1000 uitgelaten Kerkradenaren
veroverden de Spaarnestad
J3SH-
Muziek met vuurwerk
Standwerkers in de Cronjéstraat
Oranje-feest met Zuidelijk vuur
Kermistrein sloeg om
Wielerronde in
Haarlem-Oost
,,t' Kleverpark"
vierde feest
Kunstzinnig vermaak op Koninginnedag
Muzikaal poppenspel
Limburgse Bergkapel
Om de Koningsmacht
3
Burgemeester Cremers werd ere-koning van Sint Lambertus
OPTIEK
Vijf gewonden
Wedstrijd was voor zwemmers en hoogwerkers
gemakkelijker dan voor de stille kramers
Muziek in Haarlem-Noord
Staking bij Amsterdamse
Droogdokmaatschappij
DONDERDAG 1 MEI 1952
HAARLEMS DAGBLAD - OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
Carnaval hebben ze gevierd, de Haarlemmers. Carnaval; samen met een kleine
duizend enthousiaste Kerkradenaren, die geen Koninginnedag konden vieren zonder
hun Frans II en die daarom meegekomen waren naar de Spaarnestad om daar met
hem de verjaardag van de Koningin luidruchtig en met alle Limburgse humor die ze
maar mee konden bréngen te vieren. Ze hebben de zotskappen opgezet toen ze gister
morgen voor dag en dauw uit het rijk der zevenenzeventig grotten vertrokken; en ze
hebben die opgehouden totdat ze 's avonds laat, moe-gezongen en uitgeput van dolle
vreugde, de weg naar het station zochten. Met voldoening zijn zij in de trein gestapt:
Hun invasie was een klinkend succes geworden. Maar ook met heimwee hebben ze
de thuisreis aanvaard, want zij hadden plezier gehad in Haarlem en daarom lieten zij
er een stukje van hun hart achter. Haarlem is niet zo nuchter als ze in Limburg
wel denken, hebben zij tegen elkaar gezegd; het is goed uitgaan in Haarlem. We
komen er nog eens terug.
Vreugdevol bewind
Ja, Zijne I-Iooglustigheid Prins Frans II
va Kirchrao kan op een waardig en goed
bewind over de Spaarnestad terugzien. Zijn
nieuwbakken onderdanen hebben zich ge
willig laten ontdooien door het warme en
thousiasme waarmee hij en zijn even uit
gebreid als uitgelaten gevolg bezit hebben
genomen van de Spaarneveste. Want was
het niet zó dat hij zich, op weg van de
Raaks naar het Kenaupark, omringd zag
door hossende Haarlemmers, die aangesto
ken waren door het feestvuur van onze
vrienden uit het Zuiden? En strooiden die
pleziermakende Spaamestedelingen geen
confetti, handen vol tegelijk, over de praal
wagen waarop hun heer en meester der
dwaasheid zijn zegetocht door de stad
maakte?
De Kirchroatser Vastelavond Verain, die
tegelijk met de Prins gistermorgen uit een
extra-trein duikelde, heeft het feest voor
de Haarlemmers alle glans gegeven die een
waarlijk carnaval van node heeft. Haar
leden hebben en niet tevergeefs hun
beste beentjes voorgezet om het hun Prins
niet al te moeilijk te maken. Voordat hun
souverein zich officieel aan zijn volk toon
de, hebben zij de stemming in Haarlem
voorbereid. Vier muziekcorpsen trokken
met vliegend vaandel en slaande trom dooi
de zonovergoten stad en vier muziekcorpsen
mochten een spontaan applaus incasseren
toen zij zich op de Grote Markt van hun
beste zijde lieten zien. En al die uitgelaten
Limburgers, die het maar niet laten konden
om hun levendige humor de vrije loop te
laten, hebben het succes mogen boeken dat
duizenden Haarlemmers wat je noemt los
kwamen en mee gingen zingen en dansen.
Dat was niet alleen het geval in Brink-
mann, waar vooral in de voormiddag en
avond het feest tal van hoogtepunten be
reikte, dat was ook zo in het Kenaupark,
waar de Prins 's middags een „sitzung"
hield en in alle andere delen van de bin
nenstad waar volgelingen van Frans II hun
feestroes uitzongen.
