Negentig millioen gulden
voor openbare werken
Prof. Koningsberger critiseert
ontwerp Hoger Onderwijswet
Daarom worden jaar op jaar
méér CABALLERO's gerookt
Kort geding over „reclame-stunt"
van textielhandelaar
Wereldnieuws
PANDA EN DE GROEI-STRALEN
Toch ió het zo
De bouwactiviteit
in Maart
Werkverruimingsobjecten die tegelijk
blijvende werkgelegenheid scheppen
Kind speelde met vuur,
boerderij uitgebrand
De radio geeft Woensdag
In 1 dag retour
„Onmondig verklaring van de Universitaire Senaat'
Concurrenten waren het niet eens met zijn
wijze van adverteren
Nieuw plan der V.S.
voor Arabische defensie
Vakverenigingsactie
in Tsjechoslowakije
Draaien en
niet draaien
N.
DINSDAG 23 JUNI 1953
Prof. dr. V. J. Koningsberger, rector
magnificus der Rijksuniversiteit te Utrecht,
heeft in het orgaan van het Utrechts Uni
versiteitsfonds „Post Iuciindam Iuventu-
tem" een beschouwing geschreven over het
„ontwerp 1952 van een nieuwe hoger-
onderwijswet", waarin hij een aantal criti-
sche opmerkingen maakt. Hij legt echter
uitdrukkelijk vast, dat hij zijn persoon
lijke mening en niet die van de Senaat
weergeeft. De schrijver zet in zijn artikel
uiteen, dat in het nieuwe ontwerp in feite
de senaat volledig aan de kant wordt gezet
en van de leiding der universiteit uitge
schakeld. Aldus wordt het streven der se
naten naar gewaarborgde zeggenschap
van de Leidse universiteit zelfs naar auto
nomie vervangen_door een volledige on
mondig verklaring van de senaat. Naar
schrijvers mening had de leiding bepaal
delijk bij de senaat moeten berusten,
waartoe althans de kwistig gebezigde niets
zeggende term „de senaat gehoord" overal
zal moeten worden vervangen door „op
voorstel van de senaat". Dan zou een
bruikbare coördinatie verkregen kunnen
worden door curatoren en senaat, ten aan
zien van algemene universiteitsbelangen,
onder eenhoofdig presidium te plaatsen.
„Monster met 50 koppen"
De instelling van een hoge academische
raad noemt de schrijver „een monster met
niet meer dan 50 koppen", dat voorbe
stemd is een ruzie-college te worden. Be
halve de rijksuniversiteiten en hogescho
len moeten er ook alle bijzondere instellin
gen van hoger onderwijs in vertegenwoor
digd zijn. Deze raad zal echter uitsluitend
adviezen moeten uitbrengen over zaken,
de rijks-universiteiten en hogescholen be
treffende en niet over de bijzondere instel
lingen van hoger onderwijs, terwijl toch
alle instellingen gelijkelijk stemrecht heb
ben. Zo heeft dus het oordeel van Tilburg
of Rotterdam evenveel gewicht als dat van
Leiden, Utrecht of Amsterdam, waarbij
het schrijver voorkomt, dat de mening der
eerstgenoemden geen waarde heeft wan
neer het bijvoorbeeld gaat om een nieuwe
leerstoel in de faculteit der geneeskunde
aan een der rijks-universiteiten. Heeft
men zo oordeelt schrijver reeds in het
bestuur van elke rijksuniversiteit afzon
derlijk de senaat uitgeschakeld, de hoge
academische raad ontneemt op zijn beurt
de zeggenschap over eigen zaken aan de
gezamenlijke rijksinstellingen van hoger
onderwijs als zodanig.
„Profs" en „profs"
Prof. Koningsberger ontwikkelt verder
bezwaren tegen het meerjarige rectoraat,
dat naar zijn mening onverenigbaar is met
het beheer van een groot instituut, zodat
voortaan vrijwel alle leden der b-facultei-
ten uitgesloten zullen worden van de lei
ding der senaat. Hij ziet voorts niet in,
„waarom hoogleraren, die voor hun zeven
tigste jaar hun ambt neerleggen zich geen
„prof' mogen blijven noemen en een bok
ser, voetballer of wielrenner wel."
