Motie van prof. Romme aangenomen
D.D.D.
Akkertje
Een Eeuw geleden
[zwitsalI
Pover betoog van
minister Beel
De heer Geluk over de
on derwij spacif icatie
rHoe is het ontstaand
Uitgaan in Haarlem
3
TWEEDE KAMER
Voor- en tegenstanders van een Grondwetskamer aan het v/oord
Agenda voor Haarlem
Motie-Romme
Antillen nodigen
Koninklijk Paar uit
iKoortsig F
Wiep Zijlstra speelde
de Suite voor piano"
van Henri Zag wijn
Bonusregeling voor export
naar dollargebied
Dit woord:
SPIKSPLINTERNIEUW
geneest
schrale
ruwe
|pr huid
C/ee
BARTELOORISSTRAAT 20 T-TEL 13439
Beperking van Nederlands
kaasexport naar de V.S.
VRIJDAG 15 FEB/AUA1U 1952
(Van onze parlementaire redacteur)
De hoge ambtenaren op Binnenlandse
Zaken, die hun minister het wel buitenge
woon onaantrekkelijke stuk in de handen
hadden gestopt, dat hij Donderdagmiddag
in de Kamer op al even onaantrekkelijke
wijze voorlas, zouden goed doen met in
den vervolge werk van beter allooi te
leveren. De manier, waarop de minister
van Binnenlandse Zaken de Kamerleden
■beantwoordde, die opmerkingen hadden
gemaakt over het voorstel dat beoogt in de
toekomst een Grondwetskamer te kiezen,
om deze te laten beslissen over in eerste
aanleg door elk der beide Kamers aange
nomen ontwerpen tot Grondwetsherzie
ning, was weinig imponerend. liet door
hem voorgelezene was dor en niet vrij
van germanismen. De bewindsman las
onder meer voor dat hij meende iets te
moeten „benadrukken". Het bleef zozeer
beneden het peil, dat in het algemeen en
zeer zeker bij een onderwerp als Grond
wetsherziening bereikt hoort te worden,
dat ik deze critische inleiding niet achter
wege kan laten. Dit povere optreden viel
te meer op na het waarlijk voortreffelijk
betoog van mr. Oud (WD), die zijn ge
hoor op een bijzonder knappe redevoering
onthaalde. In zijn verdediging van het
regeringsvoorstel inzake het nieuw te
scheppen stelsel voor de herzieningsproce
dure wist hij heel wat indrukwekkender
argumenten aan te voeren dan die in de
regeringsstukken
Op het ogenblik gaat Grondwetsherzie
ning als volgt: eerst behandelen elk van de
beide Kamers de ontwerpen precies als
gewone wetten, vervolgens vindt ontbin
ding van de beide Kamers en verkiezing
van nieuwe Kamers plaats, waarna daar
in elk van beide afzonderlijk dé
voorstellen ten tweede male ter tafel
komen. Voor aanneming is een meerder
heid van twee derden vereist. De regering
wil nu het voorschrift van de ontbinding
der Kamers en haar nieuwe verkiezing
laten vervallen en in de plaats daarvan
door de Grondwet doen bepalen, dat het
kiezerscorps een speciale Grondwetskamer
zal moeten samenstellen, waar dan in
tweede aanleg met twee derde meerder
heid de wijzigingsontwerpen zouden moe
ten worden aangenomen. De Kamers zou
den dus, als het nieuwe stelsel er komt,
rustig hun gewone arbeid kunnen voort
zetten, terwijl anderzijds toch gehandhaafd
blijft, dat door de verkiezing van 'n Grond
wetskamer, wier taak en levensduur met
de afdoening der Grondwetsontwerpen zou
eindigen, het kiezerscorps zich toch over
de herzieningsvoorstellen zou kunnen uit
spreken.
