Haarlem's Dagblad | 1951 | 5 december 1951 | pagina 2

Volledige openbaarheid in
de zaak-Menten gevraagd

Velser affaire en de zaak-
Schallenberg opnieuw ter sprake

Leidse geleerden slaagden er
atoomkernen te richten

in

c

3

VAL DA

Mr. VonkComplex van roofdaden tegen
één man dat zijn weerga niet heeft

PANDA'S TOCHT NAAR ILLIRANIA

De radio geeft Donderdag

Geen verdere mede
delingen over de
zaak-Menten

Eerste Kamer over het
Ontwerp Crediettoezicht

Behandeling begroting
begint op 8 Januari

WOENSDAG 5 DECEMBER 1951

HAARLEMS DAGBLAD - OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT

2

Minister Mulderjje:

Crematie L. C. T. Bigot

Belangrijk wetenschappelijk succes

Oxford was er juist een paar weken eerder mee

Neem een doos echte

V00RK0MINGVAN GRIEP

Van onze parlementaire redacteur)

Bij de behandeling van de begroting van Justitie zijn gistermiddag onder meer de
„Friese kwestie", de Velser affaire en de zaak-Menten ter sprake gekomen. Prof.
Gerbrandy (A.R.) verdient vandaag van de Sint een Friese koek te krijgen, want
met veel vuur nam htf het in een bovendien geestige uiteenzetting voor de Friese taal
op. Mr. Vonk (V.V.D.) richtte scherpe verwijten tot de minister van Justitie over de
züns inziens zeer onbevredigende gang van zaken ten aanzien van de Velser affaire,
de zaak-Schallenberg en de zaak-Menten.

Prof. Gerbrandy onthaalde de Ka
mer in het Fries op een voordracht van
een gedicht van Guido Gezelle. Met het
temperament, hem als rechtgeaard Fries
eigen, hield hij zijn medeleden voor, dat
het hier gaat om een schone taal, die hij
zelf nog steeds met zijn familie pleegt te
spreken: anders zou zij hem, zo zeide hij,
rijp achten voor opneming in zekere in
richting. Fries en Nederlands zijn tante
en nicht. Men moet het recht hebben Gods
naam, voorkomend in het eedsformulier, uit
te spreken in de taal, waarin men dat
steeds doet. Nu zulks onlangs niet was toe
gelaten, had de belofte dienst gedaan om
aan de daardoor veroorzaakte verwikkeling
te ontsnappen.

Aldus prof. Gerbrandy, die er voorts bij
de minister op aandrong in zijn volgens
hem juiste optreden tegen hazardspel voet
bij stuk te houden ook mr. B a c h g
(K.V.P.) pleitte te dien opzichte voor
krachtig optreden, al speelde hij wel met
de gedachte dat men vervolgens wellicht
tot reglementering op dit gebied zou kun
nen overgaan en die met mr. Stok v i s
(Comm.) niet te spreken was over te veel
ministerieel stilzwijgen in de Memorie van
Antwoord met betrekking tot de zaak-
Schallenberg, en de zaak-Menten. Dit laat
ste vormde het hoofdpunt van een forse
aanval van mr. Vonk (V.V.D.). Hij ver
weet minister Mulderije in dat stuk niets
te zeggen over „de muur waar zijn niet
directe ambtsvoorganger Wijers niet door
heen kon komen", namelijk de interne
weerstand die er schijnt te bestaan om tot
de waarheid door te dringen. Daarover had
de tegenwoordige bewindsman niet mogen
zwijgen. Hij had dit verschijnsel juist als
uitgangspunt moeten nemen. Over de zaak-
Schallenberg was eertijds beweerd, dat
zelfmoord was aangetoond. Thans is er de
in de Memorie van Antwoord genegeerde
hoofdvraag, waarover de Kamer niet vol
doende is ingelicht, of er lieden zijn, die er
belang bij konden hebben dat Schallenberg
de mond werd gesnoerd.

Met betrekking tot de Velser affaire was
het mr. Vonk niet duidelijk waarom het nu
al een half jaar geleden aangevangen ge
rechtelijk vooronderzoek, dat slechts van
zeer beperkte aard is, namelijk alleen tegen
enige politie-ambtenaren, die heus niet de
enigen zijn, die in deze geschiedenis een
rol spelen, nog steeds niet geëindigd is. Na
deze twee al niet zo vriendelijke vragen
kwam het hoofdbestanddeel van mr. Vonk's
voor de minister niet zeer prettig, noch zeer
gemakkelijk requisitoir.

