Gezagvoerder R. J. L. Brouwer
tracht nu aan wal te wennen
OLIESTOOKHAARDEN
Artikel
Beschutting voor buspassagiers
in Haarlem en Velsen
Hete lucht-
PANDA EN DE GROEI-STRALEN
Wereldnieuws
Hij maakte ook
Pearl Harbour mee
AUTO-RADIO
De radio geef t Donderdag
Pistool in Amsterdams
Bosplan gevonden
Glazen wanden en daken op Stationsplein
^ocA ió het zo
WOENSDAG 19 AUGUSTUS 195S
NA VEERTIG JAAR BEHOUDEN VAART
H. J. MAERTENS N.V.
Sporen van Romeinse
nederzetting in Delft
gevonden
DE MOORD IN CASTRICUM
Goede reputatie blijft
gehandhaafd
GAAT U MET VACANTIE?
Prof. ir. M. J. Granpré
Molière
Prof. J. B. Tielrooy
overleden
Hardhandige reisleider
is een Nederlander
Luchtverkeer met
Frankrijk weer onbeperkt
Spoorbreedte
V.
Kapitein Roelof J. L. Brouwer heeft dezer dagen een hard afscheid moeten nemen.
Het was het afscheid van de zee, waarop hij een groot deel van zijn leven heeft uit
gezien, via de boeg van de schepen, die onder zijn commando voeren. In veertig jaar
was hij vertrouwd geraakt met alle stemmingen en karakterverschijnselen van die
zee, die over de gehele wereld zo sterk verschillen. En evenzeer met de contouren
van zovele havens en kusten, die hij alle reeds voor zijn geestesoog kon halen wanneer
de zee ze nog achter de horizon verborgen hield. Hij tracht thans in zijn woning in
Haarlem aan de wal te wennen, nadat hij als gezagvoerder bij de N.V. Vereenigde
Nederlandsche Scheepvaartmaatschappij is gepensionneerd. Enige dagen geleden
keerde hij terug van zijn laatste grote reis, die tevens een keten van afscheidsbezoeken
was van zovele goede bekenden van hoog tot laag In Kaapstad, Port Elizabeth, Dar
Es Salam, Mombassa, Barcelona om maar enkele van de reeks te noemen.
Op 14 Juli 1913 ging hij voor het eerst
naar zee als stuurmansleerling, na zijn
studie aan de Zeevaartschool van Delfzijl.
Hij kwam in Port Said aan toen de eerste
wereldoorlog uitbrak, die voor de vaart op
Zuid-Afrika een ernstige belemmering met
zich meebracht toen (in 1917) het Suez-
kanaal werd gesloten. Het werd toen door
de Duitsers en de Turken aan de Oostkant
bedreigd, zoals het in de tweede wereld
oorlog aan de Westelijke zijde gevaar liep
weer door de Duitsers. De jonge, inmid
dels vierde stuurman geworden Brouwer
maakte als gevolg van de sluiting van het
Suezkanaal een reis naar Nederlands-Indië
naar Houtmans voorbeeld: via de Kaap de
Goede Hoop. De terugreis geschiedde via
het Panamakanaal, zodat dit tevens zijn
eerste reis om de aarde werd. In 1913
kwam hij in dienst bij de marine, die wel
dra voor haar eerste vredestaak kwam te
staan: het lichten van de vele ankermijnen
die de doorgangen tussen Den Helder en
Texel en tussen Vlieland en Terschelling
versperden.
Kapitein Brouwer bleef later herhaalde
lijk voor oefeningen opkomen bij de Mari
ne-reserve, waarvan hij ook thans nog deel
uitmaakt. Hij doorliep daarbij alle rangen
tot en met kapitein-luitenant ter zee.
Na zijn eerste dienstplicht te hebben ver
vuld kwam hij weer bij de koopvaardij en
hij voer onder de vlag van de Rotterdamse
Lloyd op het toenmalige Brits-Indië. Toen
hen in 1928 werd overgeplaatst naar de
HollandAfrika Lijn had hij de stuur
mansrangen doorlopen en kreeg hij het
commando over zijn eerste schip, de Klip
fontein. Later was hij ook gezagvoerder
op andere Fontein-schepen, zoals de
Springfontein, de Jagersfontein en de
Bloemfontein.