Daar in dat Kenaupark was de Prins pas
met recht heerser over Haarlem. Weinig
ogenblikken tevoren was hij voor het stad
huis van zijn statiekaros gekomen om uit
de handen van burgemeester Cremers de
formidabele sleutels der stad in ontvangst
te nemen. „Hooglustigheid, ontvang de
sleutel tot de poorten van de stad, de stra
ten van de stad en de harten van de bur
gers", heeft de burgemeester tegen hem
gezegd. En de Prins boog diep, één seconde
ernstig, en klom weer naar zijn zetel van
waaruit hij zijn onderdanen breed lachend
en gebarend tot dolle vreugde maande.
Daar in dat Kenaupark is 's middags het
„Kirchrao Alaaf" niet van de lucht ge
weest. En het applaus ook niet, want dat
verdienden de buutenredner die onuitputte
lijk bleken te zijn in het verkopen van
grollen, en de Kerkraadse meisjes die ballet
dansten of het een dagelijkse bezigheid van
haar was en al die Limburgse mannen en
vrouwen die zich wierpen in het feestge
woel dat de bruiloft van Romeo en Julia
omspoelde.
ADVERTENTIE
Nieuwe glazen» orieir* montuur?
Betrouwbaar advies geeft de
specialist, di© al meer dar» 40 jaar
bullen roaifct. ets anderstj
Gr- Houtstraat t37, Haarlem
De feestvreugde die gisteren alom in
Haarlem heerste werd 's middags om on
geveer vijf uur in de omgeving van de
Orionweg getemperd, toen daar bij het
Planetenplein een kermistrein kantelde,
tengevolge waarvan enkele feestgangers
werden gewond.
Op het ogenblik dat een wagentje, be
spannen met twee ponniies, vlak voor de
locomotief van een kermistreintje de Orion
weg overstak, haalde de „machinist" naar
links uit om de ponnywagen te passeren.
De machinist, remde krachtig, de locomo
tief kreeg tengevolge daarvan een hevige
duw van de eerste aanhangwagen, zodat
de locomotief een halve slag maakte en de
eerste wagen omsloeg. Van de twintig pas
sagiers die er in zaten, werden er vijf ge
wond. De veertigjarige mevrouw D. K. v.
d. G. kreeg een ernstige wond aan haar
rechtervoet en moest naar een ziekenhuis
worden overgebracht. Haar achtjarig doch
tertje liep een blessure aan de rechterhand
op en werd met een auto naar huis ge
bracht. De tienjarige C. van Z. moest met
een seheurwond aan de rechterbovenarm
naar een ziekenhuis worden vervoerd en
de 53-jarige mevrouw H. H. kreeg een
hersenschudding en werd naar huis ge
bracht. Mevrouw A. J. kwam er met een
bloeduitstorting aan het linkeroog af.
Het vogelschieten trok honderden naar het
Kenaupark, waar de schutters van het Sint
Lambertus gilde een demonstratie gaven
van hun eeuwenoude sport.
De Haarlemse Sportvereniging „De Kam
pioen" was evenals het vorig jaar de organi
satie van de oranjeronde in Haarlem-Oost
opgedragen. Zij heeft dat weer op goede
wijze gedaan. De vele toeschouwers in de
omgeving van de Zomervaart nabij de speel
tuin van „Het Oosterkwartier" hebben geno
ten van drie spannende ritten. Er hadden
zich zestig nieuwelingen aangemeld, Zij
werd in twee groepen van dertig ingedeeld.
De beste vijftien kwamen in de eindstrijd.
Winnaar van de finale werd J. Ven-nik uit
Zaandam. De uitslagen waren: eerste serie:
1. C. Hameling, Den Haag (tijd over 15 km.
26 min. 19 sec.); 2. C. Jansen, Halfweg: 3. J.
Wuurman, Amsterdam; 4. A, Luykse, Half
weg; 5. P. Westerman, Haarlem.
Tweede serie: 1. J. Vennik, Zaandam (tijd
over 15 km. 25 min. 21 sec.); 2. H. Schouten,
Amsterdam; 3. Nijssing, Zaandam; 4, H.
Kemp, Amsterdam; 5. K. Koper, Zandvoort.
Eindstrijd: 1. J. Vennik, Zaandam (tijd
over 21 km. 36 min. 11 sec); 2. R. Buker,
Amsterdam; 3. H. Schouten, Amsterdam; 4.
