Omvangrijk toerisme
in Madurodam
„RITSA"
Agenda voor
Haarlem
Najaarsbeurs opent op 1 September
Nieuw gebouw van Joh. Enschedé
in het belang van P.T.T.
De geïsoleerden
STOFZUIGERS
Fabriek van plastic
speelgoed uitgebrand
11
STOFZUIGERHUIS
Kerkelijk Nieuws
Balletklas bij Toonkunst
Zij draagt het kenmerk van een krachtig streven
naar rationalisatie bij handel en industrie
Utrecht blijft vechten
voor zijn Opera
Voor uitzicht
Minister AIgera
Accoord over loonregeling
in het bouwbedrijf
GAAT U MET VACANTIE?
Engelse litteratuur
Heringa Wuthrich
ZATERDAG 29 AUGUSTUS 1953
Dit herfstige zomerweer heeft in Den
Haag de drukte op lijn 9, Scheveningen-
Zeebad, niet doen afnemen. Er stappen tal
van mensen in, wie de kennelijke bedoe
ling om zich te gaan vermeien van het ge
zicht te lezen is, iets dat in Den Haag al
tijd sterk opvalt. Maar bij de halte Witte
Brug schijnen zij zich te bedenken: zij
stappen uit en gaan de stad in. Niet Den
Haag, want dat heeft geen eigen vliegveld,
geen eigen zeehaven, geen televisiestudio
en geen boortorens. Het is een kleiner
stadje en het heet Madurodam.
Het toeristenverkeer is dit stadje een
beetje boven het hoofd gegroeid, vandaar
een 'aantal beperkende maatregelen, zoals
een verzoek van de brandweer om niet te
roken, een verzoek van de reiniging om
geen proppen weg te gooien (dat kan een
treinontsporing veroorzaken) en een ver
zoek van het gemeentebestuur om zich be
hoedzaam voort te bewegen en toch vooral
niet te gaan hollen.
Het toerisme begrijpt dat wel. Het schui
felt langzaam en dicht opeen tussen de be
bouwing door met opengevouwen platte
gronden in de hand. Het stelt tevreden vast
dat nummer 74 inderdaad de emailleer
fabriek is en nummer 13 de Portugese sy
nagoge, hoe bestaatet. Het legt verwondert
het oor te luisteren tegen het dak van de
Grote Kerk, waarbinnen orgelmuziek een
dromerige middagstemming opwekt en het
hurkt vertedert boven een broeikassen-
complex, waar een paar mussen bedrijvig
omheen wippen.
Uit het voorgaande valt nu zo zoetjes
aan wel af te leiden dat de proporties in
Madurodam anders zijn dan in de meeste
steden. In de steegjes van zijn binnenstad
kan men niet verdwalen maar ten hoogste
zijn vinger knellen. En de huisvrouwen,
die zijn winkels willen binnenkijken moe
ten niet terugdeinzen voor ingrijpende
lichamelijke oefeningen. Zij nemen al
gauw genoegen met de dakreclames. Het
bezichtigen van torens kost hier, in tegen
stelling tot in de meeste andere steden,
minder inspanning.
De opvallendste categorie onder de be
zoekers zijn de kleine jongetjes. Wij moes
ten oppassen om niet languit over de 17de
eeuwse stadspoort te vallen toen twee van
die vitale knulletjes rakelings langs het
Vredespaleis, de ambachtsschool, het Esso-
tankstation, de kleuterschool en vooral
langs óns naar het Centraal Station draaf
den. Ze waren nog juist op tijd, want er
naderde een dieseltreinstel.
