Pieter Teyler van der Hulst
werd 250 jaar geleden geboren
Kapitaalnood hindert
bedrijfsfinanciering
Taxi 18000
Een man die tijdens zijn leven en ook na zijn
dood veel invloed had op het Haarlemse leven
Jo Vincent zong voor
Muzen-Forum
Groot zangersfestijn in
1953 te Den Bosch
Heemstede
Bloemendaal
Zwitserse documentaire
over de Staatsmijnen
MAIS ON „MARCEL"
Permanent de Luxe ƒ10.
H. WAKKER
Specialisten zijn niet
tevreden over honoraria
J aarvergaderïng
Twentsche Bank
„Un Revenant" voor de
Haarlemse Kunstgemeenschap
Snip en Snap in de revue
„Extra-editie"
Ernstig ongeluk aan
Harmenjansweg
Wie is waarnemend
Commissaris in Friesland?
Effecten- en
Geldmarkt
Koninklijke onderscheiding
toegekend aan J. Nooy
ZATERDAG 22 MAART 1952
HAARLEMS DAGBLAD - OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
Pieter Teyler van der Hulst heeft veel
invloed gehad op het Haarlemse leven.
Zowel tijdens zijn leven als na zijn dood.
Er is daarom aanleiding, nu het op 25
Maart a.s. 250 jaar geleden zal zijn dat hij
te Haarlem werd geboren, de schijnwer
pers der belangstelling nog eens op hem te
richten.
Thomas Taylor de stamvader van het
geslacht der Teylers die in Nederland
woonden was de zoon van een Engels
edelman. Als 18-jarige jongen vluchtte
hij in gezelschap van enkele landgeno
ten naar Holland, om zijn Doopsgezinde
overtuiging. Hij had slechts weinig geld
en een Bijbel bij zich. In Haarlem is het de
jonge vluchteling voor de wind gegaan,
want hij stierf in 1665, dus 85 jaar oud,
als een vermogend fabrikant. Hij had drie
zoons en drie dochters. Pieter die in 1702
geboren werd is zijn achterkleinkind,
en nakomeling van de tweede zoon Iszaak,
die getrouwd was met Maria van der Hulst.
ir r Pieter Teyler van der Hulst
Ook Pieter heeft steeds in Haarlem ge
woond. Hij trad in 1728, op 26-jarige
leeftijd, in het huwelijk met Helena
Wijnands Verschaven, die hem twee
kinderen schonk. Maar beide kinderen zijn
jong gestorven. Toen dan ook zijn vrouw
in 1754 stierf, bleef de 52-jarige man alleen
achter. „Rijk maar eenzaam" zo merkt
mej. dr. G. H. Kurtz, de Haarlemse archi-
varesse, in een levensbeschrijving op.
Pieter Teyler van der Hulst, die zijde
fabrikant was, bezat een groot vermogen.
Gedeeltelijk had hij dat door erfenissen
verkregen, maar ook door eigen werk. Hij
leefde betrekkelijk eenvoudig, alleen gaf hij
geld uit voor kunst en wetenschap. Ook
was hij lid van de Doopsgezinde kerk die
hij in verschillende ambten diende. Ook
steunde hij cle kerk op geldelijk gebied.
Van der Hulst was een beoefenaar der
wetenschap. Hij had een grote collectie
boeken, schilderijen, tekeningen en pen
ningen. Ook was hij milddadig. Uit een
beschrijving die wij onlangs in de artike
lenserie Schoonheid in Haarlem en Om
geving gaven van het Vrouwe- en Antonie
Gasthuis op het Klein Heiligland, bleek
dat hij reeds tijdens zijn leven dat gebouw
als Hofje gesticht had.
8 April 1778, dus op 76-jarige leeftijd,
is Pieter Teyler van der Hulst overleden.
Het bleek toen dat hij reeds in 1756, kort
na de dood van zijn vrouw dus, bij testa
ment beslist had dat hij zijn gehele vermo
gen gelegateerd had aan een stichting, be
stuurd door vijf directeuren, die zou zete
len in zijn woonhuis in de Damstraat. (Van
dit pand, het Fundatiehuis van Teylers
Stichting, gaven wij in de bovengenoemde
artikelenserie ook een beschrijving, alsoo.k
van het door de beheerders van zijn nala
tenschap gebouwde Teylers Hofje aan de
Koudenhorn.)
Ingevolge zijn testament werden twee
genootschappen opgericht: het Godgeleerde
Genootschap en het Genootschap voor Na
tuurwetenschap, Geschiedenis, Letteren en
Kunst. Deze genootschappen die alle be
stuurd zouden worden door zes leden, moe
ten jaarlijks prijsvragen uitschrijven, elk
op eigen terrein, waarvoor een gouden
erepenning ter waarde van 400 gulden
moest worden beschikbaar gesteld.