Nadat mr. De Graaf (KVP) dit voor
stel had aanbevolen, lieten zich enige
tegenstanders horen. De heer Bruins
Slot (AR) zag in het ontwerp een in
breuk op het vertegenwoordigend stelsel,
een opzijzetten daarvan, want zulk een
Grondwetskamer zou volgens hem slechts
een „brievenbus" zijn. Hij sprak zelfs van
een onecht referendum, kortom, hij kon
niets goeds in het voorstel bespeuren. Het
denkbeeld van de heer Tilanus (CH), die
ook tegen de speciale Grondwetskamer
gekant was, maar die de behandeling in
tweede aanleg, na Kamerontbinding, aan
de Verenigde Kamer van de Staten-Gene-
raal wilde opdragen (dan zou niet meer,
gelijk thans nog het geval is, de mogelijk
heid bestaan, dat slechts 17 Eerste Kamer
leden een Grondwetsherziening om zeep
kunnen brengén), kon de AR-woordvoer-
der op het ogenblik niet toejuichen. Mis
schien viel daarover later, bij een alge
mene herziening van de Grondwet nog
eens te praten; thans beschouwde hij dat
amendement als een ingrijpende wijziging
in de verhouding Tweede KamerEerste
Kamer, een mening die gedeeld werd door
mr. Oud. Op zijn beurt verklaarde de heer
Tilanus moeilijkheden van politieke
aard te duchten, wanneer de Grondwets
kamer tegen de voorstellen van een rege
ring zou ingaan. Moet een kabinet, dat in
de Grondwetskamer een nederlaag lijdt,
maar met de gewone Kamers geen conflict
heeft, aftreden? Vooi'ts vond de heer Tila
nus het wel een gewaagde onderneming,
de tweede behandeling in handen te willen
leggen van mensen, die volkomen nieuw
tegenover de stof zouden staan, in plaats
van die tweede behandeling toe te ver
trouwen aan hen, die er zich al langer mee
hebben bezig gehouden. Als voorstander
van het stelsel van een volksreferendum
voelde de heer Weiter (KNP) alles voor
een Grondwetskamer, waarvan m r. Van
der Goes v. Naters (Arbeid) even
eens een aanhanger bleek te zijn. Tegen
over hen, die als bezwaar zagen dat op die
manier het vertegenwoordigend stelsel zou
worden aangetast, betoogde hij, dat ner
gens staat, dat het volk zich alleen via de
Staten-Generaal kan uitspreken.
Het amendement-Tilanus wees deze af
gevaardigde af, aangezien de Verenigde
Vergadering geen natuurlijk geheel is en
zich niet leent voor dergelijk werk.
Mr. Oud (WD), die er zich over ver
heugde, dat het regeringsvoorstel terecht
de verhouding Tweede KamerEerste Ka
mer niet raakt, aangezien beide voor de
tweede behandeling uitgeschakeld zouden
ADVERTENTIE
TTITTÏÏ7" Niet krabben. De helder vloei-
ilfi.Ilü bare D.D.D. kalmeert de jeuk
v* JJ JL'a in enkele seconden, doodt de
ziektekiemen, geneest lot diep in de huidporiën.
GENEESMIDDEL TEGEN
HUIDAANDOENINGEN
VRIJDAG 15 FEBRUARI
Lange Veerstraat 16: Spiritistische lezing,
„Geestelijk leven", 8 uur. Brinlcmann: Psy
chometrische séance mdame Dupois, 8 uur.
City: „A song is born", 14 jaar, 7 en 9.15 uur.
Spaarne: „De wraaknemer" en „Goudjagers
van Nevada", 14 jaar 7 en 9.15 uur. Frans
Hals: „Om het goud van Nevada, 14 jaar, 7
en 9.15 uur. Rembrandt: „Dokter Holl, 14
jaar 7 en 9.15 uur. Palace: „Paniek in de
ijsrevue", 14 jaar, 7 en 9.15 uur. Luxor:
„Enrico Caruso", alle leeft., 7 en 9.15 uur.
Minerva: „Telefoon voor u", alle leeft.,
8.15 uur.
ZATERDAG 16 FEBRUARI
Stadsschouwburg: „Vingerhoedskruid" (Co-
media), 8 uur. Rembrandt, Palace: 2, 4.15, 7
en 9.15 uur: City: 2.15, 4.30, 7 en 9.15 uur.
Minerva: 2.30, 7 en 9.15 uur. Spaarne: 2.30,
7 en 9.15 uur. Frans Hals: 2.30. 7 en 9.15 uur.
(zie programma agenda van Vrijdag). Luxor:
„Uit het leven van een bemind vorst", 11 en
12 uur; „Enrico Caruso", alle leeft., 2, 4.15, 7
en 9.15 uur.
