Amerikaans-Spaans accoord wekt donkere vermoedens Leiders van de N.E.S.B. staan in Amsterdam terecht Ernst Reuter, burgemeester van West-Berlijn, overleden Weerbericht OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT Amerika wil gaan bezuinigen op zijn defensie-begroting Doffe berusting in Parijs Aanvaring tijdens oefening-Mariner Bezwaar van Mr J. Wolthuis tegen de dagvaarding afgewezen Eerst overtuigd communist, later een even hartstochtelijk democraat Leger overal slaags met Atjehse rebellen Egyptenaren melden incident met Israël Het woord is aan Waarom nieuwe bere kening door het C.B.S. Deense regering afgetreden 68e JAARGANG No 70 WOENSDAG 30 SEPTEMBER 1953 297e JAARGANG No 223 Goud- en deviezen voorraad is iets gedaald Kamerlid Burger vraagt: Zacht weer met veel wind Weerrapporten Hoofdkantoor Grote Houtstraat 93, Haarlem. Telefoon 15295 (zes lijnen) Directie, Hoofd redactie, Redactie en Administratie. Bijkantoor in Haarlem-Noord, Soendaplein 37, Tel. 12230. Drukkerij Zuider Buitenspaarne 12, Tel. 15295. Directeur Hoofdredacteur: Robert Peereboom Haarlems Dagblad Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V. Verschijnt dagelijks beh.opZon-enFeestdagen. Abonnement per week 47 cent, per kwartaal 6.10, franco per post 6.60. Postgiro 273107. Advertentietarieven op aanvraag verkrijgbaar. Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman (Van onze correspondent in Parijs) Het bericht dat de besprekingen tussen Washington en Madrid nu eindelijk tot het resultaat hebben geleid dat Amerika, in ruil voor strategische bases, Spanje ten bedrage van twee milliard gulden mili taire steun zal verlenen, is in Parijs met een ietwat doffe berusting ontvangen. Een goed jaar geleden zou dit nieuws hier zeer waarschijnlijk nog een golf van veront waardigde protesten hebben verwekt. Nu is men wel verplicht te erkennen, dat Frankrijk zélf Amerika» nauwelijks een andere keuze heeft gelaten. Men geeft inderdaad toe, dat Washington vermoede lijk thans veel minder op de Spaanse medewerking gebrand zou zijn, indien thans het Europese leger, mèt de Duitse divisies, op de been ware geweest. Een der pijnlijkste vragen, die intussen door de Amerikaans-Spaanse militaire overeenkomst wordt opgeworpen, is wel in hoeverre hierdoor óók een wijziging in de strategische plannen van Washington zal worden aangekondigd. Die militaire steun punten in Spanje passen namelijk vooral verdacht goed in de gevreesde en door Europa verafschuwde strategie, die voor ziet in een sterke verdediging van een aantal grenspunten van het Europese continent en waarbij de rest van Europa, in geval van een Russische aanval, na een meer symbolische tegenstand al gauw zou worden opgegeven. Terecht heeft Parijs sedert jaren deze opvattingen, die in Washington ook om financiële overwegingen altijd een aan tal krachtige verdedigers hebben gehad, met grote felheid bestreden. Toen Queuille, jaren terug, premier was, heeft hij Ame rika op hoge toon doen weten dat Frank rijk er niets voor voelde nogmaals als slachtveld te dienen, en van generaal De Gaulle stamt het bekende woord dat in zo'n geval de overwinnaars in Europa een kerkhof zouden krijgen te bevrijden. Frankrijk is zich thans wel zwaar bewust, dat het er zélf veel toe heeft bijgedragen dat door de ontwikkeling der feiten deze aanvankelijke angsten nu weer op de voorgrond worden geschoven. Hoewel er over de clausules van de Amerikaans-Spaanse overeenkomst nog weinig nauwkeurigs bekend is, neemt men ook in Parijs toch wel aan, dat Franco voor zijn land een zeer ruime mate van onafhankelijkheid heeft kunnen bedingen. Een blad als „Combat", dat zeker niet van bijzonder tedere gevoelens jegens het Spaanse staatshoofd kan