Hij voer op de Jagersfontein toen de
tweede wereldoorlog in Europa was losge
barsten en kreeg in 1941 een transport voor
de V.S., dat de Amerikaanse autoriteiten
gezien hun neutraliteit uiterst geheim wil
den doen blijven. Tot de Torres-straat ge
ëscorteerd door twee Amerikaanse kruisers
ging hij met een afdeling van de beroemde
„Vliegende Tijgers" (de Amerikaanse vlie
gers, die Tsjangs leger steunden in de oor
log tegen Japan) op weg naar Birma. Bij
de Torres-straat werd de bescherming van
het transport overgenomen door de kruiser
„Java", die later in de slag in de Javazee
onderging, tot Singapore, waarna de R.A.F.
het schip beschermde tot Rangoon. Die
zware bewaking was nodig omdat in die
dagen in de Stille Oceaan, waar Japan zich
nog terzijde hield, verscheidene snelle en
goedbewapende Duitse schepen opereerden.
Het transport bleef overigens niet geheim,
want een Chinese professor, die de „Flying
Tigers" op reis vast het een en ander van
de Chinese taal en gewoonten had bijge
bracht, was er zo trots op dat hij het kort
daarna uitvoerig aan de pers vertelde
een affaire, waarvoor kapitein Brouwer
later in Washington op het matje geroepen
werd.
De Rijzende Zon
Kapitein Brouwer maakte kort daarna
Pearl Harbour mee. Hij voer in de
voormiddag van 7 December 1941 uit
San Francisco de haven van Honoloe-
ADVERTENT1E
INBOUW. EN SERVICE STATION
loe binnen toen de Japanse aanval in
volle gang was, maar besefte dit uiter
aard niet. Hij dacht, zoals hij zelf in
een rapport schreef „tot het laatst toe
met een intense oefening van de Ame
rikaanse marine en landstrijdkrachten
te doen te hebben", maar toen hij op
de vleugels van negen vliegtuigen die
het schip naderden, het teken van de
rijzende zon waarnam, kon er geen
twijfel meer aan bestaan. Het hevige
vuur van de wal heeft waarschijnlijk
duikaanvallen van de Zero-jagers
voorkomen. Ze moesten wijken, na
hun bommenlast overigens nog wel
boven de „Jagersfontein" te hebben
afgeworpen. Het schip, dat niet met
geschut was uitgerust, kwam behouden
binnen.
Dat was de eerste oorlogservaring, Pearl
Harbour even hels als verwarrend. Er
zijn er nog zeer vele gevolgd, die echter
steeds dezelfde afloop voor zijn bemanning
en zijn schip hadden: „behouden binnenge
komen." Hij kwam met de Jagersfontein
in Tjilatjap aan Java's Zuidkust, toen de
strijd om de Archipel al in volle gang was
en wachtte op een commando over een
schip van de marine, met het oog waarop
men hem niet wilde laten gaan. Er was
echter geen marineschip meer, wèl een
onbewapende „Abbekerk" met 1400 passa
giers, waarmee hij aan de Japanners en,
zig-zaggend, ook aan hun bommen en tor
pedo's ontsnapte: zijn schip kwam veilig in
de Australische haven Fremantle aan. Uit
Sydney voer hij als passagier op de hem
welbekende „Jagersfontein" in het Pana
makanaal naar Galvestone in Texas.
Reis van 80.000 mijlen
De Fontein-schepen gingen voor de
troepentransporten der geallieerden dienst
doen en voor de verloren koopvaardij
schepen kreeg Nederland toen een aantal
zogenaamde „vervangingsschepen" van
Amerika en Engeland, die werden herdoopt
met namen van Nederlandse schilders. Zo
kreeg kapitein Brouwer het commando over
de „Vemeer" (de vroegere „Empire
Rally"). Met dit schip leverde hij een voor
beeld van de wijze waarop de Nederlandse
koopvaardijvloot aan de oorlogs-inspanning
der geallieerden deelnam: Hij maakte een
reis van tachtigduizend mijl, van het ene
continent naar het andere.
Op elk traject, waarvan de „Vermeer"
slechts enkele étappes in convooi voer, kon
de tegenstander zich presenteren, boven of
onder de waterspiegel en het heeft vaak
gespannen, bijvoorbeeld toen kapitein
Brouwer een keer op zeven mijl afstand
een schip in de grond zag boren. De „Ver
meer" hulde zich onmiddellijk in een rook
gordijn en kon daardoor aan de belagers
ontkomen. En zo waren er meer van die
ontsnappingen op het nippertje en van die
bommen en torpedo's, die gelukkig geen
doel troffen. In Mei 1945 was kapitein
Erouwer met zijn schip in Canada. De strijd
in Europa was voorbij en de „Vermeer"
vertrok „for orders" naar Engeland met een
lading voedsel. Tot zijn
grote vreugde kreeg hij
halverwege een telegram
dat hem gebood regel
recht door te varen naar
Rotterdam en na een reis
waarop het ontwijken
van mijnenvelden uiterst
veel vergde van het ge
duld, kwam hij in de
verwoeste en ledige Rot
terdamse haven aan.
