Mijn vriend
de schurk
Fa. B. ENGELENBERG
.Clowntje Rick
Jubilerende reuzensalamander
aan zoutindustrie
Borstbeeld van jarige
Francois Pauvvels
Circus „Kavaljos" naar
Frankrijk
Dr. Drees over de
bcgrotings-„primeur"
UNO-lesuur op alle
Nederlandse scholen
OFFICIëlE VERKOOP S1KKENS LAKKEN
Tofaal resultaat van AKU
onderging weinig wijziging
Goud en deviezen thans
op recordhoogte
Drievoudige kinderaftrek
Minister antwoordt op
Dragen van Kamerlid
Den Haag geeft voorschot
aan Holland Festival
Salarissen van
vakleerkrachten
Wettelijke regeling voor
verpleging in rusthuizen
Rivierwater wordt
drinkwater
Dirigent Jan Out vraagt
salarisverhoging voor
zijn orkestleden
Nederlandse film bekroond
Vrijwilligers gevraagd
voor werk in rampgebied
Hoge Raad wees arrest
in voetbal prijsvraag
Tekort van negen ton
op Nijmegens begroting
Handelsaccoord
het Hongarije
Voor de kinderen
f
I .Q vv
i
H
t pij -■-
«ié
Grootste gashouder
van ons land in Rotterdam
Kerkelijk Nieuws
FEUILLETON
door David Bolderdijk
DONDERDAG 22 OCTOBER 1953
..J
Een brede kop, kleine oogjes, een enorme bek, vier pootjes, die de indruk wekken
dat zij nauwelijks het ongeveer één meter lange lichaam kunnen dragen en een zachte,
chocoladebruine huid, bedekt met knobbels, ziedaar het dier, dat binnenkort zijn
jubileum zal vieren. Het is de reuzensalamander, die dan 50 jaar in het aquarium
van Artis in Amsterdam vertoeft. Hij leeft in Japanse bergbeken en men kan hem
duidelijk zijn afstamming van de voorhistorische reuzensalamander aanzien. De
salamander is ondanks zijn leeftijd een waar „kind van het aquarium". Hij werd er
nl. in 1903 geboren uit een ouderpaar, dat waarschijnlijk bij de opening van het
aquarium in 1882 werd aangekocht.
De reuzensalamanders zijn niet talrijk en men wist weinig over hun leefwijze. Het was
dan ook een hele sensatie toen bleek dat het paartje nakomelingen zou krijgen.
Het mannetje paste op de meterslange strengen eieren, die het wijfje om de rotsen in
het bassin had gewonden en de geleerden - er kwamen zelfs iwee hoogleraren uit
Japan voor over - volgden nauwkeurig de verrichtingen van de aanstaande vader en
moeder. Er werden heel wat - toen nog kleine en felle - reuzensalamanders geboren,
doch het bleek al gauw dat men de dieren niet bij elkaar in een bassin kon houden,
want zij vochten „als leeuwen". Men gaf ze alle weg, op één na, en dat is de jubilaris.
Het circus „Kavaljos" van de heer Van
Leer, directeur van Van Leer's Vaten-
fabrieken, gaat Delft verlaten. Het kwam
naar Delft ter gelegenheid van het in de
zomer gevierde 21ste lustrum van het
Delftsch studentencorps en werkte mee aan
de opvoering van het spektakelspel „Tizze-
mggi" in de oliestad.
Al geruime tijd was er sprake van dat
het circus naar Nice zou gaan. Thans zijn
deze plannen definitief. De afbraak van
het tentenkamp te Delft is begonnen en de
grote tent is gereed voor verzending.
Voorlopig zal een tournee van vijf of zes
maanden worden gemaakt, waarbij in
hoofdzaak voorstellingen zullen worden
gegeven in plaatsen aan de Franse Zuid
kust. Het ligt echter ook in het voornemen
gedurende de wintermaanden enige tijd de
tenten in Parijs op te slaan.
„Naar aanleiding van de door mij op 3
September 1953 gegeven antwoorden op
drie vragen van het lid der Kamer de heer
Van Rijekevorsel, moge ik u berichten, dat
het justitiële onderzoek naar aanleiding
van de in het dagblad „Het Vrije Volk"
gedane mededelingen over de rijksbegro
ting 1954 niet het bewijs van een gepleegd
strafbaar feit heeft opgeleverd". Aldus
heeft de minister-president, minister van
Algemene Zaken, dr. W. Drees, medege
deeld in antwoord op de schriftelijk ge
stelde vragen van de heer Van Rijekevor
sel.
