouders moeten zich
uiteraard ook op de hoogte kunnen stellen
van wat hun kinderen aan mogelijkheden
voor hun toekomst wordt voorgehouden.
Zowel door het ministerie van Econo
mische Zaken als van O., K. en W. wordt
aan dit streven van de „V.N.F." alle mede
werking verleend.
„Industrie en onderwijs
vinden elkaar"
De opening van de tentoonstelling ge-
De bekende Helderse zeeheld Janus Kuiper
hoopt Vrijdag zijn 95ste verjaardag
vieren. Kuiper, die 27 jaar schipper
°P het reddingsvlot van Den Helder is
geweest heeft vele tientallen schipbreuke
lingen van een wisse dood gered. De laat
ste jaren is hij niet goed meer ter been
maar lezen doet hij nog zonder bril.
DINSDAG 8 MEI
Concertgebouw: Concert. H.O.V., 8 uur.
Meeshal: Van heden af tot en niet 11 Mei,
tentoonstelling Nederlands Fabrikaat. Grote
Kerk: Orgelbespeling van 8 tot 9 uur. Rem
brandt: „Vrouwen zonder eer", 18 j., 2, 4.15,
J en 9.15 uur. Palace: „De gebroken pijl", 14
1> 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Luxor: „Het verraad
van Ogana", 18 j., 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Frans
Kals: „De twee wezen", 18 j., 2.30 en 8 uur.
WT- „Verloren grenzen", alle leeft., 2.15,
^0, 7 en 9.15 uur. Spaarne: „Van moord
beticht" en „De man die zijn moordenaar
zocht", 18 j„ 2.30, 7 en 9.15 uur.
WOENSDAG 9 MEI
Stadsschouwburg: „De verrader" (Come-
ma), 8 uur. Concertgebouw: Koninklijke
biedertafel ..Zang en Vriendschap", 8 uur.
B'oscopen£ Middag- en avondvoorstellingen.
mann" door de wethouder van Financiën,
de heer W. C. Bakker, die de wethouder
van Onderwijs verving. Bij deze gelegen
heid sprak de secretaris-penningmeester
van de vereniging, dr. J. P. Duyverman, die
tal van genodigden uit de onderwijswereld
welkom heette en het gemeentebestuur
dankte voor de faciliteiten, welke het de
V.N.F. in Haarlem had verschaft, alleen
reeds door de Vleeshal hiertoe beschikbaar
te stellen. Hij uitte zijn vreugde over het
feit, dat industrie en onderwijs elkaar heb
ben gevonden met een zelfde doel voor
ogen.
Wethouder Bakker juichte dit doel vooral
toe, met verwijzing naar het belang van
de opgroeiende jeugd. „In de ontwikkeling
van het onderwijs in de laatste tien jaren
viel het telkens weer op hoe groot de toe
loop was naar de middelbare scholen en hoe
weinig belangstelling er was voor het tech
nische onderwijs. Maar een statistiek wees
uit, dat van de jongelui, die in de eerste
klassen der middelbare scholen waren ge
komen vijftig procent het eind niet haalde.
En terecht klaagt men op de arbeidsbu-
reaux: Kreeg ik de jongelui direct maar,
waarom moeten ze allemaal eerst in aller
lei andere dingen mislukken?"
Na deze toespraak maakten de genodig
den een rondgang door de Vleeshal. De
expositie zal tot het einde van deze week
duren. Doch wanneer de drukte daar vol
doende reden toe geeft wordt zij verlengd
tot de beide Pinksterdagen voorbij zijn.
(De stichting T.O.V. exploiteert te Hil
versum „Ardjoeno", een tehuis waar oud-
verplegenden een rustige levensavond ge
nieten. Dit tehuis bestaat vandaag 25
jaar. Voorzitter van het bestuur is de heer
P. A. Hëerés, geneesheer-directeur van het
St. Elisabeths Gasthuis te Haarlem).
Een „Zuster" is een brave vrouw,
Beeld van geduld en zorg en trouw;
Haar blik geeft elke zieke rust
En levensmoed en levenslust.
