Wegens verraad tien jaar geëist tegen
Beverwijker, eens kopstuk van C.P.N.
Plan-Rutten bevredigt niet
alle onder wijs-her vormers
3
Agenda voor
Haarlem
H
De radio geeft Dinsdag
Massale betoging tegen
gratie aan Lages
Volgens velen moet de vernieuwing
nog aanmerkelijk verder gaan
PANDA EN DE SCHAT VAN HET EENZAME EILAND
och ió het zo
Maandag 13 October 1952
2
Haagse brandweer zocht
vergeefs naar brand
Echtpaar door kolendamp
bedwelmd, vrouw
overleden
MIJNHARDT
een omwenteling
op het gebied van
tandpasta's.
Inbraak in station
van Beilen
Conclusie van onderwijscongres
Middelburgse abdijkerken
weer in gebruik
Heringa Wathrich
Nederlands carillon
voor Lima
Ironie van
het lied
uit Kansas
Zaterdag stond voor de bijzondere strafkamer van de Amsterdamse rechtbank terecht
de 40-jarige P. O. Ch. Vosveld uit Beverwijk, die na de oorlog naar Engeland was uit
geweken en dit jaar door de Engelse regering aan ons land is uitgeleverd. Hem werd ten
laste gelegd dat hij in de oorlog vijf leden van een ondergrondse organisatie van de
C.P.N. aan de Sicherheitsdienst heeft verraden. Vier leden van de organisatie zijn als
gevolg daarvan om het leven gekomen. Het waren Jan Dieters uit Apeldoorn, Carolus
van den Bosch uit Amsterdam, Jan van der Steeg uit Beverwijk en Jan van der
Zwaag uit Velsen, die hij in de periode April-Mei 1943 zou hebben verraden. Voorts
wordt hij er van beschuldigd de knokploeg-leider Roelof Beverwijk uit Soest in
Januari 1945 aan de Duitsers te hebben uitgeleverd.
Hoewel de naam van Willy Lages, chef
van de voormalige Sicherheitspolizei te
Amsterdam, onder de op de dagvaarding
vermelde getuigen voorkwam, heeft men
van zijn verhoor afgezien.
Een Nederlands politieman, die tijdens de
bezetting bij de S. D. te Amsterdam was
gedetacheerd en werkzaam was in de groep
die zich bezig hield met de bestrijding van
de ondergrondse activiteit der C.P.N., ver
telde dat hij na diens arrestatie door de
S. D. met de verdachte omstreeks de jaar
wisseling van 1942-'43 in aanraking was
gekomen.
Het was deze getuige reeds bekend, dat
de verdachte vrijgelaten was onder de voor
waarde, dat hij de Duitsers behulpzaam
zou zijn bij het opsporen van leidende
figuren der C.P.N. Er werd, aldus deze ge
tuige, op V. pressie uitgeoefend, dat indien
Ni niet op dit aanbod inging, hij vervolgd
8Mi worden. Korte tijd hierna was V. we
derom gearresteerd, omdat hij, zo meende
de getuige zich te herinneren, te weinig
had gepresteerd.
De president, mr. B. de Gaay Fortman,
las een verklaring voor die deze getuige
indertijd heeft afgelegd en waarin hij zei-
de, dat de arrestatie van Van der Zwaag
bij de pont te Velsen geschied was op aan
wijzing van de verdachte. Ook de arrestatie
v-n Dieters in Apeldoorn zou op aanwijzing
van verdachte zijn geschied.
De volgende getuige was de in ons land
gedetineerde ex-Kriminal-sekretar der S.D.
Emil Rühl, die verklaarde, dat de verdachte
geregeld bij het bureau van de S.D. in de
voormalige Euterpestraat te Amsterdam
kwam.
Uitvoerige behandeling
Uitvoerig behandelde de rechtbank elk
geval van verraad aan de hand van de ter
zitting gehoorde getuigen en de verschil
lende verklaringen uit het dossier. Op 1
April 1943 was de verdachte als gevolg van
verraad door de vrouw van een illegale
werker, op wien de S. D. ook jacht maakte,
in zijn woning te Beverwijk gearresteerd.