Op 24 October zal het acht jaar geleden
zijn, dat het Handvest der UNO van
kracht werd. Dit feit zal in verschillende
plaatsen in Nederland op openbare bijeen
komsten worden herdacht.
De landelijke herdenking van de „Dag
der Verenigde Naties" zal worden gehou
den in de Ridderzaal te Den Haag oo Don
derdag 22 October a.s. des avonds te 8 uur.
Voorts zal op 24 October op alle scholen
in Nederland een speciale les worden ge
wijd aan de UNO, waarbij de nadruk zal
vallen op het UNÓ-programma van tech
nische hulp, waarin ons land zulk een
aanzienlijk aandeel heeft.
ADVERTENTIE
Durlstraiit 39 '-Haarlint/-- tri. 13*:?'
Het totale resultaat van de Algemene
Kunstzijde Unie N.V. in Arnhem is over
de eerste negen maanden van 1953 ruim
dertig procent hoger dan dat over het
overeenkomstige tijdvak van het vorige
jaar, aldus het jongste kwartaalbericht.
De directie is nog steeds van oordeel, dat
een raming van de vennootschapsbelasting
per kwartaal voorlopig beter achterwege
kan blijven. Zij laat echter niet onver
meld, dat over 1953 belangrijk meer be
lasting zal zijn verschuldigd dan over
1952. Men moet er daarom rekening mee
houden dat het totale resultaat,, na aftrek
van geraamde vennootschapsbelasting over
de eerste negen maanden vs.n dit jaar,
vrijwel gelijk zal zijn aan dat over de
zelfde periode van 1952.
De voorlopige cijfers zijn als volgt sa
mengevat: bruto omzet in liet derde kwar
taal f48 millioen, Januari/September dit
jaar f134 millioen, October 1952 tot en
met September 1953 f 178.9 millioen.
Netto resultaat van de bedrijven respec
tievelijk f 10.1 millioen, f27.8 millioen,
f 34.9 millioen, inkomsten uit deelnemin
gen f 3.9 millioen, f 6 millioen en f 8.3
millioen, totaal f 14 millioen, f 33.8 millioen
en f43.2 millioen (alles zonder diverse ba
ten en lasten en zonder aftrek van ven
nootschapsbelasting).
Voor het eerst sinds 30 Juni is er vol
gens de verkorte balans van de Neder -
landsche Bank geen verandering ingetre
den in de goudvoorraad. Deze bleef onver
anderd op 2775 millioen. De deviezen
reserve werd echter met circa 18 mil
lioen versterkt, zodat goud en deviezen
tezamen een nieuw hoogterecord hebben
behaald voor het lopende jaar en op
4307,8 millioen zijn beland. Ook het te
goed van de handelsbanken vertoont een
record. Dit bedraagt thans 400 millioen,
tegen een hoogste stand van 357 millioen
op 24 Augustus.
De bankbiljettencirculatie is slechts met
20 millioen verminderd. Zij bedraagt
thans 3096,6 millioen, hetgeen circa
25 millioen meer is dan tijdens hetzelfde
tijdstip van de vorige maand.
Bij de Tweede Kamer is een nota van
wijziging ingediend op het wetsontwerp tot
wijziging van de Inkomstenbelasting, van
de Loonbelasting en van de Vermogens
belasting. Bij deze wijziging wordt vooi-ge-
steld, voor buitenshuis wonende kinderen,
die geheel of nagenoeg geheel op kosten
van de belastingplichtige studeren, de kin
deraftrek op het drievoudige te bepalen.
Deze kinderaftrek tot het drievoud zal
alleen gelden voor kinderen van 16 tot en
met 26 jaar.
Extra aardgaslevering
De minister van Economische Zaken
heeft geantwoord op de vragen van het
Tweede Kamerlid Nederhorst, waarin deze
zijn bevreemding had geuit over het be
sluit om de helft van de huidige aardgas
productie ter beschikking van één in
dustrie, de Koninklijke Nederlandse Zout
industrie te Hengelo, te stellen.