Ofschoon de schrijver ook „verscholen
koren" vindt op deze „door distels over
woekerde legislatieve akker", acht hij het
alles tezamen genomen volkomen begrij
pelijk, dat men algemeen de verzuchting
hoort, dat „in 's hemelsnaam de oude wet
behouden moge blijven".
De schrijver besluit met de volgende
woorden: „Met enkele aanvullingen en wij
zigingen is van het ontwerp iets oneindig
veel beters te maken dan het thans biedt.
Bij dit ontwerp, dat zijn oorsprong vond
in de na-oorlogse drang tot verandering,
heeft men zich te weinig afgevraagd of
verandering ook verbetering betekende.
Deze drang is na zes jaren tijd in breed op
gezette commissoriale arbeid en een ambte
lijke nabehandeling verzand, zodat bij het
opstellen van het ontwerp-1952 eigenlijk
niemand meer wist, waarom het in 1946
was begonnen."
In Maart 1953 werden werken goedge
keurd voor een totaalbedrag van 157,9
millioen. Hiervan had 77,4 millioen be
trekking op de nieuw-, herbouw en uit
breiding van woningen.
Er kwamen 3774 woningen gereed. In
dezelfde maand van de jaren 1945 tot en
met 1952 werden respectievelijk geen, 58,
149, 2123, 3445, 3893, 5239 en 4330 wonin
gen voltooid. Sedert de bevrijding zijn in
totaal 259.454 nieuwe woningen opgele
verd, waarvan in de eerste drie maanden
van 1953 8480.
Het aantal woningen in uitvoering op
het eind van Maart 1953 bedroeg 60.358
stuks tegen 57.097 eind Februari 1953 en
43.479 eind Maart 1952.
Begonnen werd in Maart 1953 met de
bouw van 7119 woningen, tegen 6465 in
Maart 1952. In de eerste drie maanden van
1953 werd begonnen aan 17.771 woningen,
21 woningen meer dan in dezelfde periode
van het vorige jaar.
Tot 1 April 1953 zijn er in totaal 13.165
duplexwoningen gebouwd. Hierin zijn de
particuliere duplex-woningen begrepen.
Op 1 Mei 1953 waren in voorbereiding
1590 woningen, die volgens een der erken
de systemen zullen worden gebouwd. Op
genoemde datum waren er op de bouw-
plaast in uitvoering 10.649. In totaal zijn
reeds 37.483 montagewoningen gereed ge
komen, waarvan in 1947 142, in 1948 1682,
in 1949 5627, in 1950 8166, in 1951 11.130
en in 1952 9039. In de maand April 1953
werden 581 montagewoningen voltooid. In
de eerste vier maanden van 1953 kwamen
1707 systeemwoningen gereed.
De prijs, waarvoor gegund werd, bedroeg
in het eerste kwartaal van 1953 gemiddeld
9.540 per woning. In het vierde kwartaal
van 1952 bedroeg deze prijs 9.560.
ADVERTENTIE
Maandagmiddag heeft een felle brand
een grote boerderij aan de Oude Singel
onder Jubbega verwoest. Toen de brand
weercorpsen van Heerenveen en Gorredijk
arriveerden, had het vuur zijn vernielend
werk reeds verricht en stonden nog slechts
geblakerde muurstukken overeind. Een
klein gedeelte van de inboedel heeft men
weten te redden. De brand is ontstaan
door dat een vierjarig zoontje van de be
woners der boerderij een brandende luci
fer had weggeworpen.
HILVERSUM I, 402 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Gewijde muziek. 7.45 Een
woord voor de dag. 8.00 Nieuws. 8.15 Platen.
9.00 Voor de zieken. 9.30 Voor de vrouw. 9.40
Platen. 10.20 Nationale Velddag Leger des
Heils. 11.30 Platen. 11.45 Platen. 12.00 Alt,
hobo en piano. 12.30 Land- en tuinbouw-
mededelingen. 12.33 Platen. 12.37 Bedrijfs-
dienst. 12.59 Klokgelui. 13.00 Nieuws. 13.15
Prot. Interkerkelijk Thuisfront. 13.20 Metro-
pole-orkest. 14.00 Platen. 16.00 Voor de jeugd.
17.20 Orgel. 17.50 Militaire uitzending of
platen. 18.00 Instrumentaal ensemble. 13.30
Spectrum van het Christelijk Organisatie- en
Verenigingsleven. 18.45 Geestelijke liederen.
