men horen zwemmen Vissen kan Het Hek van de Dam Dieet Bij het afscheid van Jan Musch In de hoofdstad uit Jeugd exposeert in Huis van Looy Beeldhouwwerken op „Keukenhof'' „Hoekse" en SteJeendamse redders gehuldigd Grote belangstelling voor Volksuniversiteit T rijntje Tante en de prinses r Mooi klaverjasje ZATERDAG 8 MAART 1952 HAARLEMS DAGBLAD - OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT .5 Een radarscherm., getekend door de Haarlemse schilder Frans Verpoorten, die als gast van de Koninklijke Marine een oefenreis naar de Middellandse Zee meemaakt en in bijgaand artikel nog enige ervaringen van het leven aan boord van een onderzeeboot heeft vastgelegd. Tijdens een nachtelijke onderwateroefe ning gloeit er in de centrale, het hart van de onderzeeboot, een spaarzaam rood licht. Zelfs de groene contrölelampjes zyn rood gemaakt. De dieptemeters missen hun ver lichting: zij zjjn alleen nog maar af te le zen omdat de cijfers fluorescerend zijn. Dit werd allemaal gedaan om de man die door de periscoop moet kijken straks niet de kans te laten lopen dat hy verblind wordt, al hangt er ook om het instrument een soort van tent, de „kiosk" genaamd. Doch is er 's nachts geen maan, dan verliest de periscoop veel van zijn waarde en zijn „Asdic" en radar veel belangrijker. „As- die" is het apparaat dat echo's van nabij- ztfnde schepen opvangt en dus vooral on der water van veel nut is. Ik heb in de Golf van Biscaye met de „Asdic operator" (de geluidspeiler) naar deze echo's zitten luisteren. De echo's die ik hoorde waren zeer vreemd, het geluid leek op dat van een troep blaffende hon den. Ik vermoedde dat het een vissers vloot zou zijn. Het verwonderde mij echter dat de peiler er geen melding van maakte en ik vroeg hem naar de reden daarvan. Zijn antwoord was, dat ik een school bruinvissen hoorde en dit deed mij herin neren dat ook de visserij van „Asdic" ge bruik maakt, bijvoorbeeld om scholen ha ring op te sporen. De betekenis van radar voor de waarneming wordt door het bij gaande tekeningetje getoond. Het is ge maakt toen men aan het „plotten" was, dat wil zeggen bezig met het optekenen van de bewegingen, welke op het radar scherm waargenomen schepen maken. Wij bevinden ons in het middelpunt, rechts onder de Afrikaanse kust, terwijl de witte vlekjes de schepen zijn. Een ander bekend toestel aan boord is het „snuiver"-apparaat, dat onder water moet dienen voor de toevoer van buiten lucht. Het is waarschijnlijk niet moeilijk om na te gaan hoe de atmosfeer aan boord is na een uur of vier onder water varen. De kok trekt zich van de diepte niets aan en braadt lustig vlees of bakt brood. Ieder een loopt dan rond met tranen in de ogen want de dampen, die er af komen, kunnen niet weg. Dit bemoeilijkt de werkzaamhe den zeer en steeds wordt de lucht slechter. De commandant besluit de „snuivermast" op te zetten, hetgeen betekent dat we de electromotoren kunnen stopzetten en dat de dieselmotoren gestart zullen worden. Deze diesels vragen zeer veel lucht, die door de betrekkelijk dunne „snuivermast" moet worden aangevoerd. Direct vermin dert de luchtdruk in ons schip. Verschei dene mannen letten voortdurend op de barometers om te kijken of de onderdruk niet te groot wordt. Het laatste kan voor al met slecht weer gebeuren, want dan slaan de golven over de opening van de „snuivermast" heen en sluiten het ventiel. Er kan door dit sluiten wel geen water binnen komen, maar soms daalt de lucht druk zoveel dat de motoren afgezet moe ten worden. Maar met dit al wordt ook de vuile lucht opgezogen. Het is uiterst be- langryk dat het ventiel door de golven gesloten wordt, want zeewater in. een on derzeeboot maakt de grootste ongelukken. Zeewater in de boot betekent zeewater in de accuruimte, met als gevolg de ontwik keling van het gevaarlijke