Deze prijsvragen worden nog steeds uit
geschreven. In de loop der jaren zijn er,
als vrucht daarvan, zeer belangwekkende
studies verschenen.
In 1885 werd het Teylers Museum aan
het Spaarne geopend, waar de grote col
lectie voorwerpen op gebied van kunst en
wetenschap, die Pieter Teyler van der
Hulst tijdens zijn leven vergaard had, een
waardig onderdak vond. Bovendien werd
die verzameling nog door aankopen gere
geld uitgebreid. Onder de collectie kunst
is, behalve een groot aantal schilderijen
AllVERTENTIF
Laat uw breiwerk
geen prooi
van de motten
worden. Koop
uitsluitend
geMITINiseerde
motvrije wol.
De Zwitserse cineast Uberto .Bolzi ver
vaardigde een documentaire film over de
Staatsmijnen in Limburg. De film, die de
titel zal dragen „De zwarte stroom", heeft
een lengte van 1800 meter en een speel
tijd van ongeveer één uur. Met de opna
men werd in Maart van het vorig jaar een
begin gemaakt. Thans is men bezig met.
het ontwikkelen en de montages. De film
wordt voor het eerst vertoond bij het ju
bileum van de Staatsmijnen in Mei.
„Maskerage" misschien
ook nog naar (Jannes
Vertegenwoordigers van het ministerie
van Onderwijs, Kunsten en Wetenschap
pen, die dezer dagen de door de cineast
Max de Haas vervaardigde film „Mas
kerage" hebben gezien, zijn van oordeel dat
men hier met een werk van bijzonder ka
rakter te doen heeft. Men zal, hoewel de
inschrijvingsdatum reeds is overschreden,
al het mogelijke doen om deze film alsnog
als Nederlandse inzending op het interna
tionale filmfestival te Cannes te plaatsen.
(aanvangende met meesters uit het begin
der 19e eeuw) een zeer uitgebreide collec
tie oude tekeningen, prenten en etsen,
waaronder vele van Rembrandt, Michel
Angelo, Claude Lorrain, Lucas van Ley-
den, Goltzius en Adr. van Ostade). Eerste
conservator van deze afdeling was de
schilder Weybrand Hendriks. De laatste
.jaren werd die functie vervuld door H.
van Borssum Buisman, die verleden jaar
overleed.
Aan het Naturkundig Laboratorium zijn
namen van bekende geleerden verbonden,
uit het verleden noemen wij van Dr. A.
van Marum en Prof. Dr. H. A. Lorentz.
Thans is Prof. Dr. A. D. Fokker conser
vator.
De Paleontologische verzameling bevat
een rijke collectie fossielen en delfstoffen,
bijeengebracht door Dr. T. C. Winkler.
Ook het Penningkabinet is voor allen die
zich daarvoor interesseren belangrijk.
Uitgebreid is ook de boekerij, waarin ook
zeer bijzondere en waardevolle werken zijn
opgenomen.
Erfenisjagers
Niet onvermeld kunnen wij laten dat in
de loop der jaren enige keren verwanten
van Teyler zijn gekomen die vermeenden
aanspraak te kunnen maken op een deel
der nalatenschap. De verwanten vormden
verenigingen om uitgebreide processen te
bekostigen. Vooral kort na 1900 waren
deze erfgenamen zeer actief. Voor de ci
viele kamer van de Haarlemse Rechtbank,
werden verschillende processen gevoerd.
Maar al deze aanspraken werden afgewe
zen. Bij de Duitse regering werd zelfs de
tussenkomst ingeroepen door 1000 ver
meende erfgenamen die in Duitsland woon
den. Door bemiddeling van Bismarck werd
toen aan drie advocaten in Amsterdam
advies gevraagd. Deze stelden een uitge
breid onderzoek in, waarbij zij tot de con
clusie kwamen dat hun geen enkele rechts
grond gebleken was waarop met kans op
een gunstige uitslag een rechtsvordering
kon worden ingesteld tot verkrijging van
de nalatenschap van Pieter Teyler van der
Hulst of een deel daarvan. „Alle moeite, die
daarvoor gedaan wordt, alle gelden die
daarvoor worden besteed, komen ons voor
te zijn tijd- en geldverspilling".
Herdenking
Op 25 Maart zullen, als elk jaar, op de
geboortedag van Teyler feesten gehouden
worden in de stichtingen die aan zijn mild
dadigheid het aanzien danken. Het ligt niet
in de bedoeling van het college van direc
teuren een bijzondere herdenking aan
deze 250ste geboortedag te wijden.