19.00 Nieuws. 19.10 Boekbespreking. 19.25
Platen. 19.30 Buitenlands overzicht. 19.50 Pla
ten. 20.00 Radiokrant. 20.30 Avondstilte in de
Oude Kerk te Amsterdam. 21.30 Strijkkwar
tet. 22.00 Speurtocht door Zuid-Afrika. 22.10
Hammondorgel. 22.30 Platen. 22.45 Avond
overdenking. 23.00 Nieuws. 23.1524.00
23.15—24.00 Platen.
HILVERSUM n, 298 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 7.15 Gymnastiek.
7.33 Platen. 8.00 Nieuws. 8.18 Platen. 8.50
Voor de huisvrouw. 9.00 Gymnastiek. 9.10
Platen. 10.00 Schoolradio. 10.20 Voor de
vrouw. 11.00 Platen. 12.00 Orgel. 12.15 Ge
varieerde muziek. 12.30 Land- en tuinbouw -
mededelingen. 12.33 Voor het platteland.
1'2.38 Gevarieerde muziek. 13.00 Nieuws. 13.15
Tentoonstellingsagenda. 13.18 Dansmuziek.
13.50 Platen. 14.00 De weg omhoog, causerie.
14.15 Omroeporkest. 15.00 Voor de jeugd.
16.00 Vierhandig pianospel. 16.10 Voor de
jeugd. 16.45 Voor de zieken. 17.15 Gitaar
spel (met toelichting). 17.50 Regeringsuit
zending: Onze Grondwet in internationaal
verband. 18.00 Nieuws en commentaar. 18.20
Actualiteiten. 18.30 Lichte muziek. 19.00 Pla
ten. 19.15 Het volle pond, causerie. 19.30
Voor de jeugd. 20.00 Nieuws. 20.05 Politiek
commentair. 20.15 Cabaret. 20.45 Geva
rieerde muziek. 21.10 Sport. 21.15 Ruther-
ford en zoon, hoorspel. 22.15 Pianorecital.
22.45 Chlorophyl, causerie. 23.00 Nieuws.
23.15 Socialistisch nieuws in Esperanto. 23.20
Platen.
BRUSSEL, 324 M.
11.45 Platen. 12.00 Symphonie-orkest. 12.30
Weerbericht. 12.34 Platen. 13.00 Nieuws. 13.15
Platen. 14.45 Zang. 15.45 Platen. 17.00 Nieuws.
17.10 Platen. 17.30 Voordracht. 17.40 Platen.
17.50 Boekbespreking. 18.00 Pianorecital.
18.15 Causerie. 13.30 Voor de soldaten. 19.00
Nieuws. 19.40 Volksmuziek. 20.00 Hoorspel.
21.15 Omroeporkest. 22.00 Nieuws. 22.15 Cello
en piano. 22.45 Platen. 22.5523.00 Nieuws.
BBC
22.00—22.30 Nieuws. Vrijbuiters Radio
dagboek. (Op 224 en 49 m.).
De Nederlandse regering staat op het
standpunt, dat bij het sociaal-economisch
beleid de bevordering van de activiteit in
het bedrijfsleven primair moet worden ge
steld, aldus de Memorie van Antwoord op
het voorlopige verslag der commissie van
rapporteurs uit de Tweede Kamer over het
wetsontwerp werkgelegenheidspolitïek.
Ter bestrijding van de werkloosheid op
korte termijn waren ook andere maatrege
len noodzakelijk, met name ter bevorde
ring van de uitvoering van een aantal
openbare werken. Er zal 90 millioen voor
beschikbaar zijn.
Bij de keuze van de werken, waarvan de
uitvoering ten behoeve van de verruiming
der werkgelegenheid bevorderd dient te
worden, wordt doelbewust de voorkeur ge
geven aan objecten, die tegelijkertijd een
bijdrage zouden kunnen leveren tot ver
betering van de blijvende werkgelegenheid.
Een aantal werken is afgevallen, omdat
zij lagen in de rampgebieden en uitvoering
hetzij technisch niet meer mogelijk, hetzij
wegens wijziging in de behoefte aan werk
gelegenheid niet meer nodig was. Ook bui
ten de rampgebieden vindt de uitvoering
van enige werken niet plaats. Dit betreft
alleen enkele werken van de Rijkswater
staat, die nog niet aanbesteed en/of gegund
waren. Geen enkel werk wordt in D.U.W.-
verband uitgevoerd.