Mr. Roolvink K.V.P.die ook onte
vreden was over deze gang van zaken, ver
zocht de minister zo spoedig als dat moge
lijk zou zijn een nota over deze aangelegen
heid ter beschikking van de Kamer te wil
len stellen.

De zaak-Menten

De zaak-Menten werd door mr. Vonk
omschreven als „een der grootste com
plexen van daden van roof in de laatste 50
jaar tegen één man gepleegd". Dat zulks

ADVERTENTIE

BARTEUORISSTRAAT 20 TEL. 13439

DAMES LEDEREN KLEDING

HILVERSUM I, 402 M.

7.00 Nieuws, 7.15 Gebed. 7.30 Zenderslui
ting. 9.00 Nieuws. 9.10 Voor de huisvrouw.
9.35 Platen. 10.00 Gewijde muziek. 10.30 Mor-
geendienst 11.00 Voor zieken. 12.00 Angelus.
12.03 Concert. 12.03—12.33 Weerbericht. 12.55
Zonnewijzer 13.00 Nieuws. 13.20 Philharmo-
nisch Orkest. 14.00 Platen. 14.40 Voor de
vrouw. 15.10 Pianokwartet. 15.45 Vocaal
ensemble. 16.00 Bijbellezing. 16.30 Zender
sluiting. 18.00 Nieuws. 18.15 Voor de jeugd.
18.50 Leger des Heils-orkest. 19.05 Levens
vragen. 19.20 Verzoekprogramma. 19,40
Radiokrant. 20.00 Nieuws. 20.10 Gevarieerd
programma. 22.25 Buitenlands overzicht. 22.45
Overdenking. 23.00 Nieuws. 23.1524.00
Platen.

HILVERSUM n, 298 M.

7.00 Nieuws. 7.15 Gymnastiek. 7.30 Zender
sluiting. 9.00 Nieuws. 9.10 Morgenwijding.
9.25 Platen. 9.30 De Groenteman. 9.35 Platen.
10.50 Voor kleuters. 11.00 Amusementsmuziek.
12.00 Orgel en viool. 12.25 In 't spionnetje.
12.30 Weerbericht. 12.33 Piano. 12.50 Finan
cieel weekoverzicht. 13.00 Nieuws. 13.20
Dansmuziek. 13.55 U kunt het geloven of
niet. 14.00 Causerie over Australië. 14.15 Pla
ten. 14.30 De zaak Saffran, causerie. 14.45
Platen. 15.00 Voor zieken. 16.00 Politiekapel.
16.30 Zendersluiting. 18.00 Nieuws. 18.15 Voor
de jeugd. 18.40 Surinaamse volksmuziek. 18.55
Voor kinderen. 19.00 Brief uit Londen. 19.10
Amusementsmuziek. 19.40 Rubriek van kunst
en cultuur. 20.00 Nieuws. 20.05 Philharmo-
nisch orkest. 21.05 Wat er aan vast zit, klank
beeld. 21.35 Orkest. 22.10 Actualiteiten 22.15
Dit is mijn lievelingsmelodie, enquête. 22.45
Voordracht. 23.00 Nieuws. 23.15 Sport. 23.30
—24.00 Platen.

P.RUSSEL, 324 M.

11.45 Operettemuziek. 12.15 Orkest. 12.30
Weerbericht. 12,34 Voor landbouwers. 12.42
Orkest, 12.50 Koersen. 12.55 Platen. 13.00
Nieuws. 13.15 Vlaamse liederen. 13.30 Platen.
14.00 Klassieke muziek. 15.00 Engelse les.
15.15 Platen. 15.40 Franse les. 16.00 Geva
rieerde muziek. 16.30 Platen. 17.00 Nieuws.
17.10 Platen. 18.15 Strijkorkest. 18.30 Voor
soldaten. 19.00 Nieuws. 19.30 Kantwerksters
liederen. 19.50 Causerie. 20.00 Verzoekpro
gramma. 21.00 Klankbeeld 21.30 Platen..21.45
Actualiteiten. 22.00 Nieuws. 22.15 Kamer
muziek. 23.00 Nieuws. 23.05—24.00 Dans
muziek.

gebeurd is, zo merkte mr. Vonk op, schijnt
de minister wel te erkennen. Slechts de
daders zijn niet gevonden. Over de andere,
uit dit alles voortgevloeide, zaken zegt de
minister niets. Het gaat thans om het ver
trouwen in de Justitie. Er is een openbaar
belang van de allereerste orde mee ge
moeid, dat dit niet ondergraven wordt.

