In de komende drie jaar kunnen
174.000 huizen worden gebouwd
Het Hek van de Dam
Agenda voor
Haarlem
Mari Andriessen ontwerpt
een standbeeld van Lely
Succes voor socialisten
bij Deense verkiezingen
MODESHOW
Franse Paragraaf
Chefarine „4
doet wonderen!
Raming van de behoefte aan
woningen per provincie
r~
J
NESB-leiders staan
op 30 September terecht
Televisie-modeshow
ging niet door
A. M. de Jong wordt
herdacht
Totale bietenoogst op
2750 millioen kg. geschat
DREEFZICHT
Festival
Op straat
Kastelen
Organisatie van de
rechterlijke macht
WOENSDAG 23 SEPTEMBER 1953
In de periode 1954195G zullen, in af
wijking: van het oorspronkelijke woning
bouwprogramma, 174.000 inplaats van
165.000 woningen kunnen worden gebouwd,
dus 58.000 per jaar. De verdeling van de
provinciale contingenten is gebaseerd op
een behoefteraming per provincie. Bij deze
ramingen wordt rekening gehouden met de
toeneming van de woningbehoefte tenge
volge van de natuurlijke bevolkingsgroei,
zonder vestiging en vertrek, voorts met de
invloed van vestiging en vertrek binnen
en buiten de landsgrenzen, de behoefte aan
krotopruiming en sanering en tenslotte
met het in te lopen woningtekort.
De cijfers van vestiging en vertrek zijn
uiteraard moeilijk tevoren vast te stellen.
Men heeft daarom een regeling getroffen,
waarbij de veranderingen van het ene jaar
in de toewijzing aan de gemeenten in het
volgende jaar wordt verrekend. Een cor
rectie achteraf dus, die, naar de minister
van Wederopbouw, ir. H. B. J. Witte, hoopt,
voor vele gemeenten een aansporing zal
zijn wat soepeler in vestigingskwesties op
te treden.
Voor deze correctie wordt een centraal
woningcontingent van 5500 woningen per
jaar beschikbaar gehouden. In dringende
gevallen kan daardoor voorschot worden
gegeven, bijvoorbeeld voor huisvesting van
onmisbare arbeidskrachten bij een onvoor
ziene industriële ontwikkeling.
De provincies zelve zullen voor migratie
binnen de eigen grenzen eveneens een
reserve dienen aan te houden.
Hoewel het nog steeds aanzienlijke wo
ningtekort nöopt tot een beperking van de
sanering en de vervanging van oude en
vervallen woningen tot de meest noodza
kelijke gevallen, is gedurende het tijdvak
19541956 voor dit doel een contingent
van 12.000 woningen beschikbaar gesteld.
Dit betekent een verdubbeling van het
aantal van 6000 vervangingswoningen voor
de jaren 19511953.
Van het contingent van 12.000 woningen
is de helft over de provincies verdeeld op
basis van de ouderdom en de kwaliteit. Er
zijn 3000 woningen toegewezen aan de pro
vincies met de hoogste percentages over
bevolkte woningen, met name Groningen,
Friesland, Drente en Zeeland. De resteren
de 3000 woningen zijn gereserveerd voor
saneringsplannen.
Het woningtekort
Het aantal woningen, dat beschikbaar
blijft voor het inlopen van het woning
tekort, wordt verkregen door het totale
aantal te verdelen woningen te verminde
ren met de voor de reeds genoemde doel
einden benodigde woningen.
Voor de verdeling over de provincies is
uitgegaan van de recente woningtekorten
der gemeenten. Er is een progressief ver
delingsbeginsel toegepast, waarbij ge
meenten met de grootste procentuele wo
ningtekorten rond 46 en gemeenten met
de kleinste tekorten circa 13 van hun
totale tekort zullen kunnen inlopen. Het
is gewenst dat de provinciale besturen een
zelfde methode toepassen bij de verdeling
van de provinciale contingenten over de
gemeenten.