chloorgas. De kans dat er water binnenkomt is uiterst gering. Alle voorzorgsmaatregelen worden daartegen genomen. Hoewel on derzeeboten buitengewoon zeewaardig zijn en geen storm ze te zwaar is, als het wa ter achteroplopend zo hoog komt, dat het met grote hoeveelheden in de badkuip (de brug) stroomt, kiest het zijn weg door de toren naar de hieronder gelegen centrale. Dit wordt ondervangen door onder de to ren een groot zeil met opstaande zijkanten te plaatsen, buiskleed genaamd, dat regel matig lens gepompt wordt. De vraag rijst nu of het torenluik niet gesloten kan wor den. Nee, dit is onmogelijk, want boven water vaart men op dieselmotoren, die lucht door de toren aanzuigen en daarom De als onderdeel van het Interscholair Jeugdtournooi tot 23 Maart in het museum „Het Huis van Looy" te houden tentoonstel ling van tekeningen, handwerken en proeven van handenarbeid wordt hedenmiddag door de heer D. J. A. Geluk, wethouder van On derwijs en Kunstzaken te Haarlem, geopend. Tegelijkertijd wordt in de bovenzaal een expositie gehouden van nagelaten werk (voornamelijk tekeningen, gouaches en sil- houettten met sprookjesmotieven) van de in 1950 op 23-jarige leeftijd gestorven schil deres Joke Stook en ook daarvan heeft de opening hedenmiddag plaats. De heer H. P. Baard, directeur van het Frans Halsmuseum, zal een inleidend woord spreken. Beide ten toonstellingen zijn op Woensdag en Zaterdag ook des avonds voor het publiek toegankelijk. „De lof der jenever" B. van den Sigtenhorst Meyer heeft zijn in opdracht van het ministerie van Onder wijs, Kunsten en Wetenschappen geschre ven werk voor mannenkoor „De lof der jenever" op tekst van Robbert Hennebo (16851737) opgedragen aan een jenever stokerij te Amsterdam. De „Mastreechter Staar" onder leiding van Martin Koelcel- koren zal er dit najaar de eerste uitvoering van geven. Het lichtschip „Texel" is in de nacht van 4 op 5 Maart in een dikke mist aange varen door het Panamese schip „Resolute". De „Texel" heeft hierdoor lichte averij ge kregen. Het schip krijgt echter geen water binnen en is op zijn post gebleven. De Pana- mees is zonder enig sein doorgevaren. kan het luik zelfs tijdens een storm niet dicht. Tenslotte wil ik nog een laatste pro bleem noemen, dat ons trof toen de scheepskapper van de Hr. Ms. „de Zeeuw" voor een dag aan boord kwam. Hij had grote moeite om op de slingerende onder zeeboot zyn werk te doen. Nochtans was er veel enthousiasme over zijn komst, want iedereen wil weer netjes aan wal komen Ik heb nu iets over de onderzeeboot verteld, over het zware maar prettige le ven aan boord van de Hr. Ms. „Zwaard vis" en over de grote mogelijkheden. Maal ais men zo in de Golf van Biscaye vaart, waar een blik op de kaart leert dat de plaatselijke diepte 5200 meter bedraagt, dan komt men er licht toe te zeggen: „onze toelaatbare dieptegang is maar 100 meter en we oefenen slechts op 40 meter". Dat getal van 5200 meter misleidt ons. En het is daarom wel grappig nog eens terug te denken aan het jaar 1907, toen Den Helder onder veel fanfaremuziek de eerste Nederlandse onderzeeboot onder de oppervlakte zag verdwijnen. De boot was bevestigd aan een hijsbok. Vrouwen, die waarschijnlijk bevreesd waren voor het lot van de ongeveer vijftien leden der beman ning, stonden te huilen. Foto's van deze oude schepen doen ons opmerken dat de brug wel iets weg heeft van een trambal- con en dat de officieren met hun hoge pet ten op conducteurs lijken. De kring van beeldende kunstenaars heeft twintig beeldhouwwerken van Ne derlandse kunstenaars ter beschikking ge steld van het bestuur van „Keukenhof" te Lisse. De beelden zullen op het tentoonstel lingsterrein worden geplaatst. bewondering. De show begon met enkele pyjama's en kimono's en daarna (in het Oosten doet men immers alles in de omgekeerde