Opnieuw felle broodoorlog
in Haarlem uitgebroken
ZIJ KREGEN HET VERTROUWEN VAN HAARLEMS KIEZERS
Nieuwe gezichten in Haarlemse raad
Causerie over groei van het bedrijf
Drie partijen in conflict
DONDERDAG 28 MEI 1953
HAARLEMS DAGBLAD - OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
7
il*. R. M. Spijksma
overleden
Duitse jongen kreeg acht
maanden met aftrek
Deelneming Van Waveren
in Doesburgs bedrijf
250 JAAR ENSCHEDé
Handelsvereniging
Mej. A. W. H. M. Bolsius
(KVP)
II. Loerakker
(KVP)
Drs. F. A. Vissers
(KVP)
J. W. Adelaar
(KVP)
A. van der Veldt
(KVP)
Mr. dr. A. F. H. Schreurs
(KVP)
F. W. Knape
(KVP)
J. M. F. van Velsen S. W. Balm
(KVP) (KVP)
Mevr. mr. E. A. J. Schel-
tema-Conradi (VVD)
Ir. A. Stoffels
(VVD)
J. W. Th. Fihhe
(VVD)
Mr. J. G. Bettink
(VVD)
Mr. M. D. Proper H. C. Hennevelt
(CPN) (CPN)
Zes leden komen in de aanstaande zit
tingsperiode van de gemeenteraad van
Haarlem niet terug. Mejuffrouw mr. M.
van Beek (Arbeid) en de heren J. van
Boekhoven (Arbeid), Th. A. J. M. van
Eyck en P. G. M. Ottolini (beiden KVr)
hadden zich niet candidaat gesteld en de
heren H. W. van Turnhout (KVP) en P.
H. Vcoren (Comm.) zijn niet opnieuw
gekozen.
De zes nieuwe raadsleden zijn de dames
M. v. d. Wall-Duyvendak, E. Sflbtz-Peper
(beiden Arbeid) mr. G. J. H. de Leeuw en
de heren D. Verbaan (beiden Arbeid), J.
W. Adelaar en drs. F. A. Vissers (beiden
KVP).
Mevrouw M. van der Wal 1-D u y-
v e n d a k was de echtgenote van wijlen
mr. Sake C. van der Wall. Zij heeft ge
studeerd aan de meisjes HBS en aan de
huishoudschool en was enige tijd als huis
houdkundige werkzaam. Mevrouw Van der
Wall is lid van het hoofdbestuur van de
Protestants Christelijke Werkgemeen
schap in de Partij van de Arbeid, lid van
het hoofdbestuur van de Vrouwenbond in
de Partij van de Arbeid, secretaresse van
de Haarlemse afdeling van de Christelijke
federatie van jonge vrouwen, lid van de
Prijzencommissie en lid van de Commissie
van kerkelijke gezinszorg der Ned er lands
Hervormde kerk.
Mevrouw E. Smit z-P e p e r, zuster
van het vroegere raadslid de heer L. Pe
Te Heemstede is na een langdurige ziek
te, in de leefstijd van 52 jaar, overleden ir.
R. M. Spijksma, directeur van Openbare
Werken. De overledene werd 14 Februari
1901 te 's Gravenmoer geboren; na aan de
H.B S. te Amsterdam te hebben gestudeerd
behaalde hij in 1924 aan de Technische Ho
geschool te Delft de titel van civiel inge
nieur. Na een werkkring als bouwkundig
opzichter bij de gemeente Amsterdam, trad
hij 16 September 1925 als bouwkundige in
dienst bij de gemeente Heemstede. 1 Ja
nuari 1929 werd hij bevorderd tot adjunct
directeur en op 1 December 1945, na het
overlijden van de heer J. Schelling, werd
hij tot directeur van Openbare Werken be
noemd.
In de periode dat Heemstede zich buiten
gewoon snel uitbreidde werd onder leiding
Van ir. Spijksma een nieuwe bouwverorde
ning opgesteld, die geheel aan de eisen van
de tijd voldeed. Het centrale rioleringsstel
sel, dat in Heemstede de voltooiing nadert,
is voor het grootste gedeelte zijn werk ge
weest. Eveneens was de overledene de sti
mulerende kracht van de mechanisering bij
de vuilnisophaaldienst, welke tot 1945 nog
gedeeltelijk met paardentractie werkte. Dit
bedrijf is met twee roltrommelwagens eco
nomisch ingericht. Ook de berekening en
uitvoering van verschillende bruggen, zoals
de Zandvaartbrug, Glipperbrug, Van Mer-
lenbrug, Zandvoortsebrug, Crayenester-
brug. Marisbrug en Bronsteebrug behoor
den tot zijn werk.