De provinciale woningcontingenten van
1 Januari 1954 tot 1 Januari 1957 zijn als
volgt vastgesteld:
Provincie totaal (in af- gemiddeld
geronde cijfers) per jaar
Groningen4200 1400
Friesland 3450 1150
Drente 4500 1500
Overijsel 11400 3800
Gelderland 18300 6100
Utrecht 9900 3300
Noordholland 25200 8400
Zuidholland 36900 12300
Zeeland1500 500
Noord-Brabant 22500 7500
Limburg 15000 5000
N.O. Polder 2300 700
Reserve v. migratie
en vervanging 19500 6500
Minister Witte heeft medegedeeld dat
intensief overleg tot de nieuwe regeling
heeft geleid. Deze kan niet een volledig
evenwichtige arbeidsmarkt garanderen.
Men heeft echter gestreefd naar een zo
evenwichtig mogelijke verdeling. De mi
nister acht het zeer gewenst, dat van ge
meentewege en door opdrachtgevers een
zo groot mogelijke spreiding bij het begin
nen van bouwwerken wordt bevorderd.
Minister Witte verwachtte niet, dat bij de
bouw van premiewoningen het streven zal
bestaan tot een zo groot mogelijk toelaat
bare kubieke inhoud te komen, waardoor
het beroep op beschikbare middelen wel
eens zou kunnen worden overschreden.
Woningwetwoningen overschrijden door
gaans niet de 250 tot 260 kubieke meter.
Premiewoningen halen meestal de 400 ku
bieke meter lang niet.
Minister Witte verklaarde categorisch
dat de komende huurverhoging niet zal
leiden tot het naar beneden schroeven van
de premieregeling. De voorgenomen ver
hoging immers zal gemiddeld 141 percent
zijn van de huren van 1940. Pas als een
percentage van 165 zou zijn bereikt, zou
van verlaging van premie sprake kunnen
zijn.
De huurverhoging zal wel enig effect
hebben op de bijdragen voor de herbouw-
woningen. Het onrendabele deel van de
bouwsommen voor deze woningen wordt
immers kleiner, waardoor de bijdragen ook
zakken. De minister is niet van plan het
contingent van 7000 woningen voor her
bouw te verhogen.
Directeuren, ingenieurs, arbeiders en kan
toorbedienden van Philips zullen Vrijdag
avond 25 September gedurende anderhalf
uur in Eindhoven het verkeer gaan rege
len. De achttien pseudo-verkeersagenten
werden Dinsdagavond op het Eindhoven-
se politiebureau aan een eerste vuurdoop
onderworpen. Deze proef had een goed
verloop, zodat de pseudo-agenten Vrijdag
avond met het nodige vertrouwen alle be
langrijke verkeerspunten in de stad
kunnen bezetten.
WOENSDAG 23 SEPTEMBER
Stadsschouwburg: „De familie Kegge",
schoolvoorstelling door Kon. Lett. Ver. „J. J.
Cremer", 7.30 uur. Frans Halmuseum:
Openingsavond nieuw seizoen Volksuniver
siteit voor Haarlem en omstreken, met een
voordracht door Nel Oosthout, 8 uur. Brink-
mann. Grote Markt: Gemeenschap Haarlem
Humanistisch Verbond; dr. J. P. van Praag
spreekt over: „De wereld waarin wij leven",
8 uur. Vleeshal: „Haarlemse architecten
exposeren", 710 uur. Lido: „Baai der
hartstocht", 14 jaar, 7 en 9.15 uur. City: „Het
gevloekte zeilschip", 14 jaar, 7 en 9.15 uur.
Frans Hals: „Achter gesloten gordijnen",
18 jaar, 7 en 9.15 uur. Minerva: ..For men
only", 18 jaar, 8.15 uur. Rembrandt: „Some
body loves me", alle leeft., 7 en 9.15 uur.
Palace: „De raadselachtige mr. Moto", 14
jaar, 7 en 9.15 uur. Luxor: „Hoera, ik ben
papa!", 14 jaar, 7 en 9.15 uur.