Zij is het, die de nieuwe dag
Begint en eindigt met een lach
En met een opgewekt gezicht
Zich wijdt aan haar verheven plicht.
Zij helpt met liefdevolle blik,
Vergeet daarbij het eigen „ik",
Verzacht zo menig mensenlot,
En wéét: ik doe de wil van God.
Maar als voor haar het rust-uur slaat,
Zij 't werk aan and're overlaat,
Dan staat zo'n Zuster vaak alléén,
Dan zegt zij: ja, wat nu, waarhéén?
Dan spreekt de Stichting T.O.V.
Een hartig, har'tlijk woordje mee:
In Hilversum roept een Tehuis
Het wèlgemeende „Welkom Thuis"!
't Heeft vijf en twintig jaar bestaan,
Véél zegenrijks en goeds gedaan;
Helpt U misschien een handje mee
Aan 't vóórtbestaan van T.O.V.?
Helpt! Meester Offers in Den Haag
Ontvangt er Uwe offers graag;
Toe offert óók! 't Komt zó van pas
Voor haar, wier leven off'ren was!
Een Zuster leeft voor groot en klein,
Brengt vrede, zielsrust, zonneschijn;
Als zij haar strijd gestreden heeft,
Dan heeft zij niet voor niets geleefd.
Clinge Doorenbos
Penningmeester: mr. P. A. Offers, Zijde
laan 37, Den Haag. Giro 197761 Stichting
T.O.V. Den Haag.
Velen zijn gisteren in restaurant Brinkmann het jubilerende Witte Kruis komen
feliciteren. Hier biedt een delegatie kraamverzorgsters van de K.H.B.V.K. het
recipiërende bestuur haar gelukwensen aan.
Achter de bestuurstafel van links naar rechts (te beginnen bij de tweede van
links): de heren H. Groenendaal, H. J. Kolkman, W. M. van Walen (penningmees
ter), voorzitter dr. J. J. Eckhardt, B. Snitger (secretaris) en T. C. R. Smit.
Receptie en feestdis in
restaurant Brinkmann
In een der zalen van restaurant Brink
mann aan de Grote Markt recipieerde
Maandagmiddag het bestuur van de afde
ling Haarlem van de Noordhollandse ver
eniging „Het Witte Kruis", ter gelegenheid
van het vijf-en-zeventig jarig bestaan der
afdeling. Na afloop verzamelde het voltallig
personeel en een aantal genodigden zich
rond de dis, tijdens welke geannimeerde
bijeenkomst het bestuur in een stroom van
hartelijke woorden met de bereikte mijl
paal werd geluk gewenst.
Tot de velen die het bestuur ter receptie
kwamen complimenteren behoorden onder
Er komen veel deelnemers
Het aantal deelnemers voor de 10 Mei-
herdenking van de Nederlandse Vereniging
van Ex-Politieke Gevangenen uit de Be
zettingsjaren, is ditmaal bijzonder groot.
De afdeling Rotterdam spant de kroon
met 164 deelnemers. De Belgische Verzets
beweging laat zich met een delegatie van
30 man vertegenwoordigen.
Voor het gemeenschappelijk avondmaal
heeft het bestuur de grote zaal van Hotel
De Leeuwerik afgehuurd en de grote bo
venzaal van Café-Restaurant Brinkmann
op de Grote Markt. Voor het avondmaal
hebben zich ca. 500 deelnemers gemeld.
Ds. J. Bronsgeest uit Heemstede, die des
middags een der sprekers is op de Erebe
graafplaats, zal des avonds bij het diner de
tafel presideren.
De deelnemers vertrekken om half twee
van het station te Haarlem af met een groot
aantal bussen tot 500 meter voor de Ere
begraafplaats aan de Zeeweg. Daar wordt
de stoet opgesteld om vervolgens de tocht
naar de Erebegraafplaats te ondernemen.
De gewijde zang op, het kerkhof zal door
„De Stem des Volks" ten gehore worden
gebracht.
Des middags vindt een grote réunie
plaats in alle zalen van het Krelagehuis
aan de Leidsevaart.