G. Hamelink, Den Haag; 5. R. van der Ruit,
Amsterdam; 6. A. de Graaf, Haarlem: 7. J.
Tienstra, Halfweg; 8. J. Wuurman, Amster
dam: 9. J. Blauw, Zaandam; 10. K. Koper,
Zandvoort.
Na afloop reikte de heer G. F. van Dijk,
voorzitter van het Comité Oost de clubprij-
zen uit. Eerste was Olympia, Amsterdam;
tweede DTS, Zaandam; derde De Bataaf,
Halfweg en vierde De Germaan, Amsterdam.
De heer J. Engel, voorzitter van „De Kam
pioen" reikte de persoonlijke prijzen uit.
Des avonds werd op het Teyelerplein een
openlucht bioscoopvoorstelling gegeven,
waarvoor grote belangstelling bestond.
Ongeveer vierhonderd kinderen van le
den der Oranjevereniging ,,'t Kleverpark"
hebben Woensdagmorgen in de aula van
het Kennemer Lyceum genoten van de wel
zeer verrassende goocheltoeren van de
heren De Vries en De Vogel en van de
grappenmakerijen van Pipo, de muzikale
clown.
Des avonds werden op het Santpoorter
plein op veler verzoek evenals 'andere ja
ren weer een Jiu Jitsu-demonstratie en
Judo wedstrijden gehouden waaraan thans
ook enkele leerlingen van het C.I.O.S.
deelnamen. Deze zeer interessante demon
straties eni wedstrijden werden met grote
belangstelling door zeker vijftienhonderd
toeschouwers gadegeslagen
Daarna was er muziek op het Sant
poorterplein, eerst in het lichte klassieke
genre. Later weerklonk de nieuwste Ameri
kaanse dansmuziek. En vooral de jeugd
heeft er tot elf uur gezellig op gedanst.
Frans II moge gisteren dan Prins Carna
val geweest zijn in Haarlem, burgemeester
Cremers werd uitgeroepen tot erekoning
van het schuttersgilde Sint Lambertus, dat
zijn beste krachten demonstreerde een paar
honderd meter van de plaats waar Romeo
zijn vrijheid prijs gaf. Dat bracht de ere-
wijn in het stadhuis, waar mr. Cremers de
Kerkradenaars een welgemeend en harte
lijk dankwoord toeriep voor de vreugde die
zij in Haarlem hadden gebracht. Daar over
handigde mr. Cremers ook de zilveren pla
quette aan de echte schutterskoning, die in
het Kenaupark had bewezen dat hij alle
kneepjes van het schuttersschap drommels
goed kende. En daar ook, gaf Kerkraads
burgêrvaarder uiting aan zijn vreugde dat
Haai'lem en Kerkrade elkaar op Koningin
nedag 1952 hadden gevonden in een spon
taan en vreugdevol carnavalsfeest.
Op de Grote Markt hebben de Limbur
gers het feest tot laat in de avond voort
gezet, samen met de Haarlemmers die alle
nuchterheid aan de kant bleken te hebben
gezet en om twaalf uur al een aardig
woordje Kerkraads konden praten.
Feestelijkheden te Spaarndam
Nadat de schoolkinderen uit Spaarndam
zich hadden verzameld, begonnen zij de
rondgang door het dorp. Aan deze optocht
was een prijsvraag verbonden. De jury
kende de volgende waarderingen toe: voor
de groepen: 1. Naar de speeltuin, 2. Melk-
boertjes, 3. Oranjemeisjes. Rijdende kinde
ren: 1. scheepje, 2. matroos, 3. scheepje.
Lopende kinderen: 1. Biedermeyer, 2.
schoorsteenveger, 3. Roodkapje.
Om halfelf is een aubade gehouden. On
der de aanwezigen waren burgemeester mr.
Cremers en echtgenote en de gemeente
secretaris mr. Th. A. Wesstra en de voor
zitter van het comité voor nationale'feesten,
de heer E. H. Tenckinck. Onder leiding van
de heer Van Dijk zongen de kinderen acht
vaderlandse liederen. Daarna hadden de
kinderen de gelegenheid zich met elkaar te
meten in de spelen. Na afloop werden prij
zen uitgereikt en alle kinderen ontvingen
versnaperingen.