DONDERDAG 24 SEPTEMBER
Stadsschouwburg: „De familie Kegge",
Kon. Lett. Ver. „J. J. Cremer", 8 uur. Vlees
hal: „Haarlemse architecten exposeren",
1—5, 7—10 uur. Lido: „Baai der hartstocht",
14 jaar, 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. City: „Het ge
vloekte zeilschip". 14 jaar. 2.15, 4.30, 7 en
915 uur. Frans Hals: „Achter gesloten gor
dijnen", 18 jaar, 2.30, 7 en 9.15 uur. Minerva:
„For men only", 18 jaar, 8.15 uur. Rembrandt:
„Somebody loves me", alle leeft., 2. 4.15, 7
en 9 15 uur. Palace: „De raadselachtige mr.
Moto". 14 jaar. 2, 4.15, „Op het scherp van
de snede", 18 jaar, 7 en 9.15 uur. Luxor:
„Hoera, ik ben papa!", 14 jaar, 2, 7 en 9.15
uur. Journaalvoorstellingen: 10.30, 11.30 en
12.30 uur.
Op 23 September 1954 is het precies
honderd jaar geleden dat wijlen minister
dr. ir. C. Lely werd geboren. Op die dag
hoopt een huldigingscomité, onder ere
voorzitterschap van vijf Nederlandse mi
nisters, een tweemaal levensgroot bronzen
standbeeld van die ontwerper en totstand-
brenger der Zuiderzeewerken te kunnen
onthullen, ergens bii Den Oever, het Ooste
lijke punt van Wieringen. Vandaag begint
het comité zijn actie voor het bijeenbren
gen van de benodigde f 75.000 en morgen
avond om 20.05 uur zal minister-president
dr. W. Drees een radiovoordracht wijden
aan Lely, die hij persoonlijk heeft gekend.
Niet alleen zijn opdracht tot het ontwerp
van de Zuiderzeewerken en de doorvoe
ring daarvan in 1918 bij de Staten Gene
raal, stempelen Lely tot een zeer bijzonder
man, maar ook zijn oprichting van het
Staatsmijnbedrijf, de doorvoering van onze
eerste sociale wet: de Ongevallenwet van
1901 en niet in de laatste plaats zijn in
tegriteit van karakter, wijs beleid en
staatsmansgeest,aldus mr. J. Jansma, de
secretaris van het comité.
De gebeurtenissen van 1 Februari heb
ben aangetoond, dat zonder Lely's afsluit
dijk een nog veel grotere rdmp Nederland
zou hebben getroffen. Van bevoegde zijde
is verklaard, dat zonder die dijk ook in het
centrum des lands een overstroming zou
zijn opgetreden, erger dan die van 1916.
In die ene nacht heeft de Afsluitdijk zijn
kosten ruimschoots opgebracht. Het in 1920
begonnen werk is thans voor een derde
voltooid: de Wieringermeer en de Noord-
Oostpolder beslaan 92.000 van de 220.000
hectaren voor drooglegging bestemde ge
bieden. De Afsluitdijk dateert van 1932.
Lely's activiteiten zijn niet alleen va>n
belang geweest voor de nieuwe polderbe
woners, aldus de heer Jansma, maar ook
voor diegenen in de omringende gebieden,
die nu van waterschapsbelastingen onthe
ven en tegen gevaar beveiligd zijn. Ook de
Amsterdamse en Rotterdamse handel heb
ben van zijn beleid geprofiteerd. In Sche-
veningen is een straat genoemd naar de
man aan wie deze plaats een vissershaven
dankt.
Het beeld, waarvan de vervaardiging is
opgedragen aan de Haarlemse beeldhou
wer Mari Andriessen, zal de oud-minister
met de rug naar het Noorden ten voeten
uit weergeven, gehuld in een voor hem uit
wapperende overjas en zich dus als het
ware ruggelings schrap zettend tegen de
Noordzee. De beeldhouwer is er in ge
slaagd een vice-admiraal als belangeloos
model voor zijn werk te vinden, naar hij
zelf heeft medegedeeld.