Er werd hem toen een brief voorgelezen,
die bestemd zou zijn voor de partijleiding
van de C. P. N. en waarin een zekere
Scheunhagen een partij explosieve stoffen
en wapens werden aangeboden. De S.D.'ers
hadden hem gevraagd of de brief voor hem
bestemd was geweest.Als hij niet aanneme
lijk kon maken dat de brief voor een ander
bestemd was, zou hij op grond van dit
bezwarende epis+el standrechtelijk worden
doodgeschoten. V. had toen een naam en
adres opgegeven van een persoon, die voor
kwam in de administratie van zijn thee-
surrogaatfabriek, en waarvan hij aldus
zijn verklaring ter zitting wist dat de
betrokkene reeds lang niet meer op dat
adres woonde. Op V. was voorts een briefje
gevonden waar in code twee afspraken op
stonden. „Ik werd onder druk gezet om te
vertellen met wie deze afspraken waren
gemaakt. Zaterdagmorgen, de derde dag
van mijn arrestatie, werd ik uit het Huis
van Bewaring te Amsterdam gehaald en
gingen de S.D.'ers met mij naar Apeldoorn.
Hier zou ik Dieters hebben ontmoet. In de
veronderstelling, dat hij de gebruikelijke
veiligheidsmaatregelen in acht zou hebben
genomen en ik hem dus toch niet zou ont
moeten meende ik zonder enig risico naar
Apeldoorn te kunnen gaan", zo vertelde "V.
„Ik dorst geen risico te nemen
Dieters kwam echter wel en de verdachte
ging naar zijn tafeltje toe. „Ik dorst geen
ADVERTENTIE
HILVERSUM I, 402 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 7.45 Morgengebed.
8.00 Nieuws. 8.15 Platen. 9,00 Voor de huis
vrouw. 9.40 Lichtbaken. 10.00 Voor de kleu
ters. 10.15 Platen. 10.55 Idem. 11.00 Voor de
vrouw. 11.30 Schoolradio. 12.00 Angelus. 12.03
Platen. 12.55 Zonnewijzer. 13.00 Nieuws. 13.20
Actualiteiten. 13.25 Amusementsmuziek.
14.00 Gevarieerd programma. 14.50 Platen.
15.00 Hier vrij Europa. 15.30 Ben je zestig?
16.00 Voor de zieken. 16.30 Ziekenlof. 17.00
Voor de jeugd. 17.15 Felicitaties voor de
jeugd. 17.45 Regeringsuitzending: De beteke
nis van hout voor Suriname. 18.00 Lichte mu
ziek. 18.15 Platen. 18.20 Sportpraatje. 18.30
Metropole-orkest. 18.52 Actualiteiten. 19.00
Nieuws. 19.10 Platen. 19.15 Uit het Boek der
boeken. 19.30 Platen. 20.20 Thuisfront - Tom
bola. 20.30 De zon rijst boven Assisië, hoor
spel. 22.25 Platen. 22.45 Avondgebed. 23.00
Nieuws. 23.1524.00 Platen.
HILVERSUM II, 298 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 7.15 Ochtendgym
nastiek. 7.30 Platen. 7.50 Dagopening. 8.00
Nieuws. 8.15 Platen. 9.00 Morgenwijding. 9.15
Platen. 9.25 De groenteman. 9.30 Platen. 10.15
Orkestconcert. 10.45 Voor de kleuters. 11.00
Voor de zieken. 11.30 Piano. 12.00 Orgel en
accordeon. 12.33 Voor het platteland. 12.40
Krontjong-ensemble. 13.00 Nieuws. 13.15 Me
dedelingen en platen. 13.30 Zigeunermuzi.ek.
14.00 Zeg eens, Amerika! 14.30 Platen. 14.40
Schoolradio. 15.00 Platen. 15.15 Voor de
vrouw. 15.45 Platen. 16.30 Voor de jeugd.
17.30 Platen. 18.00 Nieuws. 18.15 Piano. 18.30
Lichte muziek. 18.50 Paris vous parle. 18.55
Koorklanken. 19.20'Verzoekprogramma. 20.00
Nieuws. 20.05 Gevarieerd programma. 21.10
Lichte muziek en berichten. 21.30 Ik weet, ik
weet, wat u niet weet. 21.45 Gevarieerde mu
ziek. 22.30 Buitenlands overzicht. 22.45 Suri
naamse volksmuziek. 23.00 Nieuws. 23.15
New York Calling. 23.20—24.00 Platen.
TELEVISIE (A.V.R.O.)
20.15—21.45 Televizier; Ten voeten uit;
Black Rhapsody, negerrevue.
BRUSSEL, 324 M.
11.45 Casinoconcert. 12.30 Weerberichten.
12.34 Platen. 13.00 Nieuws. 13.15 Tuinbouw-
kroniek. 13.20 Platen. 14.00 Schoolradio. 15.30
Platen. 16.15 Middagconcert. 17.00 Nieuws.
17.10 Platen. 17.15 Voor de kleuters. 17.30
Platen. 17.50 Boekbespreking. 18.00 Jeugd en
muziek. 18.30 Voor de soldaten. 19.00 Nieuws.