,,'t Is een express", opperde de oudste
toen de trein onder de kap door reed. ,,'t Is
net echtzuchtte de ander. Beiden
gingen nu op de grond liggen met één oog
toegeknepen om de volgende trein zo heus
mogelijk te zien naderen. Toen zij daar
enige tijd bij het station gelegen hadden
stonden de jongetjes onvoldaan op. Tegen
over hen kwam een jongeman uit een gat
in de grond kruipen met een gezicht dat
verraadde, dat hij daar onder de grond
»en belangrijke functie had bij de regeling
van al dit verkeerswezen. Dat begrepen de
Jongetjes óók en zij besloten hem aan te
6preken: „Waarom laat u op dit station alle
treinen doorrijden?" vroeg een hunner wat
korzelig. „Ziet u dan niet dat hier al die
mannetjes staan te wachten?"
„Daar heb ik niks mee te maken", zei
de functionnaris,_ „dat doet die vent daar"
en hij wees vèr over de stad heen naar
een gebouw, waarin een andere jongeman
met zijn handen in zijn zakken voor het
raam stond te kijken. „Ik zit hier alleen
voor de autostrada", voegde hij er aan toe.
Die weg was vlak bij, maar het drukke
verkeer, dat zoëven nog geordend voort
sukkelde, stond roerloos.
„En waarom staat alles dan stil?", vroeg
hetzelfde jongetje als daarnet, op dezelfde
geprikkelde toon.
,,'t Is luchtalarmantwoordde de
functionnaris kalm.
Dit leek het jongetje bespottelijk. „Hu,
ga weg vent", zei hij uitdagend, „hierzo.
hoekèndatnou.en ginter zijn ze gewoon
ADVERTENTIE
Ook in termijnen zonder vooruitbet
Gr. Houtstr. 132, Haarlem - Tel. 16693
Ook voor reparatie en onderdelen
ZATERDAG 29 AUGUSTUS
Openluchttheater: „De gordel van hippo-
lyta", 20 uur. Palace en Rembrandt: „Ivan-
hoe", 14 jaar, 7 en 9.15 uur. Luxor: „Man-
dersonmysterie", 14 jaar, op het toneel
Montagne, jongleur en equilibrist, 7 en 9.15
uur. Lido: „Because you 're mine", alle leeft,.
7 en 9.15 uur. Nachtvoorstelling „Rue Made
leine 13", 18 jaar, 11.30 uur. City: „De
kleine wereld van Don Camillo", alle leeft.,
7 en 9.15 uur. Frans Hals: „Zoek de zon op",
14 jaar, 7 en 9.15 uur. Spaarne: „Geschonden
glorie", 14 jaar, 7 en 9.15 uur. Minerva:
..Jong, knap en rijk", alle leeft., 7 en 9.15 uur.
ZONDAG 30 AUGUSTUS
Openluchttheater: „De gordel van Hippo-
lyta", (De Plankeniers), 8 uur. Rembrandt
en Palace: „Ivanhoe", 14 jaar, 2, 4.15, 7 en
915 uur. Luxor: „Manderson mysterie", op
het_toneel Montagne, jongleur en equilibrist,
14 jaar, 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Lido: Zondag-
morgenvoorstelling „Lassie komt thuis", alle
leeft., 11 uur, „Because you 're mine", alle
leeft-, 2, 4.15 7 en 9.15 u. City: „Donald Duck
in zijn nieuwste avonturen", 10.30 a. leeft.,
■•De kleine wereld van Don Camillo", alle
leeft., 2.15, 4.30, 7 en 9.15 uur. Frans Hals:
.Zoek de zon op", 14 jaar, 2, 4.30. 7 en 9.15
uur, Spaarne: „Geschonden glorie", 14 jaar,
2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Minerva: „Jong, knap
en rijk", alle leeft., 2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
MAANDAG 31 AUGUSTUS
Openluchttheater: Concert Sursum, 8 uur.