volgorde) kwamen de tail leurs en ensembles. Het mooiste kle dingstuk dat wij ooit aanschouwden was een tweedelige namiddagjurk met een mosgroen bovenlijfje en een wijde rok van met puur goud doorstikte mousse line. De rokken van de avondjurken waren daarentegen zo nauw, dat men er enige gleuven in moest knippen als men zo nu en dan een stap wilde kunnen verzetten. Een der mannequins, die telkens werd gefotografeerd omdat zij was uitverko ren de paradenummers te dragen, had kennelijk gezien haar perfecte heup lijn en hoge, ingerimpelde taille mo del gestaan voor de alom bekende Coca Colaflesjes. Wij kregen de indruk dat zij in de paskamer een geborduurde doek om haar leden wikkelde, om die ver volgens door een naaimachine te laten d'ichtstikken. Zij was het ook die ons een gevoel van absolute weelde gaf, doordat zij op een volkomen onopzette lijk ogenblik een kostbare cape van zil- verbrocaat van haar smetteloze schou ders nam en die achteloos langs haar zij liet bengelen, alsof het een vod was om de vloer mee aan te dweilen. En tien minuten later bracht zij iedereen in extase door zich in wolken van schui mende tule te hullen. De meest voorkomende kleuren wa ren: ivoor, amber, wijnrood en aller hande groen. In laatstgenoemde tint werd ons een beeldig klaver jasje ge toond, gedragen door de knapste vrouw die ooit in de trein van Parijs naar Am sterdam heeft gezeten. Wij kunnen na- Ten kantore van L. Smit en Co.'s Inter nationale Sleepdienst zijn Vrijdagmiddag decoraties uitgereitk aan 13 redders, de bemanningen van de reddingboten uit Stellendam en Hoek van Holland. Schip per W. de Jager uit Stellendam ontving de kleine gouden medaille en alle anderen werd de grote zilveren medaille op de borst gespeld. Hun namen zyn: W. van Seters, M. van Soest, A. de Jager, H. van Soest, G. Roon en N. Roon uit Stellendam en H. van Benard, A. Troost, F. de Weers, S. Visser, H. de Weers en H. Boon uit Hoek van Holland. De onderscheidingen werden uitgereikt door de Koninklijke Zuidhollandse Maat schappij tot Redding van schipbreukelin gen. In de Vrijdagavond gehouden jaarverga dering van de Volksuniversiteit voor Haar lem en omstreken heeft mevrouw A. B. Eige- manRoos het verslag over de werkzaam heden in 1951 uitgebracht. Zij vermeldt daarin, dat de Volksuniversiteit zich nog steeds in een gestadige groei mag verheugen. In het afgelopen jaar werd het grootste aan tal leden en cursisten sinds de oprichting in 1919 bereikt. Het aantal leden steeg van 930 tot 1143. Alle luistercursussen konden door gaan. Er werden 25 luistercursussen met 75 avonden, 18 taalcursussen, bestaande uit 234 bijeenkomsten," 12 aparte avonden, drie ex cursies en 7 uitvoeringen van jonge kunste naars gehouden. 5245 personen namen aan het werk deel. De uitvoeringen van de jonge toonkustenaars trokken steeds grote belang stelling; ook in Haarlem-Noord nam het aantal bezoekers voor de bijeenkomsten toe Onbekend werk van Mozart in Zürich gevonden Onlangs heeft men in Zürich een met de hand geschreven partituur voor piano ont dekt, die volgens de directeur van het Mozarteum, de bekende Mozartkenner Bernhard Paumgartner, een compositie van de jonge Mozart is. Deze componist heeft in 1776 twee weken in Zürich verblijf ge houden Men veronderstelt dat hij in die tijd dit werk heeft geschreven. w\ tuurlijk niet alles beschrijven. U moet op ons intussen wel bewezen gezag nu maar geloven dat hier een onbetaalbare revue van gedeeltelijk exotische schoon heid werd opgevoerd. Maar men moet als vrouw wel een bijzonder lief Ger- ritje hebben om zo'n jurk te kunnen be talen, want het goedkoopste model kostte op de kop af zevenduizend gul den en de voordeligste mantel ruim tienduizend. En dan te bedenken dat ze op de fiets niet eens zo bijzonder gemakkelijk zitten. De nodige