Des middags werden kindervoorstellin
gen gehouden, waarbij films werden ver
toond.
Des avonds werd een rondgang gehou
den, waarbij muzikale medewerking ver
leende het fanfarecorps „Crescendo". Daar
na bleef men nog enige tijd gezellig op het
feestterrein bijeen. De jeugd heeft een
prettige dag beleefd. Voor ouderen worden
in de zomer feesten gehouden.
Burgemeester mr. P. O. F. M. Cremers
verwelkomt Zijne Hooglustigheid Prins
Frans II va Kirchroa.
Een gezelschap Afrikaners van de Goud
kust bezoekt ons land op uitnodiging der
N.V. Schokbeton. Onder hen zijn twee minis
ters, parlementsleden, journalisten en onder
nemers. Zij reizen in ons land rond om zich
van de mogelijkheden tot technische hulp
verlening en handelsrelaties op de hoogte te
stellen. Op hun programma staat onder meer
een bezoek aan Philips te Eindhoven, aan de
haven van Amsterdam en aan de Keukenhof,
ADVERTENTIE
Op Maandag 12 Mei heeft op het Amster
damse Amstelveld 'het jaarlijkse nationale
concours van standwerkers plaats, maar de
inwoners van Haarlem-Noord hebben gis
teren reeds op kleine schaal een voorproefje
van de daarbij ten toon te spreiden com
merciële welsprekendheid kunnen genieten.
Als onderdeel van de feestelijkheden werd
er in het gedeelte van de Generaal Cronjé
straat tussen de Schoterweg en de Klooster
straat een wedstrijd gehouden, waaraan
vijftien leden van de sectie standwerkers
van de Centrale Vereniging voor straat-,
markt en rivierhandel deelnamen.
Voor hen die op de avond van Koninginne
dag een rustige ontspanning zochten had
het Centrum-comité, onder auspiciën van
de Maatschappij tot bevordering der Toon
kunst, een volksuitvoering georganiseerd.
In de gemeentelijke Concertzaal werd een
onderhoudend muzikaal programma ge
boden, uitgevoerd door gevorderde leer
lingen van de Muziekschool en door het
orkest van deze instelling onder leiding van
Marinus Adam. En de clou van de avond
werd de opvoering van de opera buffa „La
serva padrona" (De dienstmaagd is de
baas) van Pergolesi (met vocalisten en or
kest tot klinken gebracht, doch gespeeld
door de marionetten van Bert Brugman.
Dit experiment slaagde voortreffelijk,
niet alleen dank zij de .uitstekende voCale
en instrumentale uitvoering, doch vooral
dank zij de virtuoze handigheid van de
poppenspeler Brugman en de zijnen, die
ook de gesproken tekst voor hun rekening
namen. De Nederlandse vertaling van het
achttiende-eeuwse Italiaanse „Intermezzo"
(zo noemde men een dergelijk vrolijk stuk
dat tussen de bedrijven van een grote,
ernstige opera gegeven werd) klonk vlot
en was in de zaal zeer goed verstaanbaar.
De twee zangpartijen werden door de so
praan Corry Daniskas van Zwieten en de
bariton Max Hugo Wulff vertolkt. Het
Toonkust-Orkest, versterkt met Bets Ne-
derkoorn voor de clavecimbelpartij, was
onder de beproefde leiding van Marinus
Adiam volkomen op de hoogte van zijn
taak. Voor de beide fluitisten van het en
semble waren extra partijen toegevoegd.
Het grappigste zangspel, dat in de evo
lutie van de opera van bijzonder grote be
tekenis geweest is in een tijd dat men beu
was van mythologische onderwerpen en
naar natuur en waarheid zocht, blijft een
onderhoudend geval, niet het minst door
de mooie muziek van Pergolesi, en is als
poppenspel bijzonder grappig, te meer daar
Bert Brugman zijn marionetten laat doen
Een bonte carnavalsoptocht trok gistermiddag door de Haarlemse straten. De muziek
was niet van de lucht, dank zij het uithoudingsvermogen van vier Kerkraadse
harmonieën, en de vreugde evenmin, dank zij onder meer de Theepoppen die zich
in de Spaarnestad (het is op de foto te zien) net zo goed thuis voelden als in
Haanrade, waar zij vandaan komen.
alsof ze werkelijk praten en zingen.