Palace en Rembrandt: „Ivanhoe", 14 jaar,
2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Lido: „Because you 're
mine", alle leeft., 2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
Luxor: „Manderson mysterie", 14 jaar, op
het toneel Montagne, jongleur en equilibrist,
2. 7 en 9.15 uur. City: „De kleine wereld van
Don Camillo". alle leeft., 2.15, 4.30. 7 en 9.15
uur. Frans Hals: „Zoek de zon op", 14 jaar,
2-30, 7 en 9.15 uur. Minerva: „Jong, knap en
rijk", alle leeft., 2.30 en 8.15 uur. Spaarne:
«Geschonden glorie", 14 jaar, 7 en 9.15 uur.
aan 't voeballen.(Hij wees naar het
gemeentelijk sportpark, waar twee elftal
len zich moeizaam door het manshoge gras
een weg naar de bal baanden).
„Dat moete zij wete!" luidde het ant
woord.
De vreugde van zulke kleine jongetjes
in Madurodam is nog niet volmaakt. Het
is voor hen thuis óók al behelpen. In het
patroon van het vloerkleed is nog wel eens
een aardige verkeersrotonde te ontdekken,
maar hun truck-met-oplegger vindt altijd
weer hindernissen op de weg, zoals een
stoelpoot, een stofzuigerslang als een Chi
nese muur of vaders linkervoet. Het blijft
altijd behelpen. Hier in Madurodam is dat
allemaal ideaal. Geen enkele wanverhou
ding verstoort het spelbeeld. Behalve dan
natuurlijk de aanwezigheid van mensen,
grote mensen. Wat de kleine jongetjes be
treft moest er niemand in Madurodam toe
gelaten worden, behalve zijzelf. En dan
maar de hele dag met één oog dichtgekne
pen languit bij het emplacement en de
haven liggen kijken. Om de treinen en de
boten te zien aankomen. H. B.
ADVERTENTIE
Ned. Herv. Kerk
Bedankt voor Rouveen W. v. Tuyl te
Lopik.
Aangenomen de ben. tot vicaris te Lemele
J. Kuipers, candidaat te Rotterdam.
Scheuring
In de Gereformeerde gemeente te Scher-
penzeel, die 471 zielen telt, is een scheuring
ontstaan. De meerderheid schaart zich ach
ter de synode, maar een sterke minderheid
heeft het kerkverband verbroken en ver
gadert nu in een boerenbehuizinge. In
de kerkeraad die zes leden telt de ge
meente is vacant waren drie ambtsdra
gers, die zich achter de synode-besluiten
stelden.
In de nieuwe wintercursus van de mu
ziekschool der Maatschappij tot bevorde
ring der Toonkunst, die 3 September aan
vangt, zal een begin gemaakt worden met
balletklassen voor beginnelingen en ge
vorderden, die onder leiding staan van
mejuffrouw Nel Roos.
Voorts zullen enkele leerlingen van de
muziekschool solistische medewerking ver
lenen aan het H.O.V.-concert van 10 Sep
tember a.s.
Deze garage in Rome liep, na een zware, twee uur durende regenstorm, geheel onder
water. Vele straten en pleinen in de Eeuwige Stad werden veranderd in ware rivieren.
„Het streven van handel en industrie wikkeling van de economische betrekkin-
naar grotere rationalisatie zal zijn stempel gen met het buitenland. In het bijzonder
drukken op de Najaarsbeurs, die 1 Sep
tember in Utrecht zal worden geopend.
De afzet stuit op moeilijkheden. Dit heeft
grote invloed op de investeringen. Verge
lijkt men de in 1952 tot stand gekomen
investeringen met die van 1951, dan kan in
tal van bedrijfstakken van een aanzien
lijke daling worden gesproken. De voor
uitzichten voor dit jaar zijn evenmin zeer
gunstig, zodat met een daling moet worden
rekening gehouden. Een uitzondering vor
men de metaalnijverheid en de chemische
industrie, waarin aanzienlijke investerin
gen zullen geschieden".
Dit verklaarde mr. J. Milius, de direc
teur van de Nederlandse Jaarbeurs, in een
bijeenkomst van binnen- en buitenlandse
journalisten te Utrecht.