worden, deed zijn medeleden alsook de
ministers genieten van zijn uitnemende
kennis van de geschiedkundige ontwikke
ling Van ons staatsrecht. Hij betoogde dat
in wezen het stelsel, dat de regering nu
voorstaat, reeds in 1848 de Grondwetgever
voor de geest had gestaan. Door een sa
menloop van omstandigheden, was er op
den duur iets anders van gemaakt. Oor
spronkelijk toch is he.t wel degelijk de
bedoeling geweest, dè kiezers een Kamer
te laten samenstellen, die kort na het tot
stand komen van een Grondwetsherziening
(dus na de tweede behandeling) weer ont
bonden zou worden, waarop vervolgens
een Kamer zou worden gekozen die verder
gedurende vier jaar de gewone wetgeven
de en politieke taak zou hebben te ver
vullen. In 1917 had men een zuivere ver
kiezing over de ontwerpen tot Grondwets
wijziging gehad, dus zoals de Grondwet
dat zelf eigenlijk wil. Bij een Kamer,
speciaal met het oog op de herzieningstaak
gekozen, komt de zaak veel beter tot haar
recht. Zulks betekent geen aantasting van
de positie van het vertegenwoordigend
stelsel. Principieel viel er alles voor het
regeringsontwerp te zeggen, omdat het in
alle opzichten beter beantwoordt aan wat
de Grondwet in feite wil. Op die manier
komt er ook een einde aan het verkeex-de
insluipsel om de zogenaamde Grondwets
verkiezing met de periodieke verkiezing te
laten samenvallen. Bij deze laatste is het
gebruikelijk geworden dat het zittend
kabinet aftreedt, zodat een daarna nieuw
optredend kabinet zich genoopt ziet in
tweede aanleg Grondwetsherzie.ningsont-
werpen te verdedigen, die in eerste aanleg
door een ander kabinet verdedigd zijn.
Mr. V a n d er G o e s van Naters
had nog een amendement ingediend om in
de Grondwet de mogelijkheid open te laten
dat men telkens zou kunnen kiezen tussen
het tegenwoordige (dan naar zijn smaak
toch nog wat te wijzigen) stelsel en dat
van de Grondwetskamer. Neen, zei mr.
Oud, men dient de methode voor Grond
wetsherziening als een vaste methode in
de Grondwet zelf vast te leggen.
De Communisten De Groot en mr.
Stokvis keerden zich fel tegen het rege
ringsvoorstel. Eerstgenoemde meende er
een middel van de heersende klasse in te
bespeuren om de Staten-Generaal gelijk
te schakelen.
Mr. S to k v i s had ontdekt, dat de be
doeling was om bij wijze van overrompe
ling, wellicht op buitenlands bevel, op ieder
denkbaar tijdstip een tegen subversieve
elementen gerichte Grondwetswijziging
tot stand te kunnen brengen.
Minister Beel was het met mr. Oud
eens, dat een botsing tussen een kabinet en
een Grondwetskamer, zo, dat er sprake zou
kunnen zijn van een aftreden van het kabi
net, wel heel uitzonderlijk zou wezen.
Daarvoor zou immers alleen aanleiding be
staan, als in tweede aanleg een wijizigings-
ontwèrp de volstrekte meerderheid zou be
halen, terwijl het dan bovendien nog een
ontwerp van verstrekkende staatkundige
principiële betekenis zou moeten zijn.
Vroeger in de middag had de Kamer, nadat
minister Beel zijn uiteenzettingen had vol
tooid, met 48 tegen 18 stemmen de motie-
Romme, die aandringt op het nog eens
door de regering overwegen van het
vraagstuk van revolutionnaire vertegen
woordigers, aangenomen. Mr. Oud en zijn
geestverwanten hadden geen bezwaar hier
aan hun stem te geven, nu elk verband met
hef laten vervallen van het lidmaatschap
van revolutionnaire vertegenwoordigers
bleek te ontbreken. Het viel op, dat een
zestal leden van de fractie van de P.v.d.A.
tijdens de stemming de zaal had verlaten,
blijkbaar omdat zij het met hun overige
fractiegenoten, die met de Communisten
tegen stemden, niet eens waren. Volkomen
eensgezindheid bestaat in de P.v.cLA.-
fractie ook niet ten opzichte van het denk
beeld inszake een Grondwetskamer,
Dat viel uit de woorden van mr. Van
der Goes van Naters op te maken,
alsook uit de indiening van diens amende
ment dat. het alternatief tussen Grondwets
kamer en huidige stelsel mogelijk wil
maken. Bij de replieken gaf hij zelfs te
kennen, dat verwerping van dat amende
ment vermoedelijk de Grondwetskamer zal
doen uitblijven; blijkbaar zijn heel wat
P.v.d.A.-Kamerleden daartegen. Minister
Beel bleek tenslotte bereid overeenkomstig
een denkbeeld van mr. Oud in de bepaling
omtrent de wijze van verkiezing van de
Grondswetskamer de mogelijkheid open
te laten, dat daarvoor een ander verkie
zingsstelsel zou kunnen worden vastgesteld
dan thans geldt.
