fa. B. ENGELENBERG
Het probleem van de IJpolders
Rekenkamer is het met geheel eens
met beheer van Beheersinstituut
Haarlem-elftal bleek een geducht
aanvaller voor het Britse „Millwall
5 PINKSTERDAG - MOEDERDAG
J KINDER- en of WANDELWAGEN
3 'n v. DELFTWAGEN.... 'n BEZIT
't KINDERWAGENCENTRUM
Engeland handhaafde reputatie
tegen schitterend spei der Argentijnen
>r
Wedstrijd resulteerde echter in gelijk spel
E.D.O. morgen naar Engeland
Agenda voor Haarlem
Nederland—België
tussen ministeries
De zege kwam laat, maar was er des te schoner om
Bezwaren tegen het
huidige kiesstelsel
Voorlichting inzake
beroepskeuze
Verhoging kinderbijslag
voorgesteld
Een bodemkundige studie van de Turk Ir. A. R. Güray
Nieuwe Uitgavee
13 Mei Moederdag
CJee MORRIS iejmyoa iwj!
BARTELJORISSTRAAT 20 TEL. 13439
Dankbare koe
DONDERDAG 10 MEI 1951
3
Een levendige en zeer spannende wed
strijd, waarin ten minste één aanvechtbare
'goal werd toegekend, heeft Haarlem Woens
dagmiddag een gelijk spel opgeleverd tegen
Millwall, de ook in Nederland bekende club
uit de Zuidelijke afdeling van de derde
divisie. Door open en opportunistisch spel
en een prijzenswaardige schotvaardigheid,
waarbij van elke kans gebruik werd ge
maakt, behaalden de Haarlemse spelers in de
eerste helft reeds een 2—1 voorsprong.
Weliswaar had Millwall zeker evenveel en
waarschijnlijk zelfs meer schietkansen,
maar het afwerken der Britse aanvallen liet
zeel veel te wensen.
Het aanvechtbare doelpunt werd laat in
de tweede helft gescoord nadat de midvoor
van Millwall Neary, zijn club de gelijkma
ker had bezorgd met een scherp schot:, zich
aldus gedeeltelijk rehabiliterend voor ver
scheidene lelijke missers. Eén van de Haar
lemse backs speelde terug op zijn keeper,
die het leer met een sprorfg bemachtigde. De
keeper werd toen onmiddellijk aangevallen
door de Britse rechtsbinnen Constantine en
vele toeschouwers hadden de indruk, dat
deze de bal uit de handen van de keeper
sloeg en vervolgens in het open doel plaatste.
De Engelse scheidsrechter Ling, die de Cup
Finale van dit jaar geleid heeft, wees ech
ter onmiddellijk naar het midden, in. weer
wil van het gejoel der menigte en de protes
ten van de Nederlandse doelman (32),
In de volgende minuut kon Haarlem reeds
de verdiende gelijkmaker scoren. Dadelijk
na de aftrap werd een snelle en verrassende
aanval opgebouwd, met lange en accurate
passes ging het door de verdediging van Mill
wall heen en Jacobs, die Van der Linden op
de rechter vleugel verving, zette de kroon op
dit offensief, door de bal uit een voorzet ver
buiten bereik van keeper Hinton in het net
te koppen.
De eerste goals van de match waren beide
presentjes geweest die door de keepers wer
den weggegeven. Er was nauwelijks begon
nen toen Hinton een nogal opvallende fout
maakte en Jacobs in alle rust de bal in het
doel kon drijven. Tien minuten later strafte
Neary op precies dezelfde manier een fout
van Snijders af. Het tweede Haarlemse doel
punt was te danken aan keurig positiekic-
zen en prompt gebruik maken van een hem
geboden kans door Meertens, tegen wiens zui
vere schot Hinton geen schijn van kans had.
De opstelling van het Haarlems elftal
was als volgt: doel: Snijders; achter: Van
Een elftal van de Haarlemse voetbalclub
EDO zal morgen naar Engeland vertrekken,
waar het een wedstrijd tegen een Engelse
club zal spelen. Daarna zullen de Haarlem
mers nog een tweetal wedstrijden in Ierland
spelen.
Op Zaterdag 12 Mei wordt de strijd aan
gebonden tegen de derde divisie club Col
chester te Colchester. Op 15 Mei komt EDO
in Belfast tegen een combinatie van de Ierse
voetbalbond in het veld en op 17 Mei wordt
even buiten Belfast tegen oen andere combi
natie van de Ierse Voetbalbond gespeeld.