De vijf ere-voorzitters van het comité
zijn de ministers dr. W. Drees, mr. J. Alge-
ra, prof. dr. L. J. M. Beel,- mr. J. M. L.
Th. Cals en S. J. Mansholt. Voorzitter is
mr. R. H. baron de Vos van Steenwijk
(voorzitter van de Raad voor de Water
staat en oud-commissaris van de Koningin
in de provincie Drente) en penningmeester
mr. U. J. N. de Gvaaff te Amsterdam.
Paul van Tienen, de algemeen leider
van de N.E.S.B. voor Nederland en Vlaan
deren, en mr. J. Wolthuis, landelijk leider
dezer partij, zullen op Woensdag 30 Sep
tember des morgens half tien voor de Am
sterdamse rechtbank terecht staan.
Hun wordt ten laste gelegd, dat zij heb
ben deelgenomen aan een verboden ver
eniging.
Dinsdagavond zou de K.R.O. in haar te
levisieprogramma een modeshow uitzen
den, verzorgd door een Amsterdamse fir
ma. De uitzending van deze show is echter
niet doorgegaan, omdat de firma haar per
advertentie in een aantal bladen heeft
aangekondigd. Het uitzenden van de show
is toen veriaoden op grond van het feit,
dat de voorgenomen uitzending tengevolge
van de begeleidende advertentiecampagne
een onderdeel was geworden van een re
clamecampagne.
In Bergen op Zoom zal de schrijver A.
M. de Jong worden herdacht, die op 18
October tien jaar geleden het slachtoffer
werd van een „Silbertanne"-moord.
A. M. de Jong werd in Nieuw Vossemeer
geboren en woonde vele jaren in Bergen
op Zoom. Hij was er vier jaar lid van de
gemeenteraad. Enige boeken van De Jong,
onder meer zijn Merijntje Gijzen-cyclus,
spelen in de streek rondom Bergen op
Zoom, Steenbergen en Nieuw Vossemeer.
KOPENHAGEN (Reuter) In Dene
marken zijn Dinsdag algemene verkiezin
gen gehouden voor het „Folketing", de
Deense volksvertegenwoordiging, die thans
slechts uit één enkel vertegenwoordigend
lichaam bestaat (de Senaat is kortgeleden
opgeheven).
De 2.700.000 kiezers en kiezeressen kon
den hun keus bepalen uit 746 candidaten
van zeven politieke partijen voor de 175
Als de aanvoer van suikerbieten naar de
fabrieken geen stagnatie ondervindt, zul
len de suikerfabrieken in West-Brabant in
de eerste week van October met de cam
pagne beginnen, die dit jaar tot half De
cember zal duren en ongeveer 2200 arbei
ders in los verband werk zal verschaffen.
Men schat een totale opbrengst van 2750
millioen kg bieten.
De drie fabrieken in West-Brabant, die
te Roosendaal, Zevenbergen en Stampers
gat, zullen tezamen een campagne van on
geveer 800 millioen kg bieten maken. Dat
is honderd millioen kilo minder dan vorig
jaar, gen gevolg van de watersnood. Het
zou nog minder geweest zijn als de rege
ring niet tot een compensatiemaatregel
besloten had, als gevolg waarvan bieten
uit het Noorden des lands naar het Zuiden
worden getransporteerd om daar verwerkt
te worden. De drie genoemde fabrieken
halen tijdens de campagne gezamenlijk een
capaciteit van 12 millioen kilo bieten per
dag.
Het ziet er naar uit, dat de suikerfabrie
ken in West-Brabant bij het begin van de
campagne over voldoende personeel zullen
beschikken, al verliep de werving tot nu
toe allesbehalve vlot. Vele „vaste" cam
pagne-arbeiders werken momenteel aan de
dijken, waar een hoger loon wordt betaald,
dan in de suikerfabrieken is toegestaan.
zetels van het Deense parlement. Het ging
er bij deze Deense verkiezingen vooral om,
of de socialisten, onder leiding van Hans
Hedtoft, zodanige winst zouden boeken, dat
zij daardoor regeringspartij worden.