In Haarlem kon hij
zijn gezin weer begroe
ten, waarvan hij in No
vember 1939 afscheid
had genomen. Van het
hem aangebóden verlof
maakte hij geen gebruik
omdat hij zijn aandeel
wilde hebben in de aan
voer van levensmiddelen
naar ons hongerende
land; daartoe maakte hij
drie reizen van en naar
Canada.
Gezagvoerder Brou
wer heeft zich ook daar
na niet veel rust gegund.
Na een reis op Australië
kreeg hij achtereenvol
gens het commando over
de Bloemfontein,de Klip
fontein en de nieuwe
Jagersfontein op de hem
zo vertrouwde route naar
Zuid-Afrika. Daarna
volgde nog een reis met
de nieuwe „Abbekerk"
naar Japan (de oude, die
hij in 1942 veilig naar
Australië bracht, is later
getorpedeerd evenals de oude „Jagers
fontein," die ook nog onder zijn commando
had gevaren). Zijn laatste reis ging nog
eens tond de Zuidkaap met de nieuwe
„Heemskerk".
Daarmee was zijn carrière op de wereld
zeeën ten einde. En de omstandigheden
(twee wereldoorlogen) waardoor deze hem
leidde, geven een bijzondre betekenis aan
zijn conclusie: „Ik heb altijd voorspoedig
gevaren."
Gezagvoerder R. J. L. Brouwer
Ir. J. J. Terwen, bouwkundig ingenieur
te Leiden, heeft opgravingen gedaan in
de oudste gedeelten van Delft. Hij heeft
daarbij aanwijzingen gevonden dat reeds
in de tweede eeuw mensen in deze streek
hebben gewoond. In de omgeving van de
Oude Kerk is er vermoedelijk een Romein
se nederzetting geweest. Bij de opgravin
gen is een munt gevonden met de beelte
nis van de Romeinse keizer Hadrianus.
Voor het graafwerk maakte men gebruik
van werkkrachten van de gemeentelijke
sociale werkvoorziening. Aan een plan op
de Markt en omgeving opgravingen te
doen kon geen uitvoering worden gegeven,
omdat de directeur van Openbare Werken
als eis stelde dat het graafwerk zou ge
schieden door geschoolde arbeiders onder
toezicht van zijn dienst, waardoor .de kos
ten echter te hoog zouden worden. Ir.
Terwen heeft nu het onderzoek uitsluitend
op particulier terrein verricht. De opgra
vingen geschiedden op vier plaatsen in de
stad; twee daarvan zijn naderhand met
behulp van grondboringen door de Rijks
dienst voor Bodemkartering nader onder
zocht.. Deze onderzoekingen geschiedden in
nauwe samenwerking met de Rijksdienst
voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek.
Op het Heilige Geestkerkhof bij de Oude
Kerk vond men op 2.30 meter diepte een
fragment van een Romeinse dakpan. Bij
nader onderzoek nam de hoeveelheid Ro
meins schervenmateriaal steeds toe. Enige
stukken konden door dr. W. C. Braat uit
Leiden worden gedateerd op de eerste helft
van de tweede eeuw.
ADVERTENTIE
uit voorraad leverbaar.
Ged. Oude Gracht 11 t.o. Postkantoor
Tel. 19981 Haarlem.
Nassaustraat 5
Haarlem
Tel. 15220
HILVERSUM I, 402 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 7.15 Gymnastiek.
7.45 Gebed. 8.00 Nieuws. 8.15 Platen. 9.00
Voor de huisvrouw. 9.40 Strijkorkest. 10.00
Platen. 10.30 Morgendienst. 11.00 Voor de
zieken. 11.45 Platen. 11.50 Als de Ziele luis
tert. 12.00 Angelus. 12.03 Napolitaans orkest.
(12.30—12.33 Weerbericht). 12.55 Katholiek
Thuisfront. 13.00 Nieuws. 13.20 Metropole
orkest. 14.00 Platen. 14.45 Voor de vrouw.
15.15 Platen. 15.30 Cello en piano. 16.00 Bij
bellezing. 16.30 Orgelconcert. 16.50 Platen.