ADVERTENTIE
Haarverven volgens het nieuwste systeem
Ex-chef-kapper Stoomvaart Mij. Nederland
Ged. Oude Gracht 98 - Telefoon 20837
Een aantal specialisten in den lande is
niet tevreden met de honoraria die zieken
fondsen betalen. Daarom willen zij be
danken als lid van de Koninklijke Neder
landse Maatschappij tot Bevordering der
Geneeskunst. Naar wij vernemen hebben
tot dusver geen medici uit Haarlem en
omgeving voor het lidmaatschap bedankt.
Dappere herder
Een 17-jarige jongen, Neville Cant, die
met levensgevaar een kudde schapen bij
een prairie-brand heeft gered, ontving de
zilveren medaille van de Vereniging voor
Dierenbescherming.
Deze jonge herder had 700 schapen on
der zijn hoede toen hij door het vuur werd
verrast. Met grote tegenwoordigheid van
geest slaagde hij er in de schapen in vei
ligheid te brengen. Zijn herdershond kwam
om in de vlammen en de jongen zelf liep
zware brandwonden op.
Het Nederlands Costuummuseüm, geves
tigd in het Museum Bredius te Den Haag,
wordt Vrijdagavond 28 Maart officieel ge
opend. Bij die gelegenheid zal de heer Cruys
Voorbergh een demonstratie van achttiende-
eeuwse costuums geven.
Aan de vleugel begeleid door Emmy van
Eden trad Jo Vincent gisteravond in ge
bouw Domi voor Bloemendaals Muzen-
Forum op. De gevierde zangeres verdeelde
haar recital in vier beurten, respectievelijk
gewijd aan Schubert, Rudolf Mengelberg,
Tsjaikofsky, Moussorgsky en Hugo Wolf.
De eerste reeks klonk zo charmant als
men maar kon verwachten van een Jo Vin
cent, althans voor zoverre de acoustiek van
de kleine zaal haar geluid niet een zekere
scherpte verleende, die in een grotere
ruimte allicht zou zijn weggevallen. Maar
charmant was het evenwel toch en tevens
volledig in de romantische sfeer. De liede
ren van Rudolf Mengelberg, melodieuze
composities op Zuid-Afrikaanse teksten,
passen voortreffelijk bij het lyrische stern-
gehalte van de zangeres. Een bewogener
lied (Nagrit), met veel stuwing en klank-
uitzptting voorgedragen, contrasteerde met
dankbaar effect tussen die charmerende
liedpoëzie. Van Tsjaikofsky kregen we, be
halve een enkel Duits Goethe-lied, een
drietal Russische liederen, in de oorspron
kelijke taal gezongen. Wanneer men echter
daarna een reeks nummers uit de cyclus
„De Kinderkamer" van Moussorgsky hoort,
krijgt men een punt van vergelijking, dat
niet uitvalt in het voordeel van Tsjaikofsky,
wiens liederen, buiten de Russische teksten
waarop zij geschreven werden, weinig
originaliteit bezitten. Hoe anders is dit
met de „Liederen uit de Kinderkamer" van
Moussorgsky: hierin is alles echt, alles
eenvoudig uit de kinderpsyche geconci
pieerd, alles oorspronkelijk, alles waarach
tig en vrij van kunstmatigheid. Ook deze
liederen zong Jo Vincent in het Russisch
en men kon ze volgen en begrijpen, omdat
zij ze zo natuurlijk doorleefd wist weer te
geven met een bekoorlijkheid vol overtui
gende kracht.
Het spirituële van de meeste Wolf-lie-
deren werd niet minder raak met char
mant accent voorgedragen. De begeleidster
Emmy van Eden verdiende rijkelijk haar
aandeel in het succes. De beide concert-
geefsters werden royaal met bloemen ge
huldigd.
JOS. DE KLERK.
In de te Enschedé gehouden jaarlijkse
algemene vergadering van aandeelhouders
der Twentse Bank N.V. is de heer J. C.
Wurfbain met ingang van 1 Juli tot direc
teur benoemd.
Het dividend werd vastgesteld op 9
Besloten werd een bedrag van 142.857,15
extra aan het statutaire reservefonds toe
te voegen en een bedrag van 308.240,74
naar nieuwe rekening over te brengen.
Antwoordende op een opmerking van de
heer J. H. van Heek, dat het niet fair is
om alles op de schouders van de minister
van Financiën te schuiven, zei de directeur,
mr. H. F. van Leeuwen, dat prof. Lief-
tinck tot de grootste figuren behoort. Er is
echter volgens mr. Van Leeuwen tegen mi
nister Lieftinck één bezwaar, namelijk, dat
hij socialist is. Zijn politiek is gericht op
de vernietiging van het privé-vermogen.
De „overhevelingspolitiek" moet goed on
derscheiden worden van de noodzakelijke
belastingpolitiek.
Het' voortreffelijke filmprogramma, dat
de Haarlemse Kunstgemeenschap haar
leden in gebouw St. Bavo voorzette, opende
met „Parlevinkers" van Ytzen Brusse, een
pretentieloze beeldenreeks over de varende
winkeltjes die de schippers voorzien van
alles wat zij maar wensen, van levensmid
delen tot petten, klompen en borstrokken
toe.