hilariteit werd verwekt door een conférencier bij een modeshow in een belendend vertrek van het Doe lenhotel, die juist op het moment dat een der mannequins een cocktaildress met Hindoemotieven van een slordige negen mille liet passeren, op vrolijke toon bekend maakte: „En de prijs van dit snoezig pakje, mijne dames, bedraagt slechts 34.75!" Het bovenstaande plaatje-van-de- week moet u maar uitknippen en tot Woensdag bewaren, want het behoort bij het verhaaltje dat wij u in de vol gende aflevering van deze rubriek zul len vertellen. De twee heren, die u voor het grote raam van Kunstzaal van Lier aan het Rokin ziet staan, hebben zojuist een bezoek gebracht aan de hal, die door het Franse nationale comité voor de propaganda van de wijn in een daar nevens gelegen perceel is ingericht. In zijn openingswoord vertelde ambassa deur Gamier dat Frankrijk in 1951 voor 45.000.000.000 frans aan wijn exporteer- „Kijk's" zei de heer in de tram (een onbizondere heer; geen rode neus, en geen raar hoedje om de schrijver een plezier te doen), „dat is 't beroerde" zei die heer, „ik moet magerder worden en minder eten en ik moet minder roken zegt de dokter, maar als je minder eet krijg je meer honger en als je meer honger krijgt wil je vanzelf meer roken, dat is een wissel werking en nou mag ik geen van beide meer. Hoe vind je nou zo iets?" „Luister eris", zei de andere man (een zeer onbizondere man, met nog niet eens een hangsnor of een wrat om de schrijver van dienst te zijn bij diens fameuze schil deringen naar het leven), „luister eris", zei de andere man, „je moet nooit ver wachten dat de medische wetenschap je leuke dingetjes bereidt als ze je gaan genezen. Het is een raar ding, waar ik lang en onvruchtbaar over heb nage dacht maar bijna alles wat lekker en goed is voor de mens is vervelend of niet- lekker en bijna alles wat lekker en ple zierig is voor de mens is niet goed voor hem. Dus slaat die dokter van jou twee vliegen in één klap. Je zult daar wel best gezond van worden". Ik zat tegenover die heren in de tram en ik heb er vanmiddag over nagedacht. Hoe wonderbaarlijk zou het zijn, dacht ik, wanneer ge, om eerst recht goed ma ger te worden, dikke biefstukken in bruine jus met moorkoppen na zoudt moeten nut tigen van de dokter en dat ge, om zenuwen als kabeltouwen te ontwikkelen, van hem de opdracht kreeg ten minste veertig si garetten per dag te roken. Hoe vreemd zou alles worden wanneer het simpele trekken van een kies een zalig geluksgevoel teweeg bracht en wanneer het verwijderen van blindedarm en galstenen verrukking in het aards bestaan des mensen bracht. Waarom zijn rauwe biet en peen gezond? Waarom is heerlijk-sterke koffie niet zo best voor uw hart? Toen dacht ik: zou het niet zo zijn dat de mens, als slagroomsoe zen gezond waren, niet meer van slag roomsoezen zou houden? En dat, wanneer de dokter hem het roken zou voorschrijven, hij daar kok halzend en kuchend tegen protesteren zou? Zou dit alles niet behoren tot het duistere raadsel van de ziel en de geest van de mens? Dat dacbt ik en ik schrijf het maar voor u op. Misschien is het een grootse gedachte van mij. ELIAS. Wereldpremière nagelaten werk van Gerhart Hauptmann In het Academie-Theater te Wenen is de première gegeven van het nagelaten toneelwerk van Gerhart Hauptmann, dat getiteld is „Herbert Engelmann" en door Carl Zuckmayer werd voltooid. Nachtdienst apotheken Bos en Vaart-apotheek, Bos en Vaart'straat 26, telefoon 13290; Apotheek voorheen Flo rijn, Grote Houtstraat 78, telefoon 10500; H. Remmers en Zoon, Kruisstraat 6. telefoon 10354; Noorder apotheek, Jan Gijzenkade 181, telefoon 23821. Woensdagavond geeft het Grand Bal-\ let du Marquis de Cuevas de gala- première van een reeks van zeven voorstellingen in het theater Carré met medewerking van de H.O.V. Op