De Nederlandse Aardolie Maatschappij
heeft blijkens het antwoord van de minis
ter, vei zocht om in verband met het onder
zoek van de productiecapaciteit van gas-
putten in het gebied van Coevorden op zo
kort mogelijke termijn 100.000 kubieke
meter per dag gedurende 2 jaar uit dit ge
bied af te nemen. Deze laatste hoeveel
heid moet worden gezien als een extra
levering boven het reeds door de Neder
landse Aardolie Maatschappij aan de staat
aangeboden kwantum van 400000 kubieke
meter per dag gedurende 20 jaar. Daar het
nog niet mogelijk is om deze hoeveelheden
bij de gasfabrieken in het Noord-Oosten
van het land af te zetten ter vervanging
van de kolengasproductie, moest aan een
gedeelte van dit gas tijdelijk de bestem
ming worden gegeven, die de minister blij
kens zijn uiteenzetting in de gasnota in het
algemeen ongewenst vindt, zijnde de ver
vanging van brandstof als ondervuring
van stoomketels. Gezien de grootte van de
overigens zeer tijdelijk af te nemen
hoeveelheden, moest in dit verband met de
capaciteit van het leidingnet gezocht wor
den naar een afnemer met zeer gelijk
matige en continue-afname. Aan deze eis
voldoet de Koninklijke Nederlandse Zout
industrie te Hengelo. Vandaar dat aan deze
onderneming aardgas voor een tijdsduur
van twee jaar is aangeboden voor gebruik
in haar ketelhuis, waarvan het te verwach
ten verbruik ongeveer 170.000 kubieke
meter per dag zal bedragen.
Deze levering is echter, naar de minis
ter zegt, van zeer tijdelijke en incidentele
aard en beïnvloedt in genen dele het prin
cipieel te voeren gasbeleid.
Op 25 October hoopt mr. Frangois Pau
wels zijn 65ste verjaardag te vieren. Naar
aanleiding daarvan heeft zich een vrien
dencomité gevormd, dat de bekende auteur
en advocaat die dag een blijk van sympa^
thie en waardering wenst aan te bieden.
Pauwels geeft er de voorkeur aan zijn
verjaardag in alle stilte door te brengen.
Een bloemlezing uit zijn gedichten, inge
leid door J. W. F. Werumeus Buning zal
de schrijver eren, maar de strafpleiter
blijft daarbij alleen maar „de legende".
Daarom gingen zijn vrienden te rade om
de man, in wie beide kwaliteiten zo onaf
scheidbaar verbonden zijn, in effigic voor
het nageslacht te bewaren. De Haagse
beeldhouwster Corinne Franzen-Heslenfeld
heeft zich belangeloos bereid verklaard
zijn borstbeeld te vervaardigen, waartoe
Pauwels reeds verschillende keren in haar
atelier heeft geposeerd. Thans moet het in
brons worden gegoten, hetgeen uiteraard
niet ten laste van de beeldhouwster kon
komen. Bewonderaars van Pauwels kun
nen daartoe een bijdrage zenden aan de
penningmeester van het uitvoerend comité,
mr. L. J. Plemp van Duiveland te Amster
dam. De handtekeningen der deelnemers
zullen in een „liber amicorum" worden
verzameld.
Het uitvoerend comité bestaat uit: J. W.
F. Werumeus Buning, voorzitter, H. P. van
den Aardweg, secretaris, mr. L. J. Plemp
van Duiveland, penningmeester en Jan de
Hartog.
De gemeenteraad van 's-Gravenhage
heeft op voorstel van B. en W. besloten de
reeds toegekende subsidie aan de Haagse
Kunststichting ten behoeve van de Haagse
Comedie voor het seizoen 1952—1953 te
verhogen met een bedrag van ten hoogste
57.700 tot een maximum van 164.500.
In beginsel werd voorts besloten de fi
nanciële steun aan het Holland Festival
voort te zetten, waarbij thans ook de mo
gelijkheid is opengesteld aan deze stichting
eventueel de nodige voorschotten te ver
lenen. Ook van Amsterdam zal een derge
lijke toezegging worden gevraagd. Over
de plannen voor het Holland Festival 1954
is nog niets te zeggen.