Als volksvertegenwoordiger verklaarde
mj. Vonk zich niet te interesseren voor de
personen in het drama, behalve dan voor
zover er iemand zou zijn, die na 6y2 jaar
daarop vergeefs gewacht te hebben, recht
gedaan zou moeten worden. Het onderwerp
eist bespreking zonder aanzien des per-
soons. De V.V.D.-woordvoerder herinnerde
eraan dat Menten, zich volkomen onschul
dig achtend, zich bij de onherroepelijkheid
van zijn veroordeling niet wil neerleggen,
vooral niet wegens eventueel bedenkelijke
dingen, die er in zijn proces zouden zijn
voorgevallen. Journalisten gingen zich met
de zaak bemoeien. Daarna werd tegen een
van hen een strafrechtelijk vooronderzoek
wegens smaadschrift geopend. Echter bleek
het tevens nodig een instructie te openen
tegen de, door de journalist in kwestie van
valsheid in geschrifte en meineed beschul
digde rechter-commissaris. Het ging hier
om dezelfde feiten, aldus de inlichtingen
waarover mr. Vonk beschikte. Waren zij
onjuist, dan moest de minister dat maar
zeggen. Mr. Vonk stelde hierna dat, gezien
het onverbrekelijk verband tussen de beide
gevallen, wanneer de journalist vrij uit
gaat, de rechter-commissaris dan schuldig
is en omgekeerd, dat als dit laatste niet zo
zou zijn, dan de journalist veroordeeld zou
moeten worden. Nu heet het echter, dat de
justitie beide zaken wegens het opportuni
teitsbeginsel op grond van het algemeen
belang, dat eventueel voor wel of niet-ver-
volgen beslissend kan zijn, onvervolgd zou
willen laten.

Hiertegen keerde mr. Vonk zich met alle
nadruk. Dit zou volgens hem juist het aller
slechtste zijn voor het algemeen belang, dat
immers zonder aanzien des persoons licht in
zulk een duistere aangelegenheid vereist.
Overigens, mocht men niettemin de beide
zaken verder maar willen laten rusten, dan
kon de belanghebbende bij het Hof daar
tegen in beroep gaan. De minister zou reeds
daarom beter doen met de eer aan zichzelf
te houden. Zoals de situatie nu is, vereist
het algemeen belang doorzetten zowel in de
zaak tegen de journalist als in die tegen de
rechter-commissaris. Hier hoort, terwilie
van het recht de onafhankelijke rechter
uitspraak te doen en moet de politieke mi
nister terugtreden.

Mocht minister Mulderije er zich op be
roepen de stukken nog niet bestudeerd te
hebben (als uitstekend juridisch schaker
was mr. Vonk op allerlei zetten van zijn
tegenspeler bedacht), dan diende hij toch
in elk geval zijn oordeel te zeggen over
sprekers argumentatie om niet zelf te be
slissen maar dit de rechter te laten doen.
En wanneer hij nu ook omtrent dit punt
zou wensen te zwijgen, dan gelieve hij ten
minste te antwoorden op de vraag ook
door mr. Roolvink (K.V.P.) en jkvr. mr.
Wttewaal van Stoetwegen (C.H.) geopperd
of hij bereid was de stukken aan de
Kamer (of aan haar vaste commissie voor
privaat- en strafrecht) over te leggen.
Mocht de bewindsman tenslotte ook hierop
een afwijzende houding aannemen, dan
moest mr. Vonk zich wel afvragen wat er
op die manier nog zou overblijven van de
ministeriële verantwoordeliikheid tegen
over de Staten-Generaal. Waarlijk, deze
afgevaardigde heeft de minister het vuur
wel na aan de schenen gelegd.

Jkvr. Wttewaal van Stoetwegen
merkte op, dat er maar met één vinger
naar een kantonrechter behoeft gewezen te
worden, en het gehele rechterlijk apparaat
wordt in beweging gesteld met als vrucht

een veroordeling binnen drie weken. An
derzijds, aldus haar grief, wordt ondanks
een suggestie van de Parlementaire En
quêtecommissie om wegens tegenover haar
door een getuige waarschijnlijk gepleegde
meineed een strafvervolging in te stellen,
dit geval gewoonweg blauw-blauw gelaten.