het programjna staan onder meer de suite „Les Sylphides" en „De gevan gene van de Kaukasus" op muziek van Katsjatoerian. Rossella Highto- wer, Serge Golovine en George Ski- bine zijn de voornaamste solisten. In het Concertgebouw draagt heden avond de beroemde acteur Orson Welles fragmenten uit Othelloen „De koopman van Venetië" van Sha kespeare en uit The third man" van Graham Greene voor. Zaterdag en Zondag worden in de Stadsschouwburg herhalingen gege ven van „De Spaanse Brabander" van Bredero, waarmee Jan Musch af scheid neemt van het toneel. De studenten-toneelvereniging „He licon" geeft hedenavond in Hypokri- terion de eerste van vier voorstellin- gen van „Europa's negentiende hole" door William Connell. Zondagmiddag heeft er wederom een demonstratie van Balinese dansen door L. Usman) in het Museum voor de Tropen plaats. In het gebouw van de vereniging Nederland-Polen wordt hedenavond een concert met toelichting van wer- ken van jonge Poolse componisten gegeven door Lya Ziverts (zang), Géza Frid en Marius Flothuis. Het koor van de Vereniging van Ope raliefhebbers geeft Zondagavond een uitvoering in het Concertgebouw met medewerking van de sopraan Sara Scuderi en de bariton Antenore Reali. Het U.S.O. concerteert Dinsdagavond onder leiding van Paul Hupperts voor de Kunstkring. Soliste is de alt Else Cavalti. De in Plaza en Cineac-Damrak ge prolongeerde film „Tramlijn Begeer te" is door Amerikaanse filmrecen senten tot de beste film van 1951 uitgeroepen. De hoofdrolspelers Vivian Leigh en Marlon Brando wer den als de beste spelers van 1951 aangewezen. de. Uit Nederland komt daarvoor boter en kaas in de plaats. Geen element, al dus de ambassadeur, kan in het han delsverkeer tussen beide landen een aangenamer gelegenheid tot een beto ging van vriendschap bieden. Aan die gedachte wil bijgaande illus tratie uiting geven. Duidelijk kan men waarnemen dat de beide bezoekers te diep in het vensterglaasje kijken. Zij hebben zich namelijk strikt gehouden aan één der eerste der vele raadgevin gen in een prospectus, die iedere be langstellende in de kunst van het wijn- drinken wordt opgedrongen en dat be gint met de gulden regel: „De tijd der beperkingen is voorbijZij verkeren in de veronderstelling dat de dame in de étalage de bekende Trijntje uit het spreekwoord is. Doch daarover, zoals onze vriend Oubol zou zeggen, een vol gende keer. BOEDA Portret uit 1938. Bij een afscheid past een terugblik. Daarom drukken wij hieronder enige oude foto's af van Jan Musch, die men Maan dagavond als Jerolimo in „De Spaanse Brabander" van Bredero voor het laatst als acteur in de Haarlemse voor het laatst als acteur in de Haarlemse Schouwburg kan zien. Zestig jaar geleden speelde hij zijn eerste rol: een koekebak- kersjongen, die vier woorden mocht zeg gen, bij het gezelschap vaa Kreukniet en Poolman in de Salon des Variétés in de Amstelstraat, nadat men hem, die zich snel zou ontwikkelen tot de grootste en veelzijdigste acteur na Bouwmeester, tot toelating van de Toneelschool had afge wezen. In 1899 kwam hij bij de Neder landse Toneelvereniging en daarna werkte hij achtereenvolgens onder Royaards en Verkade, om vervolgens eerst met Heijer- mans en later met Van der Horst aan het hoofd van een gezelschap te staan. Het merkwaardige, het uitzonderlijke van hem was dat hij schier ieder emplooi in elk genre beoefend heeft en daarin uitblonk. Ook als regisseur had hij een goede naam. Hij was voorts leraar aan Toneelschool en Conservatorium in Amsterdam, alwaar hij ook gedurende een jaar colleges aan de universiteit heeft gegeven. Ook als filmster heeft Jan Musch geschit terd. Zijn spel in „Dood water" vond inter nationale erkenning. Men ziet hem hier als de kok in „Myrthe en de demonen". Een groot karakterspeler toonde Musch zich bijvoorbeeld als