19.40 Platen. 19.50 Causerie. 20.00 Hoorspel.
20.45 Platen. 21.15 Avondconcert. 22.00
Nieuws. 22.15 Lichte muziek. 22.45 Platen.
22.55—23.00 Nieuws.
risico meer te lopen, gezien de wreedheden,
die de S. D. op zijn arrestanten toepaste".
De Officier van Justitie merkte op, dat
V. ruimschoots de gelegenheid had gehad
Dieters te waarschuwen, zodat deze nog
aan een arrestatie had kunnen ontkomen.
Ook had hij niet naar zijn tafeltje behoeven
te gaan. Na de arrestatie van Dieters was
V. in Apeldoorn in vrijheid gesteld, doch
hij zou zich de daaropvolgende Maandag
weer bij de S. D. hebben moeten melden.
V. dook onder, maar de S. D. kwam achter
zijn adres en kort na zijn vrijlating werd
hij voor de tweede keer gearresteerd.
Voordien, zo verklaarden twee getuigen
a décharge, had hij via hen uit zijn woning
te Beverwijk een koffer met bezwarend
materiaal laten weghalen en adressen laten
waarschuwen, dat hij gearresteerd was
geweest.
„In de Euterpestraat," zo vervolgde V.
zijn verhaal, „trof ik ongeveer twintig
familieleden van mij aan, die eveneens
door de S. D. van huis waren gehaald. Ik
werd toen mishandeld en de volgende dag
geconfronteerd met Dieters en Lou Jansen.
Zij hadden de S. D. alles verteld over de
leiding en de z.g. reserve leiding van de
ondergrondse C.P.N. Zij ook zijn het ge
weest, die de naam van Van den Bosch
hebben genoemd. Door de behandeling van
de S. D. en uit angst voor hetgeen zij mijn
vrouw, kinderen en familieleden dreigden
aan te doen, ben ik gezwicht voor hun
voorstel om een ontmoeting met Van den
Bosch te arrangeren. Van den Bosch werd
toen gepakt".
Een als getuige gehoorde celgenoot van
Van den Bosch vertelde dat deze terstond
na zijn aanhouding het vermoeden had
door V. te zijn verraden.
Derde arrestatie
Op 1 Mei werd de verdachte voor de
derde maal door de S. D. gearresteerd, dit
maal in Nunspeet. Na die aanhouding was
Jan van der Steeg uit Beverwijk, die een
illegale krant verspreidde en aan sabotage
werk deelnam, aangehouden. De verdachte
wist zich hier niets meer van te herinne
ren. De president las hierop een verklaring
voor, waarin V. zeide de naam van Van
der Steeg te hebben genoemd, waarop Vos-
veld's familieleden werden vrij gelaten.
Voorts was er in het dossier een notitie van
een S. D.-man, dat V. de zaak-Van der
Steeg had aangebracht. i
Nadat de arrestatie van een K.P.-leider
te Soest was behandeld, werd een verkla
ring van Lages voorgelezen, waarin deze
zeide, dat Vosveld met diens toestemming
was vrijgelaten, onder de voorwaarde, dat
hij als vertrouwensman voor de Sipo zou
werken.
Politiek buiten beschouwing
In zijn requisitoir releveerde de Officier
van Justitie hoe de verdachte kans had
gezien na de bevrijding naar Engeland uit
te wijken en daar onder valse naam te
leven. In 1950 werd hij wegens verduiste
ring gearresteerd. Een deel van zijn straf
heeft hij uitgezeten. Daarna werd hij uit
het land gezet en kwam in Mei in Neder
land. De verdachte is niet langs de gebrui
kelijke weg uitgeleverd. „Wij moeten in
deze zaak de bijkomende omstandigheden,
de politieke sfeer waarin zij zich heeft af
gespeeld, buiten beschouwing laten. Het
gaat hier om een landgenoot, die mede-
Enige voorbijgangers in de Haagse bin
nenstad zijn waarschijnlijk misleid door een
luchtspiegeling, toen zij brand meenden te
ontdekken in het gebouw van het Direc
toraat Generaal van de Landbouw op de
hoek van de Herengracht en het Bleijen-
burg. Zij waarschuwden onmiddellijk de
politie en kort nadien reed reeds een lad
derwagen van de brandweer voor. De
brandweerlieden klommen tegen het ver
laten gebouw op en openden ramen, waar
na zij het gehele gebouw doorzochten, zon
der echter een spoor van brand te vinden.
Vermoed wordt, dat voorbijbgangers, die
brand meenden te zien, misleid zijn door
de spiegelingen van lichtreclames en ka
merverlichting van tegenover gelegen hui
zen, waarbij zich neerslaande rook van ge
bouwen in de omgeving heeft gevoegd.