Zaterdag 19 Mei aanvaarden de Haarlem
mers de terugreis.
Schaken
BOTWINNIK WON OOK ZIJN 23STE
PARTIJ
De afgebroken 23ste partij van de twee
kamp om het wereldkampioenschap schaken
werd na de hervatting in een schitterend
spel door Botwinnik gewonnen. Bronstein
stond bij het afbreken één pion voor. maar in
positioneel opzicht moest aan het spel van
Botwinnik de voorkeur worden gegeven.
In de tweede séance maakte de wereld
kampioen schitterend gebruik van de goede
posities, welke zijn raadsheren innamen, het
geen hem de overwinning bezorgde. Na de
23ste partij hebben beide grootmeesters
ll'.i pnt. Vrijdag wordt de 24ste, tevens laat
ste partij gespeeld. Bronstein moet winnen
om de titel te veroveren. Botwinnik blijft
bij remise titelhouder.
ADVERTENTIE
1 Verwen MOEDER en BABY
4 met een v. DELFT
1 Het alom van ouds bekende garantie-
4 merk, waarmee ook Uw ouders en
4 grootouders pronkten.
i Sinds 1876 alléénverkoop voor Haarlem
en omstreken bij_ SCHOUS
SCHOUS BABY-
TEXTIEL
Leuke jurkjes en
pakjes. Complete
Baby-uitzet
OUDE GROEN
MARKT 16—14
Haarlem
Telefoon 11266
SCHOUS laat niet alleen Uw baby
4 heerlijk rijden,
Maar kleedt het ook in elk jaargetijde.
▼YYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYY
Jeugdige dieven
Hedenmorgen omstreeks 8 uur is inge
broken in de m.u.l.o-school aan de School
straat te Zandvoort. De drie daders, kna
pen van 8, 9 en 10 jaar, werden door de
Politie op heterdaad betrapt. Enig geld
(ongeveer 10 gulden) was uit een school
lokaal ontvreemd.
DONDERDAG 10 MEI
Stadsschouwburg: „Roofvogels" (Haar
lemse Toneel Club), 8 uur. Concertgebouw:
Salzburger Marionettentheater, 8 uur. Rem
brandt: „Vrouwen zonder eer", 18 j., 2. '4.15,
en 9.15 uur. Palace: „De gebroken pijl", 14
1-, 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Luxor: „Het verraad
van Ogana". 18 j., 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Frans
«als: „De twee wezen", 18 j., 2.30, 7 en 9.15
d^o' 'Verloren grenzen", alle leeft., 2.15,
4.30, 7 en 9.15 uur. Spaarne: „Van moord
beticht" en „De man die zijn moordenaar
zocht", 18 j„ 2.30, 7 en 9.15 uur.
VRIJDAG 11 MEI
Stadsschouwburg: „Roofvogels" (Haar-
emse Toneel Club), 8 uur. Rembrandt: „Ben
jevrij vanavond?", alle leeft., 2, 4.15, 7 en
blo uur. Palace: „Het meisje uit Artis", alle
leeft., 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Luxor: „De on
vindbare Pimpernel", 14 j., 2, 4.15, 7 en 9.15
uur. Frans Hals: „Moeder is studente", alle
leeft.. 2.30, 7 en 9.15 uur. City: „De dochter
van Rosy Ogrady", alle leeft.. 2.15, 4.30, 7
915 uur. Spaarne: „Gold Rush" en „Avon-
tuur op Hawaii", 14 j., 7 en 9.15 uur.
Gooi en Odenthal; midden: Van Duin, De
Voogd en Barends; voor: Jacob, Meertens,
Roozen, Boeree en Groeneveld.
Deze wedstrijd was een van een serie
voetbal-ontmoetingen ter gelegenheid van
het Festival of Britain, waarin ook nog de
volgende Nederlandse elftallen uitkwamen:
Eindhoven tegen Cardiff City (2—2); PSV
tegen Huddersfield Town (1—4) en Wage-
ningen tegen Kingstonian (2—4).
ADVERTENTIE
Doelstraat 39 - Haarlem - Tel. 13232
Officiële verkoop Sikkens' lakken
Alle verven voor
Huis, Auto en Industrie
Voetbal
Zaterdag 19 Mei zal op Houtrust in Den
Haag een voetbalwedstrijd worden gespeeld
tussen een elftal van het Nederlands mi
nisterie van Verkeer en Waterstaat' en een
ploeg van hef Belgisch ministerie van Ver
keerswezen. De opbrengst van de entree
gelden komt ten goede aan het Koningin
Wilhelminafonds.