Mr. Burger (Arbeid), die deze grief
deelde, klaagde over persexcessen en mis
bruik van de persvrijheid, waartegen men
via de rechter niets of te weinig vermag.
Hij voelde voor het verplicht stellen van
opneming van rechtzetting over wat valse
lijk is weergegeven of beweerd en betreur
de, dat de Persraad van zijn bevoegdheid
om dat te doen, bijvoorbeeld met betrek
king tot een volkomen verdraaiing in een
der bladen van het verslag der Parlemen
taire Enquêtecommissie, niet was overge
gaan. Na nog vermeld te hebben, dat de
heer De Haas (K.V.P.) op krachtdadige be
strijding van de zedenverwildering aan
drong en ontsticht scheen te zijn over te
weinig kleding van vacantiegangers in Zui
delijke streken, besluit ik met aan te stip
pen, dat mevrouw Ploeg-Ploeg (Arbeid)
enige welverdiende gelukwensen in ont
vangst had te nemen na haar eerste par
lementaire optreden, gewijd aan voogdij
raadaangelegenheden alsook aan het echt-
scheidingsvraagstuk.

In de avondvergadering kwam Financiën
aan de orde. Op de rede van de minister
komen wij morgen terug.

BU de beantwoording van de opmerkin
gen over de zaak-Menten, de Velser affaire
en de zaak-Scliallenberg heeft minister
Mulderije hedenmorgen in de Tweede
Kamer verklaard dat het onderzoek in de
zaak-Menten is geëindigd. Er werden 180
getuigen gehoord en er zijn drie dikke
dossiers welke, evenals die van de zaak-
Schallenberg, aan de vaste commissie uit
de Tweede Kamer ter inzage zullen wor
den verstrekt.

De verklaringen van Menten, aldus de
minister, zijn door tal van getuigen weer
sproken en er is reden tot gerechtvaardig
de twijfel aan de vermissing van goederen,
die hem toebehoorden.

Dat tot arrestatie van Menten is overge
gaan om te kunnen roven is pertinent on
juist.

Evenmin is het juist, dat er in Bloemen-
daal en omgeving een muur om de B. S.
is getrokken om ontdekking te voorkomen.

De minister betreurde het, dat de oor
spronkelijke inventarisatielijsten zijn zoek
geraakt. Van de zijde van politie en justi
tie is alles gedaan om deze zaak tot klaar
heid te brengen. De minister gaf uitdruk
king aan zijn waardering voor het werk,
dat door politie en justitie in deze zaak
zo goed als in de zaak-Schallenberg is ver
richt.

Over de zaken tegen de journalist en de
rechter-commissaris kon de minister geen
nadere mededelingen doen. Zij zijn nog
niet rond, zei hij. Over de Velser-affalre
kon de minister geen nadere mededelingen
doen. Over Schallenberg zeide de minister,
dat uit niets is gebleken, dat deze werd
vermoord. Er zijn geen aanwijzingen, dat
bepaalde lieden belang hedden bij de dood
van Schallenberg.

De Soester huisschilder Blok viert Zaterdag 8 December een uniek jubileum.
Precies zeventig jaar geleden begon hij in Den Haag als schildersleerling. Thans,
tweeëntachtig jaar oud, schildert hij nog steeds, zowel om den brode als uit lief
hebberij. Na zijn werk grijpt hij palet en schilderskist en verwisselt zijn kwasten voor
penselen. Schilder Blok aan zijn hobby: het copiëren van oude meesters. Op de
achtergrond een door hem gemaakte copie van de Nachtwacht op een vierde van

de ware grootte.