De vaststelling van het Koninklijk Be
sluit, waarbij onder meer de volledige ont-
knikking van de wedden van de onder
wijzers heeft plaats gehad, heeft de minis
ter van Binnenlandse Zaken aanleiding
gegeven de bestaande normen voor de
basiswedden van de gemeentelijke vak
leerkrachten op dienovereenkomstige wijze
te herzien. De minister heeft aan de ge
meentebesturen verzocht te bevorderen,
dat de geldende weddenregeling voor de
vakleerkrachten voor zoveel nodig in
overeenstemming met de nieuwe normen
wordt gebracht.
Er is een wettelijke regeling in voorbe
reiding voor de verpleging van zieken en
invaliden in rusthuizen Er is reeds een
federatie van rusthuizen in het leven ge
roepen, welke hierbij een rol zal spelen.
De verpleging in de rusthuizen zal, wan
neer deze wet van kracht wordt, onder
deskundige leiding moeten staan. Ter as
sistentie kunnen dan hulpkrachten toege
voegd worden. Deze moeten eveneens aan
bej^aalde normen van opleiding en be
voegdheid voldoen.
De Commissaris der Koningin in de pro
vincie Zuidhollawd, mr. L. A. Kèsper, 'heeft
te Rotterdam een nieuwe zuiveringsinstal
latie van de drinkwaterleiding in gebruik
gesteld. Door deze installatie is het moge
lijk van rivierwater drinkwater te maken
door bepaalde chemische stoffen door het
onzuivere water te mengen. De zwevende
onzuiverheden hechten zich dan tot vlok
ken aaneen en deze slaan neer. Reeds voor
de oorlog werd een dergelijke methode
toegepast, maar vele onvolkomenheden
zijn thans overwonnen en zelfs meent men,
na een studiereis door de Verenigde Sta
ten, dat men verbeteringen in de Ameri
kaanse werkwijze heeft kunnen aanbren
gen.
De nieuwe installatie voorziet behalve
Rotterdam ook Schiedam, Delft, Vlaardin-
gen, Hellevoetsluis, Capelle en Nieuwer-
kerk van drinkwater.
De heer Jan Out, dirigent van het Gel
ders Orkest, heeft zich per brief tot de
minister van Onderwijs, Kunsten en We
tenschappen gericht om aan te dringen op
de noodzakelijk geachte verhoging van de
salarissen der musici. De voorgestelde ver
hogingen zijn reeds, zoals wij ai eerder
berichtten, door 't college van rijksmemid-
delaars goedgekeurd. Vooruitlopend op de
medewerking van de minister hebben ver
scheidene besturen van grote orkesten in
den lande de salarisverhogingen reeds
doen ingaan.
Het bestuur van het Gelders Orkest, de
provinciale overheid en de drie garande
rende gemeenten wensen echter een af
wachtende houding aan te remen, het
geen zo merkt de heer Out in zijn brief
op weliswaar van een voorzichtig be
leid getuigt, doch waardoor de orkestleden
zich ten achter gesteld voelen. De dirigent
dringt dam cok bij de minister aan op een
spoedige beslissing, omdat hij zich zorgen
maakt over „het morele peil vam het or
kest en zijn artistieke prestaties".
Bij het internationale festival van land-
bouwfilms dat van 3 tot 12 October te
Rome werd gehouden, is van de Neder
landse inzending instructiefilms bekroond
de film „Rundertubereulose - halt" ver
vaardigd door Walter Smith (regisseur van
„Rechter Thomas"). Deze film kreeg een
zilveren aar toegewezen. De hoogste on
derscheidingen vielen ten deel aan de
Franse film „Farrebique".en de Italiaanse
film „Het wonder van de zijde".
Gouden aren werden toegewezen aan de
Russische speelfilm „De terugkeer van
Wassili Bort.nikov", de laatste film van
Pud'owkin en aan de Argentijnse verfil
ming van „De groene hel".
Als op 15 November de Coördinatie
commissie Hulpwerk (C.C.H.), die twaalf
dagen na de overstromingsramp begon met
het organiseren en coördineren van de
hulpverlening door jeugdige vrijwilligers,
niet kan beschikken over driehonderd jon
geren, die twee weken hun handen uit de
mouwen willen steken op Schouwen-Dui-
veland, dan betekent dit, dat van de zeven
nog overgebleven twee werkkampen (Oos-
terland en Sirjansland) moeten sluiten en
niet, zoals in de bedoeling ligt, verplaatst
kunnen worden naar Ouwerkerk en Nieu-
werkerk. Als dit beroep van de C.C.H. op
de Nederlandse jongeren boven de 18 jaar
niet vergeefs wordt gedaan, dan zal in deze
plaatsen, als zij drooggevallen zijn, de be
volking de materiële en morele steun krij
gen van jongeren, wier eerste taak het zal
zijn het slib weg te ruimen.