Hoewel het Nederlands elftal nog niet
definitief is, kan als vrijwel zeker worden
aangenomen, dat bekende spelers als Groe
neveld (Haarlem), Landman (Sparta),
Hiemstra (HBS) en De Bie (DOS) van de
partij zullen zijn. Het Belgische team is reeds
vastgesteld: Van Steelant van St. Niklaas
cn Valet van Anderlecht, spelen in de mid
denlinie, Appelthans van Doornik in de voor
hoede.
De wedstrijd zal worden, bijgewoond door
talrijke Belgische en Nederlandse autori
teiten.
HAAGS ELFTAL WON MET 4—2 VAN
ZWALUWEN
Op Houtrüst behaalde het Haags elftal
Woensdag, gadegeslagen door ruim tien
duizend toeschouwers. een 4—2 overwinning
op een team van de Zwaluwen.
Engeland heeft zijn ongeslagen record voor
thuiswedstrijden tegen buitenlandse natio
nale ploegen kunnen handhaven door in het
Wembley stadion voor honderdduizend toe
schouwers met 21 van Argentinië te win
nen. De uitslag was echter een dubbeltje op
zijn kant. want de Argentijnen namen in de
eerste helft de leiding door hun rechtsbuiten
Mario Boye en stonden ongeveer tien minu
ten voor het einde nog met 10 voor. On
zuiver schieten van de Engelse voorwaartsen
die overigens ook vaak pech hadden, want
méér dan eens troffen knalharde schoten de
paal en niet te vergeten het schitterende
spel van de achterhoede der gasten waarin
de doelman Rugilo een fantastische partij
speelde, waren hier de oorzaak van. Men
kreeg bij tijden de indruk dat de Engelsen
nimmer zouden scoren, alhoewel ze voort
durend in de aanval waren. In de laatste 10
minuten werd hun volhouden echter be
loond en kwam het Britse overwicht toch
nog in doelpunten tot uitdrukking. De rechts
binnen Mortensen scoorde de gelijkmaker
Minister antwoordt de
Tweede Kamer
De vraag dient overwogen te worden of
het bestaande kiesstelsel aanleiding geeft
tot het verschijnsel, dat ons politieke leven
gaat lijden aan een verminderde belang
stelling van de kiezer voor de vertegen
woordigende lichamen, en dus ook voor de
verkiezingsstrijd, aldus zegt de minister
van Binnenlandse Zaken in zijn memorie
van antwoord over het wetsontwerp inzake
een nieuwe Kieswet. Dat voor dit euvel,
hetwelk het wezen der democratie zou kun
nen aantasten, niet gemakkelijk een genees
middel zal zijn te vinden, is naar de mening
van de minister buiten kijf. Ook de belang
stelling van de kiezers voor de politieke
partijen laat in menig opzicht te wensen,
ondanks het feit, dat de politieke partij-
organisaties zeer goed werken. De vraag
rijst of ook dit gemis aan belangstelling
niet gezien kan worden als een uiting van
het euvel der meervoudige voorkeur. Een
grondige studie zal echter nodig zijn voor
het vinden en wegnemen van de oorzaken,
welke aan de apathie van een groot deel
van het kiezersvolk ten grondslag liggen.
De minister staat .niet afwijzend tegen
over de suggestie op korte termijn over te
gaan tot de instelling van een staatscom
missie, die een onderzoek naar de hervor
ming van het kiesstelsel zou moeten instel
len. Het betreft hier echter een materie, bij
welke zeer principiële vragen, de volksver
tegenwoordiging betreffend, in het geding
zijn, zodat de minister tot instelling van
deze commissie slechts zou willen over
gaan, als inderdaad de wens daartoe bij de
grote meerderheid der Tweede Kamer
aanwezig zal blijken. Tevens kan eventueel
deze staatscommissie belast worden met een
onderzoek naar de functie en positie der
politieke partijen, waaraan wordt toege
voegd, dat de thans werkzame Grondwets
commissie er goed aan zou doen daaraan
mede haar aandacht te besteden.
De regering is voornemens om een com
missie in het leven te roepen, die omtrent
het vraagstuk van de organisatie der be
roepskeuzevoorlichting een advies uit zal
brengen. De minister van Sociale Zaken
heeft aan de Tweede Kamer medegedeeld
dat het gewenst is voorshands de werk
zaamheden van het rijksarbeidsbureau op
dit terrein te beperken tot het verstrekken
van inlichtingen omtrent beroepen, be
roepsopleidingen en studiemogelijkheden
in het algemeen en het verlenen van vol
ledige beroepskeuzevoorlichting aan dege
nen, die voor arbeidsbemiddeling in aan
merking komen.