Het slachtoffer van het verkeersongeval
dat Zondagmiddag op de Zandvoortselaan
in Aerdenhout plaats had, mejuffrouw J. L.
uit Amsterdam, is Maandagmiddag in het
Grote Gasthuis te Haarlem aan haar ver
wondingen overleden.
Mejuffrouw L. zat op de duo van een
motorscooter, die in volle vaart tegen een
personenauto reed, toen de motor daarvan
plotseling afsloeg.
meer: wethouder W. C. Bakker, als afge
vaardigde van het gemeentebestuur, dr. W.
B. Smit, directeur van de Gemeentelijke
Geneeskundige Dienst, de heer A. Ph. Ro-
meijn, voorzitter van de Protestants Chris
telijke Kraamverzorging Flora Kliniek, ver
tegenwoordigsters van de afdeling Haarlem
der K.H.B.V.K., vertegenwoordigers van
het Wit-Gele Kruis en de badmeesters van
de door „He Witte Kruis" geëxploiteerde
badhuizen. Verder waren afgevaardigden
van „Het Witte Kruis" uit de provincie
aanwezig.
Een autotocht van „Humanitas"
De afdeling Haarlem van „Humanitas"
heeft een sectie: Ouden van dagen. Deze
stelt zich ten doel, wat gezelligheid te bren
gen in het leven van ouden van dagen, die
zovaak een eenzame levensavond door
brengen.
Daartoe in staat gesteld door een der
leden, kon Humanitas Maandagmiddag aan
een groep oudjes een autotocht door de
bloeiende bollenvelden aanbieden. Onge
veer 2 uur vertrok een gezelschap van 50
ouden van dagen van het Soendaplein in
een van de mooie bussen van de N.Z.H.
Op het Plein werden nog enige oudjes op
genomen en toen ging de tocht over Heem
stede, Vogelenzangseweg, Noordwijkerhout
naar Noordwijk. De oudjes genoten zicht
baar van de mooie tocht. Zelfs schalden af
en toe vrolijke liedjes door de bus en de
vreugde steeg ten top, toen bekend werd,
dat er onder de feestgangers ook een echt
paar was, dat zijn 55-jarige bruiloft vierde.
Die twee zaten al spoedig in de bloemen.
Alle oudjes kregen trouwens een bosje
tulpen of narcissen. Af en toe werden ver
snaperingen rondgedeeld. In Noordwijk
ging de tocht langs zee en verder weer te-
x-ug door de bollenvelden. De chauffeur
wist de mooiste plekjes wel te vinden. De
tocht ging verder over Sassenheim, achter
de Keukenhof langs naar Hillegom. Om
half vijf arriveerde het gezelschap in Groe
nendaal, waar de theetafel klaar stond.
Vrolijk klonken daar met pianobegeleiding
de liedjes.
De oudjes die een genoegelijke middag
hadden onderstreeptx met een dankbaar
applaus de woorden van de heer M. J.
Goedée, bestuurslid van Humanitas, die
dank bracht aan mevrouw S. Ph.-B., die
Humanitas deze tocht had aangeboden en
aan mevrouw Van Dokkum, die alles voor
bereid had.
Om zes uur verlieten de laatste passagiers
op het Soendaplein de bus.
In Pijnacker doet zich een geval van
nekkramp voor bij een 16-jai-ige dochter
van een gemeentewerkman. De patiënte is
in de barak voor besmettelijke ziekten
van het St. Hippolytusziekenhuis te Delft
opgenomen.
Er is een statistiek gemaakt waarin tot
uitdrukking komt wat er gebeui't met de
kinderen die de lagere school verlaten. Een
deel wordt meteen in het arbeidsproces op
genomen, een ander deel krijgt algemeen
vormend onderwijs (u.l.o., middelbaar of
voox-bereidend hoger onderwijs) en ten
slotte gaan er ook naar een vakschool.
Wij hebben de cijfers voor de provincie
Noordhollanri en voor de rayons Haarlem,
IJmuiden, Beverwijk, Hoofddorp en Zand-
voort.
Provincie
Haarlem
Beverwijk
Hoofddorp
IJmuiden
Zandvoort
Wie deze cijfers nauwlettend nagaat zal
zien dat er een groot verschil valt waar te
nemen.