Als directe reactie van het bestand in
Korea zal, volgens mr. Milius in de ko
mende maanden noch een aanzienlijke da
ling, noch een stijging van de goederen-
prijzen kunnen worden verwacht. Los
hiervan is op langere termijn echter een
daling van het prijzenpeil op te merken.
Deze ontwikkeling is voor ons land van
grote betekenis door de gunstiger ruilvoet.
De loonfactor zal nu een betrekkelijk be
langrijker rol gaan spelen bij het bepalen
van de eindprijs. Men streeft naar grotere
vrijmaking van het handelsverkeer, maar
dit wil niet zeggen dat de mogelijkheden
van de uitvoer zijn vergroot. In de laatste
vijf jaar heeft de structuur van tal van
landen een wijziging ondergaan Dit bete
kent dat naar een nieuwe basis moet wor
den gezocht. Beter is naar een gehele
opheffing van de beperkingen te streven.
Op de buitenlandse markten moet onze
industrie aan een steeds scherpere con
currentie van Duitsland en Japan het
hoofd bieden,
Aangenomen, dat de moeilijkheden van
afzet en rendement aanhouden, moet in
1953 in tal van bedrijfstakken op een ver
dere daling van de investeringen worden
gerekend, zo meende rr\r Milius, die voorts
verklaarde dat de Jaarbeurs bereid is
waar mogelijk het georganiseerde bedrijfs
leven in hoofdlijnen te volgen bij de ont-
Het actie-comité Utrecht, dat ten be
hoeve van de Utrechtse Opera in het leven
is geroepen, heeft als haar vaste overtui
ging uitgesproken, dat het niet mag blij
ven bij de première van Carmen op 1
September te Utrecht.
„De actie moet, centraal geleid, worden
voortgezet", aldus het comité, „om de
Utrechtse Opera voor de provincie te be
houden". Het is voorts van mening, dat
de Utrechtse Opera 1 November wederom
een première moet geven en het hoopte,
dat het de opera mogelijk zal zijn de tus
senliggende maanden te blijven optreden.
Er is nog geen keuze gedaan voor een
nieuwe première op i November.
De directeur van de Utrechtse Opera,
de heer Birnie, heeft meegedeeld dat mr.
J. M. L. Th. Cals, de minister van O., K.
en W. die onderhandelingen, sinds het
moment waarop hij subsidie aan de
Utrechtse Opera weigerde, overbodig
achtte toch nog de mogelijkheid tot
overleg met de Utrechtse en de Neder
landse Opera heeft opengelaten, dat ech
ter dan na de ministeriële vacantie, zou
moeten plaats vinden. Indien er een vorm
van samenwerking kan woi-den gevonden
tussen beide opera-gezelschappen, aldus de
visie ten departemente, dan kan de
Utrechtse Opera worden gered.
in de sector van de industrie die eindpro
ducten vervaardigt, kan op belangsielling
voor rationeel bedrijfsbeheer worden ge
rekend. De komende Najaarsbeurs zal het
kenmerk hiervan dragen en ir. beiangrijke
mate de nadruk leggen op alles wat voor
een juiste bedrijfsorganisatie van beteke
nis kan worden geacht.
Aan de 61ste Jaarbeurs zal worden deel
genomen door 2576 firma's, afkomstig uit
20 landen. De bezette oppervlakte be
draagt circa 30.000 vierkante meter, waar
van 13.000 op het Vredenburg en 12.000 op
het Croeselaanterrein.
In de gemeente Arcen en Velden behelpt
men zich nog met pompwater. De aanleg
van drinkwaterleiding staat dan ook op
het verlanglijstje van het gemeentebe
stuur, maar de kosten ervan zijn hoog
en de middelen krap. Voor de kom van
het dorp Arcen meent men nu echter
een oplossing gevonden te hebben. In
de nabijheid van het dorp ligt een brou-
werij, die over een eigen wat erwininstal-
latie met ee?i flink vermogen beschikt.