Volgens de voorlopige zetelverdeling
hebben de socialisten in de nieuwe Deense
volksvertegenwoordiging inderdaad twee
zetels meer dan de conservatieven en de
boerenpartij te zamen.
Vermoedelijk zal dit tot het aftreden van
premier Eriksen leiden. Men verwacht, dat
de socialistische leider Hedtoft zal worden
verzocht een regering te vormen.
De einduitslag luidt:
oud
pet. pet.
Sociaal-democraten 41.3 40.3
Radicalen 7.8 8.6
Conservatieven 16.8 17.3
Boerenpartij 23.1 22.1
Enkelvoudige
Belastingpartij 3.5 5.6
Communisten 4.3 4.8
Onafhankelijken 2.7
Duitse partij 0.5 0.4
De voorlopige zetelverdeling is als volgt:
zetels
Sociaal democraten 74
Radicalen 14
Conservatieven 30
Boerenpartij42
„Enkelv. belastingpartij" 6
Communisten 8
Onafhankelijken
Duitse partij 1
De verkiezingsuitslag heeft in de prak
tijk een impasse geschapen, daar een lou
ter uit socialisten samengestelde regering
in het „Folketing", wat betreft haar aantal
zetels, de mindere zou zijn van de andere
partijen.
ADVERTENTIE
HOUTPLEIN 4 - TELEFOON 12257
Donderdag 24 September des n.m. 2.30 uur
Nog plaatsen beschikbaar.
THÉ COMPLET a 3.75, alles inbegrepen.
Café Restaurant
Evenals Cannes, Venetië en Holland
heeft ook de Jordaan zijn Festival ge
had. Wij hadden u daar natuurlijk al
eerder over moeten berichten, maar de
menu's die wij er genuttigd hebben,
hebben dat tot nu toe verhinderd. Zij
bestonden namelijk ujt haring, zuurtjes,
paling, wafels, gekruide uitjes, poffer
tjes, gebakken vis in azijn, gesponnen
suiker en zure bommen en dat alles
weegt nogal zwaar op de ongetrainde
maag. Zelfs de zéér oude jenever van
een bijzonder goed jaar (namelijk 1953),
die wij er te drinken kregen, vermocht
geen wapenstilstand in de digestieve
oorlog te bereiken.
Zo langzamerhand mogen wij echter
alweer overeind zitten en daarmee
komen de geestelijke souvenirs de zui
ver stoffelijke wat op de achtergrond
dringen. Maar die mogen er dan ook
wezen, want wij zijn in ons hart nogal
dol op de Jordaan, die het hart van
Amsterdam heet te zijn, maar op zich
zelf al een volwassen lichaam is. Het
kan natuurlijk wezen, dat fijngevoeliger
mensen dan wij zich stoten aan de nogal
krasse vormen die de Jordaners aan
hun vreugde-uitingen plegen te geven
en dat bijvoorbeeld hun gevoel voor
humor niet gekieteld wordt door een
tweehonderd-pondse dame die tijdens de
traditionele viswedstrijd op houten
baarzen luid gillend in de plomp valt,
maar aan de andere kant moet worden
toegegeven, dat het Jordaanse Festival
zijn naam meer eer aandoet dan de vele
andere waar de vreugde eerst over de
borstwering van een gesteven smoking
overhemd en vervolgens door de fles
senhals van een te nauwe boord moet
klauteren om tot het offensief over te
gaan.
Aannemende dus, dat het plezier op
een ander niveau staat, moet worden
toegegeven, dat het écht plezier is. Dat
hebben wij op de Jordaanse kermis in
ieder geval wel kunnen vaststellen. Het
is de enige stadskermis, die deze naam
nog verdient. De hele Jordaan heeft er
het hele jaar voor gespaard en hij gaat
ter kermis met de vaste wil om he'
ledigen'der spaarpot niet op sikkeneu
rige wijze te doen plaats grijpen.