Na 20 minuten onderzoek is de brand
weer onverrichterzake vertrokken. Dit in
cident trok in de zeer drukke Haagse bin
nenstad natuurlijk veel toeschouwers, die
op luide toon hun misnoegen te kennen
gaven, dat ze geen „behoorlijke brand"
voorgeschoteld hadden gekregen.
landgenoten heeft verraden", aldus de Of
ficier, mr. L. W. M. M. Drabbe.
„Het verraad van verdachte is in drie
onderdelen te splitsen: het verraad van
mensen uit de groep die illegaal drukwerk
verspreidde, van de sabotagegroep en van
personen uit de groep die de leiding van
de C.P.N. in oorlogstijd vormde. In vele
gevallen heeft de verdachte bekend. Aan
zijn vroegere kameraden heeft hij een valse
voorstelling van zaken gegeven. Zelfs zijn
waarschuwingen zijn een geraffineerde
wijze van misleiding geweest, en waren
bedoel^ om vertrouwen te wekken. De ver
plichtingen, die hij zelf als een der kop
stukken van de C.P.N. door zijn illegale
arbeid op zich had genomen, heeft hij niet
nagekomen", zo zei de Officier, die tegen
Vosveld tien jaar gevangenisstraf met af
trek van de preventieve hechtenis en ont
zetting uit alle rechten voor de tijd van
het leven eiste.
De verdediger, mr. J. K. M. Mathuisen,
zeide in zijn pleidooi dat men Vosveld er
geen verwijt van kan maken, dat hij door
zijn knieën is gegaan. Hij heeft toch ge
poogd te waarschuwen. Zijn daden vorm
den telkens het sluitstuk van een zaak,
want de S. D. wist reeds het nodige. Ver
dachte moest de vuile baantjes opknappen,
zo meende de advocaat.
De verdediger gaf tot slot de rechtbank
een aantal conclusies ter overweging bij
de vaststelling van het vonnis. Onder meer
betrekking hebbende op het feit, dat Vos
veld zelf het slachtoffer van verraad is
geworden en voorts op de omstandigheid
dat hij wel degelijk gewaarschuwd heeft.
Aan het slot van de zitting, die de gehele
dag heeft geduurd, bepaalde de president
de uitspraak op 25 October.
Ordelijke demonstratie in de
hoofdstad
Zwijgend demonstreerden Zondag dui
zenden door Amsterdam, spandoeken met
leuzen meedragend, om uiting te geven
aan hun afkeuring over de gratieverlening
aan de Duitser Willy Lages. Ordelijk be
gaf de ettelijke honderden meters lange
stoet zich door de Amsterdamse straten
naar de fusilladeplaatsen aan het Wete
ringsplantsoen en de Apollolaan en naar
de Gerrit van der Veenstraat, eertijds de
beruchte Euterpestraat, het hoofdkwartier
van de Duitse Sicherheitsdienst.
Onder de manifesterenden tegen de
gratieverlening zagen wij mensen in ge
streepte gevangeniskleding en Joodse
landgenoten met de gele Davidster, die de
bezetter voor hen verplicht had gesteld.
De duizenden waren vroeg in de middag
bijeengekomen op de Nieuwmarkt, het
plein zoals de secretaris van het pro
testcomité, de heer C. J. van de Kraan,
het uitdrukte waar eens de nazi's de
mensen als dieren achter prikkeldraad
bijeen dreven. Op deze plaats declameerde
mevr. Carla de Raet het gedicht „De
achttien doden" van de gevallen verzets
strijder Jan Campert.
Voorafgegaan door bereden politie be
gaf de stoet zich naar het Weteringsplant
soen, waar een delegatie bloemen neer
legde. Hetzelfde geschiedde in de Apollo
laan. In de hiermede parallel lopende
Gerrit van der Veenstraat, voor het voor
malige gebouw van de „S. D.", verzamel
de men zich vervolgens. De literator Bert
Voeten zou hier spreken. Daar hij echter
wegens ziekte verhinderd was, werden
zijn woorden voorgelezen: „Wij hebben
deze manifestatie belegd om uitdrukking
te geven aan het gevoelen van het Neder
landse volk, dat diep is gekwetst door de
gratieverlening aan de man, die door zijn
optreden alle recht op gratie heeft ver
speeld. Uw massale aanwezigheid bewijst
dat het Nederlandse volk niet heeft ver
geten, wat Lages en zijn helpers hebben
gedaan". Voeten wilde een garantie, dat
voor Lages geen verzachting van straf zal
worden toegepast.