17.00 Voor de jeugd. 17.20 Platen. 17.40 Voor
dracht. 18.00 Promenade-orkest en klein
koor. 18.35 Op de-stelling. 18.45 Leger des
Heils. 19.00 Nieuws. 19.10 Levensvragen. 19.30
Platen. 20.00 Radiokrant. 20.20 Vossenjacht.
21.15 Achter grachten, wallen en kantelen.
21.45 Gevarieerde muziek. 2.15 Viool en
piano. 22.25 Int. Calvinistische Jeugdconfe-
rentie. 22.35 Platen. 22.45 Overdenking. 23.00
Nieuws en SOS-berichten. 23.1524.00 Platen.
HILVERSUM II, 298 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 7.50 Dagopening.
8.00 Nieuws. 8.15 Platen. 9.00 Morgenwijding.
9.15 Platen. 9.30 Voor de huisvrouw. 9.40 Pla
ten. 10.50 Voor de kleuters. 11.00 Wilhelm
Teil (2e acte). 11.45 Voordracht. 12.00 Zang
en piano. 12.25 In 't spionnetje. 12.30 Weer
bericht. 12.33 Platen. 12.50 Uit het bedrijfs
leven. 13.00 Nieuws. 13.30 Lichte muziek.
14.00 Amusementsmuziek. 14.30 Cello en
piano. 15.00 Een vrouw was verdwenen in
Clearmouth, hoorspel. 15.20 Platen. 15.30 Ge
varieerde muziek. 16.05 Telefoon voor Mara
Grey, hoorspel. 16.25 Platen. 17.00 Voor de
jeugd. 17.30 Platen. 17.45 Bodemrijkdommen
in Australisch Nieuw Guinea. 18.00 Nieuws.
18.15 Sport. 18.25 Zweeds Militair orkest.
18.55 Gesproken brief uit Londen. 19.00 Tro-
feo Italia. 19.45 Platen. 20.00 Nieuws. 20.05
Omroeporkest en solist. 21.10 De heerser in
huis, hooorspel. 2.25 Trofeo Italia. 22.30
Dansmuziek. 23.00 Nieuws. 23.15 Sport-
actualiteiten. 23.3024.00 Platen.
BRUSSEL, 324 M.
11.45 Platen. 12.30 Weerbericht. 12.34 Pla
ten. 13.00 Nieuws. 13.15 en 14.00 Platen. 15.00
Kamerorkest. 15.50 Platen. 16.30 Symphonie-
orkest. 17.00 Nieuws. 17.10 Platen. 17.15 Voor
de kinderen. 18.15 Platen. 18.30 Voor de sol
daten. 19.00 Nieuws. 19.40 Platen. 19.50 Cau
serie. 20.00 Platen. 20.30 Verzoekprogramma.
21.00 Voor de vrouw. 21.45 Platen. 22.00
Nieuws. 22.15 Kamermuziek. 22.5523.00
ADVERTENTIE
Moderne, verzorgde vrouw,
toch prima huisvrouw!
De Nederlandse vrouw is over de gehele
wereld bekend als een zeer goede en nette
huisvrouw en terecht, maar daarvoor is ze
dan ook vaak van vroeg tot laat in de weer
Gelukkig komen de moderne wetenschap en
techniek haar in zoverre te hulp, dat er steeds
nieuwe methoden en middelen worden uitge
vonden om het huishoudelijk werk wat een
voudiger en minder tijdrovend en vermoeiend
te maken. Zo is er thans het nieuwe afwas-
middel, de Castella Vaatwas. Duizenden en
duizenden huisvrouwen hebben reeds vol
blijdschap ondervonden, hoe bij gebruik van
dit nieuwste product van de Castella-fabrie-
ken de dagelijkse afwas in een minimum van
tijd gedaan is. terwijl zonder enige inspan
ning en zelfs zonder afdrogen haar glaswerk,
borden, kopjes enz. helder en schoon uit het
actieve schuim van Castella Vaatwas te voor
schijn komen (een lepel geeft teilen vol sop).