De hele buurt is versierd volgens het
principe dat als men maar een heleboel
gloeilampjes aan een touw hangt, zulks
best een aardig effect zal geven. Alle
winkels zijn open en hun etalages zijn
versierd en zo zijn de smalle straten
met hun bloemrijke namen als tweede
Leliedwarsstraat en Goudsbloemstraat
warme lichtstrepen geworden door de
donkerte van de altijd dreigende nacht,
sporen die men gaarne volgt. Het aar
dige is, dat men er bovendien links en
rechts kan blikken in het vriendelijke
binnenste van de anders zo kille hui
zenrijen, aangezien alle Jordaners, die
over een knap old-finish huiskamer
ameublementje beschikken, de gordij
nen van hun voorkamers hebben open
getrokken en om die beter uit te laten
komen een illuminatie hebben ontsto
ken van zacht-rose schemerlampen, die
men in critischer momenten zou ver
foeien, maar die nu de indruk van
vriendelijk-veilige huiselijkheid nog
komen versterken. Het enige vreemde
is, dat al die geopenbaarde sehatkamer-
tjes onbewoond zijn, zodat het schijnt
alsof de bewoners vrezen dat eigen
uiterlijk niet tegen de knappe spulletjes
zou kunnen concurreren.
In werkelijkheid
is dat natuurlijk
niet zo. De bewoners bevinden zich uit
eigen voorkeur daar waar Hollanders
zich over het algemeen veel te weinig
bevinden, namelijk op straat. Zij doen
zich daar te goed aan de producten van
de zeevisserij of de in zuur ingelegde
oogst van de tuinbouw, zij kussen elkaar
in de rupsbaan, zij dansen op de tonen
van het orkest van Gerard van Kneu
teren en zijn swingende kalebassen, of
zij luisteren in een geïmproviseerd ca
baret, waar een biertje inclusief muziek
en bediening veertig cent kost, naar een
Jordaans programma. Wij zijn daar
trouwens ook geweest. Een uiterst blon
de jongedame zong er met de schelste
stem die wij ooit gehoord hebben een
merkwaardig lied over de misprijzing
die de Jordaan doorgaans ten deel valt
en een lefgoser met een scheve pet
leverde er een schorre tweede stem bij.
Het merkwaardigste was dat de optel
ling van al deze onvoldoende factoren
een ruimschoots acceptabele som op
leverde, maar dat kan ook wel komen,
omdat de blonde zangeres een paar
blauwe ogen in het hoofd had, waarmee
men desgewenst het hele Nederlandse
wegverkeer zou kunnen verblinden.
Nu wij het toch over Jordaanse meis
jes hebben, moet ons van het hart dat
er bijzonder aardige bij zijn, slank, on
danks het feit dat er volgens de sta
tistieken in de Jordaan het best en het
lekkerst gegeten wordt, goed gekleed en
bovendien voorzien van kijkers in tin
telende tinten en van aannemelijke bru
taliteit. Dit is een onpartijdige waar
neming. De jongelieden stonden ons
minder aan. Zij lijden namelijk aan de
misvatting dat zazou-haar hen beter
staat dan een scheve pet, en een das met
vliegmachientjes hen voordeliger doet
uitkomen dan een trui of een open
hemd. Dit is niet zo, maar mogelijk
hebben wij hier een partijdige obser
vatie verricht. Wat zij wel goed kunnen
is het zogenaamd jitterbuggen, een op
nerveuze wijze van het ene been op het
andere springen, waarbij men beurte
lings het meisje naar zich toehaalt alsof
men zojuist een heel mooi gevoel voor
haar heeft opgevat, om het dan bruut
weer af te stoten alsof men even plot
seling een geweldige hekel aan haar
heeft gekregen.