In het eerste deel van de avond had het
orkest een ktankschone vertolking gegeven
van de balletsuite uit „Les Indes galantes"
van Rameau en bij kaarslicht (zoals ge
bruikelijk) de Afscheidssymphonie van
Haydn ten gehore gebracht, waarbij in het
/aatste deel geleidelijk de kaarsjes uitge
blazen worden en de uitvoerders verdwij
nen, tot uiteindelijk nog één eerste en één
tweede viool overblijven om het stuk te
beëindigen. Adam had vooraf een verkla
ring van deze schijnbaar grappige, maar
in wezen ernstige finale gegeven, die ty
perend is voor de humor van Havdn.
Verder hoorde men de Chaconne voor
viool van Vitali, technisch veelbelovend
door Wies Burmeister met passende piano
begeleiding van J. P. de Vries gespeeld. De
pianist Leendert Huges kwam vrij vlot een
Etude van Chopin en een Rhapsodic van
Brahms vertolken en dankbaar genoot men
van de „Kinderspelen" van Bizet voor
vierhandig klavier, uitgevoerd door Gerti
Vunderink en Jo Klumpers.
Deze Volksuitvoering wordt Maandag
avond herhaald. Wie zich de moeite wil
geven vooraf plaatsen te bespreken, kan
er gratis van genieten.
JOS. DE KLERK
De vriendschappelijke betrekkingen tus
sen Limburg en de gemeente Haarlem zijn
deze week wel bijzonder versterkt. Een
paar dagen geleden kwam hier een uitmun
tend Limburgs fanfarecorps te gast. En op
Koninginnedag werd het bezoek van een
indrukwekkende groep Kerkraclers tot een
complete annexatie van onze stad. Aan de
middelen die de Limburgers daartoe ge
bruikten, vrolijkheid en gulle hartelijkheid,
was eenvoudig geen weerstand te bieden
en het machtige wapen de muziek maakte
de vriendschappelijke verovering tot een
voldongen feit. Van de drie korpsen, die
aan de strijd deelnamen, gaf de Bergkapel
van de Domaniale mijn des avonds een
ereconcert op de Grote Markt.
Het concert begon veel later dan men
zich voorgenomen had, waardoor er aan
een volledige uitvoering van het programma
niet te denken viel. Achteraf gezien be
hoefde men dit niet te betreuren, want
werken als „Le Chasseur Maudit" van
César Franck, de selectie uit „Lucia di
Lammermoor" van Donizetti en de Tweede
Hongaarse rhapsodie van Franz Liszt wa
ren in het feestgedruis op de markt, bij het
daveren van motoren en onder het gelaten
getinkel van de Damiaatjes, toch niet tot
hun recht gekomen. Maar zelfs de uitvoe
ringen van de overige werken, die alle een
populair karakter hadden, leden hieronder.
Ondanks de tegenwerkende invloeden
kregen wij de indruk, dat hier een voortref
felijk korps als afgevaardigde van het
Kerkradense muziekleven voor ons speelde.
Verfijning, gaafheid, grote'welluidendheid
bij alle klanksterkten, lenige rhythmiek en
grote technische beheei'sing waren verras
sende uitvoeringselementen, die de dirigent
E. J. Gerards tot prachtige eenheid wist
le verenigen. Zo kregen „Colonel Bogey on
parade", Waldteufels wals „Mon rêve" en
de Siamese Wachtparade van Paul Lincke,
bij alle amusements-oppervlakkigheid, toch
een echt muzikaal karakter. „Op een Per
zische markt" van Ketelby weerklonk
eveneens op de Haarlemse markt, gevolgd
cloor de pittige mijnwerkersmars „Glück
auf" van de dirigent.
Als daverend slotnummer kwam er iets
uit de oude doos: „De Slag bij Waterloo"
van M. J. H. Kessels. Vuurwerk-kanonna-
des begeleidden de muzikale uitbeelding
van deze militaire episode van 1814 en het
Bengaalse vuur der overwinning wierp ten
slotte zijn schijnsel op de duizenden toe
hoorders, die het korps en zijn dirigent
opgetogen toejuichten. De burgemeester
van Haarlem, mr. P. O. F. M. Cremers,
kwam de heer Gerards persoonlijk com
plimenteren. Wij hopen de Bergkapel hier
spoedig weer te horen, maar dan in de
Concertzaal.