En dit niet alleen, maar ook zal zij tot haar
vreugde constateren, dat haar handen door
het schuim van Castella Vaatwas (per pak
25 ct.) absoluut niet ruw worden, maar inte
gendeel gaaf en zacht als fluweel. Mede dank
zij Castella Vaatwas kan zij thans zonder na
deel voor haar uiterlijk, haar reputatie van
„prima" huisvrouw met geringe moeite hand
haven
De 25-jarige kantoorbediende W. J. Th.
van H. die Maandagmorgen in de Cas-
tricumse duinen mejuffrouw M. T. uit Am
sterdam van het leven beroofde hèeft
Dinsdagmorgen zijn reeds eerder afgelegde
verklaring, als zou hij het legerpistool
waarmee hij mej. M. T. dood schoot, in zee
hebben geworpen, herroepen. Hij bekende
het wapen in het „Bosplan" te Amsterdam
te hebben verscholen en dientengevolge
werd de man naar Amsterdam overge
bracht, waar hij vervolgens de plaats waar
het wapen verscholen lag, aanwees. De
man bleek het wapen, dat in enige hand
doeken was gewikkeld, onder een paar
struiken in de grond te hebben verstopt.
Omtrent de motieven, die de kantoorbe
diende voor de moord op mej. M. T. moet
hebben gehad, weigert de man een verkla
ring af te leggen. De rijkspolitie te Castri-
cum meent echter voldoende bewijzen in
handen te hebben waaruit blijkt dat er
noch van geldroof noch van „minnenijd"
sprake is geweest. Uit enige brieven van
de vermoorde, maakt de rijkspolitie echter
op, dat de moord met beiderlei goedvinden
moet zijn gepleegd. Zowel mej. M. T. als
de kantoorbediende, moeten reeds enige
tijd met moord- respectievelijk zelfmoord
plannen hebben rondgelopen, omdat door
beiden het leven in de tegenwoordige
maatschappij te zwaar werd geacht.
De verdachte, die sinds gistermiddag
in de cel te Bakkum vertoeft, zal Donder
dag naar Alkmaar worden overgebracht,
waar hij voor de officier van Justitie zal
worden geleid.
De begrafenis van het slachtoffer zal
naar alle waarschijnlijkheid Donderdag of
Vrijdag plaats vinden en wel op Wester-
veld (Driehuis).
Wij verzoeken onze weekabonnés. die
met vacantie gaan het abonnements
geld vooruit aan de bezorger te vol
doen.
DE ADMINISTRATIE
Nadat er op alle mogelijke manieren twee
jaar lang aan is gedokterd, zal de N.Z.H.
thans in staat zijn binnenkort haar plan om
enkele drukke bushaltes in Haarlem en
Velsen van een grotere beschutting te
voorzien, uit te voeren.
De volgende week wordt in Velsen be
gonnen met het plaatsen van dakjes boven
de hoofden van de wachtende reizigers aan
Kompasstraat (Cultureel Centrum), Lange
Nieuwstraat, Zeeweg (Ziekenhuis) en
Broekbergerlaan (Santpoort).
In Haarlem kan het nog wel even duren,
want daar is het gewijzigde plan enkele
weken geleden bij Openbare Werken inge
diend. In de Spaarnestad zullen de halten
Rijksstraatweg splitsing Vergierdeweg,
Grote Markt (richting Noord), Botermarkt
en vijf halteplaatsen op het middenperron
van het Stationsplein beschut worden.
Het bestaande dakje aan het Soendaplein
zal vervangen worden door een ander. Het
tegenwoordige was indertijd als model be
doeld en het staat er eigenlijk al langer dan
men had gerekend.
Overigens zullen de nieuwe haltegebouw
tjes niet zo heel veel van dat, door de
Haarlemse architect J. P. Kloos ontworpen,
model afwijken.
Het heeft nogal wat voeten in de aarde
gehad voor dit model werd geaccepteerd.
Het aanvankelijke ontwerp geïnspireerd
op de in Londen gebruikelijke beschuttin
gen voor het bussend publiek werd door
de Schoonheidscommissie verworpen, zodat
de architect.zich andermaal over de vorm
geving van deze nuttige constructies moest
beraden om tenslotte tot een vrijwel gelijke
uitkomst te geraken. Dat wil niet zeggen,
dat er geen andere projecten zijn gemaakt,
maar die bleken te duur te zijn.
Met uitzondering van het Stationsplein,
waar ook nog glazen wanden ter bescher
ming van de wachtenden zullen worden
aangebracht, zal de aan te brengen beschut
ting bestaan uit een dakje, dat ruim twee
meter boven de begane grond op een aantal
stalen buizen, op onderlinge afstanden van
bijna twee meter, zal worden aangebracht.
Deze buizen vormen een geheel met de
file-hekjes, welker aanwezigheid voor de
plaatsing der wachthuisjes juist een pro
bleem vormde.