De manifestatie voltrok zich zonder een en
kel incident. Even ordelijk als men zich
tijdens de mars had gedragen ging men
in de Gerrit van der Veenstraat uiteen.
Te Den Dolder is een echtpaar, waarvan
de man 65 jaar en de vrouw 66 jaar oud is,
het slachtoffer geworden van kolendamp
vergiftiging.
Bezoekers, die op hun bellen geen ge
hoor kregen en het huis binnéndrongen,
troffen het tweetal in bewusteloze toestand
in de slaapkamer aan. In die kamer stond
een brandende kachel.
Het echtpaar is terstond naar het Zeister
Ziekenhuis overgebracht. De vrouw over
leed daar Zaterdag. Voor het leven van de
man wordt gevreesd.
Bij de aanbesteding voor het bouwen
van een Christelijke school met vier les
lokalen te Landsmeer was laagste inschrijf-
ster de firma Joh. v. d. Putten te Haarlem
met f 97.577.
ADVERTENTIE
PHARMACEUTISCHE CHEMISCHE
FABRIEKEN
ZEIST
introduceren als éérste
in Nederland een totaal
nieuwe tandpasta.bevaltende
Uitsluitend verkrijgbaar in
Apotheken en Drogisterijen.
Toen de stationschef te Beilen, nadat hij
de sneltrein uit Amsterdam Zaterdagavond
om .21.30 had laten vertrekken, weer op
zijn bureau kwam, bleek het loket te zijn
geforceerd. Direct werd een onderzoek in
gesteld, doch er werd niets vermist, zodat
men vermoedt dat de snelle terugkeer van
de chef de inbrekers noopte hun snode
plannen op te geven. De Beiier politie kon
een spoor volgen dat naar Assen leidde.
Contact werd gezocht met de Asser politie,
die Zondagmiddag reeds kon overgaan tot
aanhouding van twee Amsterdammers. Ze
zijn naar het Asser politiebureau overge
bracht, doch ontkennen iets met de in
braak te Beilen te maken te hebben.
Vermoedelijk zijn de beide Amsterdam
mers met een vroegere trein uit Amster
dam naar het Noorden gekomen en in
Beilen uitgestapt om poolshoogte te ne
men. Het onderzoek wordt met kracht
voortgezet.
De 29ste „dies natalis" van de R.K.
Universiteit te Nijmegen wordt Vrijdag 17
October herdacht. De bisschop van 's Her
togenbosch, monseigneur W. P. A. Mutsaerts,
zal in de St. Jozefskerk een pontificale mis
opdragen. Des middags zal de nieuwe rector
magnificus, mr. Charles J. J. M. Petit, in de
aula van de universiteit de dies-rede uit
spreken.
Vrijdagavond en Zaterdagmorgen zijn
op „Woudschoten" te Zeist, tijdens het
onderwijscongres 1952 van „Nederlands
Cultureel Contact", de uitgebrachte prae-
adviezen behandeld.
Prof. dr. F. L. Polak gaf een overzicht
over de conclusies, die in de verschillende
secties zijn getrokken. Als algemene in
druk uit de praeadviezen gaf hij, dat alle
schrijvers dankbaar zijn voor het plan-
Rutten, maar dat zij niet voldaan zijn.
Treffend noemde spreker de overtuiging,
dat het tegenwoordig onderwijsstelsel ver
ouderd wordt geacht. Men is het eens over
de richting, die moet worden ingeslagen
en men is het er over eens, dat er vernieu
wing moet komen. De een wil echter een
meer culturele, de ander een meer sociale
laak aan het onderwijs geven. Ook is er
meer aandacht gevraagd voor de psycho
logische kant. Er bestaat voorts verschil
van opvatting over de volgende vragen:
hoever moet de overheidstaak gaan en
hoever moet de intellectuele vorming pre
valeren boven de culturele? De spreker
meent, dat voor dit alles bezinning no
dig is.
Huïshoudonderwys
In de sectie voor de „vrouwelijke vor
ming" was men eenstemmig, dat met dit
probleem veel meer rekening moet worden
gehouden. „Ergens" moet in ieder geval
huishoudonderwijs gegeven worden en
dan zeer speciaal op het gebied van de
opvoedkunde (kinderverzorging, omgang
met kinderen e.d.). Bij de „opleiding van
de leerkracht" werd in het bijzonder om
een beter sociale en culturele opleiding
gevraagd. Er moet veel meer samenwer
king komen in de research door psycholo
gen, paedagogen en leerkrachten.
Bij het „nijverheidsonderwijs" werd ge
wezen op het grote belang van het E.V.O.
voor het technisch onderwijs. Men bleek
voorstander te zijn van een voorlopig
tweejarig uitgebreid technisch onderwijs,
dat later door een vierjarige cursus zou
moeten worden gevolgd.