Toen door de oorlog de wegen en plant
soenen in Heemstede in een desolate toe
stand waren geraakt, werd onder zijn lei
ding het herstel op een verrassend vlotte
wijze tej* hand genomen en uitgevoerd, zo
dat Heemstede binnen korte tijd het oude
verzorgde en fleurige aanzien weer herkre
gen had.
De teraardebestelling is bepaald op Za
terdag 30 Mei om één uur op de Algemene
Begraafplaats te Heemstede.
per, is vroeger op een kantoor werkzaam
geweest. Zij is secretaresse van de afdeling
Haarlem van de Vrouwenbond in de Partij
van de Arbeid.
De heer D. Verbaan woont nog niet
lang in Haarlem, docth is hier wel geruime
tijd werkzaam. Hij is in 1904 geboren en
was bij de koopvaardij tot 'hij te IJ mudden
een functie kreeg in de vakbeweging. La
ter werd hij te Haarlem opvolger van
de heer A. Mars als secretaris van de Centr.
Bond van werknemers in het Transportbe
drijf en voorzitter van de Haarlemse Be
sturenbond. Toen de heer Verbaan in de
gemeente Velsen woonde maakte hij deel
uit van de gemeenteraad aldaar.
Mr. G. J. H. d e L e e u w is advocaat en
procureur te dezer stede. Hij kwam in 1943
illegaal in Haarlem en heeft zich daarna
blijvend gevestigd. Mr. De Leeuw is secre
taris van de Katholieke Werkgroep van de
Partij van de Arbeid.
De heer J. W. A d e 1 a a r is op 12 April
1905 te Haarlem geboren en was vroeger
werkzaam in de pharmaceutische groot
handel. Sedert 1930 heeft hij zich geves
tigd als drogist in Haarlem-Noord. In ver
scheidene besturen heeft hij zitting, o.a.
in de afdeling Haarlem van de R.K. Dro-
gistenbond (voorzitter), in de Kern van de
R.K. Middenstandsvereniging (secretaris),
in het afdelingsbestuur van de KVP en in
de vereniging De Stille Omgang.
De heer F. A. V i s s e r s heeft in de eco
nomie gestudeerd en i§ thans werkzaam
als econoom van de ziekenhuizen Joannes
de Deo te Haarlem, Utrecht en 's Herto
genbosch. Hij maakt deel uit van het be
stuur van de Sint Adelbertusvereniging.
De Haarlemse rechtbank veroordeelde
vanmorgen de twintigjarige wever M. S. uit
Essen conform de eis van de officier van
Justitie, mr. B. van der Burg, tot een ge
vangenisstraf voor de tijd van acht maan
den met aftrek van het voorarrest, dat
reeds vijf maanden duurt.
Aan het einde van het vorige jaar was de
jongen naar Nederland gekomen om, zoals
hij zei, een schip te zoeken waarmee hij
naar Amerika kon vertrekken.
Dit lukte hem niet en omdat hij toch op
de een of andere manier aan de kost moest
komen begon hij in diverse plaatsen van
het land in te breken. In Zaandam nam hij
uit een winkel geld, .sigaretten, en choco
lade mee en in Lisse had hij vijfendertig
gulden gestolen.
De verdachte zal zodra hij in Nederland
uit de gevangenis komt over de grens gezet
worden. In Duitsland heeft hij namelijk nog
een gevangenisstraf van ruim drie maan
den tegoed.
Opgericht is de W. A. Gerritsen en Zoon
N.V. te Doesburg, ten doel hebbende het
handeldrijven in granen en zaden, graan
producten, fourage-artikelen en mineralen,
het be- en verwerken daarvan enz. Het
maatschappelijk kapitaal bedraagt f 300.000.
Geplaatst zijn 300 aandelen van vijfhonderd
gulden, waarvan 140 bij Van Waveren's Ko
ninklijke graanhandel N.V. te Haarlem. De
overige aandelen worden volgestort door
inbr*ng van de handelszaak W. A. Gerrit
sen en Zoon te Doesburg. Directeur is de
heer W. Th. F. M. Gerritsen. Commissaris
sen zijn de heer J. P. Baas Jr. en mej. Th.