Uit het voorlopig verslag van de Eerste
Kamer over het ontwerp Toezicht Crediet-
wezen blijkt, dat verscheidene leden de
strekking van dit ontwerp nog onduidelijk
vonden. De toelichting, die er door de rege
ring bij is gegeven past, naar deze leden
opmerkten, wel op het bedrijfs-economisch
toezicht maar niet op het sociaal-economi
sche, hoewel dit laatste huns inziens verre
weg het belangrijkste is. De beperking van
de geldigheidsduur tot drie jaren achtten
zij een belangrijke wijziging ten goede. Zij
vroegen zich echter af hoe de in het ont
werp verstrekte bevoegdheden zullen .wor
den gehanteerd. De Nederlandse Bank kan
volgens hen in het huidige bestel niet an
ders gezien worden dan als uitvoerster van
het algemene monetaire beleid der regering
zodat de bevoegdheden in feite terugvallen
op de minister van Financiën, die de ver
antwoordelijkheid ervoor deelt met andere,
in artikel 10 vagelijk aangeduide ministers.

Enige andere leden herinnerden er aan
dat de minister met het financieren van de
vlottende schuld met schatkistpapier be
wust een groot risico heeft aanvaard en dit
ook in de Tweede Kamer erkende. Hij deed
dit volgens de hier aan het woord zijnde
leden omdat hij van oordeel was, dat hij,
als het zover kwam, de credietvoorziening
van lagere publiekrechtelijke lichamen en
van het bedrijfsleven zou inperken om op
die wijze ruimte te krijgen voor de verdere
financiering van de vlottende schuld door
de banken. „Langs deze weg oefent de mi
nister van Financiën via de Nederlandse
Bank een overwegende invloed uit op het
bedrijfsleven", aldus deze leden, die het
beslist niet vertrouwd achten die taak aan
deze bewindsman toe te vertrouwen.

Sommige leden, die eveneens tegen dit
wetsontwerp onoverkomelijke bezwaren
hadden, vonden het vreemd, dat onder het
ontwerp de handtekening van de minister
van Economische Zaken niet voorkomt,
terwijl het toch „niet te overziene gevolgen"
voor het economisch leven zal hebben.
„Had de minister van Economische Zaken,
al heeft hij er geen portefeuille-kwestie
van willen maken, er toch wel bezwaar
tegen, dit ontwerp van zijn handtekening
te voorzien?" zo vroegen deze leden.

EERSTE KAMER

De Eerste Kamer hield Dinsdag een korte
vergadering, waarin enige kleine wetsont
werpen werden afgedaan zonder stemming,
onder meer de bekrachtiging van enige ar-
beidsconventies.

De voorzitter vroeg hierna de aandacht
voor de regeling van de werkzaamheden.
Het ligt in de bedoeling, bij de behandeling
van de begroting, waarvoor de Tweede
Kamer zich zulke grote inspanning getroost,
deze op de voet te volgen. Daarom zullen
de algemene beschouwingen over de begro
ting eh de behandeling der hoofdstukken
reeds beginnen op 8 Januari. De volgende
week zal geen vergadering worden gehou
den. De volgende bijeenkomst heeft plaats
op 18 December. Aan de orde zijn dan on
der meer de regeling van het assurantie-
bemiddelingsbedrijf en het toezicht op het
credietwezen.

Burgemeester Oud zou wegens het be
reiken van de leeftijdsgrens met ingang
van 1 Januari zijn functie van burge
meester neerleggen. Volgens de N.R.C. is
de kans groot, dat hem van hogerhand
verzocht zal worden tot September 1952
aan te blijven.

Gisteren is in het crematorium te Vel-
sen het stoffelijk overschot van de heer L.
C. T. Bigot, oud-directeur van de kweek
school voor onderwijzeressen in Arnhem,
oud-schoolopziener en schrijver van paeda-
gogische werken, verast.

In de aula voerde als eerste spreker de
tegenwoordige directeur van de kweek
school, de heer A. A. de Groot, het woord.
Spreker memoreerde het vele en belang
rijke werk dat de heer Bigot in de school
aan de Weverstraat heeft verricht. De
heer P. J. Roorda bracht namens het ge
meentebestuur van Arnhem een eerbiedige
groet aan de ontslapene en voegde hier uit
naam van het bestuur van de volksuniver
siteit woorden van waardering aan toe. De
oud-leerlingen van de school werden ver
tegenwoordigd bij monde van mevrouw C.
M. Schaap-Blanken. De heer I. van der
Velde, sprekende namens het hoofdbestuur
van de Maatschappij tot Nut van 't Alge
meen, noemde de overledene de belicha
ming van deze vereniging.

Nadat de oudste zoon de aanwezigen
dank had gezegd voor hun medeleven en
woorden van genegenheid had gesproken,
heeft de Waalse predikant pasteur F. Le
Cornu een toespraak gehouden naar aan
leiding van de woorden: Dieu n'est pas le
Dieu des morts, mais des vivants.