Nadat advies van de waterleidingmaat
schappij voor Midden- en Noord-Lim
burg was ingewonnen, waarbij bleek,
dat het brouwerijwater wel aan te stel
len eisen voldoet, wil men nagaan of het
leggen van een buizennet naar en in het
dorp kan worden gefinancierd. Als de
planven doorgaan krijgt Arcen dus wa
ter uit de brouwerij. Er zijn nu al in
woners die hopen dat men er af en toe
eens de verkeerde kraan zal openzetten.
Het Bureau van het Staatsbedrijf der
posterijen, telegrafie en telefonie, dat be
last is met de controle op de vervaardi
ging van post- en andere waarden, bene
vens met de bewaring en de distributie
daarvan, is tot nu toe gevestigd in het ge
bouw van de N.V. Joh. Enschedé en Zo
nen Grafische Inrichting te Haarlem. Uit
een oogpunt van huisvesting en van con
trole is deze toestand, zowel voor het
staatsbedrijf als voor genoemde vennoot
schap, in hoge mate onbevredigend, zo
deelt de minister van Verkeer en Water
staat mede in de Memorie van Toelich
ting bij het heden bij de Tweede Kamer
ingediende wetsontwerp tot wijziging van
de begroting van het staatsbedrijf der P.
T. T. voor het dienstjaar 1953.
De N.V. Enschedé heeft besloten een
gebouw te stichten, dat aan haar drukkerij
zal grenzen en uitsluitend de kantoren en
magazijnen van het in de aanhef bedoelde
Dezer dagen is een oplossing gevonden
van de moeilijkheden in het bouwbedrijf.
De Raad van bestuur voor het Bouwbedrijf,
de overkoepelende organisatie der werkge
vers deelt hierover mede, dat reeds gerui
me tijd van werknemerszijde was aange
drongen op loonsverhoging voor de ge-
oefenden (groep 2). De werkgevers voel
den het als een bezwaar dat d'aardoor het
verschil in beloning tussen geoefenden en
geschoolden (groep 1, die uiteraard hogere
lonen verdient), kleiner zou worden. De
Stichting van de Arbeid drong er op aan
dit bezwaar te ondervangen door ook de
lonen van groep 1 te verhogen. De werk
gevers konden zich hiermee verenigen,
mits er ook een herziening zou komen
van de reisregeling.
In de jongste bespreking van werkgevers
en werknemers met de looncommissie van
de stichting van de Arbeid is men het eens
geworden over een loonregeling, waarbij
de geoefenden in de gemeenteklassen 1
tót en met 5 drie a vier cent per uur meer
gaan verdienen. Besloten werd nog nadere
besprekingen van werkgevers en werkne
mers te houden over een gelijksoortige
verhoging voor de geschoolden en de her
ziening der reisregeling. Het college van
Rijksbemiddelaars, welks voorzitter bij de
besprekingen aanwezig was, zal deze loon
regeling nog moeten goedkeuren. Op den
duur wil men tot een collectieve arbeids
overeenkomst komen.
Over een sociale regeling met de uitvoer
ders hadden de werkgevers en de werk
meestersbonden al overeenstemming be
reikt. Daarna echter gingen twee van de
drie werkmeestersbonden op in bedrijfs-
bonden, waarin de arbeiders de meerder
heid vormen. Op grond daarvan hadden
de werkgevers er bezwaar tegen de aan
gelegenheid met de bed rijf sbonden te be
spreken. Dit bleef een struikelblok en
daarom heeft het College van Rijksbe
middelaars besloten de reeds tussen werk
gevers en werkmeestersbonden overeen
gekomen regeling aan partijen op te leggein.