Met het water in grachten en vaarten als
intermediair maakte Bert Haanstra zijn
filmgedicht „Spiegel van Holland", dat als
tweede voorfilmpje werd vertoond. Er gaat
een grote bekoring uit van deze spiegel
beelden, die soms ineenvloeien tot een ver
rassend lijnenspel, soms zoals bij de
dansende kerktoren een komisch effect
sorteren.
De H. K. G. heeft de bewonderaars van
de Franse film wel zeer aan zich verplicht
met de vertoning van- „Un Revenant", die
zij, mede als eerbetoon aan de onlangs
overleden acteur Louis Jouvet, op het pro
gramma had geplaatst. In dit ongemeen
boeiend filmrelaas speelt Jouvet op fasci
nerende wijze de rol van een man, die na
twintig jaar naar zijn vroegere woonplaats
terugkomt cm zich te wreken op een mede
minnaar. Hij volvoert zijn plannen tot op
zekere hoogte, want een poging tot zelf
moord van de zoon van zijn vroegere rivaal
brengt hem tot inkeer.
Een opmerkelijke Franse film,, waarin
behalve de sublieme creatie van Jouvet ook
het spel van Gaby Morlay opviel.
In de komende dagen vragen Willy Wal
den en Piet Muyselaar met hun gezel
schap de aandacht van de bezoekers van
het Rembrandt-Theater. Voor de veertien
de jaargang van hun programma hebben
zij een „Extra-editie" uitgegeven om de
toeschouwers door middel van een vlot en
aantrekkelijk programma verstrooiing te
bieden. Daarin zullen zij ongetwijfeld sla
gen, gezien het succes op de eerste avond.
Evenals andere jaren nemen Willy Wal
den en Piet Muyselaar een belangrijk aan
deel in het programma. In een groot aan
tal sketches treden zij op en bovendien
hebben zij een bescheiden rol in de inlei
ding en de nummers, waarmee het eerste
deel en het geheel afgesloten wordt. Aan
vankelijk fantaseren zij wat naar aanlei
ding van de mogelijkheid, dat de leeftijd
van de mens tot honderdvijftig jaar kan
stijgen en later komen zij op het toneel in
sketches, zoals „De wisseltruc", „Vrijge
zellen in de lente", „Een zaak van eer",
„Gemeubileerde kamer te huur" en „Va-
cantiegenoegens". Zij worden daarbij op
goede wijze ter zijde gestaan door Herbert
Joeks, Bert van Dongen, Adri Roelofs en
Aase Rasmussen. Willy Walden blijkt
voorts een uitstekende gastdirigent te zijn
en Piet Muyselaar verzorgt een goed
nummer, „Twee werelden" genaamd.
In een revue van het gezelschap mogen
de „dames" Snip en Snap niet ontbreken.
Zij „roddelen" weer het een en ander en
besluiten het optreden met een geslaagde
televisie-uitzending. Hun jaarlijks bezoek
is opnieuw een succes.
Paco Reyes, Gloria Libran en Victoria
Alcada zijn in de revue opgenomen om het
publiek in de gelegenheid te stellen Spaan
se dansen te zien uitvoeren. Ongetwijfeld
zal het trio grote bijval oogsten in Haar
lem.
René Sleeswijk heeft bij de samenstel
ling van het programma weer veel aan
dacht besteed aan de balletten. Verschei
dene malen komen „The dancing lovelies"
voor het voetlicht onder leiding van Rod
ney White en Jack Boy. Een bijzonder ge
slaagd nummer is dat, waarin de pinguins
optreden. „Feest in winter-wonderland"
is een fraai besluit van het gedeelte voor
de pauze. Phyllis van Anrooy dient speciaal
vermeld te worden, onder meer wegens
haar optreden in „De geschiedenis van een
schoenpoetsertje".
Aan de décors (ontworpen door Corn,
van Dijk) en de costuums (Johnny
Nieuwenhuis) is veel zorg besteed. Mede
daardoor staat het geheel op hoog peil.
Tenslotte vermelden wij nog de medewer
king van het orkest onder leiding van Bill
Stanford.
Vrijdagmorgen is op het terrein van een
zand- en grinthandel aan de Harmenjans
weg een ongeluk gebeurd waarbij de 16-
jarige arbeider J. J. C. D. uit Santpoort
ernstig werd gewond.
D. raakte met zijn linkerarm bekneld
tussen de draaitrommel van een electrisch
gedreven lier, die een installatie voor het
laden en lossen van zand en grint in be
weging brengt, en de staaldraad. Een arbei
der zette de motor op het hulpgeroep van
D. af en knipte vervolgens de staaldraad
door, zodat de jongen bevrijd kon worden.