Spreker richtte uit naam van vele vrien
den en van het kerkbestuur der Waalse
gemeente woorden van troost tot de nabe
staanden. Daarna daalde onder orgelspel
de met vele bloemstukken bedekte kist.

(Speciale berichtgeving)

Dezer dagenzijn in het Kamerlingh
Onnes Laboratorium in Leiden belangrijke
resultaten geboekt, die grote perspectieven
openen voor het belangrijkste natuurkun
dige onderzoek van deze tijd,namelijk op
het gebied van de kernphysica.

Onder leiding van pi-of. dr. C. J. Gorter
is men er in geslaagd, de as van atoomker
nen te richten.

Nu men de geheimen van de „schil" der
atomen, de electronen, grotendeels ont
sluierd heeft, is het onderzoek naar de
kern overal geïntensiveerd. Maar het wordt
belemmerd door de omstandigheid, dat de
atoomkern uiterst moeilijk is te benaderen
en dat de symmetrie-assen der kernen niet
gelijk zijn gericht. Voor een gedegen on
derzoek is nodig dat alle kern-assen in de
te onderzoeken substantie in eenzelfde
richting gericht liggen. Men kan pas iets
over de bouw en eigenschappen van de
kernen te weten komen, als ze niet schots
en scheef door elkaar liggen, maar een

54. Terwijl de woedende en gillende Illi-
raniërs Panda op de hielen zaten, slaagde
hij er in om de bok van de postkoets te
beklimmen; maar Joris Goedbloed zat in
middels luchtig te babbelen en maakte geen
aanstalten om iets aan de gevaarlijke toe
stand te doen, Panda moest dus zelf maar
het heft in handen nemen of beter ge
zegd; niet het heft, maar de leidsels. Hij
rukte ze uit Joris' handen, terwijl hij hijg
de: „Vooruit vlug! Weg! Ze zitten me
op de hielen! Ze zullen me iets doen!"
„Hoezo?", vroeg Joris verbaasd. „Wat was
het, dat deze goede lieden tot dit uiterste
van razernij dreef? Hebt gij de gek met

hen gestoken? Hebt gij hen wellicht voor
de aap gezet? Vielen uwe grapjes soms
niet in de juiste aarde, of was het uy>
uiterlijk dat hun ontvlambaar gemoed in
woede deed ontsteken?" Panda was bezig
het paard aan te zetten en gaf geen ant
woord, zodat Joris verder ging. „Aha! Gij
weet het niet! Gij zwijgt! En inmiddels
maken uwe kameraadjes ernst van de
zaak! Zal ik dan eens beproeven, of een
mijner bekende en geliefde gezelschaps
spelletjes hun wat afleiding kan bezorgen?
Vuurwerk-maken, bijvoorbeeld, faalt zel
den wanneer het er om gaat een partijtje
aangenaam bezig te houden! Was het niet

de vermaarde wijsgeer Nero, die met een
weinig vuur zo opmerkelijke resultaten
bereikte, zeggende: sigaretta iacta est?"
En zo sprekend wierp Joris met een een
voudige handbeweging zijn brandende
sigaret in de zich steeds uitbreidende olie
plas. Het was nog maar net op het nip
pertje. Enkele seconden later zouden de
woedende Illiraniërs de koets al bereikt
hebben maar nu laaide er plotseling een
ontzettende vlam op, die hun iets anders
te doen gaf. Onder kreten als: „Allah-ilal-
lah!" en „Marshallah!" en zo, stoven ze
naar alle kanten uiteen en de koets kon
zich ongehinderd verwijderen.

beetje „geordend" zijn. Deze richting van
de atoomkernen is een probleem, dat de
wetenschapsmensen reeds vele jaren heeft
bezig gehouden.

Reeds in 1934 werd een methode ont
worpen, om de atomen te kunnen richten,
waarbij men gebruik maakte van het mag
netisme van de atoomkern. Door het aan
brengen van een zeer sterk magnetisch veld
buiten de te „richten" stof, hoopte men die
magnetische kernen alle in gelijke richting
te kunnen dwingen. Deze methode heeft
men nog steeds niet met succes in practijk
toegepast.