Juist nu de wintermaanden aanbreken
staat de terugkerende bevolking een bijna
hopeloze taak te wachten.
„Zien werken doet werken," dat is de
ervaring van de C.C.H.die als coördinatie
orgaan van negen organisaties thans ruim
acht maanden werkzaam is. Het voorbeeld
der jongeren werkt inspirerend en stimu
lerend op de terugkerende bevolking.
Enkele honderden vrijwilligers uit Ne
derland, Engeland, Duitsland (Oost en
West), België, Frankrijk, Denemarken,
Noorwegen,. Zweden, Engeland, Zwitser
land, Spanje, Italië, Hongarije, Joegoslavië,
Turkije, Israël, Libanon, de Verenigde
Staten, Canada, Zuid-Afrika, India en Pa
kistan hebben in de afgelopen maanden
practisch hulpwerk verricht, dat niet binnen
een redelijke termijn in loonarbeid kon
worden gedaan.
De vrijwilligers werken in groepen van
10 tot 15 personen, krijgen zakgeld en zijn
verzekerd tegen ongevallen. De werkzaam
heden worden grotendeels gefinancierd
door giften en subsidies uit binnen- en bui
tenland. Men kan zich aanmelden bij de
Coördinatie-commissie Hulpwerk, Raphaël-
plein 2, Amsterdam.
De commissie heeft de minister van Oor
log verzocht de mogelijkheid te openen
voor personen, die wegens gewetensbe
zwaren militaire dienst weigeren, vrijwil
lig in het rampgebied te gaan werken.
Ambtenarenreglement
„Abonné' s Reen besloten kring"
De Hoge Raad heeft arrest gewezen in
de zaak van de voetbalprijsvraag, georga
niseerd door de dagbladen „De Telegraaf"
en „Het Nieuws van de Dag". Hierbij kon
den zij, die reeds enige tijd abonné waren,
een coupon inzenden, waarop van twaalf
voetbalwedstrijden moest worden ingevuld
welke club zou winnen of wel, dat de wed
strijd in een gelijk spel zou eindigen.
De kantonrechter te Amsterdam gaf een
vrijspraak van ten laste gelegde overtre
ding der Loterijwet. De rechtbank aldaar
sprak echter een veroordeling uit. Zij ver
wierp het verweer, dat men hier met een
„besloten kring" te doen zou hebben. De
Hoge Raad heeft het beroep in cassatie
verworpen, overwegende dat een zo tal
rijke groep van personen, waarvan een
ieder slechts deel uitmaakt uit hoofde van
zijn hoedanigheid van abonné van eenzelf
de dagblad, niet kan worden beschouwd
als een besloten kring.
Op de begroting voor 1954 vam de ge
meente Nijmegen is een tekort geraamd
van f 907.0D5.
De oorzaak van dit tekort zoeken B. en
W. in het feit, dat de uitkeringen voor
Nijmegen uit het Gemeentefonds ver ten
achter blijven bij de daarmede ver-band
houdende groepen van uitgaven.
De gemeente zal een beroep doen op de
kapitaalmarkt.
De genleente leed in 1953 een verlies van
f 50.455 op de trolley buslijnen, van f 58.055
op de tramlijn naar Hees-Neerbos en Berg
en Dal-Beek en van f f26.005 op de Diesel-
buslijnen (huurexploitatie
Er is een handelsovereenkomst tussen
Nederland en Hongarije tot stand gekomen
voor de periode 1 October 1953 tot 1 Oc
tober 1954. De voornaamste Nederlandse
exportproducten zijn land- en tuinbouw-
zaaen, lompen, vlaslint, rayongarens, che
mische en pharmaceutische producten,
electrotechnische producten en machines.
Hongarije zal ook land- en tuinbouwzaden,
oliehoudende zaden en eetbare oliën, mout,
chemische en pharmaceutische producten,
rijwielonderdelen en machines naar Neder
land uitvoeren.