De oorspronkelijke begrotingspost be
droeg 40 millioen, thans wordt 50 millioen
suppletoir aangevraagd, zodat in totaal 90
millioen beschikbaar zal zijn. Intussen
heeft de regering evenwel besloten van dit
totaal bedrag voorshands 20 millioen te
blokkeren, teneinde mede hierdoor een ge
deeltelijke compensatie te verkrijgen van
het inflatoire effect der uitgaven, verband
houdende met de watersnood. Het is de
bedoeling dit bedrag van 20 millioen niet
te besteden, tenzij de ontwikkeling der
werkloosheid in het najaar onverhoopt der
mate ongunstig mocht worden, dat het na
bedoelde blokkering resterende bedrag van
70 millioen waarvan dus thans blijkens
de hierbij gaande specificatie ongeveer 50
millioen is besteed voor het jaar 1953
beslist ontoereikend zou blijken te zijn.
Met behulp van dit bedrag worden werken
van het rijk en de lagere organen tot uit
voering gebracht. Om een aantal openbare
werken tot een totaal bedrag van meer dan
75 millioen te beginnen, is het dus niet
noodzakelijk om over een zelfde bedrag
aan rijksgelden te beschikken.
Eerste pluimvee-expositie
na zeven jaar
De pluimveevereniging „De Eendracht"
te Heemstede is reeds thans begonnen met
voorbereidingen te treffen voer de eerste
zelfstandige tentoonstelling, welke sinds ze
ven jaar in deze gemeente gehouden is. Naar
wij vernemen bestaat hiervoor onder de le
den een grote belangstelling
Als keurmeesters zijn aangewezen de heren
Dekker uit Zaandam en Van den Broek uit
Amsterdam voor konijnen; de heer Dol uit
Lisse voor krielhoenders; voor grote hoen
ders en sierduiven de heer Van Gink uit
Heemstede en voor postduiven de heer
Heerschop.
De tentoonstelling wordt Zaterdag 28 en
Zondag 29 November in het R.-K. Vereni
gingsgebouw aan de Herenweg te Heem
stede gehouden en zal Vrijdagavond 27
November officieel worden geopend.
Tot hoever mogen winkeliers, groothan
dels en fabrikanten gaan in de verheerlij
king van hun producten bij het adverteren
in de dagbladen? Moet alles wat zij in de
advertentie plaatsen waar zijn? Of mogen
zij overdrijven?
Dit was een probleem, dat gisteren de
president van de Amsterdamse rechtbank
voorgelegd werd in de zaak tegen een ad
verteerder, die door drie Nederlandse con-
fectie-fabrieken en vier détailhandelaren
in confectie in kort geding gedagvaard was.
„Het is heus niet zo, dat al die film
sterren in Hollywood inderdaad XX-zeep
gebruiken", betoogde verdachte's raads
man. „In een advertentie behoeft voor zo
ver het de verheerlijking van eigen waar
aangaat, geen objectiviteit in acht te wor
den genomen. Het publiek neemt die ad
vertenties altijd met een korreltje zout".
De gedaagde was een Amsterdams za
kenman, die Vrijdag in een grote adver
tentie het Amsterdamse publiek had opge
roepen gebruik te maken van een „sensa
tioneel, overweldigend" buitenkansje:
„De grootste confectiefabriek in Neder
land, de firma K. verkoopt wegens over
productie haar gehele voorraad recht
streeks aan het publiek. Dit is de grootste
verkoop die ooit in Amsterdam heeft
plaatsgevonden. U zult sprakeloos zijn"
enz. enz.
Daarna volgden een aantal prijzen: kam-
garen costuum voor f 28, regenjassen voor
f 18, sportcolberts voor f 18 en zo meer. De
raadsman der eisende partij mr. B. L. Bur-
j
winkel deelde de president mede, dat de
gedaagde reeds eerder dezelfde „stunts
op touw had gezet in Zwolle, Beverwijk,
Utrecht en Den Haag. Hij memoreerde
hoe in de z.g. „na-Korea periode" soort
gelijke stunts de textielwereld op de rand
van de afgrond hebben gebracht en zeide,
dat de gedaagde thans bezig is, opnieuw
onrust onder het publiek te verwekken.