worden verdacht, heeft niettemin deze dictator tot voorbeeld gesteld, omdat hij zou hebben aangetoond hoe men zich als bondgenoot gedragen kan zonder satelliet te worden. Ongerustheid Al dit soort bittere opmerkingen aan het LONDEN. Reuter). De Britse kruiser „Swiftsure" is tijdens de marine-oefening „Mariner" in het Noordelijke deel van de Atlantische Oceaan in botsing gekomen met de Britse torpedobootjager „Diamond", aldus is hedenmorgen te Londen bekend gemaakt. De schepen kwamen ongeveer 80 mijl ten Zuiden van IJsland met elkaar in bot sing. De woordvoerder verklaarde, dat beide schepen nog zeewaardig lijken te zijn. De torpedobootjager was op de thuis reis en had koers gezet naar de Clyde. Beide schepen waren uit de oefening te ruggetrokken en zouden voor inspectie in dok moeten.. De Swiftsure is een kruiser van 8000 ton en heeft een bemanning van 850 koppen. Het schip was een van de „vijanden", die dreigden konvooien in de Atlantische Oce aan aan te vallen. Bij de botsing zouden 32 mensen gewond zijn. eigen adres kunnen toch een duidelijke ongerustheid in Frankrijk over de verdere gang van zaken niet verhullen. Strategisch gesproken moge de Amerikaanse keuze dan al onafwendbaar zijn geweest, men merkt hier niettemin op, dat al wel eerder is gebleken hoe gevaarlijk het kan zijn indien de politieke beginselen door zuiver militaire overwegingen worden overheerst. Wij hebben, zegt men, de tweede wereld oorlog gestreden en gewonnen om het fascisme uit te roeien. Door deze alliantie wordt nu Franco, deze laatste regerende overlevende van het overwonnen nazidom, echter een steun verzekerd, waardoor hij practisch onoverwinnelijk is geworden. Om die redenen wordt ook in Parijs wel zéér sterk de behoefte gevoeld de Atlantische principes opnieuw te definiëren. Al ware het slechts omdat door zo'n hernieuwde proclamatie misschien nog kan worden voorkomen, dat de communistische pro paganda al te gemakkelijk profijt trekt uit een houding, die 'voor velen nu wat duister, om niet te zeggen dubbelzinnig, begint te lijken. De Amsterdamse rechtbank begon heden morgen met de behandeling van de zaak tegen de landelijke leider van de „Natio- naal-Europese Sociale Beweging", de 51- jarige mr. J. A. Wolthuis uit Groningen, en de algemeen leider, de 31-jarige boeken- importeur Paul van Tienen. Aan de beide verdachten was ten laste gelegd, „dat zij als oprichters en bestuur ders, immers als „leiders", hebben deelge nomen aan de N.E.S.B., die als organisatie het streven van de vroegere N.S.B. en/of van een of meer der in artikel 1 van het Besluit Ontbinding Landsverraderlijke Or ganisaties, bedoelde organisaties tracht voort te zetten en aldus een met de open bare orde strijdige en mitsdien bij de wet verboden vereniging is". Mr. Wolthuis maakte aan het begin van de zitting bezwaar tegen deze dagvaarding. „Er wordt slechts in gezegd dat de N.E.S.B. een voortzetting is van de N.S.B.doch de dagvaarding omschrijft niet in welk op zicht. Uit de dagvaarding moet de ver dachte, maar ook de rechtbank kunnen af leiden, waarom de vereniging een onrecht matige zou zijn", zei mr. Wolthuis, die ver zocht de dagvaarding nietig te verklaren en hem direct in vrijheid te stellen. De officier van justitie, mr. F. Hollan der, gaf hierop ten antwoord: „Ik zou wel een kind in juridische zaken zijn als ik dit bezwaar niet tevoren had zien aankomen. Maar het bezwaar gaat niet op. De ver dachte leest de dagvaarding slecht. Het gaat er niet om of hij de N.S.B. voortzet, maar waarom de vereniging dat doet. Wat de vereniging nastreeft is beslissend". De rechtbank begaf zich vervolgens in raadkamer om over het verzoek van de verdachte te beslissen. Na vijf minuten kwam zij terug. De