Met een op twee plaatsen gebroken linker
arm en gescheurde armspieren is hij naar
de Mariastiohting overgebracht.
Het vermoeden bestaat dat de shawl die
D. om de hals had, verward raakte in de
staaldraad toen D. zich voorover boog.
Drie keer hebben Gedeputeerde Staten
van Friesland afwijzend beschikt op ver
zoeken van het waterschap „De Lemster-
sluis", een procedure aanhangig te mogen
maken tegen een besluit tot opheffing van
het Waterschap.
Deze afwijzende beschikkingen van Ge
deputeerde Staten waren respectievelijk ge
tekend door de heren S. van Abbema, J. L.
Hoogland en mr. J. Algera, allen in hun
hoedanigheid als plaatsvervangend Com
missaris der Koningin.
Blijkbaar vervangen in Friesland bij
toerbeurt alle leden van Gedeputeerde Sta
ten de Commissaris der Koningin bij diens
afwezigheid. Volgens het waterschap is dit
in strijd met artikel 35 der Provinciale Wet.
Bovendien is het waterschap van mening,
dat ook voor de waarnemende Commissaris
der Koningin de bepalingen inzake de on
verenigbare betrekkingen gelden.
Een Commissaris der Koningin mag geen
lid zijn van de Staten-Generaal, zoals het
geval is met mr. J. Algera en J. L. Hoog
land. Op deze gronden heeft het waterschap
aan de Kroon nietigverklaring der afwij
zende beschikkingen gevraagd.
„De rivier" (L u x o r). De onvergelij
kelijke schoonheid van India is het onder
werp geweest van talloze documentaires,
maar zelden is haar zoveel recht weder
varen als in deze rolprent van de geniale
Franse filmkunstenaar Jean Renoir. Om
zijn indrukken van die overweldigende
rijkdom aan natuurschoon, cultuurschat
ten en folklore te vertolken, koos hij een
zeer bijzondere vorm: hij laat ze ons zien
door de ogen van een kind, een Europees
meisje van een jaar of veertien, dat met
haar vriendinnetjes, „ontwakende" pubers
zoals zijzelf, geconfronteerd wordt met
deze oeroude beschaving. Aanvankelijk
lijken hun kinderlijke belevenissen, cul
minerend in een aandoenlijke kalverliefde
voor een jonge, invalide Amerikaan, alleen
een voorwendsel om de documentaire op
namen van volksfeesten, huwelijksgebrui
ken en godsdienstige riten der Hindoes tot
een soort van „lopend verhaal" aaneen te
lijmen, maar al spoedig blijkt deze naïeve
intrige een veel diepere strekking te heb
ben. Op kinderlijke wijze verbeeldt zij het
tasten van de puber naar de eeuwige raad
sels van leven en dood, van sterven en ge
boren worden, die men, ook hier, verborgen
weet onder de kleurige folklore en de ge
heiligde rituele gebruiken.
Renoir heeft met deze ook in technisch
opzicht voortreffelijke kleurenfilm (de
technicolor mist hier het limonade-effect,
en zelfs de lucht is vrij van de kermis
achtige „blauwzweem") een kunstwerk
van bizonder gehalte geleverd, dat Wij
gaarne in uw aandacht aanbevelen.
Iï. C.
„Frühlingr auf dem Eis" (Frans
Hals). Deze ijs-show zal niet nalaten
in de smaak te vallen, natuurlijk in het
bijzonder bij de liefhebbers van de ijssport.
Zij is één kleurige werveling van de meest
uiteenlopende costumes in steeds andere
décors. De lichtcirkel ontvangt natuurlijk
bij voorkeur de befaamde kunstrijdster
Eva Pawlik, ofschoon ook verscheidene an
deren van het Weense ijsballet, die haar
op de glimmende ijzers omgeven, voortref
felijk pirouetteren. Het verhaaltje heeft, zo
als alle verhaaltjes, die er zijn om shows
aaneen te rijgen, niet veel om het lijf: een
conflict in een ysrevue-groep, waardoor
een deel wordt ontslagen; bemiddelings
pogingen van een radioverslaggever, die als
dank voor zijn interventie de ster van het
gezelschap in casu Eva Pawlik mag
gaan koesteren en tenslotte de hereniging
der artisten. In de revue-opnamen worden
allerlei taferelen voorgetoverd, die zowel
het Oosterse hofleven als de hofmakerij
der Eskimo's betreffen. Men vindt er zelfs
een stukje Nederlandse folklore in terug in
een charmante klompendans-op-schaatsen.
In het voorprogramma een zeer interes
sant filmpje van Otto Gniesen over het
slangenleven. De opnamen van adders in
de Duitse bossen zijn boeiend en soms zelfs
dramatisch.
H. B.
„Karavaan der gedoemden" (Spaarne).