M. Ch. W. Gerritsen.
G. Mol
(CPN)
W. C. Bakker
(AR)
D. A. J. Spek
(AR)
L. Silvis
(AR)
Mr. A. Wensing
(CHÜ)
A. J. de Landmeter
(CHU)
Onder de gewelven van de Haarlemse
sociëteit Teisterbant heeft de heer F. Mayer
gisteravond het een en ander verteld uit
de geschiedenis van de binnenkort 250 jaar
bestaande Grafische Inrichting Joh. En
schedé en Zonen, zijn uiteraard beknopt
historisch overzicht aanvullend met bij
zonderheden over de technische kant van
het bedrijf. Spreker wees er in het begin
van zijn causerie op, dat de N.V. de naam
grafische inrichting voert, omdat met
„drukkerij" slechts een deel van de werk
zaamheden wordt aangegeven.
De heer Mayer behandelde zijn stof
enigszins bij wijze van inleiding tot de op
22 Juni te openen jubileumtentoonstelling
in de Haarlemse Vleeshal en lichtte het
gesprokene toe met enige demonstraties en
een ruime hoeveelheid illustratief mate
riaal. In grote trekken schetste hij de ont
wikkeling van het ambachtelijke sinds de
tiid, dat Izaak Enschedé (die eigenlijk
Enscheda heette) zi.in meesterproef aflegde
voor het drukkersgilde, naar de huidige
groot-industrie. Het eerste boek, dat van
de pers kwam, was een uitgave van de
Psa'men Davids in 1713.
Zijdelings ingaande on het Costervraag-
stuk merkte de heer Mayer op, dat men
eigenlijk niet zou moeten spreken van de
uitvinding der boekdrukkunst, doch van
die van het gieten van losse letters. In
1734 wei-den de Enschedé's eigenaars van
een lettergieterij en kort daarna wisten zij
de bekwame stempelsnijder Johan Michael
Fleischmann aan hun bedrijf te verbinden.
Dank zij diens kunstvaardigheid kwam men
op een eigenaardige manier tot het druk
ken van de eerste geTdswaardige papieren.
Fleischmann vervaardigde namelijk een
reeks bijzonder fraaie tekens voor de mu
ziekdruk, waarvoor echter onvoldoende
afzetmogelijkheid bestond, zodat men ze
ging gebruiken voor het maken van ran
den, die een waarborg voor echtheid vorm
den, omdat niemand ze kon nabootsen. Tot
aan de toepassing der fotografie kon dit
systeem gehandhaafd blijven. Als merk
waardige bijzonderheid vertelde de heer
Mayer dat tot de eerste geldswaardige
papieren, die het bedrijf verlieten, aan
delen in een kaperschip behoorden!
In de loop van zijn betoog schonk spre
ker aandacht aan de exploitatie van de in
1737 overgenomen Opregte Haerlemsche
Courant, aan nieuwe procédés ('zoals zink-
druk en stereotypie) en aan de uitvinding
van de thans nog voor banderolles ge
bruikte snelpers in 1811, die een grote
omwenteling teweeg bracht. Voorts behan
delde de heer Mayer nog de galvano-plas-
tiek en de in 1866 begonnen productie van
postzegels.
Uitvoerig stond de inleider stil bij de
betekenis van het werk van de internatio
naal vermaard geworden Haarlemse kun
stenaar J. van Krimpen, die een einde
maakte aan de overdadig versierde blad
spiegel, uitgaande van de stelling dat een
letter in de eerste plaats het prettig en
rustig lezen moet dienen en dus voor alles
eenvoudig, zii het daarom niet minder fraai,
behoort te zijn. De Lutetia van 1927 was
het eerste werkstuk van deze „vader der
moderne typografie". Bijzonder vruchtbaar
was zijn samenwerking met de Monotype
Corooi-ation te Londen.
Tenslotte behandelde de heer Mayer zeer
summier enige van de voornaamste tech
nieken, zoals de plaatdruk voor bankbil
jetten en de rasterdiepdruk voor het zo
natuurgetrouw mogelijk reproduceren van
kleuren, bijvoorbeeld ten behoeve van re
clamemateriaal van de bloembollenhandel.
Ook bii de huidige stand van zaken, waar
in de beheersing van het gehele ambacht
heeft plaats gemaakt voor een ver door
gevoerde specialisatie, bhift het leveren
van kwaliteitswerk het eerste device.