Een subsidieregeling voor de particuliere
beroepskeuze-voorlichting zal de minister
in nadere beschouwingnemen.
Een levendig spelmoment uit de wedstrijd
EngelandArgentinië. Vier Argentijnen
en hun doelman proberen een doorbraak
poging van de Britse linksbinnen Hassall
te verijdelen.
onder een storm van toejuichingen cn even
later bracht midvoor Milburn de stand
op 2—1.
Bij de Tweede Kamer is thans ingediend
een wetsontwerp tot wijziging van de Kin
derbijslagwet en de Kinderbijslagwet voor
invaliditeits-, ouderdoms- en wezenrente
trekkers.
De regering acht het gewenst, te rekenen
van het derde kind, een extra compensatie
te verstrekken van 12 a 18 cent per kind-en
per week.
Voorgesteld wordt, de kinderbijslag te
brengen voor het eerste kind op 0.46 per
dag, voor het tweede kind op 0.51 per dag,
voor het derde kind op 0.54 per dag en
voor het vierde kind en volgende kinderen
op 0.69 per kind en per dag.,
De kosten, welke uit de voorgestelde ver
hoging van de kinderbijslagen zullen voort-
vloeièn, worden geraamd op 15 millioen.
Deze kosten kunnen worden bestreden uit
de opbrengst van het bijdrage-gedeelte van
de premies ingevolge de Kinderbijslagwet
zonder dat verhoging van de premie hier
voor nodig is. Voorgesteld wordt ook het
gemiddelde dagloon, dat ten minste moet
worden verdiend om over alle werkdagen
van een kwartaal voor kinderbijslag in aan-
werking te komen, te stellen op 4.40.
Voorgesteld wordt de verhoging te doen in
gaan op 1 April 1951.
Voorts acht de regering het redelijk, dat,
voor wat de kinderbijslag ingevolge de
Kinderbijslagwet voor invaliditeits-, ouder
doms- en wezenrentetrekkers betreft, een
overeenkomstige voorziening wordt getrof
fen en dat ook ten aanzien van de bedragen
van deze kinderbijslag op overeenkomstige
wijze met de gestegen kosten van het le
vensonderhoud wordt rekening gehouden.
Voorgesteld wordt het bedrag van de kin
derbijslag voor de eerste twee kinderen te
verhogen tot 12.70 per kind en per maand,
voor het derde kind tot 13.50 en voor het
vierde en volgende kinderen tot 17.20 per
kind en per maand.
De aan deze verhogingen verbonden kos
ten, welke naar raming 700.000 per jaar
zullen bedragen, komen ten laste van het
rijk.
Dr. J. D. de Jong, geoloog, verbonden
aan de Geologische Dienst te Haarlem,
schrijft ons:
Dinsdag is aan de Landbouwhogeschool
te Wageningen gepromoveerd tot doctor
in de landbouwkunde ir. A. R. Güray, op
een proefschrift, getiteld „De bodemge
steldheid van de Y-polders en een onder
zoek naar het verband tussen de bodem en
de suikerbietenopbrengsten in de Haar
lemmermeer en de Y-polders in het jaar
1949". Dr. Güray heeft, na gestudeerd te
hebben in Halle (Duitsland) en Zürich, in
de laatste paar jaren, in opdracht van hei
Directoraat-Generaal van de Turkse sui
kerindustrie in Ankara zich gespeciali
seerd in de bodem kar tering zoals die door
prof. Edelman wordt uitgevoerd. Dr. Gü
ray heeft zich op een snelle en goede wijze
in een Nederlands onderwerp weten in te
werken.
Het eerste deel van zijn studie handelt
over het ontstaan van de Y-polders. Reeds
ruim dertig jaar geleden sprak de bekende
Nederlandse geoloog dr. J. Lorié van een
Y-probleem. Het gebied van de Y-polders
ligt inderdaad als een wat zonderlinge
strook jonge zeeklei in het zich over
Noord-, Zuidholland en Utrecht uitstrek
kende veengebied. Plaatselijk is het veen-
dek natuurlijk of kunstmatig verwijderd
en zijn er plassen ontstaan die later op hun
beurt al of niet zijn leeggemalen. Waar dit
wel gebeurd is spreken we van droogma
kerijen; het voorbeeld dicht bij huis hier
van is de Haarlemmermeerpolder. In een
vroeger artikel, in dit blad, over de on
dergrond van Haarlem is de klei van de
Haarlemmermeer al eens ter sprake geko
men; de studie van dr. Güray over het ont
staan van de Y-polders reikt in de geschie
denis terug tot aan de vorming van deze
zelfde klei, enige duizenden jaren vóór het
begin van onze jaartelling. Het Westelijk
deel van ons land was toen door de zee
bedekt en er werd hier zeeklei afgezet.