De omvang van het handelsverkeer wordt
geschat op rond 30 millioen gulden over en
weer.
Ja, die dag was het prachtig weer geweest; maar 's nachts.
Bunkie was de eerste, die midden in de nacht wakker werd. Verschrikt kwam hij
overeind.... Wat was dat voor een geweldig leven?
Dat was de wind. Het stormde, zo erg, als ze het nog bijna nooit hadden meegemaakt!
De ramen, stonden gewoonweg te rammelen en het leek wel, of ze 'er elk ogenblik
uit konden gaan
De anderen ontwaakten ook. Dat kon ook niet anders, want de herrie iverd steeds
groter. Die verschrikkelijke storm ging te keer, dat je er bang van zou worden.
Ook oom Tripje ivas opgestaan. Die stond voor het raam te kijken en schudde z'n
hoofd. En toen de jongens bij hem waren, die ook uit bed waren gekomen, stonden
ze daar met z'n allen bij het venster.
Het was ook wel heel erg. De regen gutste met stralen uit de donkere lucht; in het
licht van de straatlantaarns zagen ze de plassen. Het leek wel of de hele straat blank
stond.
,,Wat een weer!" zei Bunkie ongerust.
„Zouden de ramen niet kapot kunnen waaien?" vroeg Rick.
„We zullen maar hopen van niet!" zei oom Tripje. „Maar de storm gaat wel erg te
keer!"
„Ik ben blij, dat ik in dat iveer niet buiten behoef te zijn!" vond Bunkie.
En de storm loeide om het huis....
Etienne Marchesi heeft het bestaan de 200
treden van de Sacré Coeur, die een nor
maal lopend mens bij het op- en afgaan
reeds de adem benemen, op de handen af
te lopen. Marchesi beoefent deze vreemd
soortige „sport" al lang. Eens ivas hij een
bekend trapezewerker in beroemde circus
sen. De verwondingen, die hij opliep na
een val, beletten hem zijn beroep langer
uit te oefenen.
De Commissaris der Koningin in de pro
vincie Zuidholland, mr. L. A. Kesper, heeft
in Rotterdam bij de gasfabriek aan de Kei-
lehaven de grootste gashouder van Neder
land in gebruik gesteld.
Voor deze gashouder, die een inhoud
heeft van 150.000 kubieke meter, werd de
eerste paal geslagen op 6 December 1950.
De bouwkosten bedragen ruim ƒ2 'A mil
lioen. De diameter van de kuip van de
nieuwe gashouder is 65 meter en de hoogte
13.2 meter. De eigenlijke houder bestaat uit
drie telescoopringen, elke met een hoogte
van 12.75 meter en een klok met een hoog
te van 17.7 meter. De gashouder weegt
2300 ton, de betonfundering 2000 ton..
Ned. Herv. kerk
Aangenomen naar Usselo B. M. ter Haar,
vicaris aldaar.
Bedankt voor Dubbeldam B. Albada te
Ijlst.
Beroepen te Poortvliet A. E. Kolkert te
's-Gravenmoer.
Oud-Geref. gemeenten
Bedankt voor St. Philipsland H. Wiitink
te Doetinchem.
Ds. S. Visser overleden
In de leeftijd van 42 jaar is plotseling
overleden ds. S. Visser, Ned. Herv. predi
kant te Uithuizermeeden. Hij diende de ge
meenten Franeker en Kortenhoef en ver
bond zich op 17 November 1946 aan die van
Uithuizermeeden. Ds. Visser was praetor
van de ring Uithuizen.
99
7)
„Leuteren? Geen sprake van. Ik zie nu
dat je niet begrijpt hoe belangrijk mijn
mededelingen zijn. Belangrijk ook voor
jou. Jij bent de eerste die ik inwijd in mijn
geheim, buiten mijn huisgenoten. Dus ik
hoop dat je dergelijke uitdrukkingen niet
meer zult gebruiken. Anders zou ik me
genoodzaakt zien verder te zwijgen en je
in het onzekere te laten". Hij was werke
lijk een beetje beledigd, leek mij. Zijn
donkere blik bleef geruime tijd op mij
gevestigd en ik kreeg het gevoel, alsof hij
mij als een lastig, doch noodzakelijk euvel
begon te beschouwen.