Volgens de raadsman kocht gedaagde
overal voorraden van failliete textielzaken
op en was hij geen fabrikant. Daarom be-
critiseerde hij de advertentie, waarin im
mers staat, dat „de grootste confectie
fabriek in Nederland" direct aan het pu
bliek gaat verkopen. Voorts had gedaagde
volgens deze raadsman geen vergunning
voor een uitverkoop of een opruiming.
De advocaat kwam tot de conclusie, dat
gedaagde onrechtmatige daad kan worden
verweten, dan wel oneerlijke concurrentie
en hij vroeg de president hem te verbie
den, met deze verkoop voort te gaan. Bo
vendien vroeg hij hem de verplichting op
te leggen met een tweede advertentie de
eerste te rectificeren.
De raadsman van de gedaagde betoogde
dat zijn cliënt wel degelijk fabrikant is,
aangezien hij de costuums op loonconfec-
tieateliers laat vervaardigen. Hij meende
te weten, dat een of twee der eisers zelf in
de na-Korea periode ook „stunts" op touw
hebben gezet. „Het is ieders goede recht
om te trachten zijn verkoop uit te breiden".
De president zal Donderdag of Vrijdag
uitspraak doen.
WASHINGTON. (AFP). Uit goede bron
is vernomen, dat de V. S. hebben besloten
de Arabische landen afzonderlijke overeen
komsten aan te bieden voor verschaffing
van oorlogsmateriaal om de verdediging
van het Midden-Oosten tegen het commu
nisme te versterken.
In Washington gelooft men, dat de Ara
bische landen naar men meent te weten
Egypte, Israël, Irak, Syrië, Libanon en
Jordanië zullen moeten beloven de
Westelijke mogendheden te steunen en
Amerikaanse militaire missies toe te laten
om de nationale legers te oefenen in het
gebruik van de te ontvangen wapens.
Het slagen van dit plan, dat niet zou zijn
bedoeld ter vervanging van een verdedi
gingsverdrag voor het Midden-Oosten, zou
voor een groot deel afhangen van het
Amerikaanse Congres, dat credieten tot
een totaalbedrag van ongeveer 100 millioen
dollar zal moeten goedkeuren.
WENEN (Reuter) Het uitvoerend
comité van de Tsjechoslowaakse vakver
enigingen zal 4000 van zijn beste leden naar
de mijnen sturen om de productie op te
voeren, aldus meldt de „Rudo Pravo", het
vooraanstaande - communistische blad in
Ts j echoslowakij e.
Het blad schrijft in zijn editie van 19
Juni, dat het niet volbrengen van het eco
nomische plan voor de mijnen de gehele
economie van het land bedreigt. Het noemt
dit een schande voor de vakverenigingen.
De „Rudo Pravo" meldt verder, dat alle
arbeiders, die tijdens de jongste geldher-
vorming in Tsjechoslowakije in strijd met
de arbeidsdiscipline hebben gehandeld, uit
de vakverenigingen zullen worden ver
wijderd.
15. In vertwijfeling hief Jolliepop zijn
armen ten hemel en, door de lengte van
die armen, was het een imponerend wan
hoopsgebaar. „Dit gaat te ver!", hijgde hij,
„het is een schande! Ik eis een ogenblik
kelijk herstel van mijn normale lichaams
verhoudingen! Uw verderfelijke instru
ment„Rustig, rustig!", suste profes
sor Kalker, „ik heb uw andere arm even
eens verlengd om een symmetrisch effect te
verkrijgenthans zal ik beide met behulp
van de straler doen inkrimpen. Heb dus
nog even geduld." In doffe berusting liet
Jolliepop zich opnieuw bestralen, zich ang
stig afvragend, wat thans het resultaat zou
zijn. Doch ditmaal ging alles goed: zijn
armen begonnen te tintelen en.... daar
trokken zij zich in de mouwen terug als
slakken in hun huisjes. „Hersteld!" jubel-
de hij, in zijn vreugde alle voorafgaande
grieven vergetend, „hoe genotvol om ein
delijk weer eens de armen te kunnen hef
fen zonder beide wanden van het vertrek
te raken of tegen het plafond te stoten!"
„Houdt ze dan zo!", riep plotseling een bar
se stem, „en jullie twee, steek ook je
handen maar eens omhoog!" En verschrikt
staarden allen naar de gemaskerde gedaan
te, die plotseling door de gordijnen te voor
schijn kwam en dreigend een revolver op
hen richtte.