Toen door een algemene daling van de zee
spiegel het zoute zeewater deze kleivlakten
niet meer kon overspoelen, kon zich een
plantendek vormen. Dit plantendek vinden
we nu terug in de vorm van veen. Dit is
dus het veen dat vroeger een deel van de
Haarlemmermeer bedekte, dit is ook het
veen dat nu nog in de omgeving van Half
weg wordt afgegraven, of beter gezegd
wordt uitgeveend.
,In het gebied van de Y-polders is echter,
volgens de veronderstelling van dr. Güray,
reeds in de tijd van de bovengenoemde
klei-afzetting een kreek ontstaan in de
waddenvlakte; deze kreek geeft hij de
naam van Oer-Y. Dit Oer-Y is dus het
allereerste begin van wat we later het Y
zullen noemen en op welke plaats zich nu
de Y-polders uitstrekken. Dit Oer-Y was
kort na het begin van de veengroei reeds
als een geul, als een open water, aanwezig.
Uit vele boringen, tot drie meter diepte, is
de plaats en de breedte (ongeveer 300 m)
van deze geul vastgesteld kunnen worden.
Deels duidt deze kreek op een uit de
richting Beverwijk komende getijde-geul,
dus uit de zee, deels ook duiden de boch
ten meer op een rivierkarakter. Dit laatste
doet het vermoeden rijzen dat deze geul
bij Amsterdam in verbinding gestaan zou
hebben met een Noordelijke tak van het
Rijn-systeem. Bij Spaarndam moet ook een
toen-aanwezig Spaarne zijn water in dit
Oer-Y geloosd hebben. Kortom, het is als
'steeds, hoe minder men weet, hoe meer er
gefantaseerd kan worden. Dr. Güray be
zondigt zich hier gelukkig niet aan; de mo
gelijkheden worden slechts genoemd.
De zeemonding was door dichtslibben
vermoedelijk reeds lang gesloten, doch
toen heeft, mogelijk enkele eeuwen vóór
het begin van onze jaartelling, bij Castri-
cum een grote doorbraak van de toenma
lige duinkust plaats gehad.
Grote oppervlakten los veen zijn hier
door weggeslagen, elders bleven nog stuk
ken als eilanden gespaard of er werden
schiereilanden gevormd. Het welbekende
Ruigoord, in de Houtrakpolder, is zulk een
veeneiland, terwijl het gebiedje Buiten
huizen een schiereiland in het Y werd.
Grote hoeveelheden zand zijn van het gat
in de kust uit over het achterliggende land
uitgespreid, waarbij ook het Oer-Y zijn
deel heeft ontvangen. De sporen worden
thans nog tot in het Westelijk deel van de
Houtrakpolder aangetroffen. Na dit gebeu
ren ging de veenvorming echter weer on
veranderd voort. Eeuwen verliepen zonder
dat we sporen van bepaalde veranderingen
of catastrofen zien optreden, totdat tussen
1170 en 1395 in Midden-Nederland van
het Noord-Westen uit een groot veenge
bied wordt opgeruimd: de Zuiderzee ont
staat. Deze Zuiderzee komt nu in directe
verbinding met het Yer treedt een geheel
ander waterregiem voor het veenwatertje
op. Het is deze verandering die de aanlei
ding is geweest tot de vorming van de zo
goed bekend staande Y-poldergronden. Het
Y werd nu een stille inham van de Zuider
zee. Door krachtige golfslag van het Oos- 1
ten uit konden zich enkele nieuwe geulen
vormen, maar van veel meer belang wordt
nu de aanvoer van zout- en slibrijk water.
In de Wijkermeer, in een 'uithoek van
de inham gelegen, konden onder de daar
heersende rustige omstandigheden, veel
zwaardere kleien (voor de boer zwaar te
bewerken, weinig zand bevattend) bezin
ken dan aan de Amsterdamse kant, waar,
in het meer woelige water, minder fijn
slib en meer zand tot afzetting kon komen.