Nieuw Guinea
Het voorstel omtrent de overgang naar
de nieuwe rechtsorde had voor mr. D e
Graaf (K.V.P.) en diens vrienden niet
veel moeilijkheden opgeleverd, behalve het
punt waardoor mogelijk zou zijn de status
van Nieuw Guinea goed te keuren. Dit doet
denken aan regeling bij tractaat en mr. De
Graaf wilde deze aangelegenheid buiten
de volkenrechtelijke sfeer houden. Mocht
de regering de door hem gewenste wijzi
ging niet voorstellen, dan zou hij met een
amendement komen. Met de regering vond
de heer De Kadt (Arbeid) het voorstel,
dat eigenlijk neerkomt op registratie van
het overeengekomene ter Ronde Tafel-con
ferentie van 1949, niet urgent. Zijns in
ziens verdiende het amendement-Van der
In de motie-Romme, die de Tweede
Kamer gisteren met 48 tegen 18 stem
men heeft aangenomen, wordt de rege
ring uitgenodigd, nader de maatregelen
te overwegen om te kunnen tegengaan,
dat leden van vertegenwoordigende
lichamen uiting geven aan een revolu-
tionnair streven tot verandering der
bestaande rechtsorde
De Communisten en de fractie van de
P.v.d.A. (van welke enkele leden de
vergaderzaal vóór de stemming hadden
verlaten) stemden tegen.
Tevoren had mr. Oud verklaard dat de
V.V.D.-fractie vóór de motie zou stem
men op voorwaarde dat deze geheel los
gezien zou worden van de vraag of
revolutionnairen van het lidmaatschap
der vertegenwoordigende lichamen ver
vallen moeten worden verklaard.
XXXX*X)OOOOOOOOOOOOOOOOOOCOOOOOCOCOCJCCCCCCOC<XOOOOOOOOCOC
Goes van Naters aanbeveling, dat in plaats
van Nederlands Nieuw Guinea wil lezen:
een niet-zelfregerend gebied waarover het
Koninkrijk de souvereiniteit uitoefent.
Nu de hele Unie met haar organen, waar
onder de Kroon, uit het hoofdstuk Over
gang naar de nieuwe rechtsorde zou gaan
verdwijnen brandde de heer W e 11 e r
(K.N.P.) op deze „dag van afrekening"
nog eens geducht los. Hij vond dat met dit
wijzigingsontwerp het grafschrift van de
Unie wordt geschreven. De heer H o o g-
carspel (Comm.) was van mening, dat
Nieuw Guinea niet meer tot ons grondge
bied behoort en zag in hetgeen over dat
gebied in het regeringsvoorstel voorkomt
een laatste poging tot kolonialisme.
Tenslotte zei prof. Gerbran dy (A.R.)
dat van hetgeen de ministers van 1948 af
hebben voorgestaan met betrekking tot
Indonesië en in de Grondwet is neergelegd,
niets terecht is gekomen. In de Grondwet
en ook in de Ronde Tafel Overeenkomst
staat federale opbouw en zelfbeschikkings
recht, maar uitgevoerd is dat niet. Daarom
kan noch mag hetgeen thans in de Grond
wet staat nu verdwijnen, want de herzie
ning van .1948 is een richtlijn voor de
rechtsorde-in-wording en daarmee is men
nog niet gereed. De herziening, zoals zij
wordt voorgedragen, is voorbarig. De tijd
kan komen waarop ook de Anti-Revolu-
tionnairen bereid zullen zijn met een der
gelijke regeling mee te gaan. Nu doen zij
dit niet.
Tegen half twaalf werd de vergadering
verdaagd tot hedenmiddag.
ADVERTENTIE
De Staten van de Nederlandse Antillen
hebben met algemene stemmen een voor
stel aangenomen om Koningin Juliana en
Prins Bernhard namens de bevolking van
de Nederlandse Antillen uit te nodigen hun
bezoek aan de Verenigde Staten uit te
strekken tot de Nederlandse Antillen.
ADVERTENTIE
/Vee/77
*n
Op een ledenvergadering van de afdeling
Haarlem II van de Partij van de Arbeid
werd Donderdagavond door de heer D. J.