In ons gebrek aan waardering hier
voor staan wij overigens niet alleen,
want het werd gedeeld door een heel
oud mannetje dat ergens op de hoge
gesleten stoep van een minder-bedeeld
perceel de avond door zat te brengen
met het kijken naar de dansvreugde, en
daarbij gezelschap werd gehouden door
een gering hondje met een even gerim
peld gezicht als zijn baas, in wiens bin
nenzak het zich een loge-plaatsje had
verworven. Hoewel de-oude baas tezeer
door het leven geteisterd was om zich
nog in krasse termen over ongijn uit
te laten, bleek uit zijn toon wel, dat
het vroeger heel anders geweest was.
Vroeger, toen de borrel nog vijf cen
ten kostte en de Jordaan de Jordaan
nog was. „Wij plachte te walse bij het
orruggel meneer", zei hij en alsof de
donder er mee speelde, begon er op dat
moment in een zijstraat de eerste vi
brerende triller van een pierement langs
de gevels te vliegen. De ogen van het
mannetje gingen glimmen en hij stond
op zo snel als zijn rheumatiek dat toe
liet. En daarna trok de driekwartsmaat
zijn stijve benen zo waar in de oude
vertrouwde passen van een wals. En zo
danste hij weg, de hoek om naar het
orgel toe, het kleine hondje opgewonden
keffend in zijn binnenzak.
BOEDA,
PARIJS, September - - Het is ver
bazend zoveel kastelen als er te zien zijn,
wanneer men daarvoor een weekend
buiten Parijs gaat doorbrengen in toeris
tisch gezind gezelschap. Het waren niet
eens kastelen langs de Loire die wij zagen,
op een enkele uitzondering na, en het
bleek trouwens dat kastelen die nog com
pleet overeind staan de minst prettige zijn
om te gaan bekijken. Het zal wel anders
zijn voor kijkers met een talent voor bouw
kunstige appreciatie, die bij het zien van
een mooi bouwsel werkelijk een esthetische
ondervinding opdoen; maar voor anderen
wordt ieder gebouw triest als het zijn oor
spronkelijke bestemming niet meer dient.
Het is ai verkeerd als het voor een doel
gebruikt wordt waarvoor het niet bestemd
was. Een buitenverblijf als kindertehuis
(een kindertehuis in gebruik als buiten
verblijf moet even onecht zijn, maar dat
heb ik nooit gezien), een huis-in-de-rij
als officieel bureau - zelfs een garage die
als fietsenschuur dient ziet er verbruikt
en kil uit. Een gebouw dat, zoals de be
roemde kastelen van Frankrijk, nergens
meer voor gebruikt wordt, uit piëteit of
bij gebrek aan belangstellenden, is er niet
veel beter aan toe; ik kan er tenminste
niet anders dan verveeld doorheen wan
delen, halfhartig trachtend de mededelin
gen van de gids over de fraaie schouw
niet te verwarren met wat hij vertelt over
de fraaie eikenhouten betimmering.
Wij hebben niettemin zo'n kasteel be
zocht, dat van Chateaudun, 150 km ten
Zuiden van Parijs. Het is deels in de 12e
eeuw gebouwd en verder in de 16e en 17e
en dan is het nog niet eens afgekomen: de
fagade vertoont aan de rechterzijde een
rafelrand van stenen, waar verder aan ge
bouwd had moeten worden. Het moet wel
soliede zijn: de gids laat een paar scherpe
aanmerkingen los op de familie de Luynes,
die het kasteel tweehonderd jaar geleden
van de familie Dunois had overgenomen
en die er tot in de jaren '30, toen de Franse
regering het heeft gekocht, niet alleen niet
in heeft gewoond, maar ook geen vinger
heeft uitgestoken om het in goede staat te
houden; niettemin bleek het na die twee
honderd jaar voor enkele millioenen francs
te herstellen. Daar staat het dus nog, en de
bezoeker kan de ene lege kamer na de an
dere doorwandelen; hier en daar komt hij
een stoel tegen, en er hangen nog wat
wandtapijten, die heei goed en voor een
deel vermakelijk zijn; maar nergens is er
een teken van leven of dood. Dat het be
zoek aan Chateaudun toch de moeite loont
komt niet voornamelijk door die wand
tapijten, die evengoed ergens anders zou
den kunnen hangen, maar door het witte
lege kapelletje in de linkervleugel; daar
staan op manshoge voetstukken vier kleine
beelden, die uit de 16e eeuw dateren: het
Mariabeeld is zo zoet en schoon, dat men
er nog in verwondering voor staat als het
gezelschap alweer opgeroepen wordt om
de verdere lege kamers te komen bekijken.