Het vak moet zich aanpassen
aan de leerling
Bij het „hoger onderwijs" stelde men
de noodzaak van een groter samenhang
der vakken. Voor die samenhang zullen er
speciale docenten moeten komen. De exa
mens moeten niet alleen dienen ter con
trole der parate kennis, maar ook de ca
paciteiten beoordelen.
In de sectie V.H.M.O. werd de vernieu
wing het meest principieel bezien. Gepleit
Ruim twaalf jaar na de verwoesting
door Duitse bommen, zijn de abdijkerken
te Middelburg opnieuw in gebruik geno
men. Zowel de uit de veertiende eeuw da
terende Koorkerk als de in het verlengde
daarvan gelegen, in de vijftiende eeuw
gebouwde Nieuwe Kerk, zijn thans geres
taureerd.
De ingebruikneming geschiedde in de
Nieuwe Kerk, waarin bijna 1200 genodig
den bijeen waren. De plechtigheid werd
ingeleid met klokgelui. Voor deze gelegen
heid had men reeds de beide grote luid-
klokken aangebracht in de abdijtoren, de
„Lange Jan", waarvan het herstel pas
volgend jaar wordt voltooid.
67. „Ah", zei Panda, „een deel van de
schatkaart is op uw rug getatoueerd, maar
u heeft er niet veel aan, omdat u niet op
uw eigen rug kunt kijken". „Zo is het",
antwoordde Teutbei, „ik heb het hard ge
noeg geprobeerd, mijn hoofd is bijna afge
schroefd., maar het lukt niet. Laten wij
daarom een verbond sluiten; jullie kunnen
wij dan de schat vinden, delen wij die eer
lijk". „Afgesproken!", riep Panda. „Zeer
goed", sprak Jolliepop. Hij greep de schat
kaart en sneed hier het blanco vierkant
uit. „Het allereerst", zei hij, „zullen wij
de gegevens op uw huid en die op de kaart
dienen samen te voegen tot een compleet
geheel. En, daar het niet mogelijk is, uw
wèl zien, wat er op mijn rug staat. En als huid op de kaart te plakken, plakken wij
de kaart op uw huid". Met deze woorden
plakte hij de schatkaart zodanig op Teut-
bels rug, dat de tatouering precies in het
uitgesneden vierkant viel. Het sloot als een
legpuzzle aaneen; lijntjes, die op de kaart
stonden, zetten zich in de tatouering voort.
„Nu hebben we alle gegevens bij elkaar!",
riep Panda, „en zullen we de schat zeker
vinden!"
werd voor een terugkeer naar een groter
vrijheid ten bate van een betere selectie.
Bij een meer gedifferentieerd schooltype
kan men zich beter richten op elke leer
ling. Ten bate van de leerling zullen de
leraren minder het accent moeten leggen
op het eigen vak. Het vak zal zich moe
ten aanpassen aan de leerling en niet om
gekeerd.
Aan het slot van zijn samenvatting be
antwoordde prof. Polak nog een vraag,
die gesteld was. Zijns inziens kunnen on
derwijswetten nooit gemaakt worden door
een Onderwijsraad. Deze kan wel veror
denende bevoegdheid hebben t.a.v. uit
voering van bepaalde voorschriften. Dit
was echter alleen zijn persoonlijke mening.
ADVERTENTIE
HAARLEM
ELECTRISCHE INSTALLATIES
LUIDSPREKENDE
TELEFOON-INSTALLATIES
MAANDAG 13 OCTOBER
Gebouw Olympia: Tentoonstelling van een
walvis tot 21 uur. Stadschouwburg: ABC-
cabaret „Bibelonië", 8 uur. Grote Kerk: Bij
eenkomst ter gelegenheid van het jubileum
Chr. Tehuis voor Militairen, 8 uur. Gem.
Concertgebouw: Negerrevue, 8.15 uur. Ge
bouw Cultura: Spirit. Kerkgenootschap
„Doorgang naar het Hogere", 8 uur. Lido:
„S O S, kind vermist", 14 jaar, 7 en 9.15 uur.
City: „De tijger Akbar", 18 jaar, 7 en 9.15
uur. Spaarne: „Opstand in Colorado" en
„Way out west", 14 jaar, 7 en 9.15 uur. Mi
nerva: „Het kind dat haar gegeven werd", 14
jaar, 8.15 uur. Rembrandt: „De mijnen van
Koning Salomo", alle leeft., 7 en 9.15 uur.
Palace: „La Paloma", 18 jaar, 7 en 9.15 uur.