A. Geluk het woord gevoerd over de paci
ficatie in het onderwijs. Hij zeide zich er
over te verheugen, dat de P.v.d.A. het heeft
aangedurfd, deze in politiek opzicht zo
moeilijke kwestie op haar program te zet
ten en wel zo, dat zowel voorstanders van
het openbaar- als van het bijzonder onder
wijs in deze partij zich ermee konden ver
enigen. Alle ouders hebben het recht om
zelf te bepalen naar welke school zij hun
kinderen willen zenden. Het rapport van de
commissie-Kohnstamm, uitgebracht op het
genoemde congres, dat deze conclusie be
vat, spreekt zich ook uit over de geestelijke
inhoud van het openbaar onderwijs, ver
geleken bij die van het bijzonder onder
wijs. Die bestaat volgens dat rapport in een
opvoeding op een terrein, dat het gezin niet
kan bestrijken en wel: de opvoeding tot
gemeenschapszin, die wordt bevorderd
doordat kinderen van volkomen verschil
lende levensrichtingen bij elkaar worden
gebracht. Daartegenover werkt de bijzon
dere school, naar spreker zeide, meer be
schermend tegen invloeden, die men uit het
oogpunt van bepaalde levensbeschouwingen
ongewenst acht. Sprekend over de beheers
vorm, zeide de heer Geluk, dat deze de
openbare school vaak in een zwakke positie
plaatst. Achter bijzondere scholen staan
verenigingen, die er veel zorg aan kunnen
wijden, maar de openbare scholen worden
onderhouden door de gemeente. Vooral het
contact van grote gemeenten met de open
bare scholen kan vooral door het aantal
scholen, waarvan de belangen tegelijk
moeten worden behartigd, te ambtelijk
worden. Ook komt het veel voor, dat ge
meentebesturen grotendeels worden ge
vormd door voorstanders van het bijzon
der onderwijs. En met hoeveel ijver deze
ook voor de openbare school zorgen, de
laatste wordt het best gediend door voor
standers van de openbare school.
Het „automatisme" in de gelijkstelling
van openbaar- en bijzonder onderwijs
achtte de spreker in vele gevallen bezwaar
lijk, hetzij voor het openbaar-, hetzij voor
het bijzonder onderwijs. Wanneer een ge
meente bijvoorbeeld veel geld moet be
steden aan het oude gebouw van een open
bare school, dan moet zij een daaraan
evenredige uitkering doen aan een bijzon
dere school. Als de laatstgenoemde school
pas nieuw is hoeft al dat geld niet in het
onderhoud gestoken te worden en kan deze
school er op andere wijze van profiteren.
Het kan ook voorkomen, dat de openbare
school nieuw is en de bijzondere school
dringend reparatie behoeft, dan is de uit
kering aan de bijzondere school automa
tisch te klein en draagt deze dus het na
delige gevolg van het genoemde „automa
tisme".
In de andere sectoren van het onderwijs
moet het beginsel van de gelijkstelling
naar de heer Geluk zeide, eveneens ge
respecteerd worden. Het kan vooral bij de
stichting van scholen met een kostbare in
richting als ambachtsscholen moeilijk
heden opleveren.
De stichting van twee van deze scholen
bijvoorbeeld in één plaats moet, wat het
leerlingenaantal betreft verantwoord zijn.
Anders is het beter aan te sturen op een
regionale spreiding van deze scholen.
In het stemmige intérieur van Leffelaars
kunsthandel aan de Wagenweg gaf de
pianiste Wiep Zijlstra gisteravond een
recital, dat vooral opmerkelijk werd door
de vertolking van een belangwekkende
noviteit van de zich in zijn scheppend
werk steeds maar verjongende Nederlandse
componist Henri Zagwijn.
In zijn nieuwe „Suite voor piano" zijn
het in de eerste plaats vormproblemen die
de aandacht trekken. Uit beknopt thema
materiaal bouwt Zagwijn een groteske in
leiding, een rijk ontwikkelde fuga, een
grillig scherzo en tot slot zelfs een soort
cantiek. Hij toont zich als bezeten door het
„amplificatie-systeem" van César Franck,
dat eigenlijk in Beethovens laatste werken
zijn oorsprong vindt. Hij bestiert als het
ware de groei van het werk, zoals men
een welig wassende plant zou verzorgen,
snoeien en opbinden een plant die
eigenlijk naar haar wezen zichzelf blijft,
maar de vormen aanneemt waartoe de gril
der inventie haar dwingt. Die rusteloze
ontwikkeling is zeer interessant, maar bij
het Canto finale wordt zij ons toch te
machtig; daar zou een herleiding tot een
klare cantilene naar wij menen een waar
diger bekroning vormen, dan het aldoor
maar blijven uitspinnen en combineren.
De Fuga sinfonica en het Scherzo capri-
cioso daarentegen lenen zich voortreffelijk
voor de geest waarin het werk geconci
pieerd is; het wekt verbazing wat hier om
gaat en wat er, ondanks de technische
moeilijkheden, die er zich opstapelen, pia
nistisch aan effect mee bereikt wordt.