„Nou ja", zei ik haastig, „leuteren was
misschien niet het juiste woord, maar je
moet begrijpen hoe ik me voel. Trouwens,
je zegt nu wel dat alles wat je te vertellen
hebt voor mij belangrijk is, maar ik moet
je er toch even aan herinneren dat mijn
loterijbriefje voor jou ook wel iets bete
kent. Je betonschutting en je vals gebit en
je bontjas zitten er aan vast, om zo te
zeggen".
„Jongmens, het is de laatste keer dat ik
het je zeg: Dat briefje komt morgen. In
mijn systeem van werken is er vanavond
geen plaats meer voor. Deze avond wens
ik verder te besteden aan het verstrekken
van inlichtingen aan jou over alles wat je
weten moet. Maar als je er geen prijs op
stelt.
„Maar natuurlijk wil ik alles weten. Ik
zal geen woord meer over die vuilnisbelt
reppen. Vertel verder. Je was bij dat hoek
kastje".
Zijn gezicht verhelderde op slag.
„Juist", zei hij opgewekt. „Dat hoek
kastje. Het was een antiek gevalletje,
zwaar beschadigd en onder het stof. Ik
had het voor een spotprijs uit een boedel
veiling weggesleept en niemand behalve
ik had er enige belangstelling voor ge
toond. Maar als je in dat handeltje zit,
krijg je een neus voor waardevolle dingen,
ook al zien ze er nog zo onooglijk uit.
Vijftig gulden betaalde ik er voor ik
meende dat het minstens driehonderd zou
kunnen opbrengen als ik het had opge
knapt. Laat ik je meteen zeggen dat er
van dat opknappen nooit iets is gekomen.
De brokstukken liggen hier in dit huis op
zolder. En weet je hoe dat kwam?"
„Hoe zou ik dat moeten weten?" zei ik
onnozel.
„Geen mens zou het kunnen weten. Ik
vond in een v?n de laadjes een papier.
Eén oud, ven palf-vergaan papier,
opgeborgen tussen de bodem en een apart
op die bodem gelijmd plankje. Het was
een document of liever een half docu
ment. Het was gedateerd op 17 Juli vijf
tienhonderdzevenenzestig".
„Tjonge! Dat moet een oud kastje ge
weest zijn.
„Luister: Het document werd na zijn da
tering door de toenmalige bezitter ervan
opgeborgen in het hoekkastje. Voordien
heeft het perkament waarschijnlijk een
omzwerving gemaakt door de handen van
verschillende generaties. Doèh dat doet er
niet toe. De inhoud van het perkament
v/as het, die mijn belangstelling opwekte.
Het bevatte een geschreven boodschap,
met daaronder een getekende plattegrond
Doch de onderste helft van de plattegrond
ontbrak".
„En wat stond er in de boodschap?"
vroeg ik, brandend van nieuwsgierigheid.
Vroegindeweij antwoordde niet, doch
stond op. Hij ging naar een klein, stalen
brievenkastje dat in een hoek van de ka
mer stond. Uit een van de laden haalde hij
een map van rood carton, waarmee hij
naar de tafel kwam. Hij zette schalen en
borden opzij en sloeg de map open.
„Ik heb de boodschap ontcijferd en over
geschreven", zei hij met de stem van een
natuurvorser, die een nieuw soort zoogdier
heeft ontdekt. „Luister wat zij zegt: Ik,
Steven Klaeszoon Zoutman, leevencle aan
den Weegcnweg tesaemen met Jacob
Cooman Symonszoon, hebbende met elkan
der by de naeclering der Spanjolen tot
dezer stede onze gesaemelyke goudsbesit
in eene tonne begraven encle verborgen, in
een veld buiten de wallen, van een somma
bedragende tesaemen tien duizenden gou
den guldens, zullen alweder gesaemenlijk
deze schatten opgraeven bij het vrijkomen
onzer stede van de Spanjoolse rotten, en
deelen met elkander de teekeninge van de
plaats. Sodat wij niet zond,er elkander
ciaer toe komen zullen. Gesien dat wij in
de nacht onze trouwe en verbonden dienaer
Harmen Janszoon Christiaan hebben opgc-
draegen de tonne te begraeven en de weg
daertoe te tekenen, ende ten halve de
tekeninge aan ons byder uit te geven".
Vroegindeweij zweeg en keek mij veel
betekenend aan.
„Begrijp je het nu?" vroeg hij ondoor
grondelijk.