Luxor: „New Mexico", 14 jaar, 7 en 9.15 uur.
DINSDAG 14 OCTOBER
Stadsschouwburg: A B C-cabaret „Bibelo
nië", 8 uur. Restaurant Brinkmann: Genoot
schap Nederland-Engeland, lezing over
„Scotland Yard", 8 uur. Concertgebouw:
Concert HOV, 8 uur. Lido: „S O S, kind ver
mist", 14 jaar, 2 4.15, 7 en 9.15 uur. City:
„De tijger Akbar", 18 jaar, 2.15, 4.30, 7 en
9.15 uur. Spaarne: „Opstand in Colorado", en
„Way out west", 14 jaar, 2.30, 7 en 9.15 uur.
Rembrandt: „De mijnen van koning Salo
mo", alle leeft., 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Luxor:
Journaalvoorstellingen, 10.30, 11.30 en 12.30
uur. „New Mexico", 14 jaar, 2, 7 en 9.15 uur.
Palace: „La Poloma", 18 jaar, 2, 4.15, 7 en
en 9.15 uur.
Proost. De plaatsvervangend Russisdhe
premier Mikojan heeft het partijcongres
Donderdag toegesproken, doch de tekst
werd pas gisteren in de „Pravda" ge
publiceerd. Mikojan zei, dat de voort
brenging van „dranken, om de eetlust te
verhogen", zoals wijnen, champagne en
cognac, volgens het nieuwe vijfjaren
plan meer dan verdrievoudigd zou wor
den, vergeleken met de vooroorlogse
productie.
Voorwaarde. Generaal Charles de Gaulle
heeft Zondag te Parijs verklaard, dat hij
diegene in de regering zal steunen, die
actief dezelfde doelen nastreven als zijn
partij, de R.P.F. Waarnemers menen,
dat hij bereid is met andere partijen een
nationale regering te vormen indien het
financiële, economische en sociale pro
gram van de R.P.F. wordt aangenomen
en overeenstemming kan worden be
reikt over een wijziging van de grond
wet.
Ervaring. De nieuwe Perzische minister
van Buitenlandse Zaken, Hoessein Fate-
mi, heeft te Teheran medegedeeld, dat
Perzië voortaan zijn meest ervaren di
plomaten naar Aziatische, in plaats van
naar Europese landen zal zenden.
Straf. Een krijgsraad in Caïro heeft Zater
dag 141 personen, die er van beschul
digd worden voedsel gehamsterd en
tegen hogere prijzen dan die welke door
de regering zijn vastgesteld verkocht te
hebben, berecht. Er zijn gevangenis
straffen van een tot zes maanden en
boeten tot 200 pond sterling opgelegd.
Enkele verdachten zijn vrijgesproken.
Inspecteurs van het leger en de politie
nemen voedselvoorraden in beslag, die
vervolgens naar de markt gezonden
worden.
Gelijk. De Joegoslavische zanger Jovan
Gligor is Zaterdag, nadat hij in een
rechtsgeding tegen de Weense Staats-
opera voor de rechters zijn stem had
laten horen, in het gelijk gesteld. Hij
zal 52.000 schilling van de Staatsopera
ontvangen wegens contractbreuk. Het
gerecht heeft een tweede eis van Gligor,
een schadevergoeding van 50.000 schil
ling wegens schade aan zijn naam, af
gewezen. Gligor was geëngageerd voor
een serie uitvoeringen, doch werd na
slechts enkele malen te zijn opgetreden,
heengezonden. Hij zou er niets van te
recht gebracht hebben.
Luchtschip. Volgens het blad „Giornale
d'Italia" bezit Italië een luchtschip van
56 meter lengte met straalaandrijving.
Het gevaarte heeft een doorsnede van
13 meter en een volume van 4100 kubie
ke meter. Er zijn reeds veertien proef
vluchten gemaakt, aldus het blad.
Spandoek. De Amsterdamse afdeling van
de communistische partij Nederland
heeft een spandoek naar het partijcon
gres te Moskou gezonden met het op
schrift „De Nederlandse arbeiders zul
len nooit tegen de Sovjet-Unie strijden".
Het spandoek werd aangeboden door de
partij-secretaris, Paul de Groot, die zich
in Moskou bevindt, aldus een bericht
van het officiële Sovjet-persbureau
„Tass".
Bezoek. De leider van de Italiaanse linkse
socialisten, Nenni, die onlangs een be-,
zoek aan Moskou heeft gebracht, heeft
Zaterdag met premier De Gasperi de
Italiaans-Russische betrekkingen be
sproken. Het onderhoud had plaats op
verzoek van Nenni.