president deelde mede, dat de rechtbank de tenlastelegging vol doende feitelijk omschreven achtte. De president las vervolgens stukken voor uit een praeadvies, dat door de beide ver dachten was uitgebracht in April van dit jaar. Het was een praeadvies, dat moest dienen tot oprichting van een nieuwe partij. Er werd gesproken over „front- strijdersorganisaties" van oud-Oostfront strijders en over de naam, die een probleem vormde. Aanvankelijk dacht men aan „Nationaal Sociale Beweging". Afgekort zouden die woorden N.S.B. zijn. Daarom wenste men het woord „Europese"' toe te voegen. De beweging moest een eind ma ken „aan de huidige versnippering van krachten", zo stond erin. Ter zitting ver klaarde Paul van Tienen, dat hij daarmee gedoeld had op leden van de stichting Ex- politieke Delinquenten en leden van zijn eigen „Werkgemeenschap Europa". President: „Waarom is de vergadering op 17 April, waarvoor dit praeadvies was uitgebracht, niet doorgegaan?" Van Tienen: „Ik heb de groepen willen bundelen, die thans min of meer dezelfde doelen nastreven, doch ieder op zichzelf. Mijn plan was de fouten van het verleden te overwinnen, doch het goede te bewaren. Op de basis die wij toen voorstelden, be stond er bij de groepen bezwaar. Men was bang voor dictatuur. Daarom is het toen niet doorgegaan". De oprichting van de N.E.S.B. De president ging vervolgens over tot bespreking van de oprichting der N.E.S.B., die geschiedde op 21 Juni 1953 in een ver gadering te Amsterdam. Van Tienen deel de mede, dat op de vergadering mr. Wolthuis niet aanwezig is geweest. Van Tienen had een 25-tal vertegenwoordigers van de stichting Oud-politieke Delin quenten en van de voormalige Werkge meenschap Europa, waarvan hij zelf de leider was, uitgenodigd. Voorts was op die vergadering aanwezig een delegatie van de reeds bestaande Vlaamse Sociale Be weging. Op de vergadering werd besloten dat tussen de Nederlandse en de Vlaamse organisatie een nauwe samenwerking zou komen. Na de oprichtingsvergadering werd mr. Wolthuis door Paul van Tienen benoemd tot leider van de beweging in Nederland. President: „Op de vergadering zelf bent u benoemd tot algemeen leider. Hoe is dat gegaan" Van Tienen: „Gekozen". President: „Wat was precies de Werk gemeenschap Europa?" Van Tienen: „Het was een zuiver cul turele organisatie voor oud-politieke de linquenten, die streefde naar een ver enigd Europa op nationale grondslag en wel op cultureel gebied. Wat de werkge- gemeenschap op cultureel terrein trachtte te bevorderen, streeft de N.E.S.B. op politiek gebied na". De eis Aan het slot van een uitvoerig requisi toir heeft de officier van Justitie tegen elk der verdachten een jaar gevangenis straf geëist waarvan 10 maanden voor waardelijk en met aftrek van ruim een maand voorarrest. De Amerikaanse torpedobootjagers Ellison" onder commando van kapitein luitenant ter zee T. R. Ingham en „Sperry" onder commando van kapitein luitenant ter zee S. H. MacGregor brengen een bezoek aan Amsterdam. De schepen hebben ligplaats gekozen aan het Stenen Hoofd. De „Ellison" draagt het nummer 864, de „Sperry" 697. (Van onze correspondent in Bonn) Ernst Reuter, burgemeester van West- Berlijn, is niet meer. Een in de loop van een lichte bronchitis optredende hart- trombose heeft hem binnen enige uren uit zijn werk in de dood gesleept. Hij is 64 jaar geworden. Met Reuter is de na-oorlogse Duitse politiek niet alleen een van de meest markante persoonlijkheden armer gewor den, maar ook een van de populairste. De dramatische strijd om Berlijn, en de wijze waarop Reuter daar leiding aan ge geven heeft, hebben de man met de bas- kenmuts tot een soort mascotte van de Ber- lijners gemaakt. Zijn dood heeft bij hen een grote