In het tweede gedeelte van de avond be
antwoordde de heer Mayer talriike hem
gestelde vragen en waren de aanwezige
leden van Teisterbant in de gelegenheid
zelf ean afdruk van een rijmprent te ver
vaardigen.
De Haarlemse Handelsvereniging hield
he-w algemene jaarvergadering.
Nadat de voorzitter, de heer P. Barend,
zijn jaarrede had behouden en de notulen
over het. jaar 19^2 waren goedgekeurd.
de secretaris verslag over bet jaar
1952 uit. Het uitgebrachte jaarverslag van
de nenninmne^stor was somber, doch de be
groting voor 1953 stelde een batig saldo in
het vooruitzicht.
De voorgestelde wijzigingen in het huis
houdelijk reglement, noodzakelijk gewor
den door de indeling in secties (ambacht
en industrie, detailhandel, vriie beroepen
en biizondere bedrijven!, werden door de
vergadering aanvaard.
In de bestuursvacature werd gekozen de
gestelde candidaat de heer C. J. Gerbranda,
zodat het bestuur voor 1953 alsvolgt is sa
mengesteld: P. Barend, voorzitter, F. W.
Lichtenveldt, secretaris. R. Godtheln, pen
ningmeester. J. Snaander, twredc voorzit
ter. P Blokker. B. Blom, C. J. Gerbranda,
A. G. Spaargaren, H. C. Vermeulen en M.
A. van Zurk.
In Haarlem zijn enkele broodbakkerijen
er toe overgegaan de prijs van het wit
brood te verlagen. Hierdoor zijn enige
moeilijkheden ontstaan en de Haarlemse
bakkerpatroons hebben zich in een Woens
dagavond gehouden vergadering over deze
aangelegenheid beraden om tot een alge
mene prijsverlaging over te gaan. Een be
sluit is nog niet genomen, omdat men zich
nader in verbinding zal stellen met de Ne
derlandse Bakkerijstichting. Zaterdag
avond komen de bakkerpatroons opnieuw
in vergadering bijeen.
De heren S. Schaper, voorzitter van de
R.K. Bakkersbond, afdeling Haarlem en
K. J. Dijkstra, voorzitter van de Haar
lemse Broodbakkerspatroonsvereniging,
hebben ons meegedeeld, dat er zich in de
laatste jaren moeilijkheden in het bakkers
bedrijf hadden voorgedaan over de vast
stelling van de prijs van het brood. In
Haarem en Dordrecht waren tenslotte de
laagst gestelde prijzen van ons land be
paald en afgesproken was, dat coöperaties
of bedrijven geen dividend zouden uit
keren. De in Haarlem gevestigde coöpe
ratie en bedrijven hebben zich aan de
laatste afspraak gehouden en volgens de
heren Schaper en Dijkstra heerste er de
laatste maanden volkomen vrede.
Onverwacht vernamen deze heren, dat
Vermaat's Bakkerijen besloten had met
ingang van Dinsdag j.l. de prijzen van het
witbrood te verlagen. Zij menen, dat in
dien de heer Vermaat van mening was ge
weest,' dat er moeilijkheden waren, dat hij
zich in verbinding had moeten stellen met
de regionale bakkerscommissie (Neder
landse Bakkerij Stichting), om de zaak
te bespreken. Was men niet tot overeen
stemming gekomen, dan had de heer Ver-
maat alsnog kunnen besluiten maatrege
len te treffen, aldus merkten zij op.
De heren Schaper en Dijkstra deelden
ons mee, dat de Coöperatie „Haarlem" in
een brief aan de leden, die o.a. de brood
bezorgers hebben uitgereikt, heeft bericht,
dat er gelegenheid was korting te krijgen
bij aankoop van kleding. Men diende zich
dan met een firma in verbinding te stellen.
De heer Vermaat. zag hierin een ontdui
king van de bepaling, dat het verboden is
voordelen te beloven bij verkoop van
brood. Daarna is hij tot prijsverlaging van
het brood overgegaan. De coöperatie is
daarna gevolgd.
De Regionale Bakkerscommissie is Dins
dagmiddag in een snoedvergadering bij
een gekomen en aan de besorekingen heb
ben de heer Vermaat en de heer P. van
Gessel van de coöperatie „Haarlem" deel
genomen. De heren Schaper en Dijkstra
zeiden, dat de bij hun organisaties aange
sloten bakkerspatroons uitgenodigd wa
ren voor een bespreking, die Woensdag
avond gehouden is. Uit de vergadering
kwam een voorstel om afhaalprijzen vast
te stellen, hetgeen een verlaging van de
broodprijs betekende. Een beslissing is niet
genomen. De besturen werden uitgenodigd
de zaak met de Nederlandse Bakkerij
Stichting te bespreken, om te trachten als
nog een oplossing te verkrijgen. Zij gaven
aan het verzoek gevolg; Zaterdagavond
volgt een tweede vergadering. De heren
Schaper en Dijkstra hopen, dat een op
lossing gevonden zal worden.