Vijand. Paus Pius XII heeft Zondagavond
in een toespraak tot de „Katholieke
Actie", de militante organisatie van de
R.K. kerk gezegd, dat de wereld in ge
vaar is. „Ik behoef u niet te vertellen
wie de vijand is. Hij is onder ons allen
en overal, listig en gevaarlijk". Bijna
een half millioen mensen verdrongen
zich op het plein van de St. Pieter en in
de nabijgelegen straten om de Paus te
horen, die sprak ter gelegenheid van
het feit, dat de Katholieke Actie 30 jaar
bestaat.
Bij de klokkengieterij van Bergen te
Heiligerlee is gereed gekomen een groot
carillon van 32 klokken, met uurwerk en
speeltafel. Het is vervaardigd voor een
Rooms-katholiek kerkgenootschap in Lima
(Peru).
De klokken worden binnenkort ver
scheept, want het ligt in de bedoeling dat
op 4 November de wijding van de klok
ken geschiedt, tijdens het bezoek van Prins
Bernhard aan Lima.
OME, home on the ranch, heeft u Bing
zingen en behalve de lieflijke schildering
van het hert, spelend met de antiloop, gaf
de zanger u ook een opwekkend beeld van
de stemming op de bezongen boerderij,
waar immers „nimmer een ontmoedigend
woord werd gehoord". Dit lied stamt oor
spronkelijk uit Kansas in de V.S. En nu
wil de bittere ironie van het lot,
dat juist in Kansas de meeste
plattelandsplaatsen zijn ten
onder gegaan van de gehele
U.S.A.
De geweldige landoppervlakte
van wat nu de V.S. zijn, werd
gekoloniseerd van uit het Oos
ten, waar de grote steden lagen
en waar zich ook de grote massa van het
(aldus genoemde) fabrieksproletariaat be
vond. Hier, aan de kust, arriveerden ook de
honderdduizenden emigranten en landver
huizers, die behoudens een enkele uitzon
dering, eveneens bezitloos waren. De pio
niers van deze, op een bestaan azende mas
sa, trokken steeds verder naar het Westen
om nieuwe landstreken in bezit te nemen
en werden op de voet gevolgd door een
bezitloze menigte die door armoede uit de
steden was verdreven en op het land nieu
we mogelijkheden hoopte te vinden. Om
streeks een eeuw geleden had dit „cultuur
front" Kansas bereikt en het enige wat
hier geboden werd was uiteraard.land.
Nu is het een bekend gezegde, dat men
geen boer kan worden, doch dat men dit
moet zijn. De boer heeft zorg voor de grond
en hij zal zich niet verrijken ten koste van
de bodem. Het is dan ook opmerkelijk dat
in alle oude samenlevingen de boeren se
dert duizenden jaren instinctief met de
grond hebben gedaan, wat momenteel door
de wetenschap als juist wordt erkend
(China, Java, West-Europa, enz.). De me-
thoden mogen dan primitief geweest zijn,
de werkwijze was in ieder geval goed.
Maar niet alzo in Kansas en vele andere
staten van de U.S.A., waar geen boeren op
het land neerstreken, maar „money ma
kers". Zij moesten geld verdienen en wel
in de kortst mogelijke tijd. Zorg voor de
bodem was er niet en het land werd weer
verlaten, zodra zich elders betere mogelijk
heden boden. Bovendien gesel
de de zon des zomers genade
loos de ploegers en daalde
des winters de temperatuur
tot een onbarmhartige kou
de. Men gunde zich de tijd
niet om tot werkelijke ge
meenschappen te komen waar-
door de bezwaren van de
natuur gedeeltelijk ondervangen hadden
kunnen worden. Ieder bleef op zichzelf en
had maar één doel: geld verdienen. Doch
deze slagzin veranderde geleidelijk van
karakter toen de geteisterde natuur rampen
over mens en gewas bracht, zodat de
zinspreuk werd: „In leven blijven!' De uit
geputte grondwaarin door roofbouw elke
bacterie-werking verdwenen was, nam
wraak: de rulle akkers werden door de
wind de hoogte in geblazen, of weggespoeld
door de regens. Het land werd onbewoon
baar en één voor één trokken de families
weg naar andere oorden. Meer dan 2000
plattelandsplaatsen verdwenen van de
kaart van Kansas in 80 jaar tijds!
Vindt u dat woord tachtig niet een beetje
zonderling, zou het eigenlijk niet „achtig"
moeten zijn, zoals zeven-tig, negen-tig?
Mis, tachtig is goed en eigenlijk hadden
zeventig en negentig ook een t moeten heb
ben, dus: tseventig en tnegentig.
Daarover morgen.
(Nadruk verboden)
H. PéTILLON.