Ook rechtschapen lieden moeten de
pistolen los in de foudralen hebben wan
neer zij een karavaan leiden, die goud ver
voerd, want er zijn telkens weer subver
sieve elementen, die langs onwettige wegen
dit goud willen bemachtigen. Dat blijkt
ook uit deze film, waarin listen door nog
sluwere tegenlisten en wraak door nog do
delijker wraak worden gevolgd. De kara
vaan, waar het hier om gaat, zal een mili
tair escorte krijgen, doch de afdeling, die
hiervoor moet zorg dragen, wordt tevoren
uitgemoord door lieden, die vervolgens
doen alsof zij zelf het escorte zijn. Dat zich
hierdoor grote moeilijkheden voordoen
laat zich begrijpen en dat deze alle worden
opgelost evenzeer, want het recht zal zijn
loop hebben. In het Spaarnetheater wordt
voorts „Gezworen kameraden" vertoond,
een film, waarin Stan Laurel en Oliver
Hardy zich aan een huwelijk hebben onder
worpen zonder zich rekenschap te geven
van de banden die hen nog aan een vrij
gezellige vrijgezellenclub binden. Na aller-
lei zotte situaties beginnen de twee hun
leven opnieuw als straatmuzikanten.
H. B.
„Paradijsvogel" (P a 1 a c e) Een luch
tig niemendalletje met een overvloed aan
romantiek en zoete Zuiazee-melodieën, een
hele schare exotische meisjes en brons
bruine jongemannen. Een kleurrijk geheel
waaromheen een pretentieloos verhaaltje
is geweven. Het verhaal van een jonge
Fransman, die met een studievriend naar
diens vaderland trekt, een eiland bij
Hawaii, en daar verliefd wordt op de beeld
schone Kalua. Hij trouwt met haar na
heel wat moeilijkheden overwonnen te
hebben. Het zijn vooral de zeden en ge
woonten van de eilandbewoners die hem
keer op keer gewetensconflicten bezorgen
en hem tenslotte zijn jonge vrouw ont
nemen. L. v. B.
„Anne get your Gun" (Rembrandt).
Op enkele middagen en Zondagmorgen
wordt in Rembrandt „Annie get your
Gun" vertoond, welke reeds eerder in
Haarlem te zien was. Betty Hutton en
Howard Keel werken mee. Voor de avon
den. Zondag en Woensdagmiddag vermeldt
het programma de revue van Snip en Snap.
„Bittere r\jst" (City). Ook deze
week zal in het City-theater de film „Bit
tere rijst" vertoond worden.
David en Bathsheha" (Minerva). --
In het Minerva-theater is deze week de
film „David en Bathsheba" te zien, welke
kort geleden in Haarlem vertoond is.
Na bergingswerkzaamheden, welke maanden geduurd hebben, is het wrak van de
vijfduizend ton metende vroegere Duitse blokkade-breker 23 in de nabijheid van het
Kieler lichtschip .gelicht. De bergingsvaartuigen sleepten het wrak de Heikendorfer
Bocht van de Kieler Fjord binnen. Het schip, dat in Juni 1943 in de Fjord op een
mijn liep en zonk, zal voorlopig zover gerepareerd worden dat het naar een werf kan
worden gesleept. Het zal dan tot vrachtschip verbouwd worden. Bij de bergingswerk
zaamheden, welke reeds in de vorige zomer begonnen, hebben duikers weken lang
op 15 meter diepte in het wrak gewerkt.
Het moge dan waar zijn dat na een
„ontsparing" van rond f 130 millioen in
1951, de inlagen bij de spaarbanken in het
nieuwe jaar tot dusver de terugbetalingen
weer overtreffen, dit wil nog allerminst
zeggen dat de kapitaalnood in ons land is
opgeheven. Er zijn ongetwijfeld nog tal
van bedrijven, welke met financierings
moeilijkheden hebben te kampen, gelijk
dit ook in het afgelopen jaar het geval
was. Trouwens, vier jaar geleden werd
reeds de Nederlandse Participatie Maat
schappij opgericht om de mogelijkheden tot
kapitaalsuitbreiding te vergroten voor die
ondernemingen, wier kapitaalbehoefte te
gering was voor het houden van een emis
sie ter beurze. Zoals bekend is kwam ook
de Herstelbank tal van bedrijven te hulp.
In het jongste verslag van de Nederlandse
Participatie Maatschappij valt het op dat
niet alleen kleine ondernemingen met geld
zijn geholpen, maar dat ook van grote
maatschappijen, welke gewoon zijn op de
beurs te emitteren, belangrijke posten aan
delen zijn overgenomen Walvisvaart,
Werkspoor, Spanjaard e.a. waaruit wel
blijkt dat tal van emissies in de loop van
het vorig jaar geen onverdeeld succes heb
ben gehad. En de voortdurende afbrokke
ling van de aandelenkoersen op de Am
sterdamse beurs, welke zich ook sinds het
begin van het nieuwe jaar heeft voortge
zet, betekent voor de verdere kapitaals
voorziening van het Nederlandse bedrijfs
leven uiteraard een ernstige belemmering.