De Stichting van de Arbeid heeft haar
diensten aangeboden voor het tot stand
brengen van een loonregeling voor chauf
feurs. Deze diensven zijn door beide par
tijen aanvaard. Het gaat hier alleen om
degenen die uitsluitend als chauffeur
werkzaam zijn, volgens de Raad van Be
stuur Bouwbedrijf slechts een kleine groep,
Zij die chauffeurs- met andere werkzaam
heden combineren vallen onder de gewone
loonregeling.
Verder is men het er over eens gewor
den dat de pensioenpremie over de gehele
linie ten hoogste drie gulden per week zal
bedragen.
controlebureau zal bevatten. Ten behoeve
van de financiering van de bouw van ge
noemd perceel, dat na voltooiing door P.
T. T. zal worden gehuurd, zal de N.V. een
leningsluiten ten hoogste groot f 1.200.000.
Behalve in de wijze, waarop het staats
bedrijf der P.T.T. huisvesting verkrijgt ten
behoeve van de bovenbedoelde werkzaam
heden, is er voor het staatsbedrijf een di
rect geldelijk belang in het geding, gele
gen in de te vergoeden huurprijs. Deze
zal namelijk worden gesteld op de kost
prijs der huisvesting. De door P. T. T. te
verlenen medewerking aan de financiering
van het door de N.V. te stichten gebouw
leidt tot verlaging van de rentevoet van
de door de N.V. Enschedé te verkrijgen
lening en daardoor van de evenbedoeldp
kostprijs der huisvesting, voor wat de
factor rente aangaat.
Gezien het grote belang, dat P. T. T. bij
de totstandkoming van dit gebouw heeft,
wordt het wenselijk geoordeeld, dat het
staatsbedrijf de verplichtingen, die ge
noemde vennootschap uit dezen hoofde op
zich genomen heeft, tegenover de geld
schieter garandeert, terwijl de schulde
naar zekerheid zal stellen tegenover het
staatsbedrijf. Nog opgemerkt kan worden,
dat een verhuur door de N.V., parallel
lopende met de werkzaamheid van En
schedé voor de P.T.T. en diverse rijks
diensten, is te verkiezen boven een oplos
sing, indien mogelijk, waarbij P. T. T.
zich met een derde moest verstaan of zelf
bouwen.
Bovendien wordt de bestaande verhou
ding op dit punt bestendigd, daar steeds
van ruimte in bedrijfsgebouwen van En
schedé werd en wordl gebruik gemaakt.
Wij verzoeken onze weekabonnés die
met vacantie gaan het abonnements
geld vooruit aan de bezorger te vol
doen.
DE ADMINISTRATE
Een explosie gevolgd door glasgerinkel
en uitslaande steekvlammen zijn van
nacht te omstreeks kwart over een de
eerste waarneembare verschijnselen ge
weest van een brand waarbij een kleine
fabriek van plastic speelgoed („Multirec")
aan de Kerkstraat 221 te Amsterdam, ter
hoogte van de Vijzelstraat, grotendeels
verloren is gegaan.
Met zeven stralen was de brandweer de
situatie na ruim een uur meester maar
het blussingswerk duurde nog tot na
drieën. De fabriek, gevestigd op de eerste
en tweede verdieping boven een opslag
plaats, dus in een onbewoond perceel, lag
vol plastic materialen zoals poppen en
speelblokken. De brand bleef hardnekkig
woeden onder sterke rookontwikkeling.
De naburige huizen kregen waterschade.
Men kreeg de indruk dat de brand op de
eerste verdieping achter zou zijn begonnen,
wellicht door het barsten van een kook-
ketel. Toen de brandweer binnenkwam
was de trap naar de tweede verdieping al
onbegaanbaar. Aan de achterzijde van het
huis laaiden de vlammen ook al hoog op.
Een onderbrandmeester werd door glas
scherven licht aan de hand gewond.
De directeur van „Multirec", de heer H.
J. M. de Bont, was met vacantie en bleek
onbereikbaar. Ook de bedrijfsleider was
moeilijk te vinden, zodat noch over de
oorzaak van de brand noch over de schade
enigerlei opheldering is verschaft. Of er
des avonds iemand in de fabriek had ver
toefd, zoals wel vaker voorkwam, is niet
vastgesteld.