Vermist. Het merendeel van de 250 vis
sers, die door een storm in de Golf van
Bengalen voor de kust van Madras on
geveer een week geleden werden ver
rast, is thans gered. 20 tot 30 vissers
worden naar schatting nog vermist. De
Indische torpedobootjager „Rana" zet
met drie vliegtuigen de opsporing voort.
Bewapening. Volgens een door het in
vloedrijke blad „Asahi" georganiseerd
opinie-onderzoek zijn 57 procent van
het Japanse volk voorstander van her
bewapening. Het merendeel van de
ondervraagden verklaarde echter, dat
een nieuwe Japanse weermacht alleen
voor verdediging mag worden gebruikt.
In vergelijking met een onderzoek, dat
werd ingesteld kort nadat Japan zijn
onafhankelijkheid had verkregen, wens
ten nu tweemaal zoveel personen de
terugtrekking der Amerikaanse troe
pen, aldus „Asahi".
Vervanging. De Estlandse minister van
Binnenlandse Zaken, Valentin Moska-
lenko, is uit zijn functie ontheven en
vervangen door Mikhail Koezmitsj
Krassman, aldus blijkt uit een te Stock
holm ontvangen krant uit Tallinn.
Krassman is een tot nu toe onbekende
figuur in het openbare leven in Estland.
Aanslag. Maandag zijn twee schoten afge
vuurd op prins Slimane, een neef van
de Bey van Tunis. Prins Slimane bleef
ongedeerd. Hij werd aangevallen, ter
wijl hij in de buurt van zijn woning
wandelde. De aanvallers vluchtten in
een auto. De vader van de prins en zijn
gezin zijn bekend om hun pro-Franse
gezindheid.
Bibliotheken. Luidens een bericht in de
New York Times zijn enkele honderden
boeken van 40 verschillende auteurs uit
de Amerikaanse bibliotheken in het
buitenland verwijderd, in opdracht van
het Amerikaanse ministerie van Buiten
landse Zaken. In Tokio, aldus het blad,
zijn vele boeken verbrand of tot pulp
verwerkt. Over het algemeen zijn „on
gewenste" boeken opgeborgen in af
wachting van verdere aanwijzingen van
Washington.
Complot. Uit niet-officiële bron wordt
vernomen, dat meer dan honderd per
sonen zijn aangehouden in Bolivia na
de ontdekking van een samenzwering
tegen de nieuwe regering, in het Oosten
van het land.
Einde. Werklieden zijn Maandag in Lon
den begonnen met het weghalen van de
versieringen, die ter gelegenheid van
de kroningsplechtigheden waren aange
bracht. Sommige spectaculaire versie
ringen, bij Westminster Abbey en in de
Mali, zullen nog blijven hangen voor de
duizenden toeristen die de hoofdstad
bezoeken.
Demonstratie. Ongeveer tweehonderd
personen, onder leiding van de socia
listische afgevaardigde Robert Verdier,
hebben Maandagavond voor de Sovjet-
ambassade te Parijs gedemonstreerd
tegen de „Sovjet-Russische onderdruk
kingsmaatregelen in Oost-Duitsland en
Tsjechoslowakije". De ambassade liet
geen delegatie van de betogers toe.
Sommige demonstranten begonnen te
roepen „Stalinistische moordenaars",
maar zij werden door de politie ge
dwongen door te lopen.
Plagen. Zuid-China is in de tweede helft
van Mei door de ergste-overstromingen
sedert twintig jaar getroffen, waardoor
40.000 hectaren land werden overspoeld
en 84 personen om het leven kwamen,
aldus blijkt uit berichten in het te
Hongkong ontvangen Pekingse „Volks
dagblad". 42 van de 72 districten in
Hoenan, een gebied met rijke rijstvel
den, werden overstroomd. Meer dan 900
dijken bezweken. China is dit jaar reeds
getroffen door grote droogte, zware
stormen, bosbranden en sprinkhanen
plagen, waardoor ernstige schade werd
toegebracht aan de oogst en hongers
nood werd veroorzaakt.