Ik begreep er niet veel van. Blijkbaar
hadden vierhonderd jaar geleden twee be
nauwde burgers van deze stad hun spaar
centjes ergens in de omtrek begraven, of
liever laten begraven door een vertrouwde
knecht. Maar wat wilde Vroegindeweij
daarmee?
„Ik geloof niet dat ik het erg goed snap",
zei ik eerlijk. „Je wil toch niet beweren
dat je van plan bent naar die gouden gul
dens te gaan zoeken?"
„Dat wil ik inderdaad", zei hij beslist.
„Die guldens zijn namelijk nooit meer aan
de oppervlakte gekomen. Als je de ge
schiedenis van deze stad bestudeert, zal je
net als ik tot de conclusie komen dat
de Spanjaarden hier in Juli 1567 binnen
kwamen en er vier jaar bleven. Zij ver
moorden driehonderd burgers, wier namen
door de geschiedenis geboekstaafd zijn.
Onder hen bevonden zich Steven Klaes
zoon Zoutman, Jacob Cooman Symonszoon
en... let op: Harmen Janszoon Christiaan.
Alle drie gingen ze voor de bijl, en nie
mand verder was op de hoogte van die
schatbegraverij. Die guldens zitten nog
steeds in de grond, vriend. Tienduizend
gouden guldens, dat is een waarde aan
zuiver goud, waarmee we op de dag van
vandaag het een en ander zouden kunnen
doen. Het is een fortuin, waar niet mee
te spotten valt. De enige moeilijkheid was:
Waar zitten ze?"
„Wat? Je wilt toch niet beweren dat je
wéét waar ze zitten?"
„Ik weet inderdaad, waar de plek is. Of
ze er nog zitten kan ik niet- met zekerheid
zeggen, maar ik neem dat aan".
„Hoe kan je nou met een halve platte
grond hebben ontdekt waar die plek is?"
„Met twéé halve, jongeman. Ik heb na
melijk na eindeloze moeite ook de andere
helft van de plattegrond in handen ge
kregen, en aangezien ik die heb vergeleken
met de tegenwoordige kadastrale situatie,
ben ik tot de conclusie gekomen dat de
guldensin de tuin van dit huis be
graven zijn".
Er viel een zware stilte. Ik kon geen
woorden vinden om mijn verbazing uit te
drukken. Het leek té fantastisch, té on
werkelijk. Vroegindeweij bleef mij aan
kijken met een licht varr grote triomf in
zijn blik.
Tenslotte zei hij: „Je staat paf, neem ik
aan. Dat is te begrijpen. Als er ooit een
bewijs geweest is voor het succes van
systematisch werken, dan is het dit. Mijn
systeem heeft ontzaglijke moeilijkheden
en opofferingen vereist. En bovenal ge
duld niet alleen van mij, maar ook en
vooral van mijn huisgenoten, die de moed
verloren en mijn werk als tijdverspilling
zagen. Alleen al het ontdekken van de
tweede helft van de plattegrond heeft mij
ruim een jaar gekost. Maar ik heb het stuk
gevonden".
„Ook in een hoekkastje?"
„Je zegt het. Heb je de oude man gezien,
die straks hier in de kamer was? Nou ja,
hij was de laatste bezitter van de tweede
plattegrond. Het is de heer Blommerson.
Hij is drieëntachtig. Samen met zijn doch
ter die ouwe jongejuffrouw met het
knotje woont hij nu bij mij in. Toen ik
ontdekte dat in een van zijn meubelstuk
ken de andere helft van de plattegrond
verborgen moest zijn, heb ik open kaart
met hem gespeeld. Hij is een eigenaardig
mens. De gouden guldens interesseren hem
eigenlijk niet. Er is maar één ding dat hem
interesseert: Zijn pijp. Als je hem zijn pijp
zou afnemen, zou hij binnen een kwai-tier
dood zijn. Zijn grote verdriet is, dat hij al
zijn tanden heeft verloren, waardoor hij
zijn pijp niet meer behoorlijk in de mond
kan houden. Hij heeft nooit geld gehad om
een gebit te kopen. Toen ik hem vroeg wat
de prijs was voor het gebruik van zijn half
document, zei hij: Geld interesseert me
niet. Geef me een vals gebit".
(Wordt vervolgd).