Alles bij elkaar mag Zagwijns Suite een
levenskrachtig werk heten, geschreven met
een energie en een doortastendheid, die
deze vieren zeventiger zijn plaats in onze
„voorhoede" blijft waarborgen Wiep Zijl
stra heeft met de vertolking van dit zware
brok Nederlandse muziek een moedige en
piëteitvolle daad gesteld en hiermee een
extra compliment verdiend. Zij gaf een
technisch beheerste interpretatie, die het
mogelijk maakte het groeiproces duidelijk
te volgen. In de snelle delen pleitte haar
spel voor de pianistische hoedanigheden
van het werk inzake klank en expressie.
De concertgeefster had als eerste num
mer op haar programma de Fantasie en de
Sonate in c kleine terts van Mozart, het
krachtige tweeling-opus, dat Beethoven
voorspelt maar toch altijd Mozart blijft.
Het door Wiep Zijlstra zo bekoorlijk ge
speelde Adagio, is als een oase van rust
tussen de dramatische spanningen van het
werk vol somberheid en strijd. Deze zou
ten wij soms nog strakker, norser gewenst
tebben. Maar wat wij bijzonder waar
leerden, was de duidelijke plastiek, de
cherpe aflijning van de bouwstof en de
'ynamiek der contrasten.
Na de pauz.e hoorden wij enkel Debus-
y. Van de „Suite Bergamasque" maakte
Viep Zijlstra een fijn klankpoeëm en voor
Reflets dans l'eau" en „Masques" vond zij
'e fantasie-sfeer, waarin de kleur primair
s. Een recital dat indrukken naliet van
ositieve en vooruitstrevende muzikaliteit.
JOS. DE KLERK
Waarom heeft de regering uitbreiding
gegeven aan de zogenaamde dollar-export-
bonusregeling, heeft de heer Nederhorst
(P.v.d.A.) gisteren in de Tweede Kamer
aan minister Van den Brink gevraagd. Hij
vreesde, dat daardoor de deviezenspeculatie
in de hand zal worden gewerkt.
In zijn uitvoerig antwoord heeft de mi
nister gezegd, dat handelspolitieke over
wegingen bij deze uitbreiding een rol heb
ben gespeeld. De uitbreiding beoogt de
export naar dollarlanden te vergroten, het
geen met het oog op het dollartekort op
onze betalingsbalans van groot belang is.
De minister voerde verder nog als motief
aan, dat door de uitbreiding ook de mo
gelijkheid van verruiming van het markt
onderzoek wordt geschapen. Tegen te ma
ken extra-winst, welke er het gevolg van
kan zijn, had de minister geen grote be
zwaren. Soortgelijke regelingen bestaan
ook elders en de regering hoopt met het
brengen van dit dollar-offer meer dollars
terug te krijgen.
Spik is: spijker. Splinter is: afgesne
den stukje hout, spaander. Spiksplinter
nieuw is derhalve: zo nieuw als een
spijker (die pas uit het vuur komt) en
als een splinter (die pas is afgesneden).
Dialectisch wordt ook gezegd: spaander-
nieuw. En in het Gronings kent men:
splinternaokend voor: moedernaakt,
spiernaakt. Het komt mij voor dat splin
ter in het Groningse woord de eigenlijke
betekenis geheel heeft verloren en lou
ter een versterking is geworden, evenals
spier in spiernaakt dat is ontstaan
onder invloed van spierwit, zo wit als
de spieren, het vlees van een vogel die
op tafel komt. En ook in spiksplinter
nieuw voelen wij het eerste en tweede
deel alleen als zulke versterkingen.
De Holland Nautic te Haarlem heeft van de Braziliaanse regering een order ont
vangen voor de bouw van zes middelgrote zeesleepboten. De boten zullen zes
en twintig meter lang worden. Verwacht wordt, dat zij in de eerste helft van het
volgend jaar gereed zijn. Donderdagmiddag is in een der hallen van het bedrijf
de kiel gelegd van een der boten. Onder de belangstellen-den ivas de
Braziliaanse gezant.
ADVERTENTIE
Op Victoria Street Station te Londen arriveerde gisteren ook Prins Albert van België,
die zijn broeder Koning Boudewijn bij de begrafenis van Konifig George VI vertegen
woordigt. Op de foto: de aankomst van de Prins (rechts) en de Belgische premier
Van Houtte (links).
TONEEL EN CABARET
Zaterdag 16 Februari, Stadsschouwburg, 8
uur: Comedia geeft de première van „Vin
gerhoedskruid" (A call on the widow) van
James Doran, die voor deze gelegenheid
speciaal uit Engeland overkomt. Hierin
treden met de regisseur Joan Remmelts
op: Rie Gilhuys, John Gobau en Wim van
Sierenberg de Boer.