Dit blijkt zeer sterk als wij de percen
tages voor de verschillende rayons verge
lijken.
Wij komen dan tot de volgende percen
tages:
arbeids-
Tot het rayon Haarlem worden gerekend
behalve de gemeente Haarlem ook Benne-
broek, Bloemendaal, Haarlemmerliede c.a.
en Heemstede. Tot het rayon Hoofddorp de
gemeenten Haarlemmermeer, Aalsmeer en
Uithoorn.
Tot IJmuiden: de gemeente Velsen.
Tot Beverwijk: behalve Beverwijk, Cas-
tricum, Heemskei'k en Uitgeest.
Tot Zandvoort: alleen Zandvoort.
van
arbeids
alg. vormend
vak
school
proces
onderwijs
onderwijs
14577j.
13126 m.
4268 j. 3705 m.
6292 j.
5061 m.
4007 j.
4360 m.
1766 j.
1616 m.
545 j. 490 m.
918 j.
775 m.
305 j.
351 m.
426 j.
407 m.
188 j. 235 m.
144 j.
84 m.
94 j.
88 m.
431 j.
414 m.
215 j. 158 m.
125 j.
88 m.
91 j.
168 m.
332 j.
300 m.
89 j. 115 m.
93 j.
79 m.
150 j.
106 m.
58 j.
41 m.
20 j. 16 m.
27 j.
13 m.
lij.
12 m.
Provincie
Haarlem
Beverwijk
Hoofddoi'p
IJmuiden
Zandvoort
proces
O
28.8
30.6
50.8
44 2
32.3
36.4
alg. vorm.
onderw.
41.-
50.1
27.4
24.1
24.2
40.4
vak-
onderw.
30.2
19.3
21.8
30.7
40.5
23.2
In Hoofddorp (dus omvattend de gehele
Haarlemmermeerpolder, plus Aalsmeer en
Uithoorn) gaan in verhouding veel kinde
ren onmiddellijk van de lagere school aan
het werk. Daarentegen is het aantal kin
deren in deze landbouwende streek dat
vakonderwijs krijgt vrij hoog. Nog sterker
komt dit uit als wij meedelen dat van de
431 jongens die de lagere school verlieten
er.onmiddellijk 215, dus juist de helft, aan
het werk gingen.
In Beverwijk (inbegrepen Castricum,
Heemskerk en Uitgeest) is het pei'centage
van de kinderen die meteen in het arbeids
proces worden opgenomen, nog hoger, na
melijk 50.8%. Dat is dan voor jongens en
meisjes tezamen. Het eigenaardige ver
schijnsel doet zich evenwel voor, dat het
percentage voor jongens lager is dan voor
meisjes. De cijfers zijn: jongens 188 op de
426 of 44.1%, meisjes 235 op de 407, of
57.7%.
In het rayon Beverwijk blijkt dus veel
behoefte te bestaan aan jeugdige vrouwe
lijke ai'beidskrachten. Het pei'centage kin
deren dat naar nijverheidsscholen gaat is
betrekkelijk laag.
In het rayon IJmuiden (gemeente Vel
sen) is het percentage der kinderen dat
naar de nijverheidsscholen gaat het hoogst
van de gehele omgeving namelijk 40.5.
Aan de lage kant is het percentage dat naar
Het bureau voor beroepskeuze
genegeerd
Het Haarlemse raadslid G. Mol (Com
munist) heeft aan B. en W. gevraagd ant
woord te mogen ontvangen op de volgende
vragen:
Is het Uw College bekend, dat de
Kamer van Koophandel een circulaire
verspreidt waarin aan de ouders wier
kinderen de 6-jai'ige lagere school hebben
doorlopen, met nadruk wordt geadviseerd,
deze kinderen rechtstreeks naar de Am
bachtsschool te sturen, waarbij zelfs wordt
nagelaten de ouders te verwijzen naar het
Bureau voor Bei'oepskeuze?