In hoeverre depressieverschijnselen in
ons bedrijfsleven thans op de beurs in
vloed uitoefenen, willen we hier even in
het midden laten, wij willen er slechts op
wijzen dat er in ons land blijkbaar nog altijd
te weinig nieuw kapitaal wordt gevormd
en dat een groot deel daarvan nog aan de
beurs, althans aan de aandelenmarkt voor
bij gaat. De aanmerkelijke uitbreiding van
de sociale voorzieningen, welke gedurende,
de laatste jaren heeft plaats gehad, heeft
een ingrijpende wijziging gebracht in het
karakter van de particuliere besparingen,
welke thans in veel grotere mate dan
voorheen via de beleggingsinstituten en de
sociale fondsen geschieden dan voorheen.
Zo is bijvoorbeeld uit het verslag van de
Verzekeringskamer over 1951 gebleken dat
in dat jaar alleen aan premies weinig
minder dan 1/2 milliard is betaald, maar
dat de levensverzekeringsmaatschappijen
eind 1950 voor niet meer dan ruim f 300
millioen, zijnde 9 pet. van haar totale be
leggingen, bij de industriefinanciering wa
ren betrokken.
Het is duidelijk dat naarmate men meer
via levensverzekering, lijfrente en pensioen
fondsen spaart, de particuliere kapitaal
voorziening via de beurs afneemt. Reeds
geruime tijd is dan ook de vraag aan de
orde, of en in hoeverre de grote beleg
gingsinstituten hun geldmiddelen aan de
industriefinanciering dienstbaar moeten
stellen. De spaarbanken zijn in het alge
meen begrijpelijkerwijs afkerig van beleg
ging in z.g. risicodragend kapitaal, hoewel
ook de belegging in obligaties niet zonder
risico is. Toch zullen, nu het sparen zich
steeds meer via de grote beleggingsinsti
tuten ontwikkelt, deze allengs ook de
economische functie van de vroegere par
ticuliere spaarders moeten overnemen.
Niet alleen de grote levensverzekerings
maatschappijen, maar ook de vele sociale
fondsen zullen gaandeweg een deel van de
hun ter beschikking staande middelen
moeten beleggen in risicodragend kapitaal.
Tijdens de'voortdurende waardeverminde
ring van het geld heeft men dit ook over
wogen in het belang van de spaarders;
thans, nu het gevaar voor waardevermin
dering van het geld vooreerst aanmerke
lijk is verminderd en de rentestand is ge
slegen, geldt dit argument allicht in min
der sterke mate, maar zijn het meer alge
meen' economische factoren, welke tot
deelneming in het kapitaal van Neder
landse bedrijven moeten prikkelen.
Het mag daarom verheugend worden
genoemd dat onlangs onder leiding van de
Hollandse Belegging en Beheer Maat
schappij een vennootschap is opgericht,
waarbij een aantal belangrijke sociale
fondsen zich hebben aaneengesloten en die
de belegging in risicodragend kapitaal be
oogt. Nu de aandelenmarkt een flinke
koersdaling achter de rug heeft, lijkt het
moment voor de oprichting van zulk een
N.V. niet slecht gekozen en is de moge
lijkheid niet uitgesloten dat zij aan de
Vandaag viert de heer J. Nooy zijn gou
den jubileum in dienst van de kaas-export
firma Gebroeders Stuyt te Haarlem. Ter
gelegenheid daarvan werd hij vanmorgen
op het kantoor gehuldigd. De heer P. L. E.
G. M. Stuyt deelde namens de burgemees
ter mee, dat aan de jubilaris was toege
kend de zilveren eremedaille, verbonden
aan de orde van Oranje Nassau. Ook bracht
hij de heer Nooy hulde namens het bedrijf
en overhandigde een geschenk. De heer W.
Th. de Graaf bood namens het kantoor
personeel een theeservies aan en de heer
H. Weyling, namens het pakhuis- en fa-
briekspersoneel, een traploper.
aandelenmarkt allengs enige steun zal
kunnen verlenen.
Het is de laatste tijd herhaaldelijk ge
bleken dat het opnemingsvermogen van
de Amsterdamse beurs voor de noodzake
lijke financiering van handel en industrie
te gering is. Wat op zich zelf een stimu
lans voor de koersen zou moeten zijn, nl.
de betaling van het dividend of een deel
daarvan in aandelen, omdat daardoor im
mers het reudement stijgt, heeft doorgaans
het omgekeerde effect, zoals bijvoorbeeld
bij de Holland-Amerika Lijn wel duidelijk
gebleken is. Ook een nieuwe emissie van
Zwanenberg-Organon, een maatschappij,
welke haar inkomsten in 1951 weer be
langrijk zag stijgen, heeft tot een koers
daling van de aandelen geleid en de ge
deeltelijke uitkering van het dividend in
aandelen door Wyers had hetzelfde gevolg.