Wij hebben over deze aangelegenheid
ook gesproken met de heer S. Vermaat,
directeur van Vermaat's bakkerijen. Deze
verklaarde, dat hij zich gehouden heeft
aan de afspraak om geen dividend uit te
keren en daarom verwachtte hij, dat alle
bakkerspatroons zich loyaal zouden ge
dragen. Dit laatste is volgens hem niet
geschied. Hij vernam namelijk, dat een
bakker „retourbrood" (brood, dat be
zorgers op een dag niet verkopen en de
volgende dag tegen een lagere prijs kun
nen verkopen) op dezelfde dag tegen een
lagere prijs verkocht. Dan had de heer
Vermaat bezwaren tegen klantenwerving
door een firma. Deze trok er met een auto
op uit, om toekomstige Haarlemmers, die
nog in Apeldoorn. Zwolle enzovoort woon
den, te bewerken. Een lunchpakket werd
aangeboden. Van leden van zijn personeel
vernam de heer Vermaat, dat een patroon
bereid was korting te geven aan pensions,
als in combinatie besteld werd.
De heer Vermaat zeide, dat hij zeer te
leurgesteld was, toen hij de brief van de
Coöperatie „Haarlem" las over de korting
bij aankoop van kleding. Daar de brief aan
de kopers van brood was bezorgd, zag hij
daarin overtreding van de bepaling over
het beloven van voordelen bij verkoop van
brood. „Dit deed de deur dicht", aldus de
heer Vermaat, „en ik ging er toe over de
broodprijs te verlagen. Ik betreur de gang
van zaken zeer, vooral omdat er vrede was,
maar men maakte het mij moeilijk. Ik had
mij wel met de Nederlandse Bakkerij
Stichting in verbinding kunnen stellen,
maar dan gebruikt men juridische argu
menten. Het gaat bij mij om een loyale
uitvoering van het gentlemen-agreement.
Gaarne ben ik bereid tot een oplossing te
komen want mijn bedoeling is niet andere
bedrijven kapot te maken".
Bovenstaande mededelingen werden ons
verstrekt op een persconferentie, uitge
schreven door de heren Schaper en Dijk
stra. Toen de conferentie begon verzocht
de heer Vermaat, die toevallig vernomen
had, dat zij gehouden werd, toegang tot de
bijeenkomst, aan welk verzoek de heren
Schaper en Dijkstra voldeden.
Wij hebben ons in verbinding gesteld
met de heer P. van Gessel, voorzitter der
Coöperatie „Haarlem". Deze betreurde het,
dat de heren Schaper en Dijkstra het ge
tolereerd hebben de heer Vermaat aan de
besprekingen te laten deelnemen. Hij kan
zich begrijpen, dat de heren behoefte had
den aan een bespreking met de pers, doch
zij hadden de heer Vermaat niet in de ge
legenheid moeten stellen het woord te voe
ren. De heer Van Gessel zeide later bereid
te zijn het standpunt van de coöperatie toe
te lichten, als hij zich beter geörienteerd
heeft, vooral omdat er besprekingen met
de Bakkerij Stichting worden gehouden.
D. J. A. Geluk
(Arbeid)
E. F. Albrecht
(Arbeid)
W. Mensink
(Arbeid)
J. J. Voogd
(Arbeid)
W. F. Happé
(Arbeid)
Mevr. T. Kerkhoff-Pet
(Arbeid)
M. J. Goedee
(Arbeid)
D. Verbaan
(Arbeid)
H. W. v. d. Giessen
(Arbeid)
J. Willemse
(Arbeid)
A. J. M. Angenent
(KVP)
Mevr. M. v. d. Wall-
Duyvendak (Arbeid)
J. A. Schippers
(KVP)
J. Prikkel
(Arbeid)
Mr. G. J. H. de Leeuw
(Arbeid)
G. K. Janssen
(Arbeid)
Mevr. E. Smitz-Peper
(Arbeid)
G. Blokdijk
(Arbeid)