Blijkens de mededeling van de Kamer
van Koophandel zal deze circulaire, die op
onvei'antwoorde wijze tracht in te grijpen
in onderwijsaangelegenheden, aan de
hoofden van scholen, ter uitreiking aan de
ouders der betrokken kinderen, beschik
baar worden gesteld.
Achten Burgemeester en Wethoudei's het
niet gewenst, verspreiding via de hoofden
van scholen als bovenbedoeld, te voor
komen?
het u.l.o. of het middelbaar onderwijs gaat.
In het rayon Haarlem gaat iets meer dan
de helft der kinderen naar het u.l.o. of een
H.B.S., Gymnasium of een Lyceum. Dit feit
wordt sterk beïnvloed door de cijfers van
Heemstede en Bloemendaal waar in ver
houding veel kinderen hun studie voortzet
ten. Het percentage der kinderen in het
rayon Haarlem dat naar nijverheidsscholen
gaat is in verhouding laag. Van de 1766
jongens die de lagere school verlieten
gingen er slechts 305 naar de Ambachts
school of andere inrichtingen van nijver
heidsonderwijs.
Er is al meermalen gewezen op de wen
selijkheid dat kinderen die geen voldoende
aanleg blijken te bezitten om met succes
een middelbai-e school te bezoeken, beter
doen zich een positie in een of ander vak
te verwerven.
fr
ADVERTENTIE
Witte Kinderskisokjcs 0.80 0.95 1.13
Gestreepte skisokjes 1.25 1.40
Wit katoenen Damcsskisokjes 0.98
Wit katoenen ')i Kinderkous 1.50
Dameskousen 1.65 1.98
Dameskousen, links 3.35 3-95
Nylon kousen 5.85 7.75
Net-Nylon 6-95
Onderjurk, charmeuse, r. hals 4.60 4.85
Onderjurk charmeuse, sch.band 4.85 5.50
Onderjurk, waszijde, sch.band 6.95 7.95
(alleen prima ongesnoeide modellen)
Garnituur, 3-delig 11.50
ANEGANG 25
Tel. 19644
Een belangrijk bedrag
is nodig voor herstel
De Cruquius, het oude stoomgemaal van
de Haarlemmermeei-polder, is een natio
naal en histoi'isch-technisch monument,
dat in vakkringen bekendheid geniet. De
grote machine, verbonden met haar krans
van pompen door middel van balansen, die
uit het kasteelachtige gebouw steken, is
ruim een eeuw oud, want het werd in
April 1849 voltooid. In 1933 is het gemaal
buiten dienst gesteld. Het dreigde toen ge
sloopt te zullen worden, maar het Konink
lijk Instituut van Ingenieurs gaf de stoot
tot het behoud ervan en in samenwerking
met het bestuur van de Haai'lemmermeer-
polder werd de Stichting „De Cruquius"
opgericht.
Waarom werd een verouderde, onecono
mische machine-installatie niet voor oud
roest verkocht, doch verheven tot een sym
bool van Nederlands eeuwenoude strijd
tegen het water? zo wordt in een rond
schrijven gevraagd. Het antwoord volgt er
meteen op: Omdat zij als enige van het
oude trio Leeghwater, Lijnden en Cruquius
die zich nog in oorspronkelijke staat be
vindt, een belangrijke omwenteling in ons
polderwezen markeert. De drooglegging van
„het" Haarlemmermeer (18481852) was
immers de eerste grote staatsonderneming
van deze soort en de de eerste waarbij
stoombemaling op omvangrijke schaal werd
toegepast. Het was in menig opzicht een
pionierswerk, voor die dagen zeker even
ontzagwekkend als de Zuiderzeewei'ken
voor onze generatie. Nederlandse en En
gelse ontwerpers en fabrikanten brachten
geheel nieuwe en gedurfde constructies tot
stand, zodat de Cruquius ook in de geschie
denis der stoommachine een mijlpaal, ja
sterker nog: een unicum in de wereld is.
Naast dit meesterwerk richtte de Stichting
in het voormalige ketelhuis een klein mu
seum in, dat zowel op de geschiedenis van
polderwezen en bemalingswerktuigen be
trekking heeft, als op de ontwikkeling van
de stoommachine.