Nieuwe methode had succes

Sinds 1947 werd zowel in Oxford als in
Leiden aan een andere methode gewerkt.
Ook daarbij werd getracht, de kernen te
richten door gebruikmaking van hun eigen
magnetisme. In het Kamerlingh Onnes-
laboratorium werd daarbij echter gebruik
gemaakt van het magnetisch veld, dat op
gewekt wordt door de wenteling van de
buitenste electronen om de atoomkern. Dit
magnetisch veld der electronen heeft een
krachtige invloed op de kern, omdat het
direct daaromheen ligt.

Het richten van het magnetische veld der
buitenste electronen is eenvoudiger dan dat
van de kernen zelf en sinds 1947 werd er
dan ook gepoogd door middel van het rich
ten van het magnetische veld der electro
nen ook de assen der atoomkernen in één
lijn te krijgen. Dit is nu dezer dagen in
Leiden gelukt, nadat Oxford er enkele
weken tevoren in was geslaagd. Bij deze
proeven is gebruik gemaakt van een be
paald zout van radioactief kobalt, namelijk
kobalt-tuttonzout.

Geconstateerd werd, dat de gammastra-
len, uitgezonden door dit radioactief kobalt
bij een zeer lage temperatuur na het rich
ten van de buitenste electronen niet meer
willekeurig naar alle kanten uitgezonden
worden, doch in één bepaald vlak. En dat
kon niet anders betekenen, dan dat in dit
kobaltkristal de atoomkernen waren ge
richt.

Reeds eerder was een zeer zwak ver
schijnsel van die aard waargenomen toen
gebruik werd gemaakt van een zuiver
kobalt-kristal, doch een wezenlijk resultaat
werd eerst thans geboekt met een „ver
dund" kristal.

In Leiden heeft men eerst geprobeerd
resultaat te verkrijgen met een zuiver
kristal en in Oxford toetste men toevallig
de andere mogelijkheid het eerst. Daardoor
werd in Oxford het eerste wezenlijke resul
taat geboekt. Deze vinding kostte vele jaren
arbeid, waarin ook de universiteiten in
Amsterdam en Groningen een belangrijk
aandeel hadden, maar het is dan ook" het
grootste natuurkundig-wetenschappelijke

Wapens. Volgens militaire kringen te Lon
den zullen in 1953 bij het Britse leger
twee nieuwe wapens in gebruik wor
den genomen: een supertank, beter dan
de zestig ton wegende Joseph Stalin
tank III en een machtig ver schietend
anti-tankkanon.

Botsing. In Arakan (West-Birma), is het
tot een botsing gekomen tussen Boed
dhisten en fanatieke Mohammedanen,
de Moedjahids, die een afzonderlijke
Mohammedaanse staat in West-Arakan
eisen. Zes boeddhisten kwamen om het
leven. In April plunderden de Moedja
hids Boeddhistische dorpen en maak
ten ongeveer 8.000 mensen dakloos.

Explosie. In de omgeving van de Venezo
laanse haven La Cruz heeft zich een
ontploffing in een olie-pijpleiding voor
gedaan, waardoor zes arbeiders om het
leven zijn gekomen en vier anderen ge
wond werden; ook worden nog twee
arbeiders vermist.

Gehalveerd. De Argentijnse regering heeft
in een besluit bepaald, dat de dagblad
pers voortaan slechts over de helft van
het tot nu toe beschikbaar gestelde
krantenpapier kan beschikken.

Belang. De Sovjet-autoriteiten hebben in
Oost-Duitsland een nieuw aanplakbil
jet doen verspreiden, bestemd voor de
weggebruikers, dat luidt: „Vermijdt on
gelukken. Het is van vitaal belang voor
een goede uitvoering van het vijf-ja
renplan, dat u gezond blijft".

Tekort. Volgens het jaarlijks overzicht van
de Newsprint Association of Canada
zal het wereldtekort aan krantenpapier
volgend jaar waarschijnlijk minder
acuut zijn. Het rapport raamt, dat in
1952 10.551.000 ton krantenpapier zul
len worden geproduceerd tegen
10.195.000 ton in 1951. Voorts wordt in
het rapport gezegd, dat indien het ver
bruik in de Verenigde Staten in 1952
en de daarop volgende jaren niet meer
stijgt, een verbetering in het acute we
reldtekort aan krantenpapier in het
verschiet lijkt te zijn. De wereldaan-
voer van krantenpapier, in aanvulling
op de 54 van Canada, wordt als volgt
geproduceerd: De Verenigde Staten,
Scandinavië, Engeland, Frankrijk, Ja
pan en West-Duitsland 34 18 andere
landen 5 de onder de Russische in
vloedssfeer staande landen 7