Dat de dakjes vrij laag boven de grond
zullen worden geplaatst, wordt gedaan om
het nuttig effect der beschutting zo groot
mogelijk te doen zijn.
De file-hekjes met steunbuizen voor de
daken zullen als een geheel worden gecon
strueerd en verzinkt,, dit om lelijke plekken
op de lasplaatsen te voorkomen. Daarom
ook zullen alle queue-hekken worden ver
vangen.
Het dak wordt ongeveer twintig centi
meter hoog, met een onderkant van maso-
nite en een bovenkant van hout; tussen de
steunbuizen worden stevige ijzeren dwars
balken aangebracht, opdat zowel boven-
als onderwaartse, maar ook zijwaartse druk
met succes kan worden weerstaan.
Tenslotte heeft de N.Z.H. er rekèning
mee te houden, dat haar abri's bij optoch
ten en andere festiviteiten een verleidelijk
uitzichtpunt bieden
Wat nu het middenperron op het Sta
tionsplein betreft: daar komen bij de halte
plaatsen voor respectievelijk de lijnen 1 en
2, 5 en 6, 3 en 4, Noordwijk en Leiden aan
de Noordzijde en aan de kop van het file
hek glazen wanden, die ongeveer vijftig
centimeter van de grond zullen beginnen.
64. Na de daverende explosie van de
groeistraler trad een diepe stilte in. Ver
wezen zaten allen tussen de brokstukken
van de jeep en de scherven van de naburige
ramen. „Oef', mompelde Panda, duizelig
rondkijkend, „ik geloof, dat we er allen
nog heelhuids afgekomen zijn. Of nee.
de professor! Waar is professor Kalker ge
bleven?!!" Op de plaats, waar de geleerde
had gestaan, gaapte nu een groot gat in
de straat.„Professor Kalker!!", riep
Panda ontdaan, zich over het gat buigend.
„Wat is er.ehPampa?", vroeg een
welbekende stem en daar dook de geleerde
uit de opening op; een weinig geschaafd
en met gescheurde kleren, maar overigens
ongeschonden van lijf en leden. „U hoeft
MIJ niet te vragen, wat er aan de hand
is!", riep Panda geprikkeld, „de groeistraler
is ontploft en we hebben het gelukkig alle
maal overleefd. Maar die arme agenten
zullen nu hun hele leven op korte beentjes
moeten rondlopen!" „Welnee", antwoordde
de geleerde glimlachend, kijk maar eens
achter je.eh.Pampa". Panda keek
om en tot zijn vreugdevolle verbazing, zag
hij daar de beide agenten ronddansen
op normale benen. „Een verrassend bij
effect van de explosie, nietwaar?", zei pro
fessor Kailcer, „en toch ligt de wetenschap
pelijke verklaring van dit fenomeen voor
de hand".
Aan de kop van het file-hekje voor de
lijnen 1 en 2 zal slechts een halve wand
aangebracht kunnen worden. Voor de wan
den zal helder Securitglas worden gebruikt,
een soort glas waarop men bij wijze van
spreken gerust met een moker kan slaan,
zonder dat het verbrijzeld wordt. Hetzelfde
glas wordt ook in treinen en trams en bus
sen gebruikt.
Uiteraard komen er op het Stationsplein
ook daken.
Eervol ontslag als
hoogleraar te Delft
Aan prof. ir. M J. Granpré Molière is
met ingang van 1 September eervol ontslag
verleend als hoogleraar in de architec
tuur te Delft wegens het bereiken van de
pensioengerechtigde leeftijd.
De heer Granpré Molière werd op 13 Oc
tober 1883 te Oudenbosch geboren en stu
deerde in Delft voor bouwkundig ingenieur.
Na voltooiing van zijn studie was hij ach
tereenvolgens werkzaam bij de rijksge
bouwendienst en bij de gemeente Rotter
dam, maar al spoedig vestigde hij zich als
architect in de Maasstad tezamen met de
architecten Verhagen en Kok.
De heer Granpré Molière was de eerste
stedebouwkundige adviseur van de Zui
derzeewerken. Hij ontwierp de dorpsplan
nen voor de Wieringermeer.
In October 1924 werd hij benoemd tot
hoogleraar in de architectuur aan de Tech
nische Hogeschool te Delft.
Na de bevrijding maakte hij het ont
werp voor de wederopbouw van de St. An-
toniuskerk in Den Haag. Voorts ontwierp
hij plannen voor de wederopbouw van het
centrum van de stad Groningen.