De Cruquius en zijn museum bevinden
zich evenwel in een nog weinig bevredi
gende toestand, door ouderdom en ten ge
volge van achtei'stand in het ondei'houd ge
durende de oorlog. Het herstellen der ge
bouwen alleen al zal een uitgave van ruim
50.000,— vergen. Verder is het voor de
plaatsing van voor het museum verkregen
machines en voor uitbreiding van de collec
tie modellen, tekeningen en kaarten drin
gend noodzakelijk, dat het zeer kleine ka
pitaal aanzienlijk vergroot wordt en vol
doende jaarlijkse inkomsten worden ver
zekerd. Aan Rijk en Provincie worden
subsidies aangevraagd, welke echter alleen
verleend kunnen worden, indien de geld
middelen der Stichting door particuliere
bijdragen behoorlijk zijn versterkt.
Om daartoe te komen worden thans
krachtige pogingen in het werk gesteld. Het
Koninklijk Instituut van Ingenieurs ging
hierin voor met een bijdrage van 5.000,
en zijn afdelingen volgden. Voorts ontving
de Stichting van enige industrieën en Hoog
heemraadschappen giften van 1.000,
Het bestuur heeft thans in zijn rond
schrijven op financiële steun aangedrongen.
Penningmeester is ir. W. Badon Ghijben,
Wagenweg 182, te Haarlem.
Dat met een spel ook de speltermen uit
een ander land worden overgenomen, is
begrijpelijk. Naarmate het spel meer in
burgert, meer algemeen wordt, gaat
men de speltermen door inheemse ,V^-
vangen. Zo is het met voetballen ge
gaan; het meer exclusieve tennisspel
handhaaft nog de Engelse terminologie.
Het woord schaakmat, eigenlijk: sjah
mat, betekent: de Koning (sjah) is
dood.
De schaker die zegt: Schaak Koning,
zegt dus eigenlijk tweemaal hetzelfde.
Men gebruikt het woord niet alleen bij
het schaakspel, maar ook in algemene
zin. Iemand schaakmat of koi'tweg mat
zetten is een gewone uitdrukking voor:
iemand, bijvoorbeeld in een debat, zo
vastzetten, dat hij geen uitweg meer
weet, dat hij de strijd moet opgeven.
Dat het Arabische woord hetzelfde is
als het Nedei'landse dat: krachteloos,
vermoeid betekent, is duidelijk.
In Frankrijk zegt men: échec et mat en
dit échec is ook in onze taal gebruike
lijk voor: nederlaag, mislukking.
Plaquette aangebracht in
Openbare Leeszaal
Woensdag 9 Mei des middags om kwart
over vijf, zal de Kennemer Journalisten
Vereniging door het onthullen van een door
Theo van Rijn vervaardigde plaquette in
de Openbare Leeszaal en Bibliotheek aan
het Pi'insenhof te Haarlem de nagedachte
nis eren van Lex Althoff, romanschrijver
en journalist. De Kennemer Journalisten
Vereniging houdt daarmee de herinnering
levendig aan een der vele uit Haarlem
voortgekomen grote figuren van het verzet.
Adrianus Aloysius Felix Althoff, zoon
van een Haarlemse familie, door de Duit
sers ter dood gebracht, was journalist. Wie
zijn werk kent, weet dat hij een journalist
was „van den bloede". En journalist is hij
gebleven tot zijn dood. Zodra de N.V. De
Arbeiderspers in Juli 1940 in handen kwam
van de N.S.B., nam hij als chef van de
nachtredactie van Het Volk als een der
eersten ontslag. En reeds eind 1940, begin
1941, circuleerde aanvankelijk als ge
stencild blad, maar spoedig (hoe trots was
hij daarop) gedrukt het illegale Parool,
dat hij met enige vrienden en collega's had
opgericht.
Tot zijn gevangenneming, juist voor
Pinksteren 1942, is hij gebleven in de redac
tie, die door de bekendheid, welke zij al
lengs had gekregen, aan steeds groter
gevaren bloot stond.
Tegelijkertijd deed hij, in toenemende
mate, ander belangrijk werk in het toen
nog zo prille verzet, onder meer door het
handhaven van contacten met Engeland.