ADVERTENTIE
UW MATRASSEN bijgevuld of vernieuwd
MAAKLOON 1 pers. 12.50. 2 pers. f 15.—
HAARLEMS MATRASSENHUIS
H. DE GRAAFF
Gr. Houtstraat 103 Tel. 11485 - Haarlem
SEDERT de laatste eeuwen zijn er voor
de wenteling der aarde vele proeven
genomen en nog meer bewijzen aan
gevoerd, maar al dit, voor het oog zo over
tuigende bewijsmateriaal, blijkt in streng
wetenschappelijke zin geen enkel bewijs
te leveren. Immers zoals de natuurkun
dige Ernst Machter opmerkte als het
vaststaat dat een lichaam werkelijk draait,
dan moeten we ook weten ten opzichte
waarvan het draait. Dat punt, van waaruit
we onze beschouwingen richten, zou een
absoluut onbewegelijk iets moeten zijn.
Maar dat „iets" kennen we in het gehele
heelal niet. Geen ster, geen sterrenstelsel,
geen melkwegstelsel staat stil, alles be
weegt. Daardoor is iedere beweging be
trekkelijk en bestaat er voor zover thans
bekend geen enkele abso-
lute beweging. Dat kon Ein
stein aantonen.
Enkele dagen geleden schre
ven we, dat de zon niet meer
op dezelfde plaats staat waar
wij haar zien, omdat dit he
mellichaam in de tijd die de
stralen nodig hadden om de
weg van de zon naar de aarde af te leggen,
inmiddels een eindje was voortgekuierd
langs het firmament. „Mis!" antwoord
den enkele lezers hierop „de zon staat
nog wel op dezelfde vlaats, maar de waar
nemer staat door de draaiing van de aarde
ergens anders!" Dit lijkt een onoverbrug
bare tegenstelling (en dat was zij in de
middeleeuwen ook), maar in werkelijkheid
hebben we allen gelijk.
We kunnen, wanneer het ons behaagt, een
waarnemer op de zon plaatsen en' van
daaruit de aarde beschouwen, maar naar
verkiezing mogen we eveneens de aarde
als vast baken nemen en van daaruit de
bewegingen van andere hemellichamen be
kijken. Het nieuwe beginsel, dat Einstein
heeft ingevoerd, verklaart deze bewegin
gen echter als locale beweging en niet als
universele.
Wil men het locale stelsel van Copernicus
kiezen, waarbij de aarde om de zon draait?
Accoord! „Maar", zegt Einstein, „dit vloeit
alleen maar voort uit het feit dat het ge
makkelijker is; maar daarmee blijft de uit-
spraak „de aarde draait" even voorbarig
als de bewering „zij draait niet".
De vraag of de aarde al of niet draait, is
uit wetenschappelijk oogpunt uitsluitend
een kwestie van bevoorrechting. Draait de
aarde? Ja, als het u behaagt. Draait zij
niet? Neen, als het u mishaagt.
We weten, dat een beschaafd mens in de
20ste eeuw beduusd kijkt, wanneer hem
wordt voorgehouden dat het draaien van
de aarde weer op losse schroeven wordt
gezet en dat Copernicus misschien toch
niet helemaal gelijk had. U kunt gerust
zijn: de aarde draait ten opzichte van de
gezamenlijke massa van het heelal. Maar
het is óók waar, dat het heelal draait om
een vaste aarde.
Einstein heeft ons laten zien, dat we zeer
v soepel in onze opvattingen
moeten zijn en niet aanstonds
in het geweer moeten komen
wanneer iemand tegen onze
veronderstelling in méér dan
een veronderstelling is 't im
mers nietverkiest de aarde
ten opzichte van het draaiende
heelal te laten stilstaan.
Bij verreweg de meeste astronomische ver
schijnselen geraken we in onoplosbare
moeilijkheden, wanneer we de aarde als
een vast punt zouden beschouwen, zodat
het welhaast vanzelf spreekt dat we in
dergelijke gevallen de voorkeur geven aan
het systeem van Copernicus. Bi.} het be
spreken van de vraag hoe hoog de zon aan
de hemel staat, doen dergelijke moeilijk
heden zich niet voor, zodat een ieder in 'dat
geval gerechtigd is de aarde als een vast
punt te beschouwen, gelijk de mens in
overeenstemming met de moderne weten
schappelijke opvattingen reeds vele
duizenden jaren gewend is te doen.
Vele lezers zullen mét Galileï hierop
antwoorden: „Eppur si muove" (en tóch
beweegt zij), waartegen we dan alleen
nog opmerken, dat tegenwoordig algemeen
wordt aangenomen dat Galileï deze woor
den nooit gesproken heeft.
Daarover morgen.
H. PéTILLON
(Nadruk verboden