Te Amsterdam is cp 66-jarige leeftijd
na een langdurige ziekte overleden prof.
dr. J. B. Tielrooy, in leven hoogleraar in
de Franse taal en letterkunde aan de uni
versiteit te Amsterdam. Prof. Tielrooy was
behalve hoogleraar ook als letterkundig
criticus en essayist iemand van bijzonder0
betekenis en verwierf zich als schakel tus
sen de Franse en de Nederlandse littera
tuur en cultuur ook in het buitenland grote
bekendheid, mede door zijn vele in het
Frans geschreven publicaties.
Prof. Tielrooy, die op 7 October 1886 op
Texel geboren werd, was secretaris van het
Nederlandse P.E.N.-centrum, ridder in het
Franse Legioen van Eer en eredoctor van
de universiteit van Straatsburg.
De crematie zal Vrijdagmorgen te Wes-
terveld geschieden om kwart voor elf.
Toestemming. Volgens de correspondente
van de „New York Herald Tribune" op
Formosa, Marguerite Higgings, bestaat
er tussen de V. S. en nationalistisch
China een geheime overeenkomst, vol
gens welke de nationalisten „voor het
ogenblik het tempo van hun acties tegen
het Chinese vasteland niet zullen ver
hogen", alvorens hiervoor toestemming
van de V. S. te hebben gekregen. Het
Amerikaanse ministerie van Buiten
landse Zaken, het ministerie van De
fensie, noch de nationalistisch-Chinese
ambassade te Washington hebben op dit
bericht commentaar willen leveren.
Lijst. Het bestuur van de West-Duitse
Sociaal-Democratische partij (S.P.D,)
heeft Dinsdag in Bonn het eerste deel
van een lijst met namen van personen,
die in verband met de onlusten van 17
Juni in Oost-Duitsland werden veroor
deeld, gepubliceerd. Op deze eerste lijst
staan 149 namen en ten dele ook de
straffen vermeld. Uit de lijst blijkt, dat
Russische gerechtshoven slechts dood
straffen, voltrokken door standrechte
lijke executies, velden. Oost-Duitse ge
rechtshoven lieten slechts één doodvon
nis voltrekken, een aantal andere ter
dood veroordelingen werd in levens
lange gevangenisstraf gewijzigd.
Volksvertegenwoordiger. De West-Duitse
politie heeft Dinsdagavond een commu
nistische vergadering te Frankfort ont
bonden, toen de West-Duitse commu
nistische volksvertegenwoordiger Mul
ler de slachtoffers van de ongeregeld
heden in Oost-Berlijn en in Oost-Duits
land „provocateurs en agenten" noemde.
Ook daar niet. De politie van Hamburg
heeft Naumann verboden.op een Woens
dag te Hamburg te houden verkiezings
bijeenkomst van de neo-nazistische
Duitse Rijkspartij het woord te voeren.
Oogst. Het graanveld „Osiris" van een
boer in het West-Vlaamse dorp Coucke-
laere is een bezienswaardigheid gewor
den. Men kan er een rijke tarwe-oogst
van Egyptische oorsprong bewonderen
met een opbrengst van naar schatting
8 a 10.000 kilo per hectare. Gewone
tarwe geeft hoogstens 4000 kilo per
hectare. Het „Osiris-graan" is bijwijze
van proef door een landbouwkundige
uit Henegouwen in België ingevoerd.
Derde deel. Het Amerikaanse departement
van Buitenlandse Zaken heeft meege
deeld, dat Amerika op het ogenblik on
geveer een derde deel van de kosten
van de strijd tegen de Vietminh in Indo-
China draagt.
Pruimen. Maandag zijn in Bonn twaalf
wagons met pruimen aangekomen, ge
adresseerd aan Adenauer, de vice-kan-
selier Blücher, en de ministers van Eco
nomische Zaken, Financiën, Voedsel
voorziening en Arbeid, en aan de chris-
telijk-democratische en liberale parle-
mentsgroepen. De afzenders, fruittelers,
verklaarden in een begeleidend schrij
ven, dat zij geen andere mogelijkheid
zien om hun overvloedige oogst kwijt te
raken.
Wagons. De Sovjet-autoriteiten in Oosten
rijk hebben 350 wagons voor personen
vervoer, die door de Russische troepen
na de oorlog in beslag waren genomen
en die de Oostenrijkse spoorwegen in de
Sovjet-zóne mochten gebruiken, vrijge
geven voor gebruik in geheel Oosten
rijk. De wagons blijven echter Russisch
eigendom.