P. ZWAANSWIJK.
De Stadsschouwburg was gisteravond
geheel gevuld met belangstellenden voor de
opvoering van Maurits Wagenvoorts come-
die „Om de Koningsmacht" door de letter
lievende vereniging ,,J. J. Cremer" onder
regie van Henk Bakker, aangeboden door
Haai-lems comité voor nationale feesten.
Het succes van deze episode uit de vader
landse geschiedenis, zich afspelend op het
prinselijk buitenverblijf Honselaersdijk aan
de vooravond van het vertrek van stad
houder Willem III naar Engeland in 1688,
was zeer groot. Dit is voornamelijk te dan
ken aan het over het algemeen voor ama
teurs voortreffelijke spel van de acht mede
werkenden en" aan de uitstekende enscène-
ring van dit overigens weinig brillante ge
legenheidsstuk. Een critische bespreking
daarvan zullen wij geven na de laatste
herhaling op Maandag 5 Mei, welke voor
stelling eveneens gratis toegankelijk is
voor wie zich de moeite van het plaatsbe
spreken wil getroosten.
Een aardig staaltje van massasuggestie
deed zich voor tijdens het laatste tafereel,
toen de koninklijke prinses Mary geknield
voor het raam, nog bij open doek, be
scherming voor haar echtgenoot op diens
overtocht afsmeekte, welke scène werd
begeleid door het Wilhelmus, achter de
coulissen gespeeld. Iemand riep op bestraf
fende toon van het balcon: „Opstaan!" en
prompt werd door iedereen aan deze be
velende uitnodiging gevolg gegeven. In
deze demonstratie van Oranjeliefde vloei
den aldus verbeelding en werkelijkheid
samen.
Speciaal voor de zogenaamde demon-
streerders was het een wedstrijd met han
dicap, doordat er tengevolge van attracties
in de binnenstad zo weinig volk op de been
De „zwemmers" en „hoogwerkers"
Het comité Noord, dat met groot succes
een wedstrijd voor marktkooplieden had
gehouden, had de Shell-harmonie uit Am
sterdam uitgenodigd i,n Haarlem een con
cert te geven. Tegen tweeën arriveerde zij
op het station en daarna maakten de Am
sterdammers een rondgang naar het Noor
den van de stad. Op het Pretoriaplein ga
ven de musici een concert onder leiding van
de heer S. Noom. Een goed programma
werd ten gehore gebracht.
Het tamboer- en pijpercorps „Haarlem"
verleende twee keer zijn medewerking. Zo
wel des morgens als des avonds werd een
rondgang gemaakt. Met een taptoe op het
Stuyvesantplein werd het optreden beslo
ten. Op het Pretoriaplein was er gelegen
heid tot dansen en liefhebbers van de ker
mis trokken naar de kermisvermakelijk
heden op d'e Zaanenlaan.
Woensdagmiddag hebben ongeveer 230
arbeiders, die als classificeerders werkten
bij de Amsterdamse Droogdokmaatschappij
in Amsterdam-Noord, het werk neergelegd.
Deze classificeerders, dit zijn arbeiders die
alle voorkomende soorten van ongeschool
de arbeid verrichten, eisen hogere lonen.
De directie van de fa. Jongsma, bij wie
de voor de Droogdokmaatschappij te werk
gestelde arbeiders in dienst zijn, heeft van
morgen medegedeeld dat zij het aantal ar
beiders, dat gistermiddag uit protest eerder
dan normaal het werk verliet, op 150 man
schat en dat deze allen vanmorgen het werk
hebben hervat.
was.
hadden het gemakkelijker, doordat hun
speciale verkooptechniek altijd wel de no
dige belangstellenden om hun kramen ver
enigt. Op deze fijne standsverschillen ko
men wij in het vervolg van dit verslag nog
terug. Eerst dient medegedeeld te worden
dat de uiterst deskundige jury ter beoor
deling van de prestaties uit de letterkundi
gen Emmy van Lokhorst en Godfried Bo-
mans, de journalist David Koning en de
tandarts L. J. Breure bestond. Zij had te
letten op originaliteit, humor,welbespraakt
heid, verkoopkracht en beschaafdheid.
Laatstgenoemde richtte zijn aandacht spe
ciaal op het mondwerk. Hij vertelde na af
loop vele kopers te hebben zien lachen als
boeren met kiespijn.