De hier geschilderde voorwaarden blijven
voortbestaan totdat in de zeventiger jaren
(1870-1873) bij Schellingwoude een dam
in het Y wordt gelegd en de afsluiting van
dit water van de Zuiderzee daarmede een
feit is geworden. Ook de slibtoevoer is
daarmede tot een eind gekomen. Het
Noordzeekanaal werd nu gegraven en de
inpoldering van de tien Y-polders vond
plaats. Begrijpelijk is dat de plaats van
dit kanaal zodanig gekozen werd dat ge
bruik gemaakt kon worden van enkele
gunstige natuurlijke zaken, waaronder we
slechts noemen de smalle reep duin bij
Velsen, het „Holland op zijn smalst", en
een diepe geul, die na het tot stand komen
van de verbinding met de Zuiderzee was
ontstaan.
De bezoeker van de Y-polders zal het
aparte karakter van de vroegere veen-
eilanden en schiereilanden, zoals Ruigoord
en Buitenhuizen, niet ontgaan. Deze eilan
den van weleer liggen mét respectievelijk
1 m en 0,50 onder N.A.P., ongeveer 2 m
hoger dan het omgevende land. Interes
sant zijn ook de vondsten van scherven
die dr. Güray bij Ruigoord heeft gedaan.
Oudheidkundigen hebben hieruit kunnen
besluiten dat Ruigoord reeds in de 11de
eeuw bewoond moet zijn geweest; uit an
dere vondsten is gebleken dat van die tijd
af het eiland een vrijwel continue bewo
ning heeft gekend.
In een volgend artikel zullen we zien
hoezeer de verschillen in ontstaanswijze
van de Y-poldergronden tot uitdrukking
komen in de opbrengsten van het belang
rijkste gewas van dit poldergebied, de sui
kerbiet.
Alfred Kossmann, De bosheks
N.V. Em. Querido, Amsterdam.
Er is een rust en een klankzuiverheid in
Kossmann's woorden, die aanvankelijk ver
leidt tot geloof in zijn beelden. Maar de
dichter verbreekt de ban zelf in „Het beeld
aan de vijver": „Niets is er van 't stoffig
experiment Aan 't beeld gebleven. Regen,
kou en zon Verweerden het tot een nieuw
element In die regels wordt het beeld
aan de vijver onverbiddelijk een dichterlijk
beeld; cn des te duidelijker worden dan de
open ruimtes, waar doorheen men aan de
invloed van de meeste beelden ontkomen kan.
„Tussen de struiken Wanhopen bloemen die
nooit ontluiken, Rotten vergeten vruchten,
vervelen Geuren zich die oud zijn en ver
sleten" met zulke beelden is Kossmann
veel meer in de weer, en de ervaring bij het
lezen is, dat zij niet overtuigen. Een indruk
van stylering blijft ervan over: in grote
lijnen lijkt het model van de uitdrukkings
vorm bepaald te zijn zonder dat het dichter
lijk roersel de kans heeft gekregen, te stollen
in een eigen gedaante. Groepen telkens ge
bruikte woorden horen bij het vaste model:
waaien, verwaaien, luchtig; verveeld, ver
moeid, achteloos; kleuren en geuren deze
laatste het meest opvallend, want terwijl de
andere twee groepen pas bij eigen lezing hun
opzettelijkheid tonen, is terstond te zien dat
„kleuren" en „geuren" precisie missen. Daar
door ontstaan die open ruimtes tussen woord
en beeld; er is dan maar weinig beeld, hoofd
zaak is een vlugge suggestie, en wie stil
houdt op dit dunne ijs, ondervindt er de
kwaliteit van.
Kossmann's parken, vijvers, bossen en
herfsten zijn dan ook fret ware niet, waar
mee niet gezegd is dat met de geciteerde drie
regels al het genietbaars in de bundel is ge
noemd. Vooral „Vier klokken", waaruit
opdringerige beelden zijn geweerd, spreekt
regelrecht aan: „En ik denk: tegen welke
natuur Gaat het in dat ik werk en beid?
De weggetikte minuut Had wellicht dit ge
heime dispuut Om gedroomde kansen
beslist. Het verkwanseld, mishandeld jaar
Heeft wellicht met een enkel gebaar Mij
gewezen op wat ik niet wist". De op twee
na laatste regel is natuurlijk onbehouwen;
maar des te schoner steken de laatste twee
zelf af. S. M.
ADVERTENTIE
Maak Moeder mede blij met een tube Hamea-
Gelei. Tube 90 ct. in welvoorziene zaken.
ADVERTENTIE
FALCON REGENKLEDING
Verschenen is een verslag van de Alge
mene Rekenkamer over het beheer op
grond van het Besluit Herstel Rechts
verkeer en het Besluit Vijandelijk Ver
mogen.