Maar deze bijzondex-heid verandert niets
aan de voorkeur voor kastelen in ruïne.
Niemand zou de Epau.le de Gallardon voor
leeg, onecht of vervelend kunnen uitma
ken: het is alleen een smal brok ruwe ste
nen, zowat tien meter hoog, dat de reiziger
al op mijlen afstand naast de kerktoren
boven het dorpje uit ziet steken. De burcht,
waarvan dit historische monument een
stuk is geweest, staat er al sinds de vijf
tiende eeuw niet meer, en op een stille
Septembermiddag wordt de bezoeker die
er door het hoge gras omheen sloft alleen
afgeleid door de hamerslagen van het fa-
briekje-in-aanbouw, twintig meter verder
op.
Maar toegegeven: de ruïne van Gallar
don is wel heel klein. Die van Lavardin,
hoewel gevaarlijk dicht bij de Loire, is be
ter. De burcht hier is in de jaren 1590 ver
nield in opdracht van de goede koning
Henri IV, nadat hij hem op zijn tegenstan
ders van de familie de Guise veroverd had.
Nu treft men, van hoog tot laag over de
heuvel bij het dorpje verspreid, hier een
stuk poort aan, daar een scherf schiet-
toren; halverwege de heuvel de grote zaal,
rnet drie wanden en zonder vloer, en
bovenaan een onverklaard stuk muur, dat
on een smalle heuvelpunt vooruitsteekt.
Om die top te bereiken moet men drie lad
ders beklimmen, en de lager gelegen delen
van de burcht zijn met elkaar vei'bonden
door paadjes tussen de struiken, maar ver
der is niets door mensenhand aangeraakt;
een gehavende stenen schouw hangt hal
verwege een hoge muur, en er zijn trapjes
die eenvoudig de lucht in leiden. Hier geen
muffe lucht van restauratiebalsem; na
enig getwist over de vraag hoe de burcht
er vroeger heeft uitgezien, zijn wij in de
wind op de hoogste muur gaan zitten en
hebben uitgekeken over de groene vlakte
voor ons en de heuvels over onze schou
ders, waar de jagers liepen. Alles was bij
na zoals vroeger, behalve dat een bagger
molen bezig was vierkante vijvers uit te
diepen midden in de vlakte.
ADVERTENTIE
ff
BEROEMDE GENEESMIDDELEN
IN ÉÉN TABLET
TEGEN PIJNEN EN GRIEP - 20 TABLETTEN 6 F 0.75
De minister van Justitie heeft aan de
Tweede Kamer de destijds door hem toe
gezegde nota over de rechterlijke macht
toegezonden. In deze nota worden behan
deld de benoeming van juristen in de
rechterlijke macht, de vorming en oplei
ding van jonge juristen, de zittende ma
gistratuur, het OM., de griffie en de orga
nisatie van de arbeid bij de administra
ties van de griffies en parketten. Aan het
slot geeft de minister de volgende richt
snoeren voor het toekomstige beleid:
Het aantal substituut-griffiers en gegra
dueerde waarnemende griffiers dient op
korte termijn te worden verminderd.
Het onderzoek naar de organisatie van
de gerechtelijke administraties, met name
bij de griffiers en de parketten van de
arrondissements-rechtbanken, zal worden
voortgezet.
De minister acht het gewenst de amb
telijke status van de secretaris van de
rechter en de ambtelijke status van de
jonge rechterlijke ambtenaar in opleiding
te regelen. Voorts is herziening van de
bepalingen over de organisatie van het
Openbaar Ministerie bij de rechtbanken
en bij de kantongerechten en van de ami>
telijke positie van de ambtenaren van het
Openbaar Ministerie gewenst.