Zondag 17 Februari, Concertgebouw, 2.30 uur:
Kindermatinée door het Theaterbureau
Coen Spaan, Vertoond wordt een bewer
king van „Pietje Bell".
Zondag 17 Februari, Stadsschouwburg, 8 uur:
Reprise van „Vingerhoedskruid" door de
toneelgroep Comedia.
Maandag 18 Februari, «uinzaal Concertge
bouw, 8 uur: Onder auspiciën van de
stichting Duinrell geeft de actrice Nel
Oosthout een solovertolking van het door
Klabund naar een Chinees gegeven be
werkt toneelstuk „De Krijtkring".
Maandag 18 Februari. Stadsschouwburg, 8
uur: Comedia met „Vingerhoedskruid"
(abonnementsvoorstelling, zie Zaterdag).
Dinsdag 19 Februari, Stadsschouwburg, 8 uur:
De Nederlandse Comedie geeft een abon
nement svoorstelling van het spel over de
Amerikaanse marine „Mr Roberts" onder
regie van Johan de Meester. Met: Han
Bentz van den Berg, Johan Elsensohn,
Hans Kaart, Ton Lutz, Truus Dekker en
anderen.
Woensdag 20 Februari, Minerva Theater,
Heemstede, 2 uur: Chris Hoflands Kinder
toneel vertoont „De nieuwste avonturen
van Sjors en Sjimmie".
Woensdag 20 Februari, Stadsschouwburg, 8
uur: Eerste voorstelling in Haarlem door
het A.T.G. van „Nieuw Land" door Hans
Tiemeyer onder regie van de zelf de
hoofdrol vervullende schrijver. Verder
werken mede Rob de Vries, Hans Culeman
en Tine de Vries.
Vrijdag 22 Februari, Stadsschouwburg, 8 uur:
Voor „Geloof en Wetenschap" voert het
A.T.G. onder regie van Kees van Iersel het
blijspel „De ingebeelde zieke" van Molière
op met Louis Saalborn in de titelrol.
MUZIEK
Dinsdag 19 Februari, Concertgebouw, 8 uur:
De Hongaarse violiste Johanna Martzy is
soliste op het H.O.V.-concert onder leiding
van Toon Verhey in het Concert voor viool
en orkest in F grote terts van Bach. Op
het programma staan verder de ouverture
„Iphigenie in Aulis" van C. W. von Gluck
en de Tweede Symphonie van Borodin.
Woensdag 20 Februari, Concertgebouw, 8 uur:
De Heemsteedse Christelijke Oratorium
vereniging voert „Le roi David" van Iio-
negger en „Davide penitente" van Mozart
uit. Solisten zijn: de sopranen Corry
Bijster en Ankie van Wickevoort Cromme-
lin. de alt Maria Navue en ae declamator
Reinhardt van Randwijk. Verder werken
mee de H.O.V. en de organist Piet Halsema.
Het geheel staat onder leiding van George
Robert.
Donderdage 21 Februari, Minerva Theater,
Heemstede, 8.15 uur: Opera-avond door de
Amsterdamse Opera-Siudio onder leiding
van Hans Lichtenstein. Voor de pauze
diverse fragmenten, daarna volledige uit
voering van „Die Opern probe" van
Lortzing.
Vrydag 22 Februari, gebouw Domi, Over-
veen, 8 uur: Voor Muzen Forum concert-
teert het Budapest Trio.
DIVERSEN
Vrijdag 15 Februari, Concertgebouw, 7.30
uur: Interscholair Tournooi, afdeling mu
ziek. Demonstraties door leerlingen in
ensemble of solistisch (piano, viool, fluit,
zang en orgel). Tenslotte gemeenschappe
lijke koorzang van ,.De klokken van Haar
lem" en het Wilhelmus.
Zondag 17 Februari, Cinema Palace, 10.30
uur: Voor het Instituut voor Arbeiders
ontwikkeling wordt vertoond de Deense
film „Vier jaar later" van Johan Jacobsen
over de gevolgen van collaboratie tijdens
de Duitse bezetting (18 jaar).
Zondag 17 Februari, Frans Halstheater. 10.30
uur: Reprise van de postduivenfilm „De
Fond kleppers".
Woensdag 20 Februari. Krelagehuis, 8 uur:
Vastenavond-familiefeest van de R.K. Mid
denstandsvereniging. Onder meer optreden
van Roland Wagter en zijn cabaret
gezelschap.