Een bijzonder verslag van de Reken
kamer over het vermogensbeheer, na de
bevrijding gevoerd door het Nederlands
Beheersinstituut in opdracht van de re
gering, was noodzakelijk geworden om
dat de Rekenkamer tegen de verant
woording van dit beheersinstituut be
zwaren had. Het Nederlands Beheers
instituut heeft in Augustus 1947 de
werkzaamheden van het Commissa
riaat Rechtsherstel Militair Gezag over
genomen.
Die bezwaren zijn ten dele van formele
aard. Bij het opmaken van de verantwoor
ding zijn de voorschriften van de Compta
biliteitswet niet in acht genomen. Ten dele
zijn zij van materiële betekenis. Er is geen
waarborg, dat alles verantwoord is, wat
verantwoord moest worden. Een verant
woording van de vermogens ontbreekt ook
nu nog, zegt de Rekenkamer.
In het verslag wordt gezegd dat het be
heer van de roerende goederen tot bijzon
der veel klachten aanleiding heeft gege
ven: 35 der klachten betrof verdwenen
roerend goed en onregelmatigheden met
verlaten boedels in de periode voordat het
instituut -bestond. In het algemeen is deze
materie een ruim vloeiende bron van
klachten, hetgeen voor een belangrijk deel
zijn verklaring vindt in de wijze waarop
de inbeslagneming destijds werd uitge
voerd. Ook in de periode, waarin het be
heersinstituut bestond, worden tekortko
mingen gesignaleerd. De bijkantoren heb
ben niet altijd de voorschriften in acht
genomen. Er is te laat en soms nog op
onvoldoende wijze geïnventariseerd.
Het rijk heeft van Januari 1947 tot Sep
tember 1950 onroerende goederen, beho
rende tot verschillende vermogens, over
genomen. De koopsommen dezer goederen,
in totaal 2.493.287,35 werden tot dusver
nog niet aan het beheersinstituut voldaan.
De Rekenkamer vindt dat uitgaven van
bijna 2'A millioen gulden ten onrechte zo
lang buiten de begrotingsboekhouding
blijven.
Een elevatorbak, behorende tot vijande
lijk vermogen, bleek in gebruik te zijn bij
het depót pontonniers. Voorzover de Alge
mene Rekenkamer kon nagaan, was nim
mer enige vergoeding voor het gebruik
betaald. Op haar verzoek heeft de tegen
woordige beheerder van het vermogen,
waartoe de bak behoorde, aan het rijk een
nota voor de huur van dit vaartuig van 1
Augustus 1945 tot en met 31 December 1950
doen toekomen ten bedrage van ƒ28.271,43.
In het verslag wordt ook een aantal
fraudegevallen behandeld.
Twee ambtenaren van een der bijkan
toren hadden kans gezien, het beheers
instituut te benadelen voor in totaal
12.706,10 door vorderingen van derden
op vijandelijke vermogens te fingeren en
die tegen overlegging van valse stukken te
verzilveren. Van de één kon worden inge
vorderd 3.700, van de ander 535,10. Bo
vendien werden beiden veroordeeld tot ge
vangenisstraffen van respectievelijk 14 en
12 maanden.
Door oplichting door een handelaar bij
de levering van bureaubenodigdheden is
het Beheersinstituut voor ruim ƒ12.000 be
nadeeld. Terugvordering bleek onmoge
lijk.
Bij een der bijkantoren heeft een tijd
lang de figuur bestaan, dat een rijksamb
tenaar als mede-vertegenwoordiger optrad
tegen een toelage uit de kas van het in
stituut ten bedrage van 100 per maand.
piële vraag, of de combinatie beheerder/
ambtenaar in bepaalde gevallen aanvaard
baar is. Bij de beantwoording daarvan dient
vooral gelet te worden op het motief, dat
tot de combinatie aanleiding heeft gegeven.
Vermogens-opsporingsdienst
Bij deze dienst heeft de Rekenkamer een
kastekort van 142.225 geconstateerd, ont
staan doordat een ambtenaar fraude heeft
gepleegd. Voorts is de kassier-boekhouder
van deze dienst gedetineerd op vermoeden
van frauduleuze handelingen, gepleegd in
1948 en 1949. omtrent de omvang waarvan
de Algemene Rekenkamer thans nog geen
volledig beeld heeft. Volgens de voorlopige
gegevens is het bedrag ten minste op
70.000.te stellen.
Naar aanleiding van het voorgevallene
besloot de minister van Financiën tot liqui
datie van de Centrale Vermogens-Opspo
ringsdienst.