verslagenheid teweeggebracht. Het was treffend dat gisteravond, onmid dellijk na het bekend worden van de treu rige mare, in talloze huizen voor de ven sters kaarsen werden aangestoken. Op een of ander manier heeft Reuter niet alleen in dc gedachten, maar ook in de harten van zijn Berlijners geleefd. In de West-Europese landen is Reuter sedert de West-Berlijnse blokkade een be kende figuur geworden. Niet te vergelijken daarmede is echter het gezag, dat hij in de Verenigde Staten had. Voordat Adenauer daar zijn bezoek bracht, was Reuter voor de Amerikanen de voornaamste personifi catie van het nieuwe Duitsland. Men eerde in hem niet alleen de verdediger van Ber lijn, men wist ook dat hij in de vrije we- WASHINGTON (Reuter). De Ameri kaanse minister van Defensie, Charles Wil son, heeft Dinsdag medegedeeld, dat zijn departement tracht de militaire uitgaven in 1954-'55 met vijf procent te besnoeien. Wilson wilde niet zeggen hoeveel de be snoeiing precies zou bedragen. Toen een verslaggever vroeg of hij streefde naar een begroting voor Defensie van veertig milliard dollar, zeide Wilson, dat hij niet ver mis was. Dit zou een ver mindering in defensie uitgaven betekenen van twee tot drie milliard dollar. De besnoeiing is mogelijk, aldus Wilson, doordat er een einde is gekomen aan de oorlog in Korea. Wilson zeide te betwij felen of de Sovjet-Unie op het ogenblik plannen heeft voor het ontketenen van oorlog. Volgens Wilson is de toestand na de Koningin Juliana heeft Dinsdag een gedeelte bijgewoond van de conferentie, die door het Centraal Comité voor sociale zor< kehoeve van gerepatrieerden op de Ernst Sillemhoeve te Lage Vuursche wordt gehouden. De Koningin gebruikte met de deel- wemers aan de conferentie de lunch. Meisjesgekleed in boerinnejakjes en met witte kapjes op het hoofd, brachten de spijzen rond. wapenstilstand in Korea ongeveer gelijk aan die voor het uitbreken van de Ko reaanse oorlog. Ook toen was er oorlog in Indo-China en de toestand in Duitsland en Oostenrijk was gelijk aan die van nu. De positie van de NAVO is thans, aldus Wil son, veel sterker dan drie jaar geleden. DJAKARTA (Aneta). In een commu niqué van het leger wordt gezegd, dat de spits van het bataljon, dat met een peloton pantsertroepen op weg was gegaan naar Lhokseumawe, deze plaats bereikt heeft. Vrijdag is, in samenwerking met de mo biele brigade, een aanval gedaan op een versterking van de rebellen in de kampong Tandjung bij Sigli, welke verdedigd werd door 600 man, bewapend met geweren en messen. Vijf rebellen werden gedood, 25 gevangen genomen. In een ander legercommuniqué wordt gezegd, dat 29 bendeleden gevangen wer den genomen na een aanval op een schuil plaats van rebellen te Mentasik, 40 motor voertuigen, waaronder trucks en jeeps werden in beslag genomen. Het communi qué maakt ook van aanvallen van het leger op andere versterkingen van benden mel ding. Een woordvoerder van het leger beves tigde, dat de verbindingen tussen de plaat sen in de regentschappen voor het ogen blik voor het gewone verkeer verbroken zijn. Voor het leger en de politie is er een luchtbrug. Een schip van de marine werd, toen het op een niet genoemde plaats uit rustingsstukken aan wal wilde brengen, beschoten, waarop de marine het vuur opende. Uit Kotaradja meldt de correspon dent van Aneta, dat het hoofd van politie van Seulimeum door een bende is gevan gen genomen en opgehangen. Zijn vrouw en kinderen werden vermoord. Ook het hoofd van het telefoonkantoor van Kota radja werd gevangen genomen en opge hangen. Van 23 Juni af heeft de Nederlandsche Bank iedere week haar goudvoorraad ver sterkt, doch hieraan is een einde gekomen. De voorraad goud geeft thans een lichte achteruitgang te