Jasper in „Eva Bon- heur" van Herman Heijermans, als Gyrano de Bergerac en als Harpagon in „De Vrek" van Molière, aan welke laatste rol de bo venstaande foto een treffende herinnering bewaart. Zijn humoristisch talent bleek op onver getelijke wijze uit „Elias weet het beter". Maar ook uit de titelrol in „Dr. Knock" van Jules Romains. Zo zag deze charlatan eruit. Weet u het nog? De heer J. B. Schuil schreef dezer da gen als secretaris van het huldigings comité: „Zou men hem als karakterspeler, dramatisch acteur en komische kracht mis schien naast andere groten kunnen stellen, als zegger van verzen is hij door niemand overtroffen". Het stemt dan ook tot grote voldoening dat hij na dit afscheid van het toneel zij nawerk als voordrachtkunste naar blijft vcLrtzetten. Zo ziet een onderzeeboot er van binnen uit: overal instrumenten. FRANS VERPOORTEN ADVERTENTIE Eindelijk hebben wij dan weer eens wat van onze geliefde tante Betje ge hoord. Ze is nu blijkbaar secretaresse van de directie van het Doelenhotel in Amsterdam, te oordelen althans naar de brief die zij ons dezer dagen schreef om mededeling te doen van het bezoek van Oosterse prinses Sumair, die eerst enige tijd als „modeliste" bij Schiaparelli werkte (ra, ra, wat zou dat zijn?) en nog niet zo lang geleden een eigen mo dehuis in Parijs geopend heeft. Tante zegt vervolgens in het epistel, waaraan wij deze wijsheid ontlenen: „Prinses Sumair maakt moderne avondjaponnen van authentieke sari's die ze hiervoor verknipt. Al haar modellen hebben een exotisch tintje en heeft zij in Parijs een buitengewoon succes geoogst". Aan dit even authentieke citaat kunt u bemerken dat tante Betje haar merk waardige behandeling van de Nederland se taal nog geenszins is verleerd. Verder gaande vertelt zij dat prinses Sumair op Zaterdag 8 en Zondag 9 Maart gedu rende thé en diner in genoemd hotel door drie Franse mannequins haar col lectie zal laten zien. De brief eindigt als volgt: „Wij menen er goed aan te doen u reeds nu op de hoogte te stellen van dit evenement en ligt het in de bedoeling van prinses Sumair u uit te nodigen tot een speciale persshow...." Bij het betreden van het hötel werd ons een fraai prospectus ter hand ge steld, vol nadere bijzonderheden. Wij lezen daarin dat de door prinses Sumair gebruikte Indische sari's en het kost bare Chinese brocaat tot dusverre alleen onder de schatten der musea werden aangetroffen. Deze aoeKen, aldus ver namen wij, zijn handgeweven en „heb ben een onveranderlijke lengte van vijf meter, zodat de aanwending ervan dik werf indirecte moeilijkheden oplevert, voor welks oplossing de persoonlijke vaardigheid van prinses Sumair op zware proef wordt gesteld, doch waarin zij slaagt om de Oosterse en Westerse cultuur te verenigen". U komt er zeker wel uit, hè? Wij waren dan ook helemaal niet ver wonderd toen de directeur van het Doe lenhotel op een gegeven moment naar voren trad en zijn gasten begroette met de woorden: „Ik vraag uw aandacht, dames en heren, voor de Oosterse prin ses. Zij zal in uw midden verschijnen. Uw aanwezigheid hier bewijst dat u nog in sprookjes gelooft". Na dit alles zult u begrijpen dat wij uiterst benieuwd wa ren naar de wonderbaarlijke dingen die komen zouden, zodat wij onze zenu wen bijna niet meer in bedwang konden houden. Wij wilden wel eens zien hoe iemand het klaarspeelde een stof van onveranderlijke lengte te verknippen, want dat leek ons inderdaad een sprook jesachtige prestatie, ook al is men dan zoals prinses Sumair in de heilige stad Benares geboren en met een echte Amerikaanse piloot getrouwd. Maar wat wij te zien kregen was nog veel sprookjesachtiger. Werkelijk waar, al die van Oosterse weefsels gemaakte toiletten deden onze ogen tintelen van

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1952 | | pagina 7