Stichting Nederlands Kunstbezit
Ook over de werkzaamheden van de
Stichting Nederlands Kunstbezit is de
Rekenkamer niet erg te spreken. Zij zegt
dat deze stichting niet zozeer een beheer
heeft gevoerd ten behoeve van het Beheers
instituut, maar veeleer is opgetreden als
een acquisitiedienst voor openbare kunst
verzamelingen. Daarom bestaat er weinig
aanleiding voor het beheersinstituut te be
lasten met de kosten van dit werk, welke
meer dan 100.000,hebben bedragen en
slechts voor een gedeelte op de beheerde
vermogens konden worden verhaald.
De administratie verkeerde in slechte
toestand, niet alleen de financiële admi
nistratie, maar ook de administratie van de
kunstvoorwerpen.
Het beheersinstituut heeft aan de minis
ter van Financiën medegedeeld, dat bij de
opruiming van de chaos, die het van de
stichting had overgenomen, voorlopig ge
bleken was, dat schadevergoeding wegens
vermiste goederen tot een bedrag van
150.000 werd geëist. Het heeft geweigerd
het stichtingsbestuur voor zijn beheer te
déchargeren.
Bij het onderzoek stuitte men op een zg.
zwarte kas, welke volgens een der ambte
naren was gevormd om uitgaven te doen
welke niet door de Rekenkamer zouden
worden goedgekeurd.
Op 8 Februari 1947 heeft het depar
tement van Buitenlandse Zaken een be
drag van f 15.000 aan de stichting overge
maakt voor de aankoop uit haar bezit van
een schilderij van Jan van Goyen, welk
schilderij aan de Zwitserse regering is
aangeboden. Aan de Rekenkamer is niet
bekend of de wetgever hiertoe zijn mede
werking heeft verleend.
De stichting had, als blijk van waarde
ring voor de gepresteerde diensten aan
een van haar ambtenaren bij diens vertrek
een schilderij aangeboden. Deze schenking
is te niet gedaan.
Voorts waren er moeilijkheden over het
herstellen van een onrechtmatige daad, in
de bezettingstijd gepleegd tegenover de
stichting „Kröller-Müller". Toen was
voor die stichting een schilderij aangekocht
met gelden, verkregen tengevolge van een
gedwongen verkoop op last van de vijand.
In de boeken van de Kröller-Miiller-
stichting was in uitgaaf verantwoord
f 28.000, maar in de boeken van de verko
pers slechts f 8.000. Het verschil moet ge
deeld zijn tussen een employé van de
stichting en een derde.
Het verdient aanbeveling, zo zegt de Re
kenkamer tenslotte, dat de Stichting
Kunstbezit zo spoedig mogelijk wordt ge
liquideerd.
Onder voorzitterschap van Prinses Rajkoemari Amrit Kaur, minister van Gezondheid
van India (links), ivordt in Genève de vierde wereldgezondheidsconferentie gehouden.
Afgevaardigden van 60 landen en vertegenwoordigers van organisaties der U.N.O.
nemen aan de besprekingen deel. Naast de Prinses de directeur van de
Wereldgezondheidsorganisatie dr. Broek Chisholm.
Ambtenaren-beheerders
De Rekenkamer heeft een onderzoek
laten instellen naar rijkspersoneel dat in
het kaartregister van het beheersinstituut
voorkwam. Daarbij werden onder meer de
namen aangetroffen van twee ministers
(geen leden van het huidige kabinet), 16
hoofdambtenaren, 69 ambtenaren van de
partementen, 88 belastingambtenaren, acht
hoogleraren, drie leden van Hoge Colleges
vair Staat, en 20 leden van de magistratuur.
De Rekenkamer zegt niet blind te zijn
voor het verdienstelijke werk, dat verschil
lende ambtenaren-beheerders hebben ver
richt. Allerminst staat vast, dat belangrijke
honoraria aan deze personen zijn uitge
keerd. Het gaat haar echter om de princi-
Een visser uit Korsoer (Denemarken)
j heeft gisteren een jonge koe gevangen, E
die twee mijl uit de kust wanhopige 5
pogingen deed de kop boven water te
houden.
j De visser wierp het dier een touw om 5
de hoorns en wist het aan land te bren-
gen. Toen hij daarop weer zee koos om E
zijn gestoorde visvangst voort te zetten, E
j volgde de koe hem het water in. Het
beest moest in een schuur worden op-
geborgen, maar toen de visser enkele E
uren later terugkwam, galoppeerde zij
naar het strand om haar redder te be-
groeten.
•••■■■aiaa
1 «uii 7