zien, namelijk van 2.726,3 millioen tot 2.725,2 millioen. Ook de deviezenvooi'raad is van 1.560 millioen tot 1.558 millioen gedaald. De bar.kbiljettencirculatie is met 82 millioen vermeerderd tot 3.152 millioen. reld tot een betrekkelijk kleine élite van werkelijke kenners en verstaanders van aard en wezen van het wereld-commu- nisme behoorde, enerzijds door zijn intelli gentie, anderzijds door zijn merkwaardige levensloop. Ernst Reuter Ernst Reuter was een van de zes zonen van een Duitse zeekapitein. Hij werd in 1889 geboren in Apenrade, in Noord- Sleeswijk, dat nu al jarenlang tot Dene marken behoort. Hij studeerde, werd in de eerste wereldoorlog soldaat en geraakte via de strijd in Galizië in Russische krijgs gevangenschap. Idealistisch van nature juichte hij in 1917 de bolsjewistische revolutie toe. Hij werd vrijgelaten en reisde enthousiast naar Petersburg, toen het brandpunt der ge beurtenissen. Hij had goed Russisch leren spreken en verkeerde ook met Lenin, die hem gaarne mocht en hem op een gegeven moment als volkscommissaris naar Sara- tow aan de Wolga zond om de Wolga- Duitsers in een autonome Sovjet-republiek te organiseren. In 1918 kwam Reuter terug naar Berlijn met een aanbeveling van Le nin aan de Duitse partijgenoten. Hij trad op onder de schuilnaam „Friesland". In de revoluties en revolutietjes, die in Duitsland op de nederlaag volgden, speel de ook Reuter zijn rol. Enige maanden lang was hij zelfs secretaris-generaal van de Duitse communistische partij. Maar al heel spoedig stuitte deze zuiver gebleven idealist de bolsjewistische practijken tegen de borst. Nog in 1921 keerde hij, een be langrijke ervaring rijker, het communisme weer de rug toe. Als sociaal-democratisch journalist en Berlijns gemeenteraadslid leerde hij het bestuur van een grote stad kennen, totdat hij in 1931 tot Oberbürgermeister van Mag- denburg werd benoemd. In 1932 werd hij tevens lid van de Rijksdag. Na Hitiers machtsovername werd hij tot twee keer toe in een concentratiekamp opgesloten. Daar na gaf hij er de voorkeur aan naar het bui tenland te gaan. Tenslotte kwam hij in An kara terecht, waar hij Turks leerde en pro fessor in de bestuurswetenschappen werd. Steeds had hij echter heimwee naar Duitsland. In 1946 kwam de gelegenheid naar Berlijn terug te keren. Hij deed in de vier-sectoren-stad nuttig opbouwend werk. In 1947 werd hij tot Oberbürgermeister ge kozen, maar de Sovjets, als altijd ernstig tegen communistische renegaten gekant, weigerden hem te bevestigen. Pas na de definitieve scheiding van de stad, in De cember 1950, kon Reuter nu alleen in West- Berlijn, zijn taak in eigenlijke zin aanvaar den. CAIRO (Reuter). De Egyptische mi nister voor Voorlichting, majoor Salah Sa lem, heeft Dinsdag te Cairo verklaard dat Israëlische strijdkrachten in de nacht van Maandag op Dinsdag een aanval in het gebied van El Audja hebben uitgevoerd en delen van het „niemandsland" langs de Israelisch-Egyptische bestandslinie hebben bezet. „Dit is de ernstigste schending der Pa lestijnse wapenstilstandsovereenkomst, die tot nu toe is voorgevallen", verklaarde hij op een persconferentie. Een woordvoeder van het Israëlische leger heeft Dinsdag tegengesproken, dat Israëlische strijdkrachten het dorp El Audja en delen van het niemandsland langs de Israelisch-Egyptische bestands linie hebben bezet. I DIT NUMMER BESTAAT UIT ACHT PAGINA'S André Chénier: De wereld heeft de onderdrukkers der wereld gehuldigd. Kent zij, al is het alleen maar bij naam, haar weldoeners? (Uit een rede over het Per soonlijk Belang). Het Tweede Kamerlid mr. W. A. J. Bur ger (P.v.d.A.) heeft de minister van Eco nomische Zaken de volgende vragen ge steld: Kan de minister meedelen of het juist