Amnestie. President Naguib heeft 150
Egyptenaren die waren veroordeeld tot
minder dan vijf jaar gevangenisstraf
wegens deelneming aan de onlusten in
Caïro op 26 Januari van het vorige jaar,
amnestie verleend in verband met de
komende Mohammedaanse vasten.
Een reisleider uit een Duitse autobus
heeft, zoals gisteren bericht is, in Den
Haag na een onbetekenende aanrijding
met een tram de trambestuurder en een
trampassagier enige klappen gegeven. Bij
het verhoor van de reisleider door de po
litie bleek dat hij een 36-jarige barhouder
uit Keulen is die de Nederlandse nationa
liteit bezit.
Dank zij het feit dat de Franse douane
nu weer gedeeltelijk in functie is, is het
luchtverkeer op dit ogenblik aan geen be
letselen meer onderhevig.
De uit Frankrijk komende vliegtuigen
zijn goed bezet. De KLM vliegt drie keer
per dag naar Parijs en terug. Naar be
hoefte wordt voor de dienst gebruik ge
maakt van viermotorige toestellen.
TOEN de eerste locomotief in Engeland
werd geconstrueerd, werd deze machine
beschouwd als een ijzeren paard dat in vlug
ger tempo de taak zou verrichten die de
knollen voor de diligences tot die tijd was
toebedeeld. De eerste trein die werd samen
gesteld bestond dan ook uit een locomotief
waarachter enige diligences hingen.
Nu was dat zeker niet de schuld van de
technici, maar méér van de autoriteiten
die hen hiertoe als het ware geïnspireerd
hadden door bij de vergunning tot aanleg
van een spoorlijn te bepalen,
dat de spoorbreedte niet groter
mocht zijn dan de voorgeschre
ven afstand tussen de wielen
van de toemalige Engelse dili
gences, t.w. 4 Engelse voeten.
Zoals gewoonlijk bleek ook
deze inspiratie van hoger hand
weinig vruchtbaar, want de
techniek stond nog niet op een dusdanig
peil dat stoommachines geconstrueerd
konden worden volgens de opgegeven ma
ten. Integendeel, die maten behoorden zich
aan te passen aan de machine!
Laten we wat duidelijker zijn. Stephen
son probeerde zijn locomotief wel met de
voorschriften in overeenstemming te bren
gen, maar het lukte hem niet. Want hoe
hij probeerde en paste, hij slaagde er niet
in de cylinders binnen de wielen te krijgen,
Deze beide cylinders waren n.l. wat royaal
uitgevallen, of wat ons in dit geval
juister toeschijnt de toegestane spoor
breedte was aan de krappe kant. Bij de
tegenwoordige stand van de techniek zou
een dergelijk bezwaar zich niet hebben
voorgedaan, want iedere moderne conslruc-
tiewerkplaats is momenteel in staat u loco
motieven te leveren van alle maten die zich
tussen de grootte van een olifant en die
van een takshond bewegen.
Maar bij de constructie van de eersie
locomotief was men bij wijze van spreken
al blij als het inderdaad een locomotiej
werd. En omdat in dit geval de cylinders
niet tussen de wielen pasten, moesten de
wielen dus een eindje verder uit elkaar
komen te staan. De Engelse overheid werd
dus voor de keus geplaatst öf wat royaler
met de vergunning voor de spoorbreedte
te zijn, öf géén locomotief. We moeten toe
geven, de overheid deed de
goede keus en was royaal
Want zij liet het verder aan
Stephenson over de spoor
breedte te vergroten zodat
de cylinders binnen de wielen
kwamen te liggen. En Ste-
J phenson maakte van zijn kant
ook weer geen misbruik van
deze vrijheid, want hij had voor het op
stellen van beide cylinders slechts 8 y, duim
méér nodig dan aanvankelijk was 'toege
staan Uiteraard moesten toen ook de
diligences die als spoorwegwagon wer
den gebezigd op een onderstel van dezelfde
breedte worden geplaatst. En dit is dan de
leden waarom onze spoorbreedte de nogal
zonderlinge maat van 4 voet en 8 y duim,
of 143,5 cm. heeft.
Hiermede zijn de rariteiten van de trein
nog geenszins uitgeput, want we wilden
u delen van een rijdende trein laten zien
die zich ten opzichte van de grond achter
uit bewegen, inplaats van vooruit. Geluk
kig komen alle onderdelen wèl tijdig op
de plaats van bestemming aan.
Daarover morgen.
H. PéTILLON.
(Nadruk verboden)