Reeds enige jaren was de Internationale vlieghaven van Ziirich in gebruik. Thans echter is men zo ver gevorderd met de
bouw van het vliegveld en de gebouwendat zij officieel kunnen worden geopend. H et vliegveld kost de Zwitsers 30 mill, dollar.
Ivy Compton-Burnet,
The present and the past
Victor Gollancz, London.
De reden voor een bespreking van Ivy
Compton-Burnet's nieuwste boek is niet
dat het haar beste werk is; hoewel The
present and the past op sommige ogenblik
ken haar bedoelingen met volle kracht
overbrengt, heeft het soms een slordigheid
in bouw en détails, waarmee het zich on
gunstig van sommige van haar vroegere
boeken onderscheidt (Men and Wives, El
ders and Betters).
Zoals al haar werk heeft Ivy Compton-
Burnet ook dit laatste bijna geheel in dia
logen geschreven. Nu en dan wordt een
handeling in het kort aangeduid, en iedere
persoon die voor het eerst optreedt kan
rekenen op een beschrijving in een ge
drongen alinea: verder moet alles uit het
gesprek blijken. Zo'n roman zou op een
toneelstuk lijken, wanneer de handeling
niet zonder enig visueel effect was, en als
bovendien de personen beter op werkelijke
mensen leken. De personen van Ivy Comp
ton-Burnet zijn eigensoortige wezens, die
niet door vlees en bloed zouden kunnen
worden vertolkt: onbelemmerd door ook
maar het geringste gemeenschapsgevoel,
geven zij onmiddellijke uitdrukking aan
hun gedachten over anderen, zichzelf en
het leven in het algemeen. In een dood
stille. windloze atmosfeer bepalen zij hun
onderlinge verhoudingen; dat er van tijd
tot tijd toch nog iets gebeurt, kan de lezer
voor zichzelf alleen aannemelijk maken als
hij zich herinnert dat ook de wereld van
Ivy Compton-Burnet tenslotte een afbeel
ding van de gewone buitenwereld is.
Dat die afbeelding somber is. daar hoeft
niet over getwist te worden. Geen van de
personen denkt ooit over een verlossing
uit de zelfzucht, en dat zij niets van ande
ren eisen verzacht hun lot maar voor een
klein deel. „Vergeleken bij Ivy Compton-
Burnet klinkt het geluid van de existentia
listen als het vrolijke zingen van een
troepje nadvinders", zei de Engelse criticus
Henry Reed. Inderdaad is de somberheid
des te moeilijker ontkoombaar. doordat zij
riiet de consequentie is van bepaalde
ideeën over de menselijke toestand, maar
regelrecht uit de ondervinding komt. Bin
nen de beperking van die- ondervinding
vinden de romans hun suggestieve kracht,
die de lezer soms pas bij herlezing ten volle
waarderen kan: niet doordat de schrijf
trant onduidelijk is, integendeel, alles gaat
volmaakt onomwonden toe, in klare ter
men maar doordat deze zienswijze op
de menselijke verhoudingen ongewoon is:
origineel.