Er zijn in Nederland slechts driehonderd
standwerkers, die men wel dient te onder
scheiden van de gewone marktkooplieden.
Zij zijn zowel gedwongen als vrijwillig ge
organiseerd, dit laatste al sedert dertig jaar
ter verdediging van het particulier initia
tief, waarvan zij hun bijzondere branohe
maken. Standwerkers zijn de handelaren,
die hun klanten pogen wijs te maken dat
zij zonder het te koop aangeboden artikel
niet leven kunnen en dat, om een voorbeeld
te noemen, de huisvrouw zonder de mo
dernste krulspeld of het nieuwste aardap
pelschilmesje het bestaan van een slavin
moet leiden. Men kent drie soorten stand
werkers. De demonstreerders geven uitleg
bij hun waar, die dood in het vak ligt, zoals
dat heet. Een zwemmer is een verkoper die
voortdurend om zijn kraam heenloopt en
zijn optreden als conférencier begint. Doet
hij het goed, dan zal hij zelfs moeite heb
ben de mensen op een afstand te houden,
maar doet hij het slecht dan ondergaat hij
de smaad een pootjebaaier te worden ge
noemd. De hoogwerker staat op tafel of
gooit zijn producten op de grond. Dit is de
meest verheven vorm van standwerken.
Het moeilijkste onderdeel van de verkoop
is het zogenaamde prijsgeven, ook wel het
zetten van de val geheten. Deze laatste term
heeft een dubbele betekenis. Hij geeft aan
dat de prijs op sensationele wijze is ver
laagd en behelst tevens de wens dat het
publiek erin zal lopen, hetgeen meestal grif
gebeurt, zoals bij de winnaar van de eerste
prijs, die tabakshandelaar L. Lap, die er
kans toe zag cigaretten, die naar zijn zeg
gen eigenlijk 1.20 hadden moeten kosten,
voor veertig cent aan de man te brengen.
De tweede prijs ging naar de heer A. Free-
ken, die aanvankelijk de schijn wekte in
Zwitserse horloges handel te drijven, ver
volgens een ballpointpen'met een hamer in
het tafelblad sloeg, alsof dat een eis zou
zijn die men aan schrijfgerei moet stellen,
om tenslotte gewone scheermesjes te ver
kopen. De derde prijs was voor een „stro-
mer" uit Groningen, de heer G. Mosker, die
soldeerstaafjes verhandelde en de fijne tact
bezat de altijd voor onmogelijk gehouden
reparatie van een aluminium bord door een
kind met snoezige krullen te laten verrich
ten. Zo'n man wordt een stromer genoemd,
omdat hij van de ene markt naar de andere
trekt, daar zijn artikelen zo'n lange levens
duur hebben (of niet) dat hij er beter aan
doet niet te vaak in dezelfde plaats te
komen.
De jury kende nog een eervolle vermel
ding toe aan mevrouw Redeker-Van Dijk,
die beweerde met een gummi rolletje niet
minder dan vijftien hoedjes te kunnen ver
vaardigen en daar inderdaad met behulp
van enkele lapjes stof een verleidelijke
demonstratie van gaf. Zoals gezegd liepen,
wegens de geringe opkomst van op deze
tijdelijke markt hun feestelijke verpozing
zoekenden, de „stille kramers" danig in de
marode, hetgeen wil zeggen dat zij een
grote sof hadden. Veel hilariteit verwekte
een andere handelaar in scheermesjes, die
allerlei schoolgaande jongens aan een soort
hersengymnastiek onderwierp. Op zijn
vraag naar de hoofdstad van Nederland
werd natuurlijk Amsterdam genoemd, maar
deze Wim Kan van de straat corrigeerde
haastig: „Welnee jongen, dat was vroeger
zo. Nu is het Washington".
De prijsuitreiking geschiedde bij monde
van Godfried Bomans in een café aan het
Pretoriaplein en verliep niet zonder hinder
nissen, doordat een van de winnaars een
overdadige hoeveelheid spraakwater tot
zich had genomen. Drankmisbruik behoort
echter tot de hoge uitzonderingen, zo ver
zekerde de voorzitter van de organisatie
ons. Al met al was het een bijzonder ver
makelijk en leerzaam onderdeel van deze
Koninginnedag.