Het strekt dan ook tot zijn bijzondere eer,
dat de Duitsers hem ter dood veroordeel
den wegens het drievoudige vergrijp van
„spionnage, sabotage en hulp aan de
vijand". Op 29 Juli 1943, vele maanden
nadat zijn vonnis was uitgesproken, bracht
de overweldiger hem voor het vuurpeloton.
Lex Althoff was zijn succesrijke loop
baan, na zijn opleiding aan de Hogere Han
delsschool (thans HBS-A) aan de Raaks,
begonnen als Haarlems journalist: van 1923
tot 1932 was hij verbonden aan Haarlems
Dagblad, waar hij zich onderscheidde door
zeer verdienstelijk werk.
De dienst aan de illegaliteit beschouwde
hij als een plicht jegens de mensheid, ons
allen evenzeer opgelegd als de soldaten hun
taak is gegeven. Die plicht is hij, met de
zeldzame consequentie waarmee hij de
Idee altijd heeft gediend, nagekomen tot
het uiterste.
Hij stierf toen hij 38 jaren oud was.
Van zijn hand zijn drie romans versche
nen: Een trein vertrok, Honderd zonnen in
de zomer en Het rode paard. Tijdens zijn
langdurige, eenzame opsluiting heeft hij
enige onuitgegeven novellen ge
schreven.
HET ARTIKEL OVER JAN VAN EYCK
Door een techniscjie fout is Zaterdag uit
het artikel van de heer H. P. Baard over
Jan van Eyck de derde alinea weggeval
len. Deze alinea, een commentaar op de
bij het artikel afgebeelde reproductie,
luidde:
„Als ik spreek van een wonder zou men
zich met de gebrekkige, sterk verklein
de zwart-wit reproductie voor ogen kun
nen afvragen welke dan wel de factoren
zijn die tezamen dit „wonder" teweeg
brengen. Het gegeven is waarlijk simpel
genoeg: een mensenpaar in een sober ver
trek, welks verhoudingen en perspectief
technisch gezien nog aanvechtbaar zijn!
Waarom dan dit werk te verkiezen boven
zo menig brillant zeventiende-eeuws inté
rieur, waarin het meesterschap over ruimte
en sfeer, verhoudingen en perspectief toch
onovertroffen is?"
BETTY GRABLE KAN NU
UITRUSTEN
De filmactrice Betty Grable is voor acht
weken geschorst omdat zij geweigerd heeft
in een filmcomedie op te treden.
Volgens de filmmaatschappij, waarvoor
zij acteert, had deze filmster contractueel
geen recht, dit te weigeren.
Betty Grable, die hiervoor in een film is
opgetreden, waarbij zij zeven maanden
onafgebroken moest werken, klaagde er
over dat haar tussen de beide filmproduc
ties onvoldoende tijd werd gegeven om
uit te rusten.
Het opnemen van de nieuwe film had
deze maand nog moeten beginnen.
Genummerde candidaten voor het veilig verkeer-diploma doen voetgangers-examen
in Haarlems straten: als besluit van de jaarlijkse verkeerseursus voor de schooljeugd.
Foto: Zó loopt hij niet altijd.maar ja, die agent daar schrijft ook alles op wat je doet!
Uit de Opregte Haarlemsche Courant
van 8 Mei I 851
GRONINGEN Nadat de besmettelijke
longziekte onder lxet rundvee gedurende
ruim een jaar niet was waargenomen in
de provincie Groningen, heeft die kwaal
zich thans weder geopenbaard in den
stal van J. D. Bakker in de gemeente De
Leek. Blijkbaar- waren twee runderen
door deze zoo gevreesde ziekte aange
tast. Gedeputeerde Staten hebben on
verwijld last gegeven tot het afmaken
van al het overige in dien stal voorhan
den vee, waaraan voldaan is. Uit de stad
Groningen zijn eenige dragonders naai
de gemeente De Leek gezonden, ten ein
de den burgemeester aldaar, des gevor
derd, tot het bewaren der ï-ust bijstand
te verleenen.