De abnormale omstandigheden, welke
thans voor de kapitaalvoorziening van
het bedrijfsleven en de ontwikkeling van
de aandelenkoersen gelden, blijken wel zeer
duidelijk uit het feit, dat aandelen Ko
ninklijke reeds meer dan een jaar beneden
300 pet. blijven hangen, hoewel de petro
leumindustrie een uitermate goed jaar
achter de rug heeft. Aandelen Shell Oil
Co., van welker kapitaal de Koninklijke
meer dan 40 pet. bezit, zijn op de beurs
sinds Mei 1950 in koers verdubbeld en
alleen de beurswaarde van dit aandelen
bezit maakt meer dan 180 pet. van het
kapitaal van de Koninklijke uit. Nu de
zustermaatschappij, de Shell Transport
Trading Co., een bonus van 25 pet. uit
keert, werden er deze week dienaangaan
de ook verwachtingen van de Koninklijke
gekoesterd, welke echter niet in vervul
ling zijn gegaan. De büitenlajKlsë" kandeel-
houders van de Koninklijke zijn trouwens
v/einig gecharmeerd op dergelijke uitke
ringen, omdat de opbrengst niet mag wor
den getransporteerd. Zo lijden we ook he
den nog onder de strubbelingen in het in
ternationaal betalingsverkeer.
Intussen kunnen aandeelhouders zich
troosten met de wetenschap dat het de
Koninklijke goed gaat en dat de waarde
van hun bezit nog voortdurend stijgt. Te
zijner tijd zal dit immers toch in de koers
der aandelen tot uitdrukking moeten
komen.
ADVERTENTIE
Ter gelegenheid van zijn eeuwfeest zal
het Koninklijk Nederlands Zangersverbond
in de hoofdstad van Noord-Brabant een
zangersfestijn organiseren onder de naarn
,,'s Hertogenbosch Muziekstad 1953". Het
eeuwfeest zal op drie weekeinden worden
gevierd in de maanden Juni en Juli.
Het Verbond telt thans 153 Nederlandse
koren met ongeveer 12.000 zangers. Twee
koren uit Suriname zijn eveneens bij het
Verbond aangesloten. Er zijn negen op
drachten verstrekt aan Nederlandse com
ponisten en er is onder de dirigenten van
de aangesloten koren een prijsvraag uit
geschreven. Door de regeringen van Bel
gië, Frankrijk, Zwitserland, Oostenrijk,
Engeland, Amerika, Duitsland en Neder
land werd aan een componist uit het be
treffende land opdracht verstrekt tot het
componeren van een werk voor mannen
koor, dat representatief voor het land is
en dat als geschenk aan de jubilerende
zangers zal worden aangeboden. Deze
composities zullen op gala-concerten wor
den uitgevoerd. Verder is er in voorberei
ding qen internationaal congres, waarheen
verscheidene landen hun beste koren zul
len afvaardigen.
ZONDAGSDIENSTEN
De Zondagsdiensten voor artsen worden op
23 Maart a.s. als volgt waargenomen: dr. G.
S. Nout, Camplaan 20, tel. 38763 en dr. A. G.
Degenaar. Pieter.de Hooghstraat 11, tel. 35008.
Wijkverpleging: Zuster L. Dudok van Heel,
Jac. de Witstraat 9. tel. 34673.
Geopende Apotheken. Heemsteedse Apo
theek, Binnenweg 98, tel. 38197; Aerdenhout
Apotheek, Zandvoortsclaan 164, tel. 26772.
ZONDAGSDIENST
De artsendienst van de doktoren in Bloe-
mendaal-dorp wordt van hedenmiddag twee
uur tot Maandagmorgen acht uur waargeno
men door de arts J H. M. Egberts. Zuider
Stationsweg 12, Bloemendaal, telefoon 22261.
In hetzelfde tijdvak is de dienstdoende
wijkverpleegster zuster J. J. M. de Bruin,
Platanenlaan 10, Bloemendaal, telefoon 25769,
b.g.g. 1C920.
De Zondags-, avond- en nachtdienst van de
apotheken voor Overvean, Bloemendaal en
Santpoort-stat ion wordt verzorgd door de
Elswout-apotheek (drs A. P W. van der
Ham). Blormendaalseweg 341, Overveen,
telefoon 16760 en de Santpoortse Apotheek
(drs K. Zijp), Bloemendaalsestraatweg 14$,
Santpoort-station K 2560 8249.