Verwijt. „Toen de Britse conservatieven in
de oppositie waren, spraken zij zich uit
ten gunste van Engelse deelneming aan
een Europees leger. Nu zij aan de macht
zijn, hebben zij hun belofte ver
loochend", schrijft de „Daily Herald",
het partij-orgaan der Britse socialisti
sche partij. „Dit verwondert ons niet",
zo vervolgt het blad, „doch het heeft
aanleiding gegeven tot verslagenheid op
het Europese vasteland, waar men de
door de Britse conservatieven vóór de
verkiezingen gedane beloften ernstig
heeft opgevat. Dit staaltje van cynisme
der Britse conservatieve partij heeft
Engelands reputatie veel kwaad ge
daan", aldus de „Daily Herald".

Verzoek. De Amerikaanse zaakgelastigde te
Boedapest, Abbott, heeft de Hongaarse
minister van Buitenlandse Zaken,
Karoly Kiss, een nota overhandigd,
waarin hij om opheldering over het lot
van de bemanning van de C-47, die op
19 November in Hongarije tot landen
werd gedwongen, en om nauwkeurige
inlichtingen over de plannen van de
Hongaarse regering verzoekt. Boven
dien heeft hij in opdracht van zijn re
gering verzocht om vrijlating van de
bemanning en teruggave van vliegtuig
en lading.

Getroffen. Het Spaanse staatshoofd, gene
raal Franco, heeft gisteravond met drie
leden van de commissie voor buiten
landse aangelegenheden van het Ameri
kaanse Huis van Afgevaardigden ge
sproken over de mogelijkheid van Ame
rikaanse economische hulp aan Spanje.
De afgevaardigde Zablocki verklaarde
na het onderhoud onder meer: „ik ben
getroffen door de welgemeendheid van
Franco's wens om met de vrije landen
samen te werken in een poging een
derde wereldoorlog te voorkomen door
paraatheid en wederzijdse hulpver
lening".

Candidaat. De Amerikaanse democratische
senator Kefauver, die naam heeft ge
maakt als voorzitter van een Congres
commissie, die een onderzoek heeft in
gesteld naar de invloed van misdadige
organisaties in de V. S. op het Ameri
kaanse openbare leven, heeft zijn partij
vrienden gemachtigd een campagne te
beginnen om hem bij de in 1952 te hou
den presidentsverkiezingen candidaat te
stellen. Kefauver is 48 jaar. Niettegen
staande hij een der Zuidelijke staten in
de Senaat vertegenwoordigt, wordt hij
onder de vooruitstrevenden van de
democratische partij gerekend.

Afval. Een van de moeilijkste problemen
van de atoomproductie, de benutting
van de radio-actieve afval-producten, is
thans in de V. S. tot een winstgevende
oplossing gebracht. Het afval kan wor
den gebruikt voor eliminatie van pro
ductiestoringen bij de fabricage van
pulp, papier en textiel, koude sterilisa
tie van medicijnen, voedingsmiddelen in
blik en verse groenten, lichtgevende
wegtekens en soortgelijke borden, die
permanent lichtgevend zouden zijn.

Campagne. In Tientsin is van de kansels
der op initiatief van de communistische
regering van Rome afgescheiden kerk
een campagne begonnen „om de geesten
der kerkaanhangers te zuiveren van de
imperialistische kerkleer". Tientsin
werd vroeger beschouwd als het groot
ste Katholieke centrum van Noord-
China. Chinese geestelijken houden pre
ken en voordrachten over „gedachten-
hervorming en patriottisme". Meer dan
6000 geestelijken werken aan de cam
pagne mee.

ADVERTENTIE

PA S TILL E S

succes, dat in vele jaren in ons land is ge
boekt.

In Amerika heeft men eveneens grote
interesse voor deze materie, doch men was
er daar nog niet in geslaagd tót resultaten
te komen. De grote ervaring en traditie
van het Leidse Kamerlingh Onnes-Labora-
torium heeft het gewonnen van de mate-
rieel-technisch veel grotere mogelijkheden,
waarover men in de Verenigde Staten be
schikt.