is, dat het Centraal Bureau voor de Statistiek bij zijn advies omtrent de omvang van de bestaande consumptiebeperking aan de door de regering benoemde deskundigen commissie met betrekking tot de aanhan gig zijnde loonsverhoging, een andere methode van berekening heeft gevolgd dan waarvan het aanvankelijk bij zijn voor lichting aan de Stichting van de Arbeid uitging? Indien deze vraag bevestigend wordt beantwoord, kan de minister dan mee delen welke overwegingen het C.B.S. ertoe hebben geleid deze wijziging in de bereke ningsmethode te brengen en is de minister dan niet van oordeel dat dit beleid van het Centraal Bureau voor de Statistiek in hoge mate moet worden betreurd, omdat het vertrouwen in de objectiviteit van het C.B.S. door deze ontwikkeling kan wor den ondermijnd? KOPENHAGEN (Reuter). Officieel is medegedeeld, dat de regering-Eriksen zal aftreden. Dit besluit is gevallen na het mislukken van onderhandelingen met leiders der radi cale partij' over een verbreding van de basis der huidige Deense regering, die steunde op de conservatieve en boerenpartijen. De radicalen nemen, na de uitslag der verleden week in Denemarken gehouden algemene verkiezingen, een sleutelpositie in de Deense volksvertegenwoordiging, het „Folketing", in. Zij weigerden hun steun te geven aan een drie-partijen regering en drongen aan op het vormen van een be wind op brede basis. Na een onderhoud met Koning Frederik heeft de socialist Hedtoft opdracht gekre gen een nieuwe regering te vormen. Het KNMI deelt mede: Nadat warme Zuidelijke winden ons Zondag fraai nazomerweer hadden ge bracht, kwam ons land weer binnen het bereik van depressies. Weliswaar waren de neerslaghoeveelheden tot dusver gering, maar de aanwakkerende wind voerde koe lere lucht aan waardoor de temperaturen daalden en het weer een meer herfstach tig karakter kreeg. Intussen kwam op de Oceaan een nieuwe en vrij actieve depres sie tot ontwikkeling, die grote hoeveelhe den vochtige en vrij zachte lucht naar West-Europa transporteert. Hoewel de temperatuur hierdoor weer iets omhoog gaan, wakkeren de winden geleidelijk ver der aan, terwijl ook de neerslagkansen toe nemen. Men moet dan ook op enkele dagen van onstuimig maar vrij zacht weer reke nen, dat aan het einde van de week door een nieuwe afkoeling gevolgd zal worden. (van hedenmorgen 7 uur) toestand ,2 2 "3 o 'E *5 rs Helsinki onbewolkt ZZW 3 15 Stockholm zwaar bew. ZW 4 16 Oslo half bew. ZZO 3 15 Kopenhagen regen ZZW 6 16 Amsterdam zwaar bew. ZW 8 16 Edinburgh regen ZZW 12 16 Londen motregen WZW 4 17 Luxemburg zwaar bew. windstil 14 Parijs zwaar bew. windstil 17 Bordeaux mist WZW 1 17 Grenoble geheel bew. NW 1 13 Nice zwaar bew. NNW 3 23 Genève geheel bew. ONO 5 13 Zürich geheel bew. NNO 3 11 Locarno zwaar bew. O 2 20 Berlijn nevel ZW 3 17 Frankfort mist windstil 17 München nevel NW 1 11 Wenen geheel bew. O 3 20 [nnsbruck motregen windstil 17 Rome regen N 2 •1 Maximum temp. gisteren: neerslag laatste 24 u w> u g ai c z: 5 2 0,1 1 0,1 2 0,3 0 0 0 0 0 0 0,2 1 0 0 0,6 4 4 VEEL WIND Verwachting, medegedeeld door het K.N.M.I. in De Bilt, geldig van Woens dagavond tot Donderdagavond, opge maakt om 10 uur: Veel bewolking met voornamelijk in de Noordelijke helft van het land tijdelijk regen of motregen. Langs de kust over wegend harde, in het binnenland over wegend krachtige Zuid-Westelijke wind. Iets hogere temperaturen. 1 October Zon op 6.40 uur. onder 18.18 uur Maan op onder 15 56 uur Hoog en laag wafer in I.lmn'd n Woensdag 80 September Hoog water: 8.56 en 21.29 uur. Laag water: 4.20 en 16.43 uur. Donderdag 1 October Hoog water: 10.16 en 22.56 uur. Laag water: 5.26 en 17.57 uur.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1953 | | pagina 1