Het verhaal van The present and the past
verloopt ongeveer als volgt. Cassius Clare
en zijn tweede vrouw Flavia wonen op hun
landgoed, met de oude heer Clare en vijf
kinderen, twee uit het eerste huwelijk van
Cassius en drie uit dat met Flavia. De ro
man is nog niet oud als de eerste vrouw,
Catherine, in de omgeving aankomt en
doet weten dat zij voornemens is een be
zoek te brengen: zij heeft haar kinderen in
iaren niet gezien. Bij haar bezoek verloopt
alles strak en waardig, maar later stuurt
zij een briefje, waarin zij het recht opeist
altijd wanneer zij wil haar kinderen te
zien. Flavia staat 'net haar toe, en zij komt
haast iedere dag. De toestand in huis wordt
zeer complex. Cassius, die zich op een wat
kunstmatige manier rekenschap geeft van
de rechlen en plichten van het vaderschap,
nrobeert iedereen te begrijpen en een op
lossing te vinden waarin hij zelf als cen
trale firuur zal optreden, maar zijn kinde
ren noch zijn vrouwen willen van zijn be
moeiingen weten. Om hen aan zijn onmis
baarheid te herinneren, doet hij een schijn-
poging tot zelfmoord, maar daar oogst hij
alleen minachting mee. Enige dagen later
ligt hij weer buiten bewustzijn op een
divan; de ontdekking dat het deze keer
een werkelijke hartaanval is geweest komt
te laat: hij is dood. Zullen Catherine's kin
deren nu met. haar meegaan, of bij de moe
der blijven die hen opgevoed heeft? Zij
willen wel met Catherine mee, maar dan
beseft de laatste dat zij met de dood van
Cassius haar aanspraken verloren heeft;
zij trekt zich terug, en het boek eindigt
met een tweespraak tussen Elton en Ur
sula Scrope, de broer en zuster bij wie
Catherine gelogeerd heeft.
Dit laatste tweetal is eigenlijk de ver
standigste groep in het boek. Zij hebben
het ruwe leven stelselmatig gemeden, en
zijn dus ook niet met ondernemingen be
gonnen waarvoor scheppingen van Ivy
Compton-Burnet nu eenmaal niet geschikt
zijn. Om hen in hun rol in het verhaal te
accepteren, is wel een moeilijke opgaaf:
zij lijken te moeten dienen om aan de
Compton-Burnet-mensen een status te ver
lenen die hun niet toekomt en niet goed
staat. Overtuigender zijn de mislukkingen:
Cassius die Zijn eigen mensenkennis over
schat en zich steeds beklaagt over gebrek
aan erkenning, Flavia die verstandig is
maar met geen van haar huisgenoten in
persoonlijke verbinding staat en Catherine,
intelligent en zelfstandig, maar machteloos.
Meer nog dan de personen zelf is het
overigens het beeld van hun betrekkingen
waarin de kracht van het werk van Ivy
Compton-Burnet. schuilt. Hun gesprektoon
is kunstmatig, maar de pijn die zij toe
brengen en ondervinden is tot ver buiten
het boek voelbaar. Hoe meer pijn, hoe ech
ter mensen: er zijn altijd anderen in deze
boeken die voor komische afwisseling zor
gen door in dezelfde toon als de hoofd
personen te praten, terwijl zij met een veel
lagere intensiteit leven. In The present and
the past zijn dat de kinderen en het per
soneel; zij leveren commentaar op de er
varingen van de hoofdpersonen, soms
scherpzinnig, soms alleen wijsneuzig.
Bij de schrijfwijze van Ivy Compton-
Burnet is er voortdurend dit gevaar, dat
een zin of een hele gedachtenwisseling uit
het verband zal losraken. In laatste instan
tie staat een boek als dit toch onwrikbaar
somber op het voetstuk van een persoon
lijkheid en een talent die zich niet laten
negeren. s. M.
ADVERTENTIE
Haarlem
CENTRALE VERWARMING
JOHNSON OLIEBRANDERS
Op 1 September ïs het een kwart eeuw
geleden, dat te Eindhoven de Philips nij
verheidsopleiding voor jongens werd ge
sticht. In vroeger jaren haalde Philips zijn
vakheden uit het buitenland. Dat liep echter
mis tijdens de eerste wereldoorlog. Uit die
ervaring ontsproot de gedachte, de nodige
vaklieden zelf te gaan opleiden. Toch duur
de het tot 1928 voordat met de J. N. O. kon
worden begonnen. Sindsdien is aan ruim
2000 leeringen het diploma uitgereikt.