Donderdag 21 Februari, gebouw St. Bavo,
8.15 uur: Première voor Haarlem van de
Mexicaanse film „De Parel" door Emilio
Fernandez naar het gelijknamige boek van
John Steinbeck, met Pedro Armendariz en
Maria Elena Marquez. In het voorprogram
ma de te Venetië bekroonde Rubensfilm
van Storck en Haesaerts (Kunstgemeen
schap).
Vrydag 22 Februari, Concertgebouw, 7.30
uur: Herhaling van het muzikale gedeelte
van het In-terscholair Jeugdtournooi.
Vrijdag 22 Februari, Brinkmann, Grote
Markt, 8.15 uur: Lezing voor de afdeling
Haarlem van het Algemeen Nederlands
Verbond door dr. J. Baart de la Faille
over „Vincent van Gogh, de mens en zijn
werk" (met lichtbeelden).
TENTOONSTELLINGEN
Raadzaal van Haarlem: Boek en jeugd. Op
werkdagen van 25.30 uur en van 79.30
uur. behalve Zaterdagavond. Zondag van
25 uur. Tot 18 Februari.
Museum Het Huis Van Looy: De groep van
Haarlemse schilders en beeldhouwers ex
poseert tot 3 Maart. De tentoonstelling is
dagelijks geopend van 1017 uur, des
Zondags alleen van 1417 uur. Het voor
malig wooonhuis van de sschrijver-schilder
Jac. van Looy is te bezichtigen op Donder
dagen van 1012 en van 25 uur, op
Zondagen alleen des middags.
Kunsthandel Leffelaar, Grote Markt: Schil
derijen, tekeningen en gouaches van Hans
Engelman. Geopend op werkdagen van
10—17 uur.
v/' n
ADVERTENTIE
LEDEREN KLEDING
.1
De regering overweegt, nu het Ameri
kaanse congres de besprekingen over de
beperking der Nederlandse kaasexport
enige maanden heeft uitgesteld, zekere aan
Amerika door .de Benelux verleende faci
liteiten in te trekken.
Dit verklaarde minister Van den Brink
in de Tweede Kamer in antwoord op een
vraag van de heer Vondeling (P. v. d. A.)
over de gevolgen van de Amerikaanse in
voerbeperking van kaas. De minister gaf
uiting aan de verontrusting over de maat
regel, welke in strijd is met hetgeen is over
eengekomen. Van deze verontrusting heeft
de regering in Washington ófficieel doen
blijken.
Uit de Opie^'.e Haarlemsche Courant
van 14 Februarij 1852
PARIJS Alhier is met den tele
graaf uit Madrid een berigt ontvangen
omtrent eenen op het leven van de
Koningin van Spanje beproefden aan
slag Bij het verlaten der Koninklijke
Kapel heeft een persoon, in priester
gewaad gekleed en met eenen dolk in
de hand, de Koningin, die de jonge
Prinses in hare armen droeg, aangeval
len met het klaarblijkelijke oogmerk om
haar te treffen. De Koningin kreeg een
stoot in de zijde en gaf onverwijld de
jonge Prinses over aan haren gemaal,
den Koning. De hellebardiers van den
Koning zijn toegeschoten en hebben
zich meester gemaakt van den onver
laat, die zoo verraderlijk de Koningin
bad getroffen De wond der vorstin
bleek gunstig en hooge staatsambtena
ren hébben zich terstond beijverd, H.M.
geluk te wenschen met hare ontsnap
ping aan een dreigend gevaar.
Al de troepen in Madrid hebben na
den aanslag last ontvangen zich in en
om het koninklijk paleis te concen-
treeren. Op de Tuerta del Sol is onver
wijld een kanon geplaatst. De opgewon
denheid der bevolking is spoedig in ver
ontwaardiging en neerslachtigheid over
gegaan
De persoon, die den aanslag heeft
beproefd, heet Martin Merino en is om
streeks zestig jaren oud Bij het toe
brengen van den dolksteek heeft hij
uitgeroepen: „Torna. eres muerta!"
(daar, gij zijt een lijk!) Hij verklaarde,
dat indien de Koningin niet dadelijk
overleden was, zij toch weldra zou ster
ven, hetwelk aanleiding heeft gegeven
tot het gerucht dat de dolk vergiftigd
was, waarvan echter tot dusver niets
is gebleken.
De dader, een hartstogtelijke geest
drijver, heeft in der tijd een geweer
schot op Koning Ferdinand YII willen
lossen en in 184 2 pogingen aangewend
om de Koningin-Moeder en den generaal
